PODMIOTY POSTĘPOWANIA SĄDOWOADMINISTRACYJNEGO

Sąd administracyjny.

• Prawo do sądu to prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez uzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd (art. 45 Konstytucji);

• Prawo do sprawiedliwego rozpoznania sprawy to prawo w szczególności do niezależnego, bezstronnego i niezawisłego sądu. Realizacja tych zasad obejmuje ukształtowanie właściwości sądu, jego składu, gwarancji jego bezstronności.

• Prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpo­znania sprawy to prawo do kolegialnego rozpoznania sprawy (skład sądu) przez przyjęcie reguły trzyosobowego składu rozpoznającego i rozstrzygającego sprawę. Od zasady kolegialności dopuszczalne są wyjątki.

• Zgodnie z art. 184 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i art. 2 ustawy — Prawo o ustroju sądów administracyjnych: „Sądami administracyjnymi są Naczel­ny Sąd Administracyjny oraz wojewódzkie sądy administracyjne".

Wojewódzkie sądy administracyjne.

• Wojewódzkie sądy administracyjne two­rzy się dla jednego województwa lub dla większej liczby województw. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Prezesa Naczelnego Sądu Administracyj­nego, w drodze rozporządzenia, tworzy i znosi wojewódzkie sądy administracyjne oraz ustala ich siedziby i obszar właściwości, a także może tworzyć, poza siedzibą sądu, i znosić wydziały zamiejscowe tych sądów.

• W skład wojewódzkiego sądu administracyjnego wchodzą: prezes sądu, wice­prezes lub wiceprezesi sądu oraz sędziowie (art. 18 § 1 ustawy — Prawo o ustroju sądów administracyjnych).

Właściwość rzeczowa i miejscowa wojewódzkich sądów administracyjnych.

• Właściwość rzeczową i miejscową wojewódzkich sądów administracyjnych regu­luje art. 13 ustawy

Art. 13. § 1. Wojewódzkie sądy administracyjne rozpoznają wszystkie sprawy sądowoadministracyjne z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego. - właściwość rzeczowa

§ 2. Do rozpoznania sprawy właściwy jest wojewódzki sąd administracyjny, na którego obszarze właściwości ma siedzibę organ administracji publicznej, którego działalność została zaskarżona. - właściwość miejscowa

§ 3. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, w drodze rozporządzenia, może przekazać wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu rozpoznawanie spraw określonego rodzaju należących do właściwości innego wojewódzkiego sądu administracyjnego, jeżeli wymagają tego względy celowości.

• Wojewódzki sąd administracyjny właściwy w chwili wniesienia skargi pozo­staje właściwy aż do ukończenia postępowania, choćby podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Naczelny Sąd Administracyjny.

W skład Naczelnego Sądu Administracyj­nego wchodzą: Prezes Naczelnego Sądu, wiceprezesi oraz sędziowie

Właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego. Zgodnie z art. 15 § 1 usta­wy

Art. 15. § 1. Naczelny Sąd Administracyjny:

  1)  rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych, stosownie do przepisów ustawy;

  2)  podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;

  3)  podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej;

4. rozstrzyga sporymiędzy organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej;

  5)  rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy odrębnych ustaw.

Skład sądu.

• Wojewódzki sąd administracyjny orzeka w składzie trzech sę­dziów

• Od tej reguły ustawa dopuszcza wyjątki, a mianowicie sąd na posiedzeniu niejawnym orzeka w składzie jednego sędziego (art. 16 § 2), postępowanie uproszczone jest prowadzone przez jednego sędziego, również po­stępowanie mediacyjne prowadzone jest przez jednego sędziego.

• Naczelny Sąd Administracyjny orzeka w składzie trzech sędziów.

• Na posiedzeniu niejawnym orzeka w składzie jednego sędziego.

