Sprawozdanie finansowe to w dosłownym tego słowa znaczeniu zdawanie sprawy z działalności gospodarczej danego podmiotu za pomocą opisu i uzyskanych z ewidencji księgowej uogólnionych danych liczbowych, które charakteryzują jego sytuacje majątkową, finansową i wynikową.
Sprawozdanie finansowe sporządza się w języku polskim oraz w walucie polskiej. Muszą one spełniać warunki formalne tj: podanie w nagłówku pełnej nazwy i adresu firmy, określenie momentu lub okresu,którego dotyczą dane. Inne warunki to załączenie tablic statystycznych, zawierające zestawienie liczbowe związane z określonym zagadnieniem. Następnym ważnym warunkiem jest podanie daty sporządzenia sprawozdania oraz podpisanie sprawozdania przez osoby odpowiedzialne za rzetelne i prawidłowe jego sporządzenie. Dane liczbowe można wykazywać w zaokrągleniu do tysiąca złotych, jeżeli nie zniekształci to obrazu jednostki zawartego w sprawozdaniu finansowym oraz w sprawozdaniu z działalności. To właśnie jednostki gospodarcze, prowadząc swą działalność, są zobowiązane zamknąć księgi rachunkowe na koniec roku obrotowego,a konsekwencją tego zdarzenia jest przygotowanie i przetworzenie informacji wynikających z tych ksiąg oraz ich zestawienie w formie odpowiednich sprawozdań. W celu zapewnienia jednolitej formy sprawozdawczości finansowej Główny Urząd Statystyczny,na wiosek ministra finansów, wydaje dla jednostek gospodarczych instrukcje i wzory sprawozdawcze, w których określa:
Jednostki zobowiązane do składania sprawozdań,
Jednostki uprawnione do ich otrzymywania,
Terminy i tematykę,
Zasady wypełniania poszczególnych sprawozdań.
Najważniejszym sprawozdaniem jednostki gospodarczej jest obligatoryjne roczne sprawozdanie finansowe, czyli roczny raport finansowy,który powinien zawierać czytelny przegląd rozwoju działalności jednostki i jej sytuacji oraz wskazywać na ważne wydarzenia, które wystąpiły od zakończenia roku obrachunkowego. Powinien też wskazywać prawdopodobny przyszły rozwój jednostki oraz działalność w dziedzinie badań i rozwoju.
sprawozdania finansowe dostarczają wielu informacji dla ich odbiorców. Dlatego, też muszą one spełniać pewne standardy jakościowe, aby informacje w nich zawarte nie budziły zastrzeżeń.
Dlatego powinny odznaczać się:
- wiarygodnością(rzetelnością),
- zrozumiałością dla użytkowników,
- kompletnością,
- porównywalnością,
- sprawdzalnością,
- terminowością.
Sprawozdanie finansowe uznaje się za wiarygodne, jeżeli zawiera informacje prawdziwie odzwierciedlające operacje gospodarcze oraz rzetelne, czyli wolne od stronniczości i obiektywne.
Zrozumiałość można uznać za najważniejszą cechę sprawozdawczości.
Informacje są wykorzystywane przez użytkowników w pełni, gdy są one dla nich jasne, przejrzyste, czytelne, i rozumiane we wszystkich punktach.
Kompletność sprawozdawczości finansowej polega na tym,że nie może być w niej pominięte żadne zjawisko gospodarcze ani żaden składnik majątku.
Porównywalność to możliwość porównania zawartych w sprawozdaniach informacji w czasie i przestrzeni. Dzięki temu można przewidzieć kierunek oraz tendencje rozwoju firmy, a także określić jej położenie gospodarcze na tle podmiotów o podobnym profilu działalności.
Sprawdzalność informacji zawartych w sprawozdaniach finansowych oznacza możliwość ich konfrontacji ze źródłami, z których pochodzą lub z dokumentacja źródłową.
Terminowość sprawozdawczości finansowej nakłada obowiązek składania sprawozdań w ustalonym terminie.
Roczne sprawozdanie finansowe obejmuje:
- bilans,
- rachunek zysków i strat,
- informacje dodatkową,
- sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych (cash flow)
- sprawozdanie z działalności gospodarczej.
