Naród
1. Definicje narodu
Naród:
Samo słowo naród pochodzi od natio (łacińskie- rodzić się),
zbiorowość ludzka,
wytwór procesu historycznego,
wspólnota na którą oddziaływuje wiele czynników,
Wspólna historia kształtuje świadomość narodową,
Posiada jednolitą kulturę, język, wspólne pochodzenie,
To jednostka kultury,
Narody- wyrazem wspólnoty jest:
Świadomość narodowa
Poczucie odrębności od innych narodów
Dążenie do podnoszenia prestiżu narodowego
Działania mające na celu tworzenie własnego państwa.
2. Warunki potrzebne do powstania narodu:
Wspólne terytorium,
Wspólny język,
Wspólna kultura,
Obyczaje,
Wspólne losy,
Wspólna historia,
Fikcyjnym czynnikiem, który ma decydować o odrębności narodowej jest rzekomo wspólne pochodzenie oraz fizyczne podobieństwo członków narodu.
3. Dwa modele procesów narodotwórczych:
a) zachodnioeuropejski- najpierw było państwo w jego ramach wykształca się wspólnota językowa, kulturowa. Dopiero później narodowa. Dlatego naród postrzega się jako obywateli tego państwa np. Anglia, USA .Jest to naród polityczny- naród jako wspólnota obywateli.
b) wschodnioeuropejski- najpierw wspólnota kulturowa, potem świadomość narodowa i dopiero na końcu powstaje państwo. Jest to naród etniczny.
4. Naród jako wspólnota : wielka wspólnota ludzka posługująca się najczęściej jednym językiem, zamieszkująca wspólne terytorium, symbolem jej jest -ojczyzna, posiadająca świadomość narodową.
5. Świadomość narodowa to:
Identyfikacja z własnym narodem
Pamięć historyczna
Poczucie odrębności od innych
Czasem powiązana z mesjanizmem(przekonanie o wyjątkowej roli swojego narodu
Dopiero jej istnienie decyduje o powstaniu narodu.
6. Narodowość- związek i poczcie przynależności do narodu, identyfikacja z narodem. O tym jaką mamy przynależność narodowa decyduje wychowanie . W niektórych państwach narodowość utożsamia się z obywatelstwem.
Narodowość ma ona 2 podstawowe znaczenia:
To przynależność do narodu (rubryka narodowości w paszporcie to przynależność do narodu lub obywatelstwo)
Oznaczenie pewnego etapu rozwoju ludu, który wzniósł się ponad stan charakterystyczny dla ludów , ale nie osiągnął stopnia charakterystycznego dla narodu.
Narodowość- zbiorowość która wytworzyła własną kulturę, ale nie ukonstytuowała się jako zbiorowość polityczna, posiadająca własne państwo.
7. Czynniki decydujące o przynależności do narodu:
Subiektywny- samookreślenie jednostki, wola jednostki
Obiektywny- podstawy tego samookreślenia niezależne od jednostki.
Muszą być oba czynniki by mówić o przynależności narodowej. Same obiektywne czynniki nie wystarczą musi być nasza wola(osobista) przynależenia do narodu, świadomość narodowa.
8. Naród jako zjawisko historyczne, etapy. (Szczepański)
Rodzina:
najprostsza grupa etniczna, mała liczebnie, homogeniczna,
oparta na więzach krwi,
mieszka na wspólnym terytorium.
Rody (związki rodzinne):
grupy wyodrębnione na podstawie stosunków pokrewieństwa,
Ród- kilka rodzin, początek hierarchii która wynika z wieku, jednolita kultura,
Rody mogą być związkiem społecznym opartym na wierze w pochodzenie wspólnego przodka, często mitycznego.
Klany
więzy krwi są często już mitologiczne, organizacja się rozwija,
klany w tym wypadku posiadają dość homogeniczną kulturę,
Możemy mówić o 2 rodzajach klanów:
a) klany szkodzie, irlandzkie - były związkami rodowymi , które miały wspólnego naczelnika
b) klany totemiczne - były połączone wiarą we wspólnego przodka zwanego totemem. Były związkami, gdzie obrzędy religijne stanowiły podstawowy element więzi.
Plemię :
obejmuje ono zazwyczaj większa liczbę rodów i klanów
plemiona wyodrębniają się na podstawie własnego języka, własnego obyczaju, dialektu, często własnej kultury materialnej, religii
posiadały już pewna organizację formalną tzn. wodza lub rody plemienne - które orzekały w różnych sprawach dla całego plemienia, oraz podgrupy- tj. związki wojownicze
Plemiona zbierały się dla różnych ważnych obrzędów np. religijnych, polowań, wojen
Plemiona były podstawą późniejszego rozwoju państwowego w starożytnej europie jak i również podstawą powstania państw słowiańskich we wczesnym średniowieczu
Zaczyna się stratyfikacja społeczna
Często określane jako grupą etniczną pierwotną.
