Słowniki średniowieczne, Polonistyka, Leksykografia


tytuł

autor

Data i miejsce wydania

liczba haseł, liczba tomów

typ słownika

kontekst historyczny

charakterystyka

1. Mamotrekt lubiński

2. Mamotrekt kaliski

miejsce przechowywania:

1.Biblioteka ewangelicka w Lublinie na Dolnym Śląsku

2.Biblioteka gminy benedyktyńskiej w okolicach Kalisza

mamotrekt

W średniowieczu tekstem, do którego tworzono zbiory słów (pierwszw „słowniki”), była Biblia. Objaśnienia te formułowano w języku łacińskim, dodatkowo na marginesach tekstów biblijnych umieszczano odpowiedniki niektórych słów w językach narodowych. Objaśnienia te (tzw. glosy) były spisywane w postaci tzw. mamotrektów (mamotreptów), czyli słowniczków „dla początkujących”. Mamotrektem „wzorowym” był słownik przygotowany na początku XIV wieku przez włoskiego zakonnika Giovanniego Marchesiniego. W Polsce mamotrekty pojawiły się w XV wieku.

Powstawały przez dodanie do wyrazów łacińskich z oryginału ich ekwiwalentów w języku polskim. Badacze wskazują na związki tych utworów z łacińsko-czeskim mamotrektem mikułowskim i Biblią Królowej Zofii, ale zwracają też uwagę na inwencję polskich kopistów, którzy oryginalny glosariusz Marchesiniego wzbogacili w szereg nowych objaśnień.

Wokabularz trydencki

Słownik anonimowy

14124 r.

ok. 500 słów z dziedziny prawa, wojskowości, administracji.

wokabularz

Zbiór w układzie tematycznym (prawo, wojskowość, administracja).

Vocabulista

Bertold z Eisenach

terminologiczny

Zawiera rzadsze słownictwo techniczne. Hasła są zestawiane w układy rymowane (cecha często spotykana w owym czasie), co ułatwia zapamiętywanie słówek.

Jan Stanko

1472

20 tyś. terminów łacińskich, 2 tyś. odpowiedników polskich i 800 niemieckich

terminologiczny

Słownik rękopiśmienny. Zawiera słownictwo przyrodnicze: 523 nazwy roślin i 219 nazw zwierząt.

Dictionarius variarum rerum

Jan Murmeliusz

1528

ok. 2600 haseł i 4500 wyrazów polskich

łacińsko-niemiecko-polski

Stanowił przeróbkę wydanego w 1517 r. dzieła holenderskiego humanisty (w oryginale był to słowniczek dołączony do napisanego przez niego podręcznika łaciny). Na temat autorstwa części polskiej trwały dyskusje. Obecnie przyjmuje się, że jej twórcą jest Hieronim z Wielunia (Spiczyński).

W sumie miał 24 wydania. Jest to pierwszy drukowany słownik łacińsko-niemiecko-polski. Słownik ma układ tematyczny, hasła są opatrzone objaśnieniami gramatycznymi i znaczeniowymi. W części polskiej występują albo ekwiwalenty (zwykle kilkuwyrazowe) wyrażeń łacińskich, albo tylko eksplikacje znaczenia, wzorowane na definicjach części łacińskiej i niemieckiej.

Dictionarium trium linguarum: latinae, teutonicae et polonicae

Franciszek Mymer

1528

2300 haseł

łacińsko-niemiecko-polski

Głównym wzorem był łacińsko-niemiecko-czeski słownik wydany w Wiedniu 1513 r. (stamtąd przejęto makrostrukturę dzieła). Pewną część materiału leksykalnego zaczerpnięto także z dzieła Murmeliusza.

Są cztery wydania tego słownika. Hasła są ułożone tematycznie. Zasób leksykalny obejmuje słownictwo prawnicze, religijne, rolnicze, związane z rzemiosłem, nazwy ptaków, zwierząt, roślin, leksemy z zakresu anatomii i medycyny. Jest też rozdział grupujący nazwy kolorów. W sumie w słowniku jest o ponad tysiąc haseł więcej niż w jego pierwowzorze.

Jan Tucholczyk

1531

prawniczy

praca samodzielna

Jest szereg wydań tego słownika. Wprowadzono tu już układ alfabetyczny. Zwiększył się zasób odnotowanych leksemów reprezentujących inne części mowy niż rzeczowniki. Pod względem struktury jest to praca samodzielna, a nie przeróbka jakiegoś dzieła zagranicznego.

Słowarz

1532

czterojęzyczny słownik tematyczny

Oprócz pojedynczych słów uwzględniał zwroty i wyrażenia (nawet zdania), także teksty modlitw.

Bartłomiej z Bydgoszczy

1532

II wyd. - 1544

4 tyś. haseł polskich w wersji pierwszej z 1532 r. i 10 tyś. w drugiej

rękopiśmienny

Słownik bardzo obszerny.

Ewelina Krzemińska

Justyna Nymka

Marlena Radwańska



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Słownik Dubisza-1, polonistyka, leksykologia
Słowniki renesansowe i późniejsze, Polonistyka, Leksykografia
Słowniki Doroszewskiego i Szymczaka, Polonistyka, Leksykografia
Słowniki Dunaja i Zgółkowej, Polonistyka, Leksykografia
Słowniki renesansowe i późniejsze, Polonistyka, Leksykografia
Słowniczek pojęć, POLONISTYKA, Metodologia badań literackich
Typologia słowników, Filologia polska, leksykologia leksykografia
Cwiczenia slownikowofrazeologiczne syntaktyczne 2 polonistyka, Chopin, polonistyka
Statystyka leksykalna i slowniki elektroniczne, Statystyka leksykalna i słowniki elektroniczne
Wiersz średniowieczny, Polonistyka, średniowiecze
Słowniki, Filologia polska, Leksykologia
Mały Słownik Demonów, Magia, leksykony & encyklopedie
Słownictwo potoczne, polski, Leksykologia i Leksykografia
Słownik - poetyka, Polonistyka, Teoria literatury
Średniowiecze, Polonistyka, Opis każdej epoki
Drama na lekcjach polskiego w szkole średniej, Polonistycznie, Metodyka nauczania języka polskiego i
Jak rozumiesz pojęcie alegoryzm średniowieczny, POLONISTYKA, HLP, staropolka
Michalkowska ''Sredniowiecze'', POLONISTYKA, HLP, staropolka
Artyzm sredniowiecza, Polonistyka, Gramatyka historyczna

więcej podobnych podstron