Paweł Woroniak 8.10.2005r.
I rok FIZJOTERAPII - studia zaoczne, grupa A2
PRZYCZYNY, OBJAWY I LECZENIE TZW. „OKRĄGŁYCH PLECÓW”
PLECY OKRĄGŁE
Plecy okrągłe to wada lokalizująca się na odcinku piersiowym kręgosłupa. W warunkach prawidłowych odcinek piersiowy wygięty jest ku tyłowi, tworząc tzw. kifozę piersiową. Przy plecach okrągłych wygięcie to jest pogłębione - powstaje hiperkifoza piersiowa. W sylwetce dziecka z plecami okrągłymi oprócz pogłębionej kifozy piersiowej występuje:
wysunięcie głowy do przodu (broda nie rzutuje na mostek),
wysunięcie do przodu barków,
spłaszczenie i zapadnięcie klatki piersiowej,
rozsunięcie i odstawanie od klatki piersiowej łopatek
Plecy okrągłe mogą mieć charakter wady wrodzonej na skutek wad układu kostnego lub mięśniowego. Częściej jednak obserwuje się plecy okrągłe nabyte. Ich przyczyny to m.in.:
dystonia mięśniowa,
czynniki psychiczne,
wady wzroku,
choroby wtórnie powodujące pogłębianie kifozy piersiowej, z których na pierwszy plan wysuwa się choroba Scheuermanna, a także krzywica, gruźlica kręgosłupa, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.
Plecom okrągłym niezależnie od etiologii, towarzyszy dystonia mięśniowa - różnica napięć antagonistycznie działających grup mięśniowych. W plecach okrągłych osłabieniu i rozciągnięciu ulegają:
mięśnie prostownika grzbietu odcinka piersiowego i mięśnie karku,
mięśnie ściągające łopatki (czworoboczny, równoległoboczny, najszerszy grzbietu),
Mięśniami nadmiernie napiętymi i często przykurczonymi w tej wadzie są:
mięśnie piersiowe (wielki i mały),
mięsień zębaty przedni.
Mięśnie osłabione i rozciągnięte powodują przyjmowanie pozycji charakterystycznej dla pleców okrągłych, a mięśnie przykurczone utrwalają tę pozycję uniemożliwiając przyjęcie pozycji poprawnej.
W postępowaniu korekcyjnym w przypadku pleców okrągłych, podobnie jak we wszystkich wadach postawy należy uwzględnić trzy podstawowe kierunki działania (trzy tory postępowania korekcyjnego):
1. morfologiczny - polegający na likwidacji dystonii mięśniowej i wytworzeniu silnego gorsetu mięśniowego,
2. fizjologiczny - czyli nauczenie przyjmowania pozycji skorygowanej i utrwalenie nawyku poprawnej postawy,
3. środowiskowy - zabezpieczenie odpowiednich, sprzyjających likwidacji wady warunków życia i pracy dziecka.
Schemat postępowania korekcyjnego dla dziecka z plecami okrągłymi powinien uwzględniać następującą kolejność działań:
1. Uświadomienie dziecku i rodzicom obecności wady i wynikających z tego zagrożeń
Najważniejszym celem jest przekonanie i zachęcenie dziecka do podjęcia trudu pracy korekcyjnej. Dziecko powinno stać się podmiotem procesu korekcyjnego, a nie przedmiotem poddanym korekcyjnej "obróbce". Także rodzice powinni aktywnie włączyć się do walki o poprawę postawy ciała swojego dziecka, zapewniając mu optymalne, sprzyjające korekcji wady warunki życia.
2. Ustalenie i zapewnienie optymalnych warunków toru środowiskowego
Obejmuje ono:
- nie przeciążanie dziecka nauką i pracą,
- zapewnienie odpowiednich warunków pracy (biurko, krzesło, ławka szkolna, oświetlenie),
- zapewnienie odpowiedniej ilości i warunków snu,
- prawidłowe odżywianie,
a także ćwiczenia korekcyjne w domu.
3. Rozciąganie mięśni przykurczonych
Istnienie przykurczów ogranicza ruchomości stawową i uniemożliwia przyjęcie postawy skorygowanej. Ich rozciągnięcie i przywrócenie pełnej ruchomości stawowej jest pierwszym etapem likwidacji dystonii mięśniowej.
Rozciągając mięśnie przykurczone należy przestrzegać kilku zasad:
- w początkowym okresie rozciągania mięśni powinny dominować ćwiczenia rozciągające biernie,
- kierunek ruchów rozciągających powinien uwzględniać aktonowość budowy mięśni (dlatego np. w rozciąganiu mięśni piersiowych stosujemy ułożenie rąk w górę, w bok, w dół i pośrednie),
- rozciągając mięsień i oddalając jeden z jego przyczepów należy ustabilizować drugi przyczep mięśnia.
