1.Rodzaje spoin
· czołowe,brzeżne, bez ukosowania,na V,na X ,aK
- brzeżne
·Pachwinowe otworowe,szczelinowe,krawędziowe,grzbietowe
2.Rodzaje gwintów
-metryczne (do łączników gwintowych)
-calowe (stosowane w specjalnych przypadkach)
-rurowe (do połączeń rurowych)
-trapezowe symetryczne i niesymetryczne
-okrągłe (stos. W łącznikach narażonych na zmianę obciążenia walcowego)
-stożkowe(stos. W rurociągach wiertniczych, zapewniają wysoką szczelność)
-prostokątne (stos.do śrób roboczych przenoszą duże obciążenia)
3.Gwinty rurowe(gdzie sa stos. Różnice od metrycznych, zalety)
gwinty rurowe calowe sa gwintami o zarysie trójkątnym i o kacie wierzchołkowym gwintu55.stosowane sa w połaczeniach hydraulicznych gdzie wystepuje wysokie cisnienie.Od gwintu metrycznego róznią sie katem wierzchpolkowym (metryczny ma 60) i tym ze gwint rurowy mozna lepiej uszczelnic.
4.dlaczego w pol.hydr. stosuje sie gwinty rurowe
gwinty do celów hydr. Maja powiekszone luzy do ktorych bedzie wchodzilo uszczelnienie. gwint metryczny nie moze zapewnic szczelnosci.
5.wsp. bezpieczenstwa
Wsp. Bezpieczeństwa XQ,XR,XZ sa ustalone przez przepisy odbioru maszyn badz wew.normy zakladowe.Odnosza sie do obliczen wytrzymalosciowych naprezen dopuszczalnych. X=Rm/kr ;X>1; kr>sigma=P/F
Wplyw czynnikow na wielkosc X:
-stopien zmeczenia czesci dla pewnosci i niezawodnosci dzialania
-poprawnosc przyjętego schematu obciążeń przy obliczaniu wytrzymalosciowym maszyn
-prawidlowosc uwzgledniania rodzaju obciążenia
-pewnosc do jakosci matrialu jego niezawodnosci i kontroli
-przewidywanej jakosci wykonania
-ksztaltu czesci i stanu jej powierzchni
6.dlaczego wsp bezp dla czesci walcowej zbiornika cisnieniowego jest wiekszy od wsp bezp dla dennicy?
Poziewaz czesc walcowa zbiornika jest spawana co obniza jej wytrzymalosc mechaniczna
8.Ktore naprezenia osiowe czy obwodowe sa wymiarujace?
Sa nimi naprezenia osiowe bo wsp. f wystepujacy we wzorze zalezy od naprezen rozciagajacych , ktore wystepuja wzdluz powierzchni czesci walcowej
9.od czego zalezy grubosc czesci walcowej zbiornika cisnieniowego poddanego nadcisnieniu od strony wkleslej?
Jest ona proporcjonalna do cisnienia obliczeniowego od strony wkleslej i srednicy walca , a odwrotnie proporcjonalna do naprezen dopuszczalnych obliczeniowych wspolczynnika wytrzymalosciowego zlaczy spawnych.
10.co to jest wzmocnienie otw. Po co sie je wykonuje.
Po wykonaniu otworu brakuje materialu ktory byl w tym miejscu , a co za tym idzie nie ma co przenosic naprezen.Sily te przenoszone sa przez elementy obecne obok otworu.Jednak to nie wystarcza i w tym celu stosowane sa wzmocnienia otw.sa 3 rodzaje wzmocnien: plytowe, z naspawana rura, z wspawaną rura.
11.z czego wykonywane sa uszczelki do polaczen kolnierzowo- srubowych?
Guma, miedz, olow, aluminium
12.jakie znasz materialy uszczelniajace stosowane w polaczeniach rurowych.
