BEZPIECZEŃSTWO SPOŁECZNE (ćwiczenia) ZAGADNIENIA DO REFERATÓW

1. Patologie społeczne to takie zachowania ludzkie, które odbiegają od pewnych norm społecznych i etyki. Mają one różne przyczyny. Przeważnie można się z nimi spotkać w tzw. środowiskach patologicznych.

2. Rodzaje patologii

Patologia indywidualna dotycząca zjawisk związanych z życiem jednostki : alkoholizm, przestępczość, narkomania, prostytucja, bezrobocie.

Patologia rodziny obejmująca negatywne zjawiska związane z życiem rodziny : przemoc w rodzinie, rozpijanie małoletnich, dzieciobójstwo.

Patologia struktur organizacyjnych obejmująca ujemne zjawiska powstające w grupach organizacyjnych : sekty, subkultury.

3. Przyczyny patologii : niedostateczne warunki mieszkaniowe, bezrobocie młodzieży, rozbicie wspólnoty rodzinnej, zanikanie tradycyjnych wartości, wzrastającą rolę mass-mediów, złe funkcjonowanie systemu opieki społecznej czy niewydolność systemu szkolno-wychowawczego.

4. Najpopularniejsze przestępstwa (dane z 2009r.) :

kradzieże zwykłe, przestępstwa drogowe, kradzież z włamaniem, przestępstwa gospodarcze, przestępczość narkotykowa, rozboje, kradzieże samochodów, bójki lub pobicia, zgwałcenia, zabójstwa (zabójstwo lub usiłowanie).

5. Przestępczość w Polsce nie rośnie, nastąpił spadek przestępczości i wzrost jej wykrywalności.

6. Przyczyn alkoholizmu należy upatrywać w co najmniej kilku czynnikach: w uwarunkowaniach socjologicznych, osobowościowych, organicznych, a nawet co wykazują najnowsze badania

w genetycznych. Alkohol stawał się cudownym środkiem, ograniczającym nieśmiałość, strach i stres, a także ożywiającym i pobudzającym środkiem, przynoszącym jakieś korzyści emocjonalne. Człowiek pijąc alkohol przełamuje własną nieśmiałość, nabiera większej pewności siebie

i we własnych oczach staje się wielki, mądry i wspaniały.

7. Skutki alkoholizmu :

-niszczenie życia uczuciowego (zamiast poczucia bezpieczeństwa, zaufania i miłości, rodzina przeżywa lęk i zagrożenie, gniew i wstyd, poczucie krzywdy i poczucie winy )

-utrata kontaktu i zrozumienia ( zamiast otwartości i prawdy pojawia się coraz więcej kłamstw, manipulacji i udawania )

-izolacja od świata zewnętrznego ( rodzina staje się zamknięta swoją tragedią i cierpieniem, odizolowuje się od innych )

-wyczerpanie zasobów materialnych ( bardzo często nadmierne picie staję się źródłem trudności finansowych i ograniczania perspektyw bytowych całej rodziny )

utrata zdrowia (często nieodwracalnie).

Alkohol działa właściwie na cały organizm. Atakuje niemal wszystkie układy narządów wewnętrznych, siejąc spustoszenie w mózgu, żołądku, wątrobie, sercu, naczyniach krwionośnych i wszędzie, gdzie uda mu się dotrzeć. Powoduje wiele rozmaitych schorzeń. Można powiedzieć, że jest zabójcą o kompleksowym działaniu.

8. Przemoc dzielimy na fizyczną, psychiczną, seksualną i ekonomiczną.

Przemoc fizyczna polega na krzywdzeniu ofiary poprzez użycie siły, może to być kopanie, bicie, duszenie, policzkowanie, szarpanie, gryzienie, okaleczenie i wiele innych podobnych zachowań.

Przemoc psychiczna działa na psychikę drugiej osoby, wmawianie jej, że jest gorsza, do niczego się nie nadaje, jest to tzw. pranie mózgu, ofiara zmęczona ciągłym słuchaniem takiego rodzaju komentarzy zaczyna w nie wierzyć, sprawca także w pełni kontroluję życie drugiej osoby, czyta jej korespondencję, nie zachowuje żadnych zasad co do poszanowania prywatności, wydaje rozkazy, którym ofiara musi się podporządkować.