• Skład Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie podejmowania uchwał reguluje art. 264 § 1 ustawy —: „Uchwały przewidziane w art. 15 § 1 pkt 2 i 3 Naczelny Sąd Administracyjny podejmuje w składzie siedmiu sędziów, całej izby lub w pełnym składzie".

Wyłączenie sędziego.

Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej jedno­stka ma prawo do bezstronnego sądu. Istotną gwarancję w tym zakresie stanowi instytucja wyłączenia sędziego. Przyczyny wyłączenia sędziego można usystema­tyzować na przyczyny wyłączenia z mocy ustawy i przyczyny wyłączenia na wniosek.

1. Przyczyny wyłączenia z mocy ustawy reguluje art. 18 § 1 i 3 ustawy — Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi

Art. 18. § 1. Sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy w sprawach:

  1)  w których jest stroną lub pozostaje z jedną z nich w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki;

  2)  swojego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia;

  3)  osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;

  4)  w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem jednej ze stron;

  5)  w których świadczył usługi prawne na rzecz jednej ze stron lub jakiekolwiek inne usługi związane ze sprawą;

  6)  w których brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jak też w sprawach o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznanego oraz w sprawach, w których występował jako prokurator;

  7)  w których brał udział w rozstrzyganiu sprawy w organach administracji publicznej.

§ 2. Powody wyłączenia trwają także po ustaniu uzasadniającego je małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.

§ 3. Sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego skargą o wznowienie postępowania, nie może orzekać co do tej skargi.

Naruszenie instytucji wyłącze­nia sędziego z mocy ustawy powoduje nieważność postępowania. Jest to jedna z podstaw żądania wznowienia postępowania z powodu nieważności.

2. Wyłączenie sędziego na wniosek. Zgodnie z art. 19 ustawy:

Art. 19.  Niezależnie od przyczyn wymienionych w art. 18, sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli między nim a jedną ze stron lub jej przedstawicielem zachodzi stosunek osobisty tego rodzaju, że mógłby wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego.

• Wniosek o wyłączenie sędziego strona zgłasza na piśmie lub ustnie do protokołu posiedzenia w sądzie, w którym sprawa się toczy.

• We wniosku należy uprawdopodobnić przyczyny wyłączenia. Jeżeli strona zgłasza wniosek na roz­prawie, powinna oprócz uprawdopodobnienia przyczyny wyłączenia uprawdopo­dobnić, że przyczyna wyłączenia powstała dopiero później (po wyznaczeniu składu orzekającego) lub później stała jej się znana.

• W razie zgłoszenia wniosku o wyłączenie sędziego w złej wierze sąd administracyjny, oddalając wniosek o wyłączenie, może skazać zgłaszającego wniosek na grzywnę do wysokości przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku po­przednim ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na pod­stawie odrębnych przepisów.

• Sędzia, który stwierdzi, że zachodzą podstawy jego wyłączenia, jest obowiązany zawiadomić o tym sąd i wstrzymać się od udziału w sprawie.

• O wyłączeniu sędziego rozstrzyga sąd administracyjny, w którym sprawa się toczy. Postanowienie wydaje sąd w składzie trzech sędziów na posiedzeniu niejawnym po złożeniu wyjaśnień przez sędziego, którego wniosek dotyczy. W razie gdy sąd administracyjny nie może podjąć postanowienia z powodu braku dostatecznej liczby sędziów, Naczelny Sąd Administracyjny wyznacza inny sąd do rozpoznania wniosku.

Wyłączenie innych osób biorących udział w postępowaniu. Przepisy o wyłą­czeniu sędziego stosuje się odpowiednio do wyłączenia protokolanta, referendarza sądowego, asesora sądowego oraz prokuratora.

Strony postępowania sądowoadministracyjnego.

Podmioty na prawach strony,

uczestnicy postępowania

• Postępowanie sądowoadministracyjne jest postępowaniem kontradyktoryjnym, a zatem występują w nim dwie strony: skarżący —jest nim podmiot legitymowany do złożenia skargi do sądu administracyjnego, a także strona przeciwna, którą jest organ wykonujący administrację publiczną, którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi.

