'b9 opornych w r\'eace s\'b9du paryskiego. Filip Pi\'eakny zarz\'b9
dza spalenie na stosie, i to tego samego dnia. Aby u\'9cmierzy\'e6 sw\'f3j gniew, oddaje p\'b3omieniom jeszcze trzydziestu sze\'9cciu zbyt bezkompromisowych braci.}{\fs24\insrsid14043935\charrsid14043935
\par }{\fs24\cf1\insrsid14043935\charrsid14043935 Wysoki Trybunale, na tym pozornie ko\'f1czy si\'ea dramat rycerzy Zakonu \'8cwi\'b9tyni. Rzeczoznaw\-cy szperaj\'b9 po grobowcach, aby zdoby\'e6 znak ta\-jemnicy. Czasem udaje im si\'ea odnale\'9f\'e6 \'b3a\'f1
cuch eon\'f3w, czasem fascynuje ich odkryty na portalu grymas domniemanego Baphometa. Obrona posta\-wi\'b3a sobie zadanie skromne \emdash badanie narz\'eadzi.}{\fs24\insrsid14043935\charrsid14043935
\par }{\fs24\cf1\insrsid14043935\charrsid14043935 W historii nic nie zamyka si\'ea ostatecznie. Metody u\'bfyte w walce z Templariuszami wesz\'b3y do repertuaru w\'b3adzy. Dlatego nie mo\'bfemy tej odleg\'b3ej afery pozostawi\'e6 bladym palcom archiwi\-st\'f3
w.}{\fs24\insrsid14043935\charrsid14043935
\par }}####################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################################{\rtf1\ansi\ansicpg1250\uc1 \deff1\deflang1045\deflangfe1045{\fonttbl{\f0\froman\fcharset0\fprq2{\*\panose 02020603050405020304}Times New Roman{\*\falt Times New Roman};}
{\f1\fswiss\fcharset0\fprq2{\*\panose 020b0604020202020204}Arial{\*\falt Times New Roman};}{\f1296\froman\fcharset238\fprq2 Times New Roman CE{\*\falt Times New Roman};}{\f1297\froman\fcharset204\fprq2 Times New Roman Cyr{\*\falt Times New Roman};}
{\f1299\froman\fcharset161\fprq2 Times New Roman Greek{\*\falt Times New Roman};}{\f1300\froman\fcharset162\fprq2 Times New Roman Tur{\*\falt Times New Roman};}{\f1301\froman\fcharset177\fprq2 Times New Roman (Hebrew){\*\falt Times New Roman};}
{\f1302\froman\fcharset178\fprq2 Times New Roman (Arabic){\*\falt Times New Roman};}{\f1303\froman\fcharset186\fprq2 Times New Roman Baltic{\*\falt Times New Roman};}{\f1304\fswiss\fcharset238\fprq2 Arial CE{\*\falt Times New Roman};}
{\f1305\fswiss\fcharset204\fprq2 Arial Cyr{\*\falt Times New Roman};}{\f1307\fswiss\fcharset161\fprq2 Arial Greek{\*\falt Times New Roman};}{\f1308\fswiss\fcharset162\fprq2 Arial Tur{\*\falt Times New Roman};}
{\f1309\fswiss\fcharset177\fprq2 Arial (Hebrew){\*\falt Times New Roman};}{\f1310\fswiss\fcharset178\fprq2 Arial (Arabic){\*\falt Times New Roman};}{\f1311\fswiss\fcharset186\fprq2 Arial Baltic{\*\falt Times New Roman};}}{\colortbl;\red0\green0\blue0;
\red0\green0\blue255;\red0\green255\blue255;\red0\green255\blue0;\red255\green0\blue255;\red255\green0\blue0;\red255\green255\blue0;\red255\green255\blue255;\red0\green0\blue128;\red0\green128\blue128;\red0\green128\blue0;\red128\green0\blue128;
\red128\green0\blue0;\red128\green128\blue0;\red128\green128\blue128;\red192\green192\blue192;}{\stylesheet{\ql \li0\ri0\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 \snext0 Normal;}{
\s1\qc \li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \b\fs28\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 \sbasedon0 \snext0 heading 1;}{\s2\qc \li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0
\b\fs72\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 \sbasedon0 \snext0 heading 2;}{\s3\qr \li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \i\fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 \sbasedon0 \snext0
heading 3;}{\s4\qc \li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \b\fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 \sbasedon0 \snext0 heading 4;}{\s5\qc \li0\ri0\sl360\slmult1
\keepn\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \i\fs24\cf1\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 \sbasedon0 \snext0 heading 5;}{\s6\qc \li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8
\i\fs24\cf1\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 \sbasedon0 \snext0 heading 6;}{\s7\qc \li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 \i\fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045
\sbasedon0 \snext0 heading 7;}{\s8\qj \li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 \i\fs24\cf1\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 \sbasedon0 \snext0 heading 8;}{\s9\qc \li0\ri0\sl360\slmult1
\keepn\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \i\fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 \sbasedon0 \snext0 heading 9;}{\*\cs10 \additive Default Paragraph Font;}{\s15\qj \fi227\li0\ri0\sl240\slmult0
