ANIMACJA KULTURY

Wybrane metody i techniki pracy z grupą

Mini-wykład – to metoda stosowana sporadycznie wtedy, gdy należy przybliżyć słuchaczom podstawowe wiadomości z jakiegoś zakresu, np. alkoholizmu czy narkomanii, które są niezbędne do zrozumienia istoty poruszanego problemu.

Tematyczne rozmowy grupowe (dyskusje) – tą metodą przeprowadzana jest większa część zajęć w sytuacjach, gdy wiele ćwiczeń odwołuje się do doświadczeń i przeżyć osobistych. W czasie dyskusji uczestnicy uczą się jasno i precyzyjnie formułować swoje myśli, przekazywać je krótko i logicznie. Uczą się sztuki dialogu, aktywnego słuchania i poszanowania cudzych poglądów i uznawania ich argumentów.

Debata – to metoda, której celem jest zachęcanie dzieci i młodzieży do głębszego poznania problemów, kształcenia umiejętności komunikacyjnych i podejmowania decyzji. Debatą kieruje jedna osoba (arbiter), która określa swoją rolę, przedstawia problem, przekazuje głos i podsumowuje.

Scenki rodzajowe (w oparciu o psychodramę i socjodramę) – to często stosowana metoda odgrywania krótkich scenek na określony temat, dzięki którym uczestnicy mogą odwoływać się do własnych uczuć. Pomaga uświadamiać stany emocjonalne, stwarza możliwość ćwiczenia nowych zachowań, jest okazją do uzewnętrzniania się w nowych sytuacjach. Zachęca do podejmowania prób zmiany zachowań, umożliwia poruszanie istotnych problemów i znajdowanie rozwiązań w atmosferze akceptacji i pomocy. W dramie częstym elementem jest „klatka stop”. W psychodramie – osoba gra swoją rolę i mimowolnie ujawnia trapiące ją niepokoje i konflikty. W praktyce pedagogicznej psychodrama przyjmuje postać samorodnego teatru, w którym poszczególni członkowie grupy spontanicznie odgrywają przydzielone im role.

Inscenizacja (drama) – to technika korekcyjna i ucząca, nawiązująca do psychodramy i socjodramy. Polega na odegraniu jakiegoś zdarzenia według gotowego scenariusza lub scenariusza przygotowanego przez grupę. Tematem inscenizacji może być rzeczywisty problem nurtujący członków grupy. Odgrywanie scenek umożliwia wczucie się w sytuację innych osób i ich zrozumienie, poruszanie ważnego problemu, odreagowanie emocjonalne ze zwrotną informacją do uczestników grupy.

„Burza mózgów” (brainstorming z ang. brain=mózg, storming=burza, atak) – to metoda stosowana w pracy z grupą, aktywizująca grupę i wyzwalająca jej potencjał twórczy. Polega na zebraniu (zapisaniu) pomysłów na rozwiązanie określonego problemu, bez ich oceny. Propozycje grupy mogą być realne, nierealne czy absurdalne. Nie decyduje ich jakość, lecz ilość wypowiedziana w jak najkrótszym czasie. Z listy uczestnicy wybierają pomysł najskuteczniejszy, najciekawszy czy oryginalny.

Zabawy edukacyjne – to metoda wykorzystywana do realizacji konkretnych zachowań w różnych sytuacjach. Ćwiczenia interpersonalne – w ramach zabaw edukacyjnych – dają komfort psychiczny uczestnikom mającym problemy z wypowiadaniem się.

Gry psychologiczne – często są odmianą zabawy, gra wprowadza do grupy sytuację, w której uczestnik zdobywa nowe doświadczenie z zaangażowaniem własnego "ja". Kończą się zwykle omówieniem, co oznacza, iż każdy z uczestników ma okazję powiedzieć grupie, co czuł w trakcie trwania gry, co było trudne, co ważne itp.