• Według art. 32 ustawy — Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi: „W postępowaniu w sprawie sądowoadministracyjnej stronami są skarżący oraz organ, którego działanie lub bezczynność jest przed­miotem skargi".

• Sytuację prawną tych podmiotów kształtuje zasada równoupraw­nienia, która polega „przede wszystkim na tym, że każda strona procesowa ma zapewnione w procesie jednakowe środki ochrony i jednakowe możliwości ich użycia przez podejmowanie odpowiednich czynności procesowych. Powód nie może mieć większych uprawnień niż pozwany i na odwrót, aczkolwiek ich sytuacja procesowa jest odmienna (tzw. zasada równości środków procesowych).

• Stronami postępowania sądowoadministracyjnego jest skarżący oraz organ. Ustawa nie zawiera definicji organu, a stanowi, iż jest to organ, którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi.

• W postępowaniu sądowoadministracyjnym oprócz stron z mocy prawa uczestni­czą na prawach strony osoby, które brały udział w postępowaniu administracyjnym, a nie wniosły skargi, jeżeli wynik postępowania sądowego dotyczy ich interesu prawnego. Podmioty te mogą uczestniczyć po stronie skarżącego, jak i organu administracji publicznej.

• Udział na prawach strony w postępowaniu sądowym można określić pojęciem z procesu cywilnego „współuczestnictwo materialne", którego elementem charakterystycznym jest to, że przedmiot sporu dotyczy praw i obowiązków wspólnych dla współuczestników, a zatem gdy zaskarżone działanie lub bezczynność organu administracji publicznej kształtuje lub w inny sposób wpływa na prawa lub obowiązki osoby, która nie złożyła skargi do sądu.

• W postępowaniu sądowoadministracyjnym udział w charakterze uczestnika może zgłosić również osoba, która nie brała udziału w postępowaniu admini­stracyjnym, jeżeli wynik tego postępowania dotyczy jej interesu prawnego. O do­puszczeniu do udziału rozstrzyga sąd w formie postanowienia. Na postanowienie oodmowie dopuszczenia do udziału w sprawie przysługuje zażalenie.

• Udział osoby, której interesu prawnego dotyczy postępowanie, można też określić poję­ciem współuczestnictwa materialnego. Osoba ta może uczestniczyć w postępowa­niu po stronie skarżącego lub strony przeciwnej.

Zdolność sądowa stron, podmiotów na prawach stron, uczestników w po­stępowaniu sądowoadministracyjnym.

• Rozwiązania prawne regulujące zdolność sądową przesądzają o tym, jakim podmiotom przepisy prawne przyznały przymiot strony lub podmiotu na prawach strony, uczestników w postępowaniu sądowoad­ministracyjnym.

Zdolność sądową mają zgodnie z art. 25 ustawy

Art. 25. § 1. Osoba fizyczna i osoba prawna ma zdolność występowania przed sądem administracyjnym jako strona (zdolność sądowa).

§ 2. Zdolność sądową mają także państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz organizacje społeczne nieposiadające osobowości prawnej.

§ 3. Zdolność sądową mają także inne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, jeżeli przepisy prawa dopuszczają możliwość nałożenia na te jednostki obowiązków lub przyznania uprawnień lub skierowania do nich nakazów i zakazów, a także stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa.

§ 4. Zdolność sądową mają ponadto organizacje społeczne, choćby nie posiadały osobowości prawnej, w zakresie ich statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób.

• Artykuł 31 ustawy reguluje dopuszczalność uzupełnienia braków zdolności sądowej (np. brak wpisu do rejestru jednostki organizacyjnej, który nadaje jednostce status osoby prawnej). Jeżeli brak daje się uzupełnić, sąd wyznacza odpowiedni termin. W razie gdy braki nie zostały uzupełnione, sąd zniesie postępowanie, w zakresie, w jakim jest ono dotknięte brakami, i w miarę potrzeby wyda odpowiednie postanowienie.