\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 \sbasedon0 \snext15 Aretino;}{\s16\qc \li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0
\b\fs32\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 \sbasedon0 \snext16 Title;}{\s17\qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 \i\fs24\cf1\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045
\sbasedon0 \snext17 Body Text 2;}{\s18\qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 \sbasedon0 \snext18 Body Text Indent 2;}{
\s19\qj \li0\ri0\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 \sbasedon0 \snext19 Body Text;}{\s20\ql \li0\ri0\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0
\fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 \sbasedon0 \snext20 footnote text;}{\*\cs21 \additive \super \sbasedon10 footnote reference;}{\s22\qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0
\i\fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 \sbasedon0 \snext22 Body Text Indent 3;}}{\*\revtbl {Unknown;}}{\info{\title SCAN-dal.prv.pl}{\subject SCAN-dal.prv.pl}{\author SCAN-dal.prv.pl}{\keywords SCAN-dal.prv.pl}{\doccomm SCAN-dal.prv.pl}
{\operator Przemek (spir2000)}{\creatim\yr2002\mo6\dy5\hr20\min3}{\revtim\yr2002\mo9\dy15\hr13\min16}{\version38}{\edmins535}{\nofpages153}{\nofwords57937}{\nofchars330241}{\*\manager SCAN-dal.prv.pl}{\*\company SCAN-dal.prv.pl}
{\*\category SCAN-dal.prv.pl}{\*\hlinkbase SCAN-dal.prv.pl}{\nofcharsws405559}{\vern8249}}\paperw11909\paperh16834\margl1418\margr1418\margt1418\margb1418
\deftab708\widowctrl\ftnbj\aenddoc\hyphhotz425\noxlattoyen\expshrtn\noultrlspc\dntblnsbdb\nospaceforul\hyphcaps0\formshade\horzdoc\dghspace120\dgvspace120\dghorigin1701\dgvorigin1984\dghshow0\dgvshow3
\jcompress\viewkind1\viewscale100\pgbrdrhead\pgbrdrfoot\nolnhtadjtbl \fet0\sectd \sbknone\linex0\headery709\footery709\colsx709\sectdefaultcl {\*\pnseclvl1\pnucrm\pnstart1\pnindent720\pnhang{\pntxta .}}{\*\pnseclvl2\pnucltr\pnstart1\pnindent720\pnhang
{\pntxta .}}{\*\pnseclvl3\pndec\pnstart1\pnindent720\pnhang{\pntxta .}}{\*\pnseclvl4\pnlcltr\pnstart1\pnindent720\pnhang{\pntxta )}}{\*\pnseclvl5\pndec\pnstart1\pnindent720\pnhang{\pntxtb (}{\pntxta )}}{\*\pnseclvl6\pnlcltr\pnstart1\pnindent720\pnhang
{\pntxtb (}{\pntxta )}}{\*\pnseclvl7\pnlcrm\pnstart1\pnindent720\pnhang{\pntxtb (}{\pntxta )}}{\*\pnseclvl8\pnlcltr\pnstart1\pnindent720\pnhang{\pntxtb (}{\pntxta )}}{\*\pnseclvl9\pnlcrm\pnstart1\pnindent720\pnhang{\pntxtb (}{\pntxta )}}\pard\plain
\s16\qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \b\fs32\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\scaps\cf1\lang1031\langfe1045\langnp1031 Hermann Hesse
\par }\pard\plain \ql \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\scaps\cf1\lang1031\langfe1045\langnp1031
\par
\par
\par }\pard\plain \s2\qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\widctlpar\faauto\outlinelevel1\adjustright\rin0\lin0\itap0 \b\fs72\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\scaps\cf1\lang1031\langfe1045\langnp1031 Wilk stepowy
\par }\pard\plain \qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\b\scaps\f1296\fs28\cf1 (Prze\'b3o\'bfy\'b3a Gabriela Mycielska)}{\b\scaps\fs28\cf1
\par
\par
\par SCAN-dal}{\b\fs28\cf1
\par }\pard \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 {\cf1\cgrid0 \page
\par }\pard\plain \s1\qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\nowidctlpar\faauto\outlinelevel0\adjustright\rin0\lin0\itap0 \b\fs28\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\cf1 Przedmowa
\par }\pard\plain \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\cf1\cgrid0
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Ksi\'b9\'bfka ta zawiera notatki pozosta\'b3e po cz\'b3owieku, kt\'f3rego nazywali\'9cmy \'93wilkiem stepowym\'94, czyli okre\'9cleniem, jakiego on sam wielokrotnie u\'bfywa\'b3 w stosunku do siebie. Jest kwesti\'b9 dyskusyjn\'b9
, czy jego r\'eakopis wymaga przedmowy; odczuwam jednak potrzeb\'ea dorzucenia do tych zapisk\'f3w kilku kartek, na kt\'f3rych spr\'f3buj\'ea naszkicowa\'e6 moje o nim wspomnienia. Wiem o tym cz\'b3owieku niewiele, a zw\'b3aszcza nie znam ani jego przesz
\'b3o\'9cci, ani pochodzenia. Osobowo\'9c\'e6 jego wywar\'b3a na mnie jednak silne i - musz\'ea przyzna\'e6 - mimo wszystko sympatyczne wra\'bfenie.