-guma z kauczuku naturalnego ( woda spirytus t=30, p=0,3MPa)
-guma z kauczuku syntetycznego (woda, benzyna, oleje t=90 p=10)
-tektura techniczna (woda t=100 p= 1MPA)
-fibra(woda, olej, bezwodnik CO2 i SO2 t=150 p=2MPa)
-skora(woda ,oleje t=60 p=50)
-olow(woda kwasy zrace,bezwodnikCO2 t=200 p=15Mpa)
-miedz(bezwodnik SO2i CO2, woda t=250 p=100Mpa)
17.rurociuag zamontowany w temp......jak sie redukuje lub zmniejsza naprezenia?
Samokompensacja, naciag wstepny, wydluzki jednorazowego dzialania
18.naciag wstepny co to jest kiedy sie stosuje.?
Jest to metoda ktora pozwala na ukladanie prostych odcinkow sieci o dowolnej dlugosci. Metoda ta polega na podgrzaniu rurociagu do temp sredniej montarzu i czynnika plynacego przed jego zasypaniem. T=(tm+tcz)/2.Przy podgrzewaniu preta zamurowanego z 2 stron naprezenia zmieniaja sie liniowo i sa to naprezenia sciskajace. Podczas podgrzewaniado pewnwj temp dojdzie do tzw naprezen dopuszczalnych.
I kryterium - punkt staly musi byc rowno obciazony w wartosci na goraco i na zimno
II kryterium - jest to kryterium stalego wsp. Bezpieczeństwa
19.typy i rodzaje zaworow
Typy zaworow:
-odcinajace,dławiące,zwrotne,bezpieczeństwa
ze wzgledu na specjalne przeznaczenie:
-sterujace,regulujące,odpowietrzające.spustowe,
*rodzaje zaworów w zaleznosci od ruchow i ksztaltu dzielimy na
grzybkowe,dzwonowe,kulowe,klapowe,kołnierzowe,pierścieniowe,zasuwowe,motylko
*ze wzg na umieszczenie na przewodzie
-przeplywowe,wlotowe,wylotowe
*ze wzgledu na ksztalt kadluba
-proste,kątowe,jednodrogowe,wielodrogowe
*w zaleznosci od kierunku przeplywu
-jednokierunkowe,wielokierunkowe
20.Łożyska slizgowe
w celu umozliwienia ruchu obrotowego elementu maszyn konieczne jest utrzymanie stalego polozenia osi obrotu. Lozyska musza zapewnic utrzymanie stalego polozenia osi obrotu. Elementy wirujace na walach lub osiach a te z kolei osadzone sa na lozyskach.ruch czopa i lozyska odbywa sie tak ze powierzchnia czopa slizga sie po obejmujacej ja powierzchni. Element obejmujacy czop nazywa sie panwia lub panewka. W lozyskach nastepuje rozproszenie energii mechanicznej i zamiana jej na cieplo. Lozyska mozna podzielic ze wzgledu na przenoszenie sil w stosunku do walu lub osi na: poprzeczne i wezdluzne.lub ze wzgledu na ksztalt czopa: walcowe, stozkowe, kulkowe, kielichowe, o ksztaltach specjalnych.
21.jak zmniejszyc tarcie w lozyskach slizgowych?
Odpowiednie nasmarowanie, mozliwie duzej gladkosci czopa i panewki, stabilna prace walu, dostatecznie duza predkosc obrotowa, odpowiedni luz w lozysku.
22.co to jest tarcie plynne i po co sie je stosuje?
Tarcie plynne jest to przypadek tarcia najkozysniejszego w lozyskach slizgowych. Sila wyporu rownowazy calkocicie obciazenia, wowczas czop i panewka nie stykaja sie i są one całkowicie rozdzielone warstwą smaru. Opór w tym przypadku wywołany jest lepkością smaru. Zużycie powierzchni nie występuje.Współczynnik tarcia osiąga min.
23. Łożyska toczne. Rodzaje elementów tocznych
-kulki - dla łożysk przenoszących obciazenia poprzeczne i wzdłużne przy obciązeniach małych i srednich
-wałeczki walcowe krótkie-przy wiekszych obciązeniach
-wałeczki walcowe długie-przy bardzo dużych obciążeniach
-wałeczki zwijane
-igiełki-przy dużych obciążeniach oraz jeżeli chcemy uzyskać małe gabaryty
-wałeczek stożkowy w łożyskach przenoszący jednocześnie obciązenia poprz.i wzdłużne
-baryłki symetryczne-stos do dużych obciążen
-baryłki niesymetryczne- stos do łożysk baryłkowych wzdłużnych
25. Czym różnią się osie od wałów?
Wały służa do przenoszenia mom obrotowych (i skrecających)oraz naprężeń rozciagających i ściskających.Osie nie przenoszą mom obrotowych (skrecajacych),ale sa obciążone mom gnącym. Ich zadaniem jest tylko podtrzymanie mom obrotowych.
