odwiedzającego żołnierzy tuż przed ich wypłynięciem do Eu­ropy. Oczywistym celem sceny, często powtarzanej w hollywo­odzkich filmach i uwielbianej przez OWI, jest pokazanie grupy przedstawicieli różnych narodowości, którzy współdziałają jako Amerykanie. W roboczej wersji scenariusza Lamara Trottiego postać nazwana po prostu „szeregowcem" rnówi: „Dziadek Pe-te'a, tego tutaj, był Rosjaninem. Ja jestem czystej krwi Irland­czykiem. Przodkowie Joe, tamtego, pochodzą z jednego z tych małych miejsc, których nazw nikt nigdy nie pamięta". Jak się wkrótce dowiadujemy, tym tajemniczym miejscem jest Bra­tysława, rzekomo w Czechach, ale „to nie wszystko. Marny Szwedów, Polaczków¹⁰⁶ i żabojadów¹⁰⁷". Trotti najwidoczniej uznał wzmiankę o „żabojadach" za odrobinę niegrzeczną, więc ją wyciął, ale zostawił „Polaczków". W toku prac nad scenariuszem polscy żołnierze stopniowo zniknęli, choć Irlandczyk pozostaje, a jego kolega z Bratysławy zostaje definitywnie ogłoszony Cze­chem¹⁰⁸. Trotti rozważał wręcz wstawienie ckliwej sceny z Cze­chem, który, utraciwszy wzrok, powraca z zamorskiej służby, i Wilsonem, cudem odnajdującym go w Wigilię. Wzruszony Wilson woła do żony: „Czeski chłopak, którego wtedy spotka­liśmy!'¹. Trotti łaskawie wyciął ten melodramatyczny kawałek¹⁰⁹. Później widzimy, jak Wilson rozmawia z dziennikarzami o swoim programie pokojowym dla Europy. Recytuje po kolei Czternaście Punktów, ale wspomniawszy o „współpracy z Rosją"

¹⁰⁶ Polocks.

¹⁰⁷ Frenchics.

^1IB W poprawionej wersji roboczej z 15 marca mężczyzna z Bratysławy (leżą­cej rzecz jasna na Słowacji, nie w Czechach) nazywa się Anton; odtąd Jego rola w scenariuszu szybko zyskuje na znaczeniu. Wciąż występują Pola­cy („Polocks"). W lipcu polski żołnierz jest jednak tylko anonimową czę­ścią tłumu.

"'' Scena ze ślepym Czechem pojawia się najpierw w poprawionej wersji ro­boczej; wydaje się jednak, że zniknęła najpóźniej w lipcu.

— której próżno szukać wśród Czternastu Punktów — przeska­kuje, co ciekawe, do czternastego punktu, o Lidze Narodów, pomijając trzynasty. Trotti wyciął później wciśniętą na siłę wzmiankę o Rosji, ale nie umieścił w Czternastu Punktach nie­podległości Polski.

Kiedy Wilson wyrusza w wyczerpujący objazd po kraju, aby przemówieniami promować ratyfikację traktatu wersalskiego, Trotti każe prezydentowi tak oto wyjaśniać nieprzekonanym mieszkańcom Środkowego Zachodu znaczenie Ligi Narodów: „Dobrobyt pracownika młyna w Wisconsin czy rolnika upra­wiającego w Georgii bawełnę może dziś zależeć od polityki Ru­munii czy Polski"¹¹⁰. Polska użyta jest tu w rcductio ad absurdum, jako ilustracja tego, jak nawet najbardziej egzotyczne i nieważne miejsce może wpłynąć na Amerykę. Ta lekceważąca wzmianka to wszystko, co słyszymy na temat Polski.

Ostatnie napomknienie Trottiego o Polsce w symboliczny sposób pokazuje, jak niewyraźna stała się dla Hollywood Polska pod koniec drugiej wojny światowej. Widzimy oficjalne przy­jęcie w Białym Domu. Jest wieczór. Podczas gdy prezydent z żoną zabawiają gości, Paderewski „gra swojego menueta"¹¹¹. W ostatecznej wersji scenariusza scena zaczyna się tak: „Po­niedziałek, 11 listopada 1918 roku. Półzbliżenie na Paderew-skiego grającego na fortepianie". Wilson i jego goście słuchają Polaka. Następuje zbliżenie na grającego Paderewskiego. Artysta „kończy numer i wstaje, kłaniając się wśród oklasków. Wilson wstaje, pozostali wstają. Wilson, Edith i inni podchodzą, a Pa­derewski wychodzi im naprzeciw, by dostać gratulacje. Wilson mówi: «Cudowne», a Edith dodaje: «Dziękujemy». Paderewski

¹¹⁰ Wydaje się, że w sierpniu sceny tej już nie było.

¹¹¹ W wersji sierpniowej Paderewski nadal gra swojego menueta.

266

267