\par }\pard \ql \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 {\f1296\cgrid0 Wilk stepowy, m\'ea\'bfczyzna oko\'b3o pi\'ea\'e6dziesi\'eacioletni, zjawi\'b3 si\'ea pewnego dnia - przed kilkoma laty - w domu mojej ciotki, szukaj\'b9
c umeblowanego pokoju. Wynaj\'b9\'b3 mansard\'ea i przyleg\'b3\'b9 izdebk\'ea sypialn\'b9, wr\'f3ci\'b3 po kilku dniach z dwiema walizkami i du\'bf\'b9 skrzyni\'b9 ksi\'b9\'bfek i mieszka\'b3 u nas dziewi\'ea\'e6 czy dziesi\'ea\'e6 miesi\'eacy. Prowadzi
\'b3 \'bfycie bardzo ciche i samotne i gdyby nie s\'b9siedztwo naszych pokoi sypialnych, sprzyjaj\'b9ce przypadkowym spotkaniom na schodach i w korytarzu, prawdopodobnie nie poznaliby\'9cmy si\'ea nigdy, gdy\'bf by\'b3 to cz\'b3
owiek nietowarzyski w stopniu niespotykanym, prawdziwy wilk stepowy - jak siebie niekiedy nazywa\'b3 - istota obca, dzika, a tak\'bfe bardzo p\'b3ochliwa, istota z innego \'9cwiata ni\'bf m\'f3j. Jak dalece pogr\'b9\'bfy\'b3 si\'ea
w osamotnieniu z racji swych predyspozycji i losu i w jakim stopniu osamotnienie to \'9cwiadomie uwa\'bfa\'b3 za sw\'f3j los, o tym - rzecz jasna - dowiedzia\'b3em si\'ea dopiero z pozostawionych przez niego zapisk\'f3w; jednak w pewnej mierze pozna\'b3
em go ju\'bf wcze\'9cniej z jego niepozornych gest\'f3w i rozm\'f3w; doszed\'b3em do wniosku, \'bfe obraz, jaki wyrobi\'b3em sobie o nim na podstawie zapisk\'f3w, jest w zasadzie zgodny z - oczywi\'9ccie bledszym i mniej kompletnym - obrazem ukszta\'b3
towanym na podstawie naszej osobistej znajomo\'9cci.}{\cgrid0
\par }\pard \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 {\f1296\cf1\cgrid0 Przypadek sprawi\'b3, \'bfe by\'b3em przy tym, kiedy wilk stepowy zjawi\'b3 si\'ea w naszym domu po raz pierwszy i wynaj\'b9\'b3 u mojej ciotki pok
\'f3j. Przyszed\'b3 w porze obiadowej, talerze sta\'b3y jeszcze na stole, a ja mia\'b3em zaledwie p\'f3\'b3 godziny przed powrotem do biura. Jeszcze dzi\'9c pami\'eatam dziwne i sprzeczne wra\'bfenie, jakie wywar\'b3
na mnie przy pierwszym spotkaniu. Wszed\'b3 przez oszklone drzwi, poci\'b9gn\'b9wszy uprzednio za dzwonek. W mrocznym przedpokoju ciotka spyta\'b3a, czego sobie \'bfyczy. Wilk stepowy zrazu nie odpowiedzia\'b3 ani te\'bf nie wymieni\'b3
swojego nazwiska, uni\'f3s\'b3 w g\'f3r\'ea kanciast\'b9 g\'b3ow\'ea o kr\'f3tko ostrzy\'bfonych w\'b3osach, w\'easzy\'b3 wra\'bfliwym nosem dooko\'b3a i powiedzia\'b3: \'93O, jak tu przyjemnie pachnie\'94. U\'9cmiecha\'b3 si\'ea
przy tym, a moja poczciwa ciotka u\'9cmiecha\'b3a si\'ea r\'f3wnie\'bf, mnie za\'9c te s\'b3owa powitania wyda\'b3y si\'ea raczej \'9cmieszne i usposobi\'b3y do niego negatywnie.
\par - Prawda - powiedzia\'b3 - przychodz\'ea w sprawie pokoju do wynaj\'eacia.