28. Czym różnią się rury stos na instalacje spawne i gwintowane?
Połączenia gwintowe sto się do ciś niskich i średnich oraz do śąrednic Dn>80mm a koncówki rur są gwintowane. Połączenia spawane stos się do wys cis i dużych średnic a końcówki rur są gładkie i przystos do spawania.
29. Jakie materiały i dlaczego stosowane są na panewki w łożyskach ślizgowych?
Materiał panewki musi cechować się właściwościami przeciwzatarciowymi w warunkach, gdy zawiedzie smarowanie, powinien kosztem uplastycznienia umożliwić krótkotrwałą pracę bez zniszczenia w takich warunkach., wymagana jest dobra przewodność cieplna, ważne są także: rozszerzalność cieplna, odporność na korozję, wysoka wytrzymałość mechaniczna na obciążenia statyczne i dynamiczne, Najczęściej stosowane są brązy i stopy łożyskowe
Brązy - najczęściej cynkowe i ołowiane jako odlewnicze, są dobrymi materiałami łożyskowymi o dużej twardości i wytrzymałości nadające się do pracy w warunkach obciążeń zmiennych i uderzeniowych, czop łożyska z panewkami z brązu powinien być utwardzony.
Mosiądze - gorsze od brązów, niska wytrzymałość zmęczeniowa, natomiast lepsza odporność na podwyższone temperatury.
Stopy łożyskowe - są to stopy cyny, ołowiu miedzi, antymonu czasem z dodatkiem wapnia, sodu kadmu. Stosuje je się wyłącznie jak warstwy ślizgowe wylewane na powierzchnię panewki wykonanej ze stali lub żeliwa. Charakteryzują się dobrymi właściwościami ciernymi, dobra odkształcalność, niska temperatura topnienia, dobrze się obrabiają i dobrze docierają.
30. Które łożyska i dlaczego należy stosować w „cichych instalacjach”(np. wentylatory w kinach czy teatrach)?
Łożyska toczne pracują głośniej od ślizgowych. Do wykonania tych łożysk ślizgowych stosuje różne bardzo miękkie materiały
31. Co to jest sprzęgło i do czego służy?
Sprzęgło jest zespołem służącym do łączenia wałów. Dzięki łączeniu za pomocą sprzęgieł można oddzielnie wykonywać silniki, zespoły napędowe i mechanizmy robocze i łączyć je w trakcie montaży.
Służy on do: możliwości względnych ruchów zespołów, które powodują stałe przemieszczanie się wałów względem siebie; dynamicznego przenoszenia obciążeń między mechanizmem roboczym, a silnikiem; unieruchomienia zespołu roboczego, bez zatrzymywania silnika, przełączenie mechanizmu na inną prędkość obrotową, zmianę kierunku obrotów.
32. Jakie znasz rodzaje sprzęgieł?
- sprzęgła sztywne,samonastawne,podatne,jednokierunkowe,bezpieczeństwa
33. Jakie znasz rodzaje przekładni? Co to jest przełożenie?
Rodzaje przekładni mechanicznych:
- przekładnia zębate,cierne,pasowe,łańcuchowe,
Przełożenie(podstawowa chce przekładni) jest to stosunek prędkości kątowej wału czynnego do prędkości kątowej wału biernego. Zamiast stosunku prędkości kątowych można brać stosunek prędkości obrotowych. Przełożenie może być opatrzone znakiem plus, gdy kierunki prędkości kątowych obu wałów są zgodne lub minus kiedy przeciwne.