• Sąd z urzędu bada zdolność prawną skarżącego. W razie gdy braki nie mogą być usunięte, wyda postanowienie o odrzuceniu skargi.

Zdolność procesowa w postępowaniu sądowoadministracyjnym.

• Zdolność procesowa to zdolność do podejmowania ze skutkiem prawnym czynności proce­sowych w postępowaniu sądowoadministracyjnym.

• Pomiędzy zdolnością proceso­wą a zdolnością sądową występuje ścisły związek „[...] zdolność sądowa stanowi zawsze konieczną przesłankę dla zdolności procesowej. Kto nie posiada bowiem zdolności sądowej, nie posiada również zdolności procesowej. Zdolność sądowa natomiast nie musi łączyć się ze zdolnością procesową, w szczególności osoby pozbawione lub ograniczone w swej zdolności procesowej mogą być stronami lub uczestnikami postępowania [...]"

• Zdolność procesową w postępowaniu sądowoadministracyjnym, zgodnie z art. 26 ustawy:

Art. 26. § 1. Zdolność do czynności w postępowaniu w sprawach sądowoadministracyjnych (zdolność procesową) mają osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, osoby prawne oraz organizacje społeczne i jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 25.

§ 2. Osoba fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma zdolność do czynności w postępowaniu w sprawach wynikających z czynności prawnych, których może dokonywać samodzielnie.

• Artykuł 31 ustawy reguluje dopuszczalność podjęcia czynności w postępowaniu w razie braków w zakresie zdolności procesowej. Jeżeli braki te dają się uzupełnić sąd wyznaczy odpowiedni termin. Sąd może dopuścić tymczasowo do czynności stronę niemającą zdolności procesowej z zastrzeżeniem, że przed upływem wyznaczonego terminu braki będą uzupełnione. Jeżeli braków tych nie można uzupełnić albo nie zostały w wyznaczonym terminie uzupełnione, sąd zniesie postępowanie w za­kresie, w jakim jest ono dotknięte brakami, i w miarę potrzeby wyda odpowiednie postanowienie.

• Sąd z urzędu bada zdolność procesową stron postępowania. Jeżeli braki w tym zakresie nie zostaną uzupełnione, wydaje postanowienie o odrzuceniu skargi.

Reprezentacja stron w postępowaniu sądowoadministracyjnym.

• W po­stępowaniu sądowoadministracyjnym, tak jak w postępowaniu administracyjnym, w zakresie reprezentacji stron należy wyróżnić dwie sytuacje:

• po pierwsze, gdy z powodu braku zdolności procesowej strona działa przez
  przedstawiciela ustawowego oraz gdy zdolność procesowa przysługuje osobom
  prawnym bądź innym jednostkom organizacyjnym, które mają zdolność sądową
  (przedstawicielstwo stron);

• po drugie, gdy strony postępowania lub przedstawiciel stron umocowuje do
  działania pełnomocnika (pełnomocnictwo procesowe).

Przedstawicielstwo strony w postępowaniu sądowoadministracyjnym.

W sytuacji pierwszej należy wyróżnić:

1. Reprezentację osoby fizycznej niemającej zdolności procesowej.

• Według art. 27 ustawy „Osoba fizyczna niemająca zdolności do czynności w postępowaniu może je podejmować tylko przez swego przedstawiciela ustawowego".

• Przedstawiciel ustawowy ma obowiązek wykazania swojego umocowania dokumentem przy pierwszej czynno­ści w postępowaniu. Jeżeli przedstawiciel ustawowy nie ma należytego umocowa­nia, sąd dopuści do czynności, z zastrzeżeniem, że przed upływem wyznaczonego terminu brak ten będzie uzupełniony. Nieuzupełnienie tego braku powoduje zniesienie postępowania przez sąd (odrzucenie skargi).