Przemoc seksualna to m.in. wymuszanie pożycia seksualnego w określonym czasie i miejscu, zmuszanie do przyglądania się współżyciu seksualnemu osób trzecich, obnażanie lub onanizowanie się przy kimś bez jego zgody.

Przemoc ekonomiczna objawia się na wiele sposobów np. sprawca może zakazać podjęcia pracy przez swojego partnera, może również nie zaspokajać podstawowych potrzeb materialnych rodziny czy bez porozumienia z partnerem zaciągać kredyty.

9. Rozmiary zjawiska przemocy w rodzinie w Polsce :

Liczba ofiar przemocy domowej ogółem : 2008r.-139 747, 2009r.-132 796. Badanie przeprowadzone we wrześniu 2007 roku przez TNS OBOP na zlecenie MIPS. Więcej niż co trzeci Polak (36%) przyznaje, że przynajmniej raz doświadczył którejkolwiek z form przemocy. Nieco mniej, bo 30% badanych, doświadczyło przemocy więcej niż raz, natomiast co dziewiąty (11%) wielokrotnie doświadczył przemocy. Najbardziej rozpowszechnioną formą przemocy jest przemoc psychiczna (31%). Rzadziej badani doświadczyli przemocy fizycznej (17%), ekonomicznej (8%) oraz seksualnej (3%).

10. W 1995 roku powstało Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”, które ma na celu przeciwdziałanie przemocy w rodzinie. Poradnie pogotowia obejmują pomoc psychologiczną, prawną i socjalną oraz interwencje w sytuacjach kryzysowych. Istnieje również telefon dla ofiar i świadków przemocy w rodzinie, jak również poradnia e-mail i centrum informacyjne o przemocy domowej. Również w celu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w 1998 roku wprowadzono w Polsce „Niebieską kartę”, której jednym z realizatorów jest Policja. Podczas interwencji domowej policjanci mają do dyspozycji dwie karty A oraz B. Karta A to meldunek z przeprowadzonej interwencji, zaś Karta B zawiera wszelkie informacje dla ofiary przemocy. Określa między innymi prawa ofiary przemocy w rodzinie, a także informacje w jakich sprawach mogą złożyć zawiadomienie o przestępstwie i wniosek o ściganie sprawcy oraz z jakiej pomocy mogą skorzystać.

11. Bezrobocie - jest to pozostawienie bez pracy zarobkowej osób, które jej potrzebują i gotowe są ją podjąć; sytuacja, która polega na tym, że większa lub mniejsza liczba osób zdolnych do pracy i jej poszukujących nie znajduje zatrudnienia.

Osoba bezrobotna - ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy

- oznacza to osobę (…) niezatrudnioną i nie wykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie albo innej pracy zarobkowej.

12. Stopa bezrobocia - wskaźnik procentowy wyrażający stosunek liczby osób bezrobotnych do liczby ludności aktywnej zawodowo.

13. Aktywni zawodowo = osoby pracujące + osoby bezrobotne.

Bierni zawodowo = to osoby, które nie pracowały, nie miały pracy i jej nie poszukiwały, lub też poszukiwały pracy, ale nie były gotowe do jej podjęcia.

14. Przyczyny bezrobocia :

• zmniejszenie zatrudnienia socjalnego, tworzącego bezrobocie ukryte, zwłaszcza w jednostkach sektora publicznego,

• niedorozwój gospodarczy niektórych regionów (np. tzw. Ściany Wschodniej) w połączeniu z likwidacją państwowych gospodarstw rolnych, co spowodowało ujawnienie wysokiego bezrobocia agrarnego,

• nadmierny fiskalizm wobec przedsiębiorstw sektora publicznego (w postaci dywidendy od majątku),

• niewydolność instytucji pośrednictwa pracy i luka informacyjna w zakresie ofert pracy,

• niedostosowanie systemu edukacji do potrzeb rynku pracy, na co z jednej strony składa się brak perspektywicznego rozeznania tych potrzeb, z drugiej zaś tempo zmian w systemie kształcenia zawodowego jest wolniejsze (niższe) niż postęp techniczny, organizacyjny,

• pasywność postaw i zachowań wielu podmiotów gospodarczych (głównie przedsiębiorstw państwowych), liczących na samoczynną likwidację nowych zasad gospodarowania i powrót do starego systemu.