34. Jakie są zalety a jakie wady przekładni pasowych w porównaniu z przekładniami zębatymi?
Przekładnie zębate są najczęściej stosowane w bardzo szerokim zakresie mocy i prędkości obrotowych. W stosunku do przekładni pasowych cechuje je wyższa sprawność, większa niezawodność, mniejsze zużycie, większa zwartość, możliwość przenoszenia dużych mocy i mniejsze naciski na wały i łożyska. Do wad należy hałaśliwość, wysoki koszt, sztywność zmniejszająca odporność na przeciążenie, trudność w uzyskaniu większego rozstawu osi oraz koniczność obfitego smarowania.
Największe zalety przekładni pasowych: płynność ruchu, łagodzenie gwałtownych zmian obciążenia, dowolność rozstawu kół i ustawienia osi wałów., możliwość uzyskania zmiennych przełożeń, wyłączania napędu i zmiany kierunku obrotów, wymagana mała dokładność rozstawienia kół, tłumienie drgań, prosta i tania konstrukcja, prosta obsługa, bez smarowania
Wady: dość duże wymiary, duży nacisk na wały i łożyska, zmienność przełożenia, wyciąganie się pasa wymaga regulacji, wrażliwość pasa na chemiczne oddziaływanie ośrodka, wrażliwość pasa na smary, sprawność przekładni pasowych jest nieco mniejsza niż przekładni zębatych lub łańcuchowych.
35. Po co stosuje się łożyska wahliwe?
Szczególnie zalecane do zastosowań, w których niewspółosiowość może się zwiększać na skutek ugięcia wału lub błędu montażu. Posiadają dwa rzędy kulek i kulistą bieżnię pierścienia zewnętrznego, dzięki czemu istnieje możliwość swobodnego, wzajemnego ustawienia się pierścieni jak również kompensację nieznacznej niewspółosiowości wału w stosunku do oprawy. Posiadają niewielką zdolność przenoszenia obciążeń osiowych. Szeroki zakres wymiarowy i konstrukcyjny.
38. W jaki spos gwint może ulec uszkodezniu?
Gwint jest obciążony nierównomiernie.Zmniejszenie nacisku na brzegach powierzchni współpracujących tłumaczy się odkształcalnością tych brzegów.Przy takim obciążeniu gwint mógłby ulec uszkodzeniu pod wpływem następujących naprężeń: naprężeń gnących w przekroju m-n, nap. Ściskających w przekroju m-n, nacisków powierzchniowych na powierzchniach współpracujących.
41. Połączenia nitowe (zimno goraco)
Stosuje się do połączeń kształtowo-ciernych. Nit przed zanitowaniem składa się z łba i trzonu a po zanitowaniu z łba szyjki i zakuwki.Na nit stos się zazwyczaj materiał tego samego rodzaju jak łączone części.
Połączenie na zimno- pod łeb nitu podstawia się wspornik, a na trzpień zakłada się zakuwnik i uderzając w niego formuje się zakuwkę zamykając w ten spos nit
Połąćzenia na gorąco- nity o srednicy pow. 8mm zamyka się na gorąco. Przed wstawieniem nitu do otworu podgrzewa się je do temp w której stają sie plastyczne po zamknięciu na gorągo nit stygnie powstają w nim naprężenia rozciągające wskutek czego łączone przedmioty zostają silnie dociśnięte do siebie
42. Gdzie dzisiaj stosuje się poł nitowe
W konstrukcjach stalowych (kadłuby samolotów) do poł materiałów trudnospawalnych, do poł materialow zbyt cienkich do spawania. Połączenia nit stosuje się tam gzie nie może być wys temp lub tam gdzie nie można spawać.
43.rola urzadzen zabezpieczajacych przed nadmiernym wzrostem cisnienia
urzadzenia te maja za zadanie ograniczenie wzrostu cisnienia powyzej wartosci dopuszczalnych.
44.klasyfikacja urzadzen zabezpieczajacych przed nadmiernym wzrostem cisnienia.