4. Nauka przyjmowania pozycji skorygowanej
Zlikwidowanie przykurczów mięśni piersiowych i zębatych przednich umożliwia dziecku przyjęcie poprawnej postawy. Ucząc dziecko przyjmowania takiej pozycji należy pamiętać, że:
- zaczynamy od przyswojenia dziecku korekcji cząstkowych - lokalnych (ustawienie głowy, cofnięcie barków, zmniejszenie kyfozy piersiowej, uwypuklenie klatki piersiowej), a następnie przez ich łączenie dążymy do osiągnięcia korekcji całościowej - globalnej,
- naukę rozpoczynamy od pozycji odciążających kręgosłup od ucisku osiowego (leżenia, klęki podparte) i stopniowo przechodzimy do siadu i stania,
-umożliwiamy początkowo kontrolę postawy przez przyleganie ciała do stałej płaszczyzny (podłoga ściana), następnie kontrolę wzrokową w lustrze, na koniec przy wykorzystaniu czucia głębokiego.
Naukę przyjmowania pozycji skorygowanej uważamy za zakończoną, gdy dziecko na polecenie "stań poprawnie" , potrafi przyjąć, choćby na chwilę pozycję skorygowaną.
5. Wzmacnianie mięśni osłabionych
Wzmacniając mięśnie osłabione trzeba pamiętać, że ćwiczenia te powinny być wykonywane w pozycji skorygowanej - w zbliżeniu przyczepów tych mięśni. Pozycja skorygowana powinna być utrzymywana przez cały czas ćwiczenia. Stosowane obciążenie nie może powodować utraty korekcji - obciążenie powinno być tak dobrane, aby dziecko było w stanie wykonać ćwiczenie w pozycji poprawnej.
Przy wzmacnianiu mięśni ściągających łopatki należy pamiętać, że odwiedzenie rąk powyżej 90 stopni powoduje przekroczenie zakresu ruchomości stawu ramiennego i przeniesienie ruchu na inne stawy (bark). Występuje wówczas przesunięcie obojczyka i odsunięcie łopatki od kręgosłupa. Traci się korekcję ustawienia łopatek i mięśnie nie pracują w zbliżeniu przyczepów. Z tych względów wzmacniając mięśnie ściągające łopatki nie należy przekraczać kąta 90 stopni odwiedzenia w stawie ramiennym.
6. Utrwalenie nawyku poprawnej postawy
Zadanie to powinno się realizować nie tylko na lekcjach gimnastyki korekcyjnej, lecz również w domu i w szkole. Dziecku powinno się stale przypominać o konieczności korekcji postawy. Coraz dłuższe, kontrolowane przebywanie w postawie poprawnej, możliwe dzięki coraz silniejszym mięśniom posturalnym, z czasem doprowadza do automatyzacji odruchu podstawy skorygowanej. Gdy dziecko zaabsorbowane czynnościami dnia codziennego, zabawą czy grą utrzymuje już nową, poprawną postawę, można uważać, że proces korekcji został zakończony
Ćwiczenia piłką:
PW - pozycja wyjściowa
PW: leżenie tyłem, nogi ugięte w stawach biodrowych i kolanowych, piłka na brzuchu trzymana oburącz RUCH: przenoszenie oburącz piłki, przodem za głowę z wdechem |
RUCH: wypychanie piłeczki w górę w stronę sufitu
|
RUCH: podnoszenie miednicy w górę i przetoczenie piłeczki na drugą stronę pod miednicą
|
RUCH: przenoszenie kolan na boki raz na prawą raz na lewą stronę do materaca
|
RUCH: przenoszenie piłeczki w stronę miednicy przy pomocy stóp i powrót do wyprostowanych nóg również z piłeczką
|
RUCH: podnoszenie miednicy w górę i przytrzymanie jej w tej pozycji przez 5 sekund
|
RUCH: przenoszenie piłki na boki: na prawą i lewą stronę do materaca |
RUCH: podnoszenie piłeczki nad materac
|
RUCH: przenoszenie piłeczki w stronę brody i z powrotem
|
RUCH: przetaczanie piłeczki po okręgu po materacu do drugiej ręki
|
RUCH: przenoszenie piłeczki na boki stopami dotykając do materaca
|
RUCH: podnosimy samą miednicę do góry, przetaczamy piłeczkę do drugiej ręki pod miednicą
|
RUCH: toczenie brodą piłeczki w przód
|
RUCH: toczenie piłeczki do przodu na odległość 40 cm. Klatka piersiowa kierowana brzuchem w stronę materaca.
|
RUCH: toczenie piłeczki w tył od siebie i pochylenie tułowia do tylu. Głowa kierowana brodą w górę
|
RUCH: podnoszenie przodem prostych rąk z piłeczka w górę nad głowę z jednoczesnym uniesieniem miednicy i przejściem do klęku
RUCH: przysiad z dotknięciem piłeczką do pięt
RUCH: zginanie raz prawej raz lewej nogi w kolanie z dotknięciem stopą do piłeczki
RUCH: ćwiczący podaje piłeczkę nad głową do drugiego ćwiczącego a ten oddaje ją bokiem: raz z prawej raz z lewej strony
RUCH: na sygnał wszyscy ćwiczący robią wykrok w przód
RUCH: przeniesienie na sygnał rąk bokiem w górę nad głowę i złączenie ich nad głową
RUCH: przenoszenie piłeczki przodem w górę nad głowę z wdechem nosem. Powrót do PW z wydechem ustami.
|