• Jeżeli strona nie ma przedstawiciela ustawowego, sąd na wniosek osoby przeciwnej ustanowi kuratora, jeżeli strona ta podejmuje przeciwko drugiej stronie czynności niecierpiące zwłoki.

• Postanowienie sądu w tym zakresie może zapaść na posiedzeniu niejawnym. W razie gdy, wnosząc skargę, strona nie ma przedstawiciela ustawowego, sąd wyznaczy termin do uzupełnienia tego braku. W przypadkach, w których ustano­wienie przedstawiciela ustawowego powinno nastąpić z urzędu, sąd zwraca się do właściwego sądu opiekuńczego (np. dla małoletniego, który nie ma opiekuna)

• Jeżeli strona utraciła zdolność procesową w toku postępowania bądź w razie śmierci przedstawiciela ustawowego, na podstawie art. 124 § 1 pkt 1 ustawy sąd zawiesza postępowa­nie z urzędu.

2. Osoby prawne i inne jednostki organizacyjne mające zdolność sądową dokonują czynności w postępowaniu przez organy lub osoby uprawnione do działania w ich imieniu.

• Za Skarb Państwa podejmuje czynności w postępowaniu organ jednostki organizacyjnej, z której działalnością wiąże się postępowanie, lub organ jednostki nadrzędnej.

• Organ albo osoba podejmująca czynności ma obowiązek wykazania swojego umocowania dokumentem przy pierwszej czynno­ści w postępowaniu. Jeżeli strona nie ma organu powołanego do jej reprezen­tacji, sąd na wniosek strony przeciwnej ustanowi kuratora, jeżeli strona ta podejmuje przeciwko drugiej stronic czynności niecierpiące zwłoki.

• Postanowie­nie sądu może zapaść na posiedzeniu niejawnym. W razie gdy nie zachodzi podstawa do ustanowienia przez sąd kuratora, a braki w składzie organu dają się usunąć, sąd wyznaczy do ich usunięcia odpowiedni termin, z sankcją, że jeżeli braki te nie zostaną usunięte, sąd zniesie postępowanie (odrzuci skargę). Jeżeli braki te powstały w trakcie postępowania, sąd zawiesi postępowanie z urzędu.

Pełnomocnictwo procesowe.

• Zgodnie z art. 34 ustawy „Strony i ich organy lub przed­stawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomoc­ników".

• Ustawa zatem w zakresie złożenia skargi i innych czynności procesowych przed wojewódzkim sądem administracyjnym nie przyjmuje przymusu pełnomoc­nictwa procesowego. Odmienna reguła jest przyjęta w zakresie skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz zażalenia na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej.

• Ustawa — Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi reguluje zakres podmiotowy udzielenia pełnomocnictwa, wprowadzając ograniczenia.

• Peł­nomocnikiem strony może być bowiem tylko adwokat lub radca prawny, a ponadto inny skarżący lub uczestnik postępowania, jak również rodzice, małżonek, rodzeń­stwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przy­sposobienia, a także inne osoby, jeżeli przewidują to przepisy szczególne.

• Zakres przedmiotowy pełnomocnictwa to pełnomocnictwo:

1) ogólne — do prowadzenia spraw przed sądami administracyjnymi,

2) do prowadzenia po­szczególnych spraw,

3) do niektórych tylko czynności postępowania, np. wniesie­nia skargi, reprezentacji na rozprawie.

• Pełnomocnictwo ogólne lub do prowadzenia poszczególnych spraw obejmuje z mocy prawa umocowanie do: wszystkich łączących się ze sprawą czynności w postępowaniu, nie wyłączając skargi o wzno­wienie postępowania i postępowania wywołanego jej wniesieniem; udzielenia dalszego pełnomocnictwa na zasadach określonych w odrębnych przepisach; cofnięcie skargi w całości lub w części, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w danym postępowaniu; odbiór kosztów postępowania.

• Strona może określić szerszy zakres pełnomocnictwa, który jest oceniany według treści pełnomocnictwa oraz przepisów prawa cywilnego.

