1. sposoby ujmowania człowieka w rozwoju i co one ukazują?

Ontogenetyczny - ukazywanie indywidualnej linii rozwoju człowieka (od poczęcia do śmierci), zmiany w rozwoju indywidualnym

Filogenetyczny - ukazywanie człowieka na linii ewolucji, poszukiwanie podobieństw człowieka z innymi gatunkami

Człowiek i szympans - tylko jeden % różnic w DNA, ludzkie choroby również u zwierząt - żółtaczka, HIV, podobieństwo w budowie układu nerwowego - lewa półkula specjalizuje się w przetwarzaniu zawołan.

Antropogenetyczny - rodowa historia człowieka i człowiekowatych

Driopiteki - 2,5 - 3,3 miliony lat temu, Australopiteki - 1,7 mln lat temu, Pitekantropus - 250 tyś. lat temu, Neandertalczyk- 50 tyś. lat temu.

2. Kierunki zmian rozwojowych wg. Spencera.

Od jednorodności do różnorodności

Od stanu luźnego do związanego

Od stanu chaotycznego do uporządkowanego

Spencer nawiązywał do Darwina, rozwój polega na różnicowaniu części a także ich integracji, rozwój znaczy postęp.

3. Prawa rozwoju i ich przykłady.

Prawo CEFALOKAUDALNE - rozwój od części głowowej ku dolnej części ciała.

Prawo PROKSYMODYSTALNE - od osi ciała do zewnątrz

Prawo ROZWOJU DŁONI - od małego palca do kciuka

Znaleźć przykłady

4. Prawa rozwoju wg. Flavela (formy zmian rozwojowych).

Dodawanie - kolejne zmiany się kumulują

Substytucja - stan wcześniejszy jest w części lub w całości zastępowany przez stan późniejszy.

Modyfikacja - stan późniejszy powstaje wskutek różnicowania się stanu wcześniejszego.

Inkluzja - stan wcześniejszy wchodzi w pewnym stopniu zmodyfikowany w stan późniejszy

Mediacja - stan późniejszy pośredniczy w powstawaniu stanu późniejszego. Np. rozwój klasyfikacji: najpierw grupy obiektów tworzy się na podstawie jednej cechy a potem wielu cech

5. Ujęcie organizmiczne w rozwoju.

@ Jest charakterystyczne np dla opisywania rozwoju poznawczego.

@ Akcentuje aktywność jednostki, interakcje jednostki z otoczeniem. Te interakcje prowadzą do zmian w strukturach organizmu lub są ich wynikiem.

@ Skupia się na wewnętrznych procesach organizmu.

@ Analizowane są elementy zorganizowane w struktury - ujęcie holistyczne

@ podkreślają skokowość zmian rozwojowych

6. Ujęcie mechanicystyczne.

@ Jest charakterystyczne dla badań nad rozwojem społecznym.

@ Akcentuje reaktywność - rozwój to zmiany w sposobie reakcji na bodźce

@ Skupia się na przejawach zachowania

@ zachowania analizowane są w sposób izolowany

@ Podkreśla ciągłość zmian rozwojowych

7. 
   Rodzaje teorii:

Biogenetyczne: Kroch, Werner, Schneirla

Psychoanalityczne: Freud, Erickson

Behawiorystyczne: Watson, Sears, Bijou, Baer wg Trautnera

Poznawcze: Piaget, Labouvie-Vief, Karmiloff-Smith

Społeczno - kulturowe: Wygotsky

Humanistyczne: Maslow

Ukierunkowane: Freud, Erikson, Piaget, Maslow

Nieukierunkowane: Havinghurst, Bandura

Stadialne (stadialne): Erikson, Piaget, Freud, Havinghurst, Walon,

Niestadialne (ciągłe): Maslow, Bandura, Flavel, Rubinsztein, Watson

8. Cechy zmiany rozwojowej:

# jednokierunkowość

# trwałość, nieodwracalność

# prowadzi do uporządkowanej sekwencji zmian ukierunkowanych na

osiągnięcie określonego celu

9. Cechy rozwoju:

10) Rodzaje zmian rozwojowych:

