KSZTAŁCENIE NAUCZYCIELI I AWANS ZAWODOWY

1. Podstawowe cechy różnych koncepcji kształcenia nauczycieli

• I koncepcja- określa się ją mianem koncepcji ogólnokształcącej. Jej celem jest wyposażenie kandydatów na nauczycieli w możliwie bogaty zakres wiedzy ogólnej, wiedzy wszechstronnej, dzięki której przyszły nauczyciel jest człowiekiem o dużej erudycji, zaś jego wykształcenie stanowi podstawowy czynnik powodzenia w pracy zawodowej. Zakładami kształcącymi nauczycieli wedle tej koncepcji były w Polsce przed II WŚ seminaria nauczycielskie oraz licea pedagogiczne, które przestały funkcjonować pod koniec lat 60- tych. Ich mankamentem było to, że kształciły młodzież na poziomie szkoły średniej (maturalnej) i uprawniały jej absolwentów do nauczania w państwowych szkołach publicznych, zwłaszcza w ich elementarnym segmencie nazywanym nauczaniem początkowym. Koncepcja ta nie jest praktycznie już wdrażana, co nie oznacza, że nie ma ona swoich zwolenników. Pewne jej elementy dostrzec można w kształceniu nauczycieli w uczelniach wyższych.

• II koncepcja- kształcenia nauczycieli określa się jako koncepcję osobowościowe, niekiedy personalistyczną. Koncepcja ta wyrasta z założenia mówiącego, że skoro nauczyciel ma kształtować osobowość ucznia, musi sam najpierw być ukształtowaną jednostką, musi prezentować pożądaną osobowość. Od edukacji nauczycielskiej realizowanej wedle tej koncepcji oczekuje się, że ludziom przygotowanym do tego zawodu nie tyle potrzebna jest ogólna wiedza, co ukształtowane postawy zawodowe, ich zainteresowanie zawodem, silna motywacja wykonywania tego zawodu, który bliższy jest posłannictwu misji życiowej, aniżeli profesji. Celem edukacji nauczycielskiej w świetle tej koncepcji jest kształtowanie silnej indywidualności kandydata, który w przyszłości stanie się wzorem osobowym dla uczniów, osobę godną i budzącą chęć naśladowania. Koncepcja ta postrzegana jest jako celowa przede wszystkim przez tych, którzy w różnych typach zakładów kształcenia nauczycieli zajmują się pedagogiczno- psychologiczną edukacją kandydatów.

• III koncepcja- ta ma charakter pragmatyczny. Opiera się ona na tezie uznającej osiągnięcia szkolne ucznia jako zasadnicze kryterium oceny pracy nauczyciela. Głównym celem edukacji nauczyciela jest wyposażenie go w system sprawności, zwłaszcza dydaktycznych, które mają przydać się jemu w codziennej pracy zawodowej. Biegłość w obszarze koniecznych sprawności nauczycielskich ma być gwarantem osiągnięć i powodzenia zawodowego za tym typem koncepcji kształcenia nauczycieli opowiadają się przede wszystkim ci, którzy podkreślają i przywiązują szczególną uwagę do metodycznego przygotowania zawodowego przyszłych nauczycieli, które dominuje w zakładach kształcenia nauczycieli w krótkim cyklu edukacji.

• IV koncepcja - z uwagi na podstawowy cel ich edukacji można nazwać koncepcją kompetencyjną w jej ramach można dostrzec przywiązywanie uwagi do kształcenia specjalistycznego, stosunkowo wąskiego, ale pogłębionego wiążącego się z przygotowaniem do nauczania w szkole przedmiotu będącego odpowiednikiem studiowanej dyscypliny. W tej koncepcji można dostrzec zależność pomiędzy wiedzą poznawaną przez kandydata na nauczyciela a przekazywaną w momencie podjęcia przez niego pracy zawodowej. Koncepcja ta zasadza się na kształceniu merytorycznym w obranej specjalności naukowej przy równoczesnym uzyskiwaniu kwalifikacji pedagogicznych ( wiedzy, umiejętności i sprawności) co prowadzi do uzyskania biegłości zawodowej. Koncepcja ta stanowi podstawę kształcenia nauczycieli w uczelniach wyższych.

• V koncepcja- progresywna- zwolennicy tej koncepcji twierdzą, że zmienność wiedzy i zawodność wyćwiczonych sprawności umysłowych są źródłem obaw dotyczących dobrego przygotowania do zawodu nauczycielskiego i do życia w ogóle. Stąd propagują w przygotowaniu kandydatów do zawodu uwzględnienie opanowania przez nich „… sposobów dostrzegania, określania i rozwiązywania czy pokonywania różnych problemów, trudności, przeszkód ( często jeszcze nieznanych, nie oczekiwanych, lecz mogących się pojawić w rozmaitych sytuacjach życiowych”. ( T. Lewowicki, 1994, s. 107) Powyższa koncepcja edukacji nauczycielskiej kojarzy się z ogólną koncepcją edukacji problemowej.

Literatura:

„Współczesne przemiany kształcenia i doskonalenia pedagogicznego nauczycieli.” Wyd. uczelniane WSP w Bydgoszczy 1998, praca zbiorowa pod red. Ryszarda Parzęckiego.