\par Dopiero kiedy we tr\'f3jk\'ea wchodzili\'9cmy po schodach na poddasze, mog\'b3em dok\'b3adniej przyjrze\'e6 si\'ea przybyszowi. Nie by\'b3 wysoki, chodzi\'b3 jednak i trzyma\'b3 g\'b3ow\'ea tak jak ludzie o s\'b3usznym wzro\'9ccie, mia\'b3
na sobie modny, obszerny p\'b3aszcz zimowy i w og\'f3le ubrany by\'b3 dostatnio, lecz niedbale, by\'b3 g\'b3adko ogolony, a w\'b3osy, ca\'b3kiem kr\'f3tko ostrzy\'bfone, tu i \'f3wdzie po\'b3yskiwa\'b3y siwizn\'b9. Jego ch\'f3d pocz\'b9tkowo zupe\'b3
nie mi si\'ea nie podoba\'b3, by\'b3o w nim co\'9c z wysi\'b3ku i wahania, co nie harmonizowa\'b3o ani z jego ostrym i surowym profilem, ani z tonem i temperamentem jego mowy. Dopiero p\'f3\'9fniej spostrzeg\'b3em i dowiedzia\'b3em si\'ea, \'bfe by\'b3
chory i \'bfe chodzenie sprawia\'b3o mu trudno\'9cci. Z osobliwym u\'9cmiechem, kt\'f3ry w\'f3wczas by\'b3 mi r\'f3wnie\'bf niemi\'b3y, przygl\'b9da\'b3 si\'ea schodom, \'9ccianom, oknom i starym, wysokim szafom stoj\'b9cym na korytarzu; odnosi\'b3em wra
\'bfenie, \'bfe wszystko mu si\'ea podoba, a zarazem w jaki\'9c spos\'f3b go \'9cmieszy. W og\'f3le cz\'b3owiek ten sprawia\'b3 wra\'bfenie, jak gdyby przybywa\'b3 do nas z obcego \'9cwiata, by\'e6 mo\'bfe z zamorskich kraj\'f3w, i uwa\'bfa\'b3, \'bf
e wszystko tu jest \'b3adne, ale troch\'ea \'9cmieszne. By\'b3 - nie mog\'ea tego okre\'9cli\'e6 inaczej - grzeczny, nawet uprzejmy, podoba\'b3 mu si\'ea dom, zgodzi\'b3 si\'ea te\'bf natychmiast i bez zastrze\'bfe\'f1 na pok\'f3j, czynsz, \'9c
niadania i w og\'f3le na wszystko, a jednak cz\'b3owieka tego otacza\'b3a, jak mi si\'ea zdawa\'b3o, niedobra czy te\'bf wroga aura. Wynaj\'b9\'b3 gabinet i pok\'f3j sypialny, wys\'b3ucha\'b3 uwa\'bfnie i grzecznie informacji dotycz\'b9cych opa\'b3
u, wody, obs\'b3ugi i regulaminu domowego, zgodzi\'b3 si\'ea na wszystko, zaproponowa\'b3 te\'bf od razu zadatek; a mimo to by\'b3 jak gdyby nieobecny, sam wydawa\'b3 si\'ea sobie \'9cmieszny w swych poczynaniach i nie bra\'b3
siebie serio, tak jak gdyby wynajmowanie pokoju i rozmowa z lud\'9fmi po niemiecku by\'b3a dla niego czym\'9c dziwnym i nowym i jak gdyby w my\'9clach zaj\'eaty by\'b3 zgo\'b3a odmiennymi sprawami. Takie mniej wi\'eacej by\'b3o moje wra\'bfenie i nie m
\'f3g\'b3bym nazwa\'e6 go korzystnym, gdyby nie zosta\'b3o przeobra\'bfone i skorygowane innymi szczeg\'f3\'b3ami. Przede wszystkim od razu spodoba\'b3a mi si\'ea twarz tego m\'ea\'bfczyzny; spodoba\'b3a mi si\'ea mimo wyrazu obco\'9cci, by\'b3a to
bowiem twarz mo\'bfe troch\'ea dziwna i smutna, ale czujna, my\'9cl\'b9ca, przeorana do\'9cwiadczeniem i uduchowiona. A poza tym nieco mnie udobrucha\'b3 rodzaj jego grzeczno\'9cci i uprzejmo\'9cci, kt\'f3ry - cho\'e6 zdawa\'b3o si\'ea, \'bf
e sprawia mu troch\'ea wysi\'b3ku - by\'b3 ca\'b3kowicie pozbawiony pychy, a nawet mia\'b3 w sobie co\'9c nieomal wzruszaj\'b9cego, co\'9c b\'b3agalnego, na co dopiero p\'f3\'9fniej znalaz\'b3em wyt\'b3umaczenie, co mnie jednak od razu troch\'ea