15. Formy bezrobocia :

-frykcyjne/fluktuacyjne - przepływ pracowników, naturalne; związane jest ze zmianą lub poszukiwaniem nowego, lepszego zatrudnienia lub przenoszeniem się osób do innej miejscowości,

-koniunkturalne - cykliczny rozwój gospodarki, pojawia się wówczas, gdy następuje spadek popytu, produkcji i aktywności gospodarczej,

-sezonowe - pory roku, jest efektem wahań aktywności gospodarczej w różnych porach roku, spowodowanych zmianą warunków klimatycznych,

-strukturalne - niedopasowanie umiejętności do siły roboczej do istniejących miejsc pracy,

-technologiczne - wynika z postępu technicznego automatyzacji i mechanizacji procesów wytwórczych, które mają charakter praco-oszczędny.

16. Stopa bezrobocia w Polsce : bezrobotni zarejestrowani w urzędach pracy w końcu sierpnia 2010 roku stanowili stanowili 11,3% ludności aktywnej zawodowo, w lipcu 2010 - 11,4%.

17. Jak kształtowała się stopa bezrobocia w Polsce po 1990 ?

Przed 1990 r. jawne bezrobocie było w Polsce nieznane. Stąd też zarejestrowanie już w pierwszym roku transformacji gospodarki ponad miliona bezrobotnych nadało temu zjawisku charakter szokowy. W następnym roku (1991) liczba bezrobotnych uległa podwojeniu i dopiero w kolejnych latach (1992-1993) przyrost bezrobocia wyniósł mniej niż 400 tys. osób rocznie. Porównując to gwałtowne narastanie bezrobocia w Polsce z sytuacją w krajach zachodnioeuropejskich, trzeba stwierdzić, że jakkolwiek w latach 90-tych zjawisko to nasiliło się w całej Europie, to w Polsce przybrało ono szczególnie ostry charakter, średnioroczne tempo przyrostu bezrobocia było, bowiem czterokrotnie szybsze niż przeciętnie w krajach Unii Europejskiej.

18. Zasiłek dla bezrobotnych - zasady przyznawania, długość, wysokość.

Dla osób, które w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania, łącznie przez okres co najmniej 365 dni były zatrudnione i osiągały wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Okres wypłaty zasiłku - 6/12/18 miesięcy (w zależności od stopy bezrobocia na lokalnym rynku pracy, stażu zatrudnienia i sytuacji rodzinnej).

Wysokość - 742,10 zł brutto miesięcznie w okresie pierwszych trzech miesięcy posiadania prawa do zasiłku, 582,70 zł brutto miesięcznie w okresie kolejnych miesięcy posiadania prawa do zasiłku, *bezrobotnemu, którego okres uprawniający do zasiłku wynosi mniej niż 5 lat - 80% kwoty zasiłku, *bezrobotnemu, którego okres uprawniający do zasiłku wynosi co najmniej 20 lat - 120* kwoty zasiłku.

19. Aktywne środki przeciwdziałania bezrobociu : - środki aktywne służące utrzymaniu istniejących stanowisk pracy oraz zwiększeniu zatrudnienia produkcyjnego przez tworzenie nowych miejsc pracy, szkolenie zawodowe bezrobotnych i doskonalenie systemu pośrednictwa pracy.

Pasywne środki przeciwdziałania bezrobociu : dzielenie miejsc pracy, dzielenie czasu pracy, wydłużenie okresu obowiązkowej nauki, skrócenie wieku emerytalnego, zasiłek dla bezrobotnych, (ubezpieczenia społeczne, świadczenia - środki łagodzenia skutków bezrobocia).

20. Ubóstwo - niezaspokojenie bądź zaspokojenie na niskim poziomie jednej, kilku lub wszystkich ogólnych i podstawowych potrzeb człowieka; stan poniżej pewnego zmiennego w czasie progu dochodowego lub progu realizacji potrzeb w odniesieniu do jednostki, rodziny lub grupy społecznej; stan różnego rodzaju braków, i to takiego rodzaju braków i w takich rozmiarach, że konkretny człowiek permanentnie nie zaspokaja swoich podstawowych potrzeb, czuje się poniżony w swej ludzkiej godności, rozwój jego osobowości przeżywa kryzys, którego własnymi siłami nie może przezwyciężyć - konieczna jest mu w tym pomoc.

21. Ubóstwo relatywne - ubóstwo odnosi się do osób, rodzin lub grup osób, których środki materialne, kulturalne i socjalne są ograniczone w takim stopniu, że poziom ich życia obniża się poza akceptowane minimum w kraju zamieszkania.