$ uniwersalne

$ wspólne

$ indywidualne

11) Wskaźniki zmiany rozwojowej:

wskaźnik wzrostu

a) sfery fizycznej - np. wzrost, masa

b) sfery psychicznej - np. zasób słów

wskaźnik proporcji

a) sfery fizycznej - np. wielkość głowy a tłów

b) sfery psychicznej - np. proporcje zabawy, pracy, nauki

znikanie cech:

a) sfery fizycznej - np. zęby mleczne

b) sfery psychicznej - np. synkretyzm spostrzegania

pojawianie się cech:

a) sfery fizycznej - np. drugorzędne cechy płciowe

b) sfery fizycznej - np. wyobrażenia

12) Zjawiska w rozwoju:

retardacja - spowolnienie tempa

akceleracja - przyspieszenie

(antropologia - szybsza osyfikacja, szybciej menstruacja, Cattel- wzrost IQ o 2 punkty na pokolenie, Jurkowski - wzrost wyobrażeń i pojęć, Przetacznik - Gierowska - akceleracja rozwoju umysłowego dzieci pomiędzy 13 a 15 rokiem życia)

<akceleracja generacyjna powierzchniowa - np więcej pojęć

akceleracja generacyjna głęboka - zmiany jakościowe>

12) Jakie odruchy są u noworodka i zanikają ?

13) Cechy teorii naukowej.

system twierdzeń:

logicznie i rzeczowo udokumentowanych

spełniający kryteria naukowości

spełniający poprawność metodologiczna

sprawdzony

udokumentowany

służący wyjaśnianiu i przewidywaniu

14) Formy preadaptacji niemowlaka:

PREADAPTACJA SPOŁECZNA

- organizacja percepcji ( uwagę przykuwajacechy twarzowe np. zageszczenie kątów, złożoność, trójwymiarowość, optymalny punkt fiksacji( 8 cali, ok. 20 cm), proces dopasowywania pomiędzy możliwościami niemowlęcia a ważnymi z biologicznego punktu widzenia aspektami rzeczywistości, silnie działają na niemowle głosy ludzkie)

- organizacja reakcji ( wzory zachowań umożliwiające nawiązanie kontaktów społecznych, ssanie i jego naprzemienny rytm, przywieranie, uśmiech, płacz; później: asymetria rozkładu przyglądania pomagająca dziecku modulować poziom pobudzenia, podzielanie tematu<5-8m-cy>, koorientacja wzrokowa<8m-cy>.

15) Co implikują zmiany biologiczne?

dojrzewanie wyznacza jakie możliwości ma dziecko w określonym stadium - czy zbudowanie określonych struktur jest możliwe

!!! implikuje występowanie stadiów o cechach sekwencyjnych

(nie można przeskoczyć stadiów - dróg niezbędnych dla każdego wycinka całości tzw KREODÓW

!!! implikuje też równowagę, powracanie z odchyleń od wyznaczonej drogi rozwojowej - jest to tzw HOMEOREZA

<homeoreza jest terminem biologicznym a homeostaza jest tez równowagą ale w aktywności jednostki>

16) Czym różnią się mniemania samorodne od innych?

MNIEMANIA SAMORODNE - te, które dziecko samo wytworzyło, pojawiają się jako pierwszy pomysł dziecka na jakiś temat, dziecko nie rezygnuje z tego co powiedziało nawet pod wpływem experymentatora czyli są: trwałe i stałe.

MNIEMANIA WYWOŁANE - pod wpływem pytań ale są wytworem samego dziecka

MNIEMANIA ZASUGEROWANE - pod wpływem sugestii przez słowo i perseweracje<powtarzanie jednego słowa względem wielu przedmiotów>

Są chwilowe i łatwo je obalić podając inne sugestie. Nie wiążą się z innymi mniemaniami.

ZMYŚLENIA - gdy dziecko nie może znaleźć wyjaśnienia, po okresie przedoperacyjnym należy je odrzucić.

ODPOWIEDZI BYLE JAKIE - aby coś powiedzieć

17) Jakie cechy twarzy ludzkiej przyciągają uwagę dziecka?

zagęszczenie kątów, trójwymiarowość, złożoność <dziecka nie przykuwa twarzowość jako taka ale te własnie cechy, ponadto matka ułatwia dziecku obserwacje twarzy będąc blisko - punkt fiksacji 20 cm>

18) Formy mowy egocentrycznej.

echolalia

monologowanie

monologowanie zbiorowe

19) Formy mowy społecznej.

informowanie przystosowawcze

krytykowanie i drwiny

rozkazy

prośby i groźby

pytania i odpowiedzi

18) Koncepcje postpiagetowskie.

a) Richards & Commons - podejście strukturalno - funkcjonalne

7 stadiów:

operacje: pierwotne, konkretne, abstrakcyjne, formalne, systematyczne, międzyparadygmatyczne.