dla niego zjedna\'b3o. Jeszcze nim sko\'f1czy\'b3o si\'ea ogl\'b9danie obu pomieszcze\'f1 oraz dalsze pertraktacje, up\'b3yn\'b9\'b3 czas mojej przerwy obiadowej; musia\'b3em wraca\'e6 do biura. Po\'bfegna\'b3em si\'ea i zostawi\'b3
em go ciotce. Kiedy wieczorem wr\'f3ci\'b3em do domu, ciotka o\'9cwiadczy\'b3a, \'bfe obcy wynaj\'b9\'b3 mieszkanie i sprowadza si\'ea w najbli\'bfszych dniach, prosi\'b3 tylko, \'bfeby nie zg\'b3asza\'e6 jego przybycia policji, poniewa\'bf dla niego, cz
\'b3owieka chorowitego, formalno\'9cci, wystawanie w urz\'eadach policyjnych itd. s\'b9 nie do zniesienia. Przypominam sobie dok\'b3adnie, jak mnie to zaskoczy\'b3o i jak ostrzega\'b3em ciotk\'ea przed zgod\'b9 na te warunki. Z dziwn\'b9 obco\'9cci\'b9,
cechuj\'b9c\'b9 tego cz\'b3owieka, zdawa\'b3 si\'ea a\'bf nadto dobrze harmonizowa\'e6 w\'b3a\'9cnie \'f3w l\'eak przed policj\'b9, kt\'f3ry wr\'eacz rzuca\'b3 mi si\'ea w oczy jako podejrzany. T\'b3umaczy\'b3em ciotce, \'bfe na spe\'b3nienie tego do\'9c
\'e6 dziwnego wymagania, mog\'b9cego w pewnych okoliczno\'9cciach mie\'e6 dla niej bardzo niepo\'bf\'b9dane skutki, nie wolno si\'ea pod \'bfadnym warunkiem zgodzi\'e6, zw\'b3aszcza wobec ca\'b3kowicie obcego cz\'b3owieka. Ale okaza\'b3o si\'ea, \'bf
e ciotka ju\'bf mu przyrzek\'b3a dostosowa\'e6 si\'ea do tego \'bfyczenia i \'bfe w og\'f3le da\'b3a si\'ea uwie\'9c\'e6 i oczarowa\'e6 nieznajomemu; nigdy bowiem nie przyjmowa\'b3a lokator\'f3w, z kt\'f3rymi nie mog\'b3aby nawi\'b9za\'e6 jakiego\'9c
ludzkiego, przyjaznego i rodzinnego, albo raczej matczynego kontaktu, co te\'bf przez niejednego z poprzednich lokator\'f3w by\'b3o solidnie wykorzystywane. Zdarza\'b3o si\'ea, \'bfe w pierwszych tygodniach nowemu lokatorowi mia\'b3
em niejedno do zarzucenia, gdy tymczasem moja ciotka za ka\'bfdym razem serdecznie bra\'b3a go w obron\'ea. Poniewa\'bf nie podoba\'b3o mi si\'ea niedope\'b3nienie obowi\'b9zku zameldowania na policji, chcia\'b3em przynajmniej us\'b3ysze\'e6 od ciotki, co
wie o obcym, o jego pochodzeniu i zamiarach. Okaza\'b3o si\'ea, \'bfe wie o nim ju\'bf to i owo, cho\'e6 po moim wyj\'9cciu w po\'b3udnie bawi\'b3 u niej bardzo kr\'f3tko. Powiedzia\'b3, \'bfe zamierza zatrzyma\'e6 si\'ea w naszym mie\'9ccie kilka miesi
\'eacy, korzysta\'e6 z bibliotek i obejrze\'e6 zabytki. W\'b3a\'9cciwie ciotce nie odpowiada\'b3o, \'bfe chcia\'b3 wynaj\'b9\'e6 mieszkanie tylko na kr\'f3tki okres, ale widocznie ju\'bf j\'b9 sobie zjedna\'b3, mimo do\'9c\'e6 dziwnego sposobu bycia. Kr
\'f3tko m\'f3wi\'b9c, pokoje by\'b3y wynaj\'eate, a moje zastrze\'bfenia okaza\'b3y si\'ea sp\'f3\'9fnione.
\par - Dlaczego w\'b3a\'9cciwie powiedzia\'b3, \'bfe tu przyjemnie pachnie? - zapyta\'b3em.
\par Wtedy moja ciotka, kt\'f3ra czasami miewa dobre przeczucia, o\'9cwiadczy\'b3a: - To dla mnie oczywiste. U nas pachnie czysto\'9cci\'b9 i porz\'b9dkiem, atmosfer\'b9 pogodnego i przyzwoitego \'bfycia, i to mu si\'ea spodoba\'b3o. Wygl\'b9
da tak, jak gdyby od tego ju\'bf odwyk\'b3 i jak gdyby mu tego brakowa\'b3o.