Lud:
W języku potocznym ludem nazywa się mieszkańców wsi,
Etnografia poprzez lud rozumie:
zbiorowości szersze niż plemię
wyżej zorganizowane,
wyodrębniające się na podstawie własnej kultury m.in.; budownictwo, stroje, obyczaje tj. pieśni, tańce, obrzędy,
Dla oznaczenia elementów kultury duchowej ludów używa się nazwy FOLKLOR- mity , wierzenia, legendy
Cechą odróżniającą lud od narodu jest stopień zaawansowania kulturalnego tzn. ludy mogą mieć kultury bez własnego pisma, narody bez pisma istnieć nie mogą. Ludy mają szczątkowe formy organizacji politycznej, narody muszą opierać się na sformalizowanych organizacjach politycznych.
Naród (jako jednostka kultury)
W literaturze politycznej i naukowej naród występuje w dwóch znaczeniach:
1.W literaturze krajów Europy zachodniej zwłaszcza anglosaskiej naród to- zbiorowość obywateli państwa a więc jest ludem, który osiągnął już wysoki stopień organizacji politycznej oraz wysoki poziom kultury opartej na piśmie, języku i tzw. kulturze reprezentacyjnej.
Angielski termin narodu to NATION- obywatele państwa bez względu na przynależność etniczną.
2. Europa środkowa i wschodnia
Naród to- zbiorowość ukształtowana przez wspólną kulturę która tworzy własną literaturę, sztukę i naukę a więc kultura reprezentacyjna jest czynnikiem decydującym, gdyż narody mogą istnieć jako odrębne zbiorowości nawet gdy są pozbawione przez dłuższy czas własnego państwa.
9. Grupa etniczna:
Dzielimy na dwa typy:
Grupy etniczne (pierwotne):
Mała społeczność powiązana ściśle z terytorium, które ma dla niej znaczenie praktyczne, jako podstawa bytu oraz symboliczne (magiczne),
Grupa ta powiązana jest związkami sąsiedzkimi,
Cechuje ja kultura folklorystyczna, ludowa, która jest jednolita dla całej społeczności,
Członkom brak jest świadomości historycznej i samorefleksji,
Wyróżniamy kryteria na podstawie, których można zidentyfikować odrębną jednostkę kultury pierwotnej:
ciągłość terytorialna,
język,
organizacja polityczna,
własna nazwa,
wspólny folklor.
Grupy etniczne cząstkowe i rozproszone zbiory o podobnej kulturze tradycyjnej:
Wyodrębnione na zasadzie kontrastu wobec dominującej kultury dużego, dominującego społeczeństwa,
Nie tworzy ona zawartych grup terytorialnych, jednak z drugiej strony imigranci dążą do stworzenia lokalnych skupisk w wielkich miastach,
Zbiorowości te są częściowo zasymilowane z kultura dominującego społeczeństwa pierwotnego,
Członkowie żyją w rozproszeniu,
Poczucie etnicznej odrębności opierają na więzach ideowych, np.: odniesienie do symboli grupowych (herby, emblaty), ojczyzny,
Odmiana grup cząstkowych są mniejszości narodowe (grupa obywateli jakiegoś państwa, która stanowi liczebną mniejszość oraz nie zajmuje pozycji dominującej. Posiada cechy etniczne, językowe, religijne.
10. Naród jako zbiorowość społeczna. Cechy:
Naród to wielka zbiorowość , która może być uważana za społeczeństwa globalne
Naród jest bardzo trwałą postacią zbiorowości , trwająca kilka tysięcy lat (naród chiński)
Wytwarza trwałe dziedzictwo kulturalne
Wytworzenie silnej identyfikacji jednostek ze zbiorowościami np; wspólny język, związek z ziemią ojczystą
Narody wytwarzają także silne poczucie solidarności pomiędzy członkami oraz antagonizm w stosunku do innych narodów.
11. Ojczyzna- więzi nawykowe, emocjonalne, kontaktu. Wyróżniamy:
Ojczyznę prywatną (ta co nas otacza: dom, rodzina)
Ojczyznę ideologiczną (terytorium narodowe może wykraczać poza granice państwa).
12. Identyfikacja narodowa- wyraża się ona w narodowym samookreślaniu jednostki, która albo spontanicznie w pewnych sytuacjach, albo w odpowiedzi na pytanie deklaruje swoją narodową przynależność, np.: Jestem Polakiem, y Polacy.
13. Narodowa Walencja- przysługuje ona trwale jednostce. Jest to opanowanie wielu dziedzin kultury narodowej, łatwość posługiwania się elementami kultury, np: sięganie do tych elementów, tj: język.
3