• Strona udziela pełnomocnictwa w formie pisemnej. Dopuszczalne jest udziele­nie pełnomocnictwa w formie ustnej, ale tylko na posiedzeniu sądu przez złożenie przez stronę oświadczenia i wpisanie jego treści do protokołu.

• Pełnomocnictwo wymaga podpisu mocodawcy, ale w czasie, gdy strona nie może się podpisać, podpisuje je osoba upoważniona, z wymienieniem przyczyn, ze względu na które strona sama się nie podpisała.

• Czynności procesowe podjęte przez pełnomocnika wywołują skutki wobec mocodawcy. W razie gdy mocodawca staje jednocześnie z pełnomocnikiem, może niezwłocznie prostować lub odwoływać oświadczenia pełnomocnika (np. czynność cofnięcia skargi).

• Udzielenie pełnomocnictwa jest skuteczne w postępowaniu do czasu jego wypowiedzenia, z tym że wypowiedzenie pełnomocnictwa przez mocodawcę odnosi skutek prawny w stosunku do sądu od dnia zawiadomienia go o tym, w stosunku zaś do strony przeciwnej i innych uczestników — od dnia doręczenia im tego zawiadomienia przez sąd.

• Adwokat lub radca prawny, który wypowiedział pełnomocnictwo, jest obowiązany działać za stronę jeszcze przez dwa tygodnie, chyba że mocodawca zwolni go od tego obowiązku. Taki też czas działania za mocodawcę obowiązuje co do innych pełnomocników, ale z ograniczeniem, a mianowicie tylko, jeżeli jest to konieczne do uchronienia mocodawcy od niekorzystnych skutków prawnych.

• Należy również uwzględnić instytucję wygaśnięcia pełnomocnictwa, które ma miejsce w razie śmierci strony albo utraty przez nią zdolności sądowej. W takim przypadku pełnomocnik procesowy działa aż do czasu zawieszenia postępowania.

Prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich, organizacja społeczna

w postępowaniu sądowoadministracyjnym

• Ustawa przyznaje prokuratorowi, Rzecznikowi Praw Obywatelskich, organizacji społecznej prawo do udziału w postępowaniu sądowoadministracyjnym.

• Udział prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich w postępowaniu sądowym jest uzasadniony wystąpieniem przesłanek: ochrony praworządności, ochrony praw człowieka i obywatela. Przesłanki te są niezależne, co wynika z przyjętej konstruk­cji prawnej tych przesłanek, a mianowicie, „jeżeli według ich oceny wymaga tego ochrona praworządności lub praw człowieka i obywatela".

Prokurator oraz Rzecznik Praw Obywatelskich w postępowaniu sądowoadministracyjnym mają prawo:

1. wziąć udział w każdym toczącym się postępowaniu;

1. wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego na działanie lub
   bezczynność organu wykonującego administrację publiczną;

2. wnieść skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego;

3. wnieść zażalenie do Naczelnego Sądu Administracyjnego;

4. wnieść skargę o wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego.

• Prokuratorowi i Rzecznikowi Praw Obywatelskich przysługują, jeżeli korzys­tają z przyznanych praw, prawa strony w postępowaniu sądowoadministracyjnym.

• Organizacja społeczna, w zakresie swojej działalności statutowej, może brać udział w postępowaniu sądowoadministracyjnym w przypadkach określonych w ustawie. Zgodnie z rozwiązaniami przyjętymi w ustawie organizacja społeczna może być:

1) stroną postępowania sądowoadministracyjnego (art. 25 § 2 i § 4);

2) uczestnikiem postępowania. Organizacja społeczna może uczestniczyć w postępowaniu w za­kresie jej statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób.

• Sąd dopuszcza organizację społeczną w formie postanowienia. Na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału w sprawie przysługuje zażale­nie.

Rozdział XXI PODMIOTY POSTĘPOWANIA SĄDOWOADMINISTRACYJNEGO

Strona 1 z 7

---