* zawory bezpieczenstwa bezposredniego dzialania
- grzybkowe, membranowe, membranowo-sprężynowe,tłoczkowo-sprężynowe
* zawory bezpieczenstwa sterowane
- sterowane energia wewnetrzna
- sterowane energia zewnetrzna
- sterowane energia zewnetrzna i wewnetrzna
* glowice bezpieczenstwa
- z wkladkami w postaci plaskich lub wypuklych krazkow
- z wkladkami w postaci plytek utrzymywanych w stanie zamknietym sila elektryczna
- z wkladkami w postaci płytek otwierajacych przekroj wylotowy przy pomocy detonatora lub na skutek deformacji podpierajacych ja trzpieni
- z wkladkami w formie cylindrycznych tulejek rozrywajacych sie wzdluz tworzacych, z elementami cylindrycznymi rozrywajacymi sie obwodowo w przekrojach oslabionych specjalnym napieciem
· urzadzenia kombinowane (zawor+glowica zabezpieczajaca)
· urzadzenia regulacyjno-zabezpieczajace
· urzadzenia automatyki zabezpieczajacej bezposredniego dzialania , odcinajace doplyw energii do zabezpieczonej instalacji
· zawory szybkozamykajace
· wylaczniki i ograniczniki parametrow
· zabezpieczenia hydrauliczne
45.dynamiczna charakterystyka naczynia cisnieniowego i urzadzenia zabezpieczajacego( jak nalezy dobrac urzadzenie)
dynamiczna charakterystyka naczynia cisnieniowego to stosunek przyrostu cisnienia (w stanach zagrozenia awaryjnego) do czasu, w jakim ten przyrost nastapil
f(delta t)=delta P/ dleta t [Mpa/s]
delta P - przyrost cisnienia
delta t - przedzial czasu odpowiadajacy przyrostowi cisnienia
wyrazenie „delta P/ dleta t” nazywane bywa tez szybkoscia rozbiegu procesu awaryjnego narastania cisnienia. Wielkosc delta t przyjeto nazywac stala rozbiegu (bedaca wielkoscia charakterystyczna dla awaryjnego przyrostu cisnienia tego kontrolnego naczynia cisnieniowego w danej instalacji). Poniweaz naczynia cisnieniowe sa projektowane w ten sposob ze awaryjny dopuszczalny przyrost cisnienia moze odbywac sie wylacznie w zakresie cisnienia maksymalnego do 1,1 cisnienia maksymalnego to:
f(delta t)=delta P/ dleta t= 0,1 Pmax/delta t
Pmax-dopuszczalne cisnienie analizowanego naczynia cisnieniowego, natomiast chwilowa wartosc czynnika zaklocajacego , charakteryzujaca przyczyne awaryjnego wzrostu cisnienia ma postac bezwymiarowa :
Delta v=Q1/Q2
Dla zaworow bezpieczeństwa w których zabezpieczenie przed wzrostem ciśnienia następuje na skutek otwierania zaworu, charakterystyka dynamiczna przedstawia sie jako zależność drogi elementu wykonawczego(np grzybka) od czasu.
46.co to sa wsp. b1 i b2 dla urzadzenia zabezp. Przed nadmiernym wzrost. Cisn.
b1- procentowy wzrost cisnienia niezbedny do uzyskania pelnego otwarcia przekroju wylotowego urzadzenia zabezpieczajacego
b1=[(p2-p1)/p1]100%
b2- procentowy spadek cisnienia niezbedny dla pelnego szczelnego zamkniecia urzadzenia zabezpieczajacego
b2=[(p1-p3)/p1]100%
b- procentowy zakres cisnien zrzutowych zaworu
b=b1=b2[%]
p1-cisnienie poczatku dzialania zaworu mierzone na doplywie zaworu
p2-cisnienie pelnego otwarcia zaworu (cisnienie zrzutowe)
p3- cisnienie zamkniecia zaworu
47.podstawowe obszary pracy naczynia cisnieniowego
Obszar I - obszar cisnien mniejszych od cisnienia roboczego (czesto zwany strefa rozruchową). Jest to obszar charakterystyczny dla pracy naczynia przy rozruchach i wylaczeniach czy tez w stanach nieustalonych (przejsciowych).