b) Siegler - koncepcja zasad poznawania

zasada I: przedoperacyjna 5 - lat

zasada II: przejściowa - 9 lat

zasada III: konkretno - operacyjna - 9 lat

zasada IV: formalno - operacyjna - rzadko studenci

od nowicjatu do ekspertywności

19) Kryzysy psychospołeczne wg Eriksona.

zaufanie - nieufność <0-1r.ż> niemowlęctwo

autonomia - wstyd i wątpliwości <2-3r.ż> dzieciństwo

inicjatywa - poczucie winy <4-5r.ż> wiek zabawy

przedsiębiorczość - poczucie niższości <6-12r.ż.> wiek szkolny

tożsamość grupowa - alienacja <13-17r.ż.> wczesna adolescencja

tożsamość indywidualna - dyfuzja ról <18-22r.ż.> późna adolescencja

intymność - izolacja <23-34r.ż.> wczesna dorosłość

produktywność - stagnacja <35-60r.ż.> średnia dorosłość

integralność - desperacja <pow.61r.ż.> późna dorosłość

20) Co cechuje myślenie kompleksowe? Wygotski

- zaznacza się obiektywizacja

- zaznacza się stałość kryteriów

21) Co cechuje myślenie synkretyczne?

- dziecko kieruje się związkami subiektywnymi i w ten sposób nadrabia brak związków obiektywnych

22) Co cechuje myślenie pojęciowe?

- jest oparte na cechach obiektywnych

- kryterium jest stałe

- kryterium odnosi się do cech istotnych

pojęcia mogą być:

potoczne - wytworzone spontanicznie przez dziecko

naukowe - przejęte od dorosłych

Pojęcia mają:

szerokość (liczba przykładów jakie zna dana osoba) i długość ( odległość pomiędzy poglądowością a abstrakcyjnością )

23) Wymień kompleksy w kolejności. Wygotski

skojarzeniowy, kolekcja, łańcuchowy, dyfuzyjny, pseudopojęcie

24) Jakie badania miały na celu rozwiązanie problemu czy IQ jest dziedziczne?

Badania bliźniąt jedno i dwu jajowych ( Eysenck i Prell; Scarr i Salapatek; Petrill, Buchard)

Badania dzieci adoptowanych (Hanzie; Capron, Duyme; oceniaania

25) struktura aktu działania wg Szumana.

faza zorientowania się w sytuacji

faza propulsywnego lub repulsyjnego zareag

faza uchwycenia przedmiotu

26) formy uczenia się wg Wygotskiego.

spontaniczne <do 3 lat>

spontaniczno - reaktywne <3-6 lat>

reaktywne <pow.6 lat>

27) Obszary badań nad inteligencją.

dziedziczność, IQ,

28) Jakie pojęcia wiążą się ze stadium moralności heteronomicznej?

realizm moralny (litera a nie duch prawa), sankcja ekspiacyjna (kara ktorą dziecko uważa za słuszną), 5- 7 rok życia - realizm moralny - przy ocenie zdarzenia bierze pod uwage fizyczne aspekty zdarzenia, 8 - 11 rok życia -rygoryzm moralny i konformizm moralny - najpierw zasady ważne dla samych zasad a potem pod wpływem kontaktów społecznych dziecko wie że dla akceptacji trzeba przestrzegać norm i pomagać innym i wspierać się, immanentna sprawiedliwość 5 - 7 rok życia

29)Jakie pojęcia wiąża się ze stadium autonomii moralnej?

uwewnętrznione reguły, relatywizm...

30) Strategie formułowania sądów.

liniowa lub kompensacyjna (zdrowi)

koniunkcyjna (neurotycy)

alternatywna (psychotycy)

31) Samoocena - jaka funkcją możemy opisać

jednowierzchołkowa, u-kształtna, liniowa

32) Składniki samowiedzy.

sądy samoopisowe, wartościujące (samooceny), o standardach osobistych, o regułach generowania wiedzy o sobie, o regułach komunikowania wiedzy o sobie

cechy dystynktywne - wyróżniające (gdy mówimy o sobie)

33) Kierunki rozwoju potrzeb.

specjalizacja sposobów zaspokajania

socjalizacja sposobów zaspokajania

wzrost aktywności w zaspokajaniu i samodzielności

rozszerzanie zakresu środków do zaspokajania potrzeb

wzrost tolerancji na odroczenie

kształtowanie się hierarchii

wzrost zdolności do antycypowania deprywacji i zapobiegania

zdolność do rezygnacji z aktualnie zaspokajanej potrzeby na rzecz późniejszej

gdy nie da Sie pogodzić dążeń może pojawić się konflikt motywacyjny

34) Potrzeby psychologiczne.

kontaktu Em., afiliacji, zależności Em., dominacji, agresji, bezpieczeństwa

35) Autoregulacja emocji

używanie przedmiotów przejściowych po 6m.ż.

odwracanie uwagi 3m.ż.