\par Niech i tak b\'eadzie, pomy\'9cla\'b3em. - Ale - ci\'b9gn\'b9\'b3em - je\'9cli nie jest przyzwyczajony do porz\'b9dnego i przyzwoitego \'bfycia, to co z tego wyniknie? Co zrobisz, je\'9cli nie jest schludny i wszystko zabrudzi albo je\'9cli b\'ea
dzie nocami wraca\'b3 pijany?
\par - To si\'ea oka\'bfe - powiedzia\'b3a ciotka, \'9cmiej\'b9c si\'ea; poprzesta\'b3em wi\'eac na tym.
\par I rzeczywi\'9ccie obawy moje okaza\'b3y si\'ea nieuzasadnione. Lokator, cho\'e6 absolutnie nie wi\'f3d\'b3 \'bfycia solidnego i rozs\'b9dnego, nie przeszkadza\'b3 nam ani nie wyrz\'b9dza\'b3 szk\'f3d; dzi\'9c jeszcze ch\'ea
tnie go wspominamy. Ale do naszego wn\'eatrza, do mojej duszy i do duszy mojej ciotki, cz\'b3owiek ten wni\'f3s\'b3 jednak wiele zam\'eatu i wyrz\'b9dzi\'b3 nam krzywd\'ea, a m\'f3wi\'b9c szczerze, d\'b3ugo jeszcze nie b\'ead\'ea m\'f3g\'b3 si\'ea z ni
m upora\'e6. \'8cni mi si\'ea czasem po nocach i czuj\'ea si\'ea samym jego istnieniem do g\'b3\'eabi poruszony i zaniepokojony, cho\'e6 sta\'b3 mi si\'ea wr\'eacz drogi.
\par W dwa dni p\'f3\'9fniej wo\'9fnica przyni\'f3s\'b3 rzeczy obcego, kt\'f3ry nazywa\'b3 si\'ea Harry Haller. Bardzo \'b3adna sk\'f3rzana walizka zrobi\'b3a na mnie dobre wra\'bfenie, a du\'bfy p\'b3aski neseser zdawa\'b3 si\'ea wskazywa\'e6
na dawne dalekie podr\'f3\'bfe, gdy\'bf by\'b3 oblepiony sp\'b3owia\'b3ymi etykietami hoteli i firm spedycyjnych z r\'f3\'bfnych, tak\'bfe zamorskich kraj\'f3w.
\par W ko\'f1cu zjawi\'b3 si\'ea on sam, po czym zacz\'b9\'b3 si\'ea okres, w kt\'f3rym stopniowo poznawa\'b3em tego osobliwego cz\'b3owieka. Zrazu niczym si\'ea do tego nie przyczyni\'b3em. I cho\'e6 interesowa\'b3em si\'ea
Hallerem od momentu, kiedy tylko go zobaczy\'b3em, to jednak w ci\'b9gu paru tygodni nie uczyni\'b3em niczego, \'bfeby go spotka\'e6 czy nawi\'b9za\'e6 z nim rozmow\'ea. Natomiast, musz\'ea to przyzna\'e6, obserwowa\'b3em go ju\'bf od pocz\'b9
tku, wchodzi\'b3em niekiedy do jego pokoju pod nieobecno\'9c\'e6 lokatora i w og\'f3le troch\'ea go z ciekawo\'9cci szpiegowa\'b3em.
\par Powiedzia\'b3em ju\'bf nieco o powierzchowno\'9cci wilka stepowego. Na pierwszy rzut oka robi\'b3 wra\'bfenie cz\'b3owieka wybitnego, wyj\'b9tkowego i niezwykle uzdolnionego, twarz jego by\'b3a pe\'b3na wyrazu, a niezwykle subtelna i o\'bf
ywiona mimika odzwierciedla\'b3a interesuj\'b9ce, ogromnie wra\'bfliwe, pe\'b3ne delikatno\'9cci i uczuciowo\'9cci \'bfycie duchowe. Kiedy w rozmowie przekracza\'b3 nieraz granice konwenansu i z g\'b3\'eabi swej obco\'9cci wypowiada\'b3 osobiste, w\'b3
asne my\'9cli, wtedy ka\'bfdy z nas musia\'b3 si\'ea mu bezwzgl\'eadnie podporz\'b9dkowa\'e6, wi\'eacej bowiem przemy\'9cla\'b3 ni\'bf inni ludzie i w sprawach ducha by\'b3 nieomal rzeczowy, pewny swych przemy\'9cle\'f1 i wiedzy, jakimi odznaczaj\'b9 si