Obszar II- obszar cisnien roboczych. Cisnienie panujace w naczyniu mozna opisac rownaniem P=Prob+-delta Preg
Obszar III- przeznaczony do pracy urzadzen zabezpieczajacych przed wzrostem cisnienia
Obszar IV- obszar cisnien awaryjnych.Praca urzadzenia w tym zakresie jest niedopuszczalna.
48.jak nalezy dobierac przepustowosc urzadzen zabezpieczajacych
przepustowosc ma byc wieksza niz spodziewany przyrost objętości
49.jakie czynniki nalezy uwzglednic przy proj. Naczynia cisnieniowego.
- cisnienie zew i wew,rozkład płynów niestabilnych,temp.robocza i otoczenia,siły i momenty pochodzące z zew.,korozje,erozje,zmęczenie materiałów,koszty czynnika
50.co to jest analiza zagrozen.
Analiza zag. Polega na przesledzeniu jak odpowiednie czynniki zagrozenia wplywaja na zagrozenie , niebezpieczenstwo obslugi, urzadzenia, srodowisko.
Przyklad analizy:
- czynnik- cisnienie osiagnelo wartosc pow cisn dop
- efekt- naprezenia przekroczyly wart dop
- zagrozenie- eksplozja naczynia, rozerwanie aparatu, mozliwosc odrzucenia elementow, wyplyw czynnika, deformacja plastyczna scianki.
- Zapobieganie
Aparat nalezy projektowac z odpowiednim marginesem bezpieczenstwa zgodnie z wymaganiami dyrektywy cisnieniowej przepisami okreslajacej granice naprezen dop.
Na rurociagu zasilajacym lub na zbiorniku zamontowany bedzie przez uzytkownika odpowiedni , sprawny zawor bezp. Posiadajacy wlasciwe nastawienie cisnienia otwarcia
Na tabliczce znamionowej i w instrukcji obslugi podane zostanie cisnienie dop.
54.podaj sposob oznaczania własciwosci mechanicznych srob.
Dla srob z gwintem zwyklym od M 1.6 do M 3.9 i drobnozwojowym od M8x1 do M 39x3 poddanych naprezeniom rozciagajacym oznaczenie sklada sie z 2 liczb:
- pierwsza stanowi 1/100 nominalnej wytrzymalosci na rozcoiaganie materialu sruby Rm
- druga stanowi 10x krotnosc stosunku dolnej granicy plastycznosci do nominalnej wytrzymalosci na rozciaganie
iloczyn obu tych liczb stanowi 1/10 granicy plastycznosci.
55.co to jest dyrektywa cisnieniowa PED
rozporzadzenie to okresla zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczenstwa i ochrony zdrowia dotyczace projrktowania i wytwarzania urzadzen cisnieniowych i zespolow urzadzen cisnieniowych o najwiekszym dopuszczalnym cisnieniu wiekszym od 0,5 bara. Ktore nie sa prostymi zbiornikami cisnieniowymi. Mala skutecznosc i trudnosc w harmonizacji prawa poprzez korygowanie starych przepisow doprowadzila do decyzji o wprowadzeniu do UE zmian w podejsciu do ujednolicenia i harmonizacji , tak aby osiagnac rzeczywiscie swobodny przeplyw towarow na wew. Rynku europejskim
56. co to sa normy zharmonizowane?
Jest to norma krajowa wprowadzajaca norme europejska opracowana i zatwierdzona przez europejskie organizacje narmalizacyjne na podstawie mandatu udzielonego przez Komisje Europejska, ktorej numery i tytuly zostaly opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE serii C. Na końcu takiej normy jest zalacznik ZA potwierdzajacy wspieranie przez nia zasadniczych wymagan odpowiedniej dyrektywy.
57.Co oznacza znak CE?
Dokonanie oceny zgodnosci jest obowiazkowe przed wprowadzeniem wyrobu do obrotu. Oceny zgodnosci dokonuja wyspecjalizowane jednostki posiadajace odpowiednie aytoryzacje i natyfikacje. Producent lub jego upowazniony przedstawiciel ktory podal wyrob lub proces wytwarzania ocenie zgodnosci z zasadniczymi wymaganiami i otrzymal potwierdzenie zgodnosci, wystawia deklaracje zgodnosci i umieszcza na wyrobie oznakowanie CE.