Zabawa – nie jest działalnością obowiązkową, a raczej wynika z potrzeby chwili, dostarcza określonych przeżyć, sprawia przyjemność zadowolenie, radość. Pozwala na doświadczenie humoru, nieskrępowania, przyjemności z bycia razem oraz odprężenie psychiczne i fizyczne. Mogą to być zabawy tematyczne (dom lekarz), dydaktyczne (warcaby, domino, rebusy), konstrukcyjne (budowle z klocków, skręcanie), ruchowe (berek), zabawy na rozładowanie napięcia emocjonalnego, podnoszące poziom zaufania w grupie, rozwijające umiejętność współpracy itp. Zabawa rozwija wyobraźnię, uczy umiejętności społecznych i samodzielności oraz zaciera różnice między dziećmi.

Rysunki i prace plastyczne – to forma pomagająca wyrazić to, co trudno jest dzieciom i młodzieży przekazać słowami. To ilustracja uczuć, ukazanie marzeń i otwartość w wyrażaniu siebie. W twórczości plastycznej dziecko czy dorosły przekazuje, co widzi, czuje i myśli. Rysunki mogą pełnić rolę mowy obrazowej i być płaszczyzną porozumiewania się między uczestnikami.

Muzyka i taniec (choreoterapia) – będzie stosowana jako metoda porozumiewania się i możliwość odzwierciedlania stanów psychicznych. To metoda relaksacyjna pozwalająca na uzewnętrznienie stanów emocjonalnych.

Metody relaksacyjne – służą zmniejszeniu stanu napięcia psychicznego dzieci i młodzieży; wywołują odprężenie i mogą służyć do wyciszenia. Do relaksacji mogą być używane bajki, muzyka, plastyka, taniec czy też masaż i trening autogenny.

Gry „w empatię” – to metoda, za pomocą której uczestnicy uczą się wcielania w sytuacje innych osób i uczą się odbierać cudze emocje jako własne.

Poster (inaczej plakat) – to metoda, za pomocą której temat i treść zajęć są prezentowane na dużym arkuszu papieru. Metoda ta opiera się na aktywizacji uczestników, systematyzacji wiedzy, wyzwalaniu pomysłowości i kształceniu estetycznym.

Zajęcia praktyczno-techniczne – to metoda, która rozwija zdolności manualne, wrażliwość zmysłową oraz uczy sztuki odprężenia.

Zajęcia sportowe – to metoda, za pomocą której uczestnicy mogą uczyć się zdrowej rywalizacji. Pozwala również rozwijać umiejętność dokonywania wyboru oraz przeżywania porażek i wygranych.

Teatr terapeutyczny – to metoda, która ma za zadanie uświadomienie uczestnikom ich własnych doświadczeń, przeżyć, zachowań i postaw. Emocje, jakie towarzyszą spektaklom, mają wywołać stany otwartości i szczerości i zintegrować uczestnika ze współodczuwającymi. Rozwijają też i pogłębiają wrażliwość oraz zmuszają do refleksji i analizy własnego postępowania. Pozwalają przezwyciężyć własne niedostatki charakteru.

Filmy dydaktyczne – służą do przekazania wiedzy w sposób obrazowy i odwołują się do doświadczeń, zwłaszcza młodych ludzi.

Praca w grupie i praca w parach – jako główne metody rozwijające umiejętność współpracy i współdziałania w grupie.

Praca w kręgu – to podstawowa technika dzielenia się z innymi swoimi doświadczeniami. Siedzenie w kręgu umożliwia wszystkim kontakt wzrokowy, sprzyja nawiązywaniu kontaktu emocjonalnego, wyrównuje pozycje społeczne i zmniejsza dystans między prowadzącymi a uczestnikami.

Rundka – czyli kółko rozpoczynające i kończące zajęcia. To technika pomagająca uczestnikom zwerbalizować swoje odczucia, wykorzystywana najczęściej jako podsumowanie ćwiczeń.