22. Przyczyny ubóstwa : -cechy osobowościowe; cechy sytuacyjne - ograniczone możliwości edukacyjne, wysoki przyrost demograficzny, klęski żywiołowe; zbyt rozbudowane programy socjalne - bezradność, bezczynność, roszczeniowość.

23. Skutki ubóstwa : obniżenie standardu życia; pogorszenie stanu zdrowia; ograniczenie dostępu do edukacji; brak dostępu do dóbr kultury, do wypoczynku; obniżenie poczucia własnej wartości; wzrost ryzyka patologii społecznej ( alkoholizm, przestępczość, rozbicie rodziny, przemoc domowa); „dziedziczenie biedy”.

24. Ile jest ludzi ubogich w Polsce ?

Liczba osób żyjących na granicy minimum egzystencji w Polsce zwiększa się - informuje Główny Urząd Statystyczny w raporcie za rok 2009. Czynnikami generującymi ubóstwo w kraju są przede wszystkim: bezrobocie, słabe wykształcenie i liczba dzieci na utrzymaniu. Liczba 2 mln 200 tys. osób, zawarta w raporcie GUS nt. ubóstwa za rok 2009, odnosi się głównie do bezrobotnych z terenów rolniczych. Najwięcej Polaków żyło w warunkach skrajnego ubóstwa w województwach: podlaskim, świętokrzyskim i lubelskim. Najmniej natomiast - na Mazowszu, w Łódzkiem i na Opolszczyźnie. Co piąte polskie dziecko jest ubogie, ponad 21% polskich dzieci żyje poniżej granicy ubóstwa ( przy średniej wynoszącej ok.12%) gorzej jest tylko w Meksyku i Turcji. Przeciętny dochód rodziny w Polsce należy do najniższych wśród krajów OECD.

Organizacje pozarządowe i wolontariat

25. Organizacjami pozarządowymi są, nie będące jednostkami sektora finansów publicznych, i nie działające w celu osiągnięcia zysku, osoby prawne lub jednostki nie posiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia. (Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i wolontariacie).

26. Czym zajmują się organizacje pozarządowe ?

-„sport, turystyka, rekreacja i hobby” (38,3% organizacji wskazuje ten obszar jako najważniejsze pole swoich działań), -„kultura i sztuka” (12,7% organizacji), -„edukacja i wychowanie” (12,8%), -„usługi socjalne i pomoc społeczne” (11,2%), -„ochrona zdrowia” (7, 7%).

27. Ile działa w Polsce organizacji pozarządowych ?

1 września 2009 roku w rejestrze REGON było zarejestrowanych : 64,5 tys. stowarzyszeń, 10,1 tys. fundacji.

28. Przykłady organizacji pozarządowych działających w Polsce : Caritas, Fundacja WOŚP, Stowarzyszenie

B-4, Rzeszowskie Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta, Towarzystwo Przyjaciół Rzeszowa, PAH (Polska Akcja Humanitarna), PZG (Polski Związek Głuchych), PZN (Polski Związek Niewidomych).

29. Przykłady organizacji pozarządowych działających w sferze bezpieczeństwa społecznego :

- Fundacja "Nowe Życie", której celem jest wychowanie i edukacja dzieci oraz młodzieży, jak i usługi socjalne na rzecz ubogich, bezdomnych, chorych i niepełnosprawnych,

- Stowarzyszenie „Porozumienie Samorządowe” Sędziszów Młp., promocja zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy; nauka, szkolnictwo wyższe, edukacja, oświata i wychowanie,

- Fundacja Wspierania Inicjatyw Społecznych "Avanti" - Dębica, działalność wspomagająca rozwój wspólnot i społeczności lokalnych.