36) Jak rodzice przekazują wiedzę o emocjach?

trenowanie, modelowanie, uczenie zbieżności

37) Stadia rozwoju empatii wg Hoffmana

empatia:

globalna 1r.ż., egocentryczna 2r.ż., dziecka wobec innych3 -6r.ż., wobec cudzego doświadczenia innych6 - 9r.ż.

38) Stadia rozwoju kłamstwa.

brzydkie słowo<7-8r.ż.>, powiedzenie nieprawdy i pomyłka <6-10r.ż.>, intencjonalne wprowadzenie w błąd <11r.ż.>

39) Zmiany w ocenie kłamstwa.

a)tym gorsze im bardziej nieprawdopodobne (związek z wpływem autorytetu)

b)tym gorsze im trudniej je odkryć

40) Rozwój pojmowania sprawiedliwej kary.

od sankcji ekspiacyjnej<7-8r.ż.> do sankcji przez odwzajemnienie<8-11r.ż.>na koniec sprawiedliwość wyrównawcza, która uwzględnia intencje i okoliczności <11-12r.ż.>

Jak chodzi o podział dóbr to kształtuje się sprawiedliwość retrybutywna - egalitaryzm, oparta na równości

41) Prawidłowości w rozwoju emocji.

różnicowanie się emocji

od spontanicznych do kontrolowanych

poprawa odczytywania cudzych emocji

zmiana źródła emocji( noworodek - bodźce fizjologiczne, potem zewnętrzne bodźce, potem wyobrażenia)

42) formy zabawy w udawanie wg Lesliego

-zabawa przez odniesienie (jakiś obiekt czymś na prawde jest)

-forma prawdy (coś ma cechy, których na prawde nie ma)

-forma istnienia (jest coś czego nie ma)

18 m-c.ż. a 24 m-c. ż.

jest to relacja między podmiotem, podstawowa reprezentacja i rozkojarzoną reprezentacją.

43) Na czym polega rozwój zabawy wg Bornsteina

od zabaw funkcjonalno manipulacyjnych do symbolicznych

44) Kierunki zmian w rozwoju strategii pamięciowych

najpierw prestrategie: nazywanie, powtarzanie, elaboracje, czynności manualne, czynności percepcyjne

wzrasta intencjonalność, konsekwencja, kontrola,

od strategii opartych na mediatorach zewnętrznych do wewnętrznych

od strategii społecznych do indywidualnych

od podejmowania czynności strategicznych gdy jest to podporządkowane nadrzędnemu celowi do czynności by osiągnąć cel pamięciowy.

45) Cechy klasyfikacji multiplikacyjnej.

stosowanie więcej niż jednego kryterium w ustalaniu równorzędności elementów (kolor kształt).

46) Rozwój klasyfikowania.

od zbiorów figuratywnych, poprzez klasyfikowanie empiryczne do klasyfikowania hierarchicznego

47) Cechy klasyfikacji hierarchicznej

swobodne łączenie metody wstepującej i zstępującej

porównywanie ilości zbiorów z podzbiorem, kwantyfikacji inkluzji - treściowe i logiczne porównywanie zbiorów i podzbiorów 7r.ż.

48) Kierunki rozwoju obrazów umysłowych

od reprodukcyjnych do antycypacyjnych

od statycznych do transformacyjnych

48 Teorie zabawy.

rekapitulacji (atawizmu) Stanley, Hall - zabawa odtwarzanie rozwoju ludzkości

teoria ćwiczenia przygotowawczego - Karl Gros - ćwiczenie działań instynktownych by wykonywać je w przyszłości

49) Rozwój zabaw tematycznych.

rozszerzanie ról i tematów

coraz bardziej twórcze wykorzystaniezabawy dla kontynuowania akcji i kolejnych epizodów

wydłużanie czasu trwania

przejście od indywidualnej do zespołowej

wzrost znaczenia jezyka i mowy

planowanie ról i scenariusza

coraz silniejszy związek zabawy z życiem społecznym

50) Przejawy potrzeby seksualnej w adolescencji.

pobudzenie, napięcie i cheć rozładowania - masturbacja, necking, petting

---