Bilans jest to dokument emitowany przez system rachunkowości firmy, informującym o jej stanie majątkowym i finansowym. Stanowi syntetyczne zestawienie - w ujęciu wartościowym - wszystkich aktywów i pasywów jednostki gospodarczej sporządzone na dzień bilansowy w określonej formie.
Wskazany w bilansie wynik działalności danej jednostki gospodarczej,przedstawiony jest w formie analitycznej w sprawozdaniu zwanym rachunkiem zyskowi strat. W sprawozdaniu tym zamieszczone są dane pozwalające określić, co składało się na zysk lub stratę bilansową netto.
Informacja dodatkowa prezentuje nie objęte bilansem i rachunkiem zysków i strat dane i wyjaśnienia do nich. Informacja dodatkowa zawiera np.: objaśnienie przyjętych metod wyceny, dane uzupełniające o aktywach i pasywach,istotne informacje niezbędne do zrozumienia pozycji bilansowych i pozycji rachunku zysków i strat.
Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych -cash flow- jest sporządzane na podstawie danych pochodzących z bilansu oraz rachunku zysków i strat.Stanowi ich uzupełnienie. Służy też ocenie sytuacji finansowej danej jednostki gospodarczej. W tym sprawozdaniu ujęte są wszystkie wpływy i wydatki środków pieniężnych jednostki.
Sprawozdanie z działalności gospodarczej powinno odzwierciedlać pełną i rzeczywistą sytuację firmy. Jego dowolny układ pozwala na pewną swobodę, lecz należy je tak sporządzić,aby informowało o ważniejszych wydarzeniach,które wystąpiły w danym roku obrotowym oraz które są przewidziane na najbliższy czas. Powinno też informować o przewidywanym rozwoju firmy, bieżącej i przewidywanej sytuacji finansowej oraz o ważniejszych osiągnięciach w dziedzinie badań i rozwoju technicznego.
Organem zatwierdzającym roczne sprawozdanie finansowe jest dla rożnych podmiotów gospodarczych inny organ pełniący tę funkcje. I tak dla:
- przedsiębiorstw państwowych - rada pracownicza,(jeśli jej nie ma to organ założycielski),
- spółek akcyjnych - zwyczajne, walne zgromadzenie akcjonariuszy,
- spółek z ograniczona odpowiedzialnością - zwyczajne, ogólne zgromadzenie wspólników,
- spółdzielni - walne zgromadzenie członków spółdzielni,
- banków państwowych - rada nadzorcza,
- przedsiębiorstw państwowych objętych postępowaniem naprawczym osoba sprawująca urząd komisaryczny,
- spółek komandytowych, jawnych, cywilnych oraz osób fizycznych - właściciel lub właściciele.
Informacje w sprawozdaniach są skierowane do:
- wierzycieli(zdolność spłaty długu i jego obsługi),
- inwestorów (ryzyko związane z inwestycjami),
- pracowników (możliwość zagwarantowania pracy i wypłaty wynagrodzeń),
- społeczeństwa(wpływ na rozwój regionu i ochronę środowiska)
- kierownictwa(analiza danych dla kontroli i planowania)
- instytucji rządowych i fiskalnych(dane statystyczne i rozliczeniowe),
- klientów i kontrahentów(gwarancja kontraktów)
i są przez nich wykorzystywane.
Dane zawarte w sprawozdaniach finansowych umożliwiają kontrolę oraz ocenę pod wieloma aspektami np. czy prowadzona działalność gospodarcza jest opłacalna i w jaki sposób ją kontynuować. Mówi nam też, w jaki sposób dany podmiot odtworzył i wykorzystał swoje środki pieniężne oraz jak ma zaplanować je na przyszłość.
Dane sprawozdawcze wielu jednostek łącznie, odpowiednio zsumowane i uogólnione w żądanych przekrojach, informują o branży, gałęzi bądź dziale gospodarki narodowej. Dają wyobrażenie o stanie ogólnym. Dlatego tak ważne jest ujednolicenie trybu sporządzania i formy sprawozdań finansowych.