30. Czym różni się organizacja pozarządowa od organizacji pożytku publicznego ?

Status organizacji pożytku publicznego może uzyskać organizacja pozarządowa (z wyjątkiem partii politycznych, związków zawodowych, organizacji pracodawców oraz samorządów zawodowych), prowadząca działalność w obszarach tzw. pożytku publicznego, które zostały określone ustawą o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Ponadto organizacja musi spełniać dodatkowe kryteria dotyczące m.in. jawności działania, kontroli w organizacji. Głównym celem utworzenia OPP było stworzenie elity wśród podmiotów zaliczanych do trzeciego sektora. Plusy bycia OPP :

-użytkowanie nieruchomości na preferencyjnych warunkach,

-prawo do otrzymywania 1% podatku dochodowego od osób fizycznych,

-zwolnienie od : podatku dochodowego od osób prawnych, podatku od nieruchomości, opłat od czynności cywilno-prawnych (np. umów), opłat skarbowych i sądowych w odniesieniu do prowadzonej działalności pożytku publicznego,

-możliwość nieodpłatnego informowania o prowadzonej działalności poprzez jednostki publicznej radiofonii i telewizji,

-korzystanie z pracy poborowych skierowanych do odbycia służby zastępczej.

31. Wolontariat - to dobrowolne, świadome i nie zarobkowe  wspieranie własną pracą wybranej przez siebie  społecznie pozytywnej inicjatywy. Wolontariusze wspomagają działania, które czynią ten świat lepszym miejscem do życia , zwłaszcza dla najsłabszych. Działania te pomagają nam stać się bardziej wrażliwymi, ludzkimi i pomocnymi wobec siebie nawzajem, dbającymi o los ludzi i przyrody.

Ubezpieczenia emerytalne i OFE

32. Jakie są 3 filary ubezpieczenia społecznego ?

Pierwszy filar - ZUS (Zakład Ubezpieczeń Społecznych)

Drugi filar - OFE (Otwarty Fundusz Emerytalny)

Trzeci filar - prywatna emerytura, dobrowolne (nie obowiązkowe) formy dodatkowego oszczędzania na przyszłą emeryturę - Pracownicze Programy Emerytalne, Indywidualne Konto Emerytalne (IKE).

33. Co to jest OFE ?

Otwarty fundusz emerytalny (OFE, drugi filar) jest częścią systemu emerytalnego, z którego w przyszłości będzie wypłacana emerytura. Jest to drugi fundusz obowiązkowy, zarządzany przez podmioty prywatne

34. Jaka część składki na ubezpieczenie emerytalne jest przekazywana do OFE ?

Pracodawca odprowadza 19,52% z Twojego wynagrodzenia do ZUS. Z czego 12,22% pozostaje w ZUS a 7,3% ZUS przelewa do OFE. Pieniądze do funduszu emerytalnego wpłaca wyłącznie ZUS. Klient nie może nic wpłacić.

35. Ile czasu mamy na wybranie OFE ?

Zgodnie z ustawą na wybór funduszu jest 7 dni od rozpoczęcia pracy.

Jednak w rzeczywistości wygląda to znacznie lepiej. Losowania OFE odbywają się tylko 2 razy w roku - w styczniu i lipcu. Zatem masz czas na wybór funduszu emerytalnego do najbliższego losowania.

Jeżeli nie wybierzesz funduszu w ciągu 7 dni od rozpoczęcia pracy, nie będzie to miało żadnych negatywnych konsekwencji. Warto jednak pamiętać, że im wcześniej zapiszesz się do OFE, tym szybciej Twoje pieniądze zostaną przelane z ZUS na wysoko oprocentowane konto w funduszu emerytalnym. Zwlekając z wyborem funduszu emerytalnego tracisz odsetki, ponieważ Twoje pieniądze zalegają w ZUS na nie oprocentowanym koncie.

36. Czy można zmienić OFE ?

Zgodnie z ustawą emerytalną można być członkiem tylko jednego OFE. Jednak decyzja o wyborze funduszu nie musi być ostateczna - w każdej chwili można ją zmienić. W przypadku podjęcia decyzji o zmianie OFE, należy podpisać umowę z nowo wybranym funduszem, a następnie zawiadomić o tym na piśmie fundusz, do którego dotychczas były wpłacane składki. Przystąpienie do OFE jest bezpłatne. Zmiana otwartego funduszu emerytalnego co 2 lata jest BEZPŁATNA. Dla osób które są członkami funduszu mniej niż 2 lata jest płatna. W pierwszym roku uczestnictwa w OFE koszt zmiany wynosi 160 zł, w drugim roku 80 zł.

37. Czy każdy musi ubezpieczyć się w OFE ?

Do funduszu emerytalnego mają obowiązek zapisać się wszystkie osoby urodzone po 1968 roku, które są objęte ubezpieczeniem społecznym a więc osoby, które:

• pracują

• odbywają staż

• prowadzą działalność gospodarczą.

1

---