\'ea tylko ludzie prawdziwie uduchowieni, ca\'b3kowicie wyzbyci pr\'f3\'bfno\'9cci, kt\'f3rzy nigdy nie pragn\'b9 b\'b3yszcze\'e6, kogokolwiek przekonywa\'e6 albo za wszelk\'b9 cen\'ea postawi\'e6 na swoim. Tak\'b9 wypowied\'9f, kt\'f3ra nie by\'b3
a nawet wypowiedzi\'b9, a raczej spojrzeniem, przypominam sobie z ostatniego okresu jego pobytu u nas. Ot\'f3\'bf pewien s\'b3awny historiozof i krytyk kultury, cz\'b3owiek o europejskim nazwisku, zapowiedzia\'b3 sw\'f3j wyk\'b3ad w auli; uda\'b3o mi si
\'ea nam\'f3wi\'e6 wilka stepowego do p\'f3j\'9ccia na ten wyk\'b3ad, cho\'e6 pocz\'b9tkowo wcale nie mia\'b3 na to ochoty. Poszli\'9cmy tam razem i siedzieli\'9cmy na sali obok siebie. Gdy prelegent wszed\'b3 na katedr\'ea i zacz\'b9\'b3 wyg\'b3asza\'e6
prelekcj\'ea, rozczarowa\'b3 swoim nieco kokieteryjnym i pysza\'b3kowatym wyst\'b9pieniem wielu s\'b3uchaczy, kt\'f3rzy spodziewali si\'ea dostrzec w nim proroka. Kiedy wi\'eac zacz\'b9\'b3 m\'f3wi\'e6 i na wst\'eapie zwr\'f3ci\'b3 si\'ea
do obecnych z paroma pochlebstwami, dzi\'eakuj\'b9c jednocze\'9cnie za liczn\'b9 frekwencj\'ea, wilk stepowy rzuci\'b3 mi kr\'f3tkie spojrzenie, pe\'b3ne krytycyzmu zar\'f3wno wobec s\'b3\'f3w, jak i ca\'b3
ej osoby prelegenta; ach, niezapomniane i straszne spojrzenie, o kt\'f3rego znaczeniu mo\'bfna by napisa\'e6 ca\'b3\'b9 ksi\'b9\'bfk\'ea! Spojrzenie to nie tylko krytykowa\'b3o tego w\'b3a\'9cnie m\'f3wc\'ea i unicestwia\'b3o s\'b3awnego cz\'b3owieka swoj
\'b9 nieodpart\'b9, cho\'e6 \'b3agodn\'b9 ironi\'b9: by\'b3o raczej smutne ni\'bf ironiczne, nawet przepastnie i beznadziejnie smutne. Tre\'9cci\'b9 bowiem tego spojrzenia by\'b3a cicha rozpacz, kt\'f3ra w pewnym sensie sta\'b3a si\'ea ju\'bf
nawykiem i form\'b9. Swoj\'b9 rozpaczliw\'b9 jasno\'9cci\'b9 spojrzenie to prze\'9cwietla\'b3o nie tylko osob\'ea nad\'eatego m\'f3wcy, ale wyszydza\'b3o i os\'b9dza\'b3o sytuacj\'ea chwili, oczekiwanie i nastr\'f3j publiczno\'9c
ci, nieco pretensjonalny tytu\'b3 zapowiedzianej prelekcji - nie - spojrzenie wilka stepowego przenika\'b3o ca\'b3\'b9 nasz\'b9 wsp\'f3\'b3czesno\'9c\'e6, ca\'b3\'b9 zapobiegliw\'b9 krz\'b9tanin\'ea, ca\'b3e karierowiczostwo i pr\'f3\'bfno\'9c\'e6, ca\'b3
\'b9 powierzchown\'b9 gr\'ea zarozumia\'b3ej, p\'b3ytkiej duchowo\'9cci i - niestety - si\'eaga\'b3o jeszcze g\'b3\'eabiej, nie tylko do brak\'f3w i beznadziejno\'9cci naszych czas\'f3w, naszej mentalno\'9cci, naszej kultury, ale przenika\'b3o a\'bf
do serca cz\'b3owiecze\'f1stwa, wymownie wyra\'bfa\'b3o w jednej sekundzie ca\'b3e zw\'b9tpienie my\'9cliciela, by\'e6 mo\'bfe wtajemniczonego w godno\'9c\'e6 i sens \'bfycia ludzkiego w og\'f3le. Spojrzenie to m\'f3wi\'b3o: \'93Patrz, jakimi jeste\'9c
my ma\'b3pami! Patrz, jaki jest cz\'b3owiek!\'94 - i ca\'b3a s\'b3awa, ca\'b3a m\'b9dro\'9c\'e6, wszystkie zdobycze ducha, wszystkie d\'b9\'bfenia do wznios\'b3o\'9cci, wielko\'9cci i trwa\'b3o\'9cci, do tego co ludzkie, run\'ea\'b3y i sta\'b3y si\'ea ma
\'b3pi\'b9 igraszk\'b9!
\par Relacj\'b9 t\'b9 wybieg\'b3em daleko w przysz\'b3o\'9c\'e6 i - wbrew moim zamiarom i woli - powiedzia\'b3em o Hallerze w gruncie rzeczy to, co istotne, cho\'e6 pocz\'b9tkowo zamierza\'b3em ods\'b3ania\'e6 jego obraz stopniowo, w miar\'ea
opowiadania o naszej rozwijaj\'b9cej si\'ea powoli znajomo\'9cci.
\par Skoro ju\'bf wyprzedzi\'b3em fakty, nie pozostaje mi nic innego, jak opowiada\'e6 dalej o \'93zagadkowej\'94 obco\'9cci Hallera i szczeg\'f3\'b3owo zda\'e6 spraw\'ea z tego, jak stopniowo odgadywa\'b3em i poznawa\'b3em przyczyny i znaczenie tej obco\'9c
ci, tego niezwyk\'b3ego, straszliwego osamotnienia. Tak b\'eadzie lepiej, gdy\'bf chcia\'b3bym w\'b3asn\'b9 osob\'ea pozostawi\'e6 w cieniu. Nie zamierzam przedstawia\'e6 moich pogl\'b9d\'f3w ani opowiada\'e6 bajek czy te\'bf uprawia\'e6
psychologii, pragn\'ea jedynie jako naoczny \'9cwiadek dorzuci\'e6 co\'9c nieco\'9c do obrazu tego dziwnego cz\'b3owieka, kt\'f3ry pozostawi\'b3 po sobie r\'eakopis wilka stepowego.
\par Ju\'bf w\'f3wczas, gdy go zobaczy\'b3em po raz pierwszy, kiedy wszed\'b3 przez oszklone drzwi do mieszkania ciotki i wyci\'b9gn\'b9wszy g\'b3ow\'ea do przodu jak ptak, chwali\'b3 przyjemny zapach domu, uderzy\'b3a mnie dziwno\'9c\'e6 tego cz\'b3
owieka; moj\'b9 pierwsz\'b9, naiwn\'b9 reakcj\'b9 by\'b3a niech\'ea\'e6. Wyczu\'b3em (a moja ciotka, kt\'f3ra w przeciwie\'f1stwie do mnie wcale nie jest typem intelektualnym, wyczu\'b3a mniej wi\'eacej to samo), \'bfe m\'ea\'bfczyzna ten jest chory, \'bf
e cierpi na jak\'b9\'9c chorob\'ea psychiczn\'b9, chorob\'ea usposobienia lub charakteru, i instynktem zdrowego broni\'b3em si\'ea przeciwko temu. Z biegiem czasu niech\'ea\'e6 moja zmieni\'b3a si\'ea w sympati\'ea, przejawiaj\'b9c\'b9 si\'ea
w wielkim wsp\'f3\'b3czuciu dla tego g\'b3\'eaboko i stale cierpi\'b9cego cz\'b3owieka, gdy\'bf by\'b3em \'9cwiadkiem jego osamotnienia i wewn\'eatrznego umierania. W tym te\'bf okresie u\'9cwiadamia\'b3em sobie coraz wyra\'9fniej, \'bf
e jego choroba nie polega na jakich\'9c brakach natury, lecz przeciwnie, na wielkim, a niezharmonizowanym bogactwie uzdolnie\'f1 i si\'b3. Przekona\'b3em si\'ea, \'bfe Haller jest geniuszem cierpienia, \'bfe wykszta\'b3ci\'b3 w sobie, w sensie niekt\'f3
rych wypowiedzi Nietzschego, genialn\'b9, nieograniczon\'b9 i straszliw\'b9 zdolno\'9c\'e6 cierpienia. Przekona\'b3em si\'ea r\'f3wnocze\'9cnie, \'bfe podstaw\'b9 jego pesymizmu nie by\'b3a pogarda dla \'9cwiata, lecz pogarda dla samego siebie, gdy\'bf m
\'f3wi\'b9c bezlito\'9cnie i druzgoc\'b9co o instytucjach lub osobach, nigdy nie wy\'b3\'b9cza\'b3 siebie, zawsze najpierw przeciw sobie kierowa\'b3 ostrze swych strza\'b3, siebie przede wszystkim nienawidzi\'b3 i negowa\'b3... Tu musz\'ea wtr\'b9ci\'e6
pewn\'b9 uwag\'ea psychologiczn\'b9. Cho\'e6 o \'bfyciu wilka stepowego niewiele mi wiadomo, mam jednak wszelkie powody do przypuszczenia, \'bfe przez kochaj\'b9cych, ale surowych i bardzo pobo\'bfnych rodzic\'f3w i nauczycieli wychowywany by\'b3
w duchu, kt\'f3rego zasad\'b9 jest \'93\'b3amanie woli\'94. To unicestwienie osobowo\'9cci i \'b3amanie woli u tego ucznia zawiod\'b3o, by\'b3 bowiem zbyt silny i nieugi\'eaty, zbyt dumny i inteligentny. Zamiast unicestwi\'e6 jego osobowo\'9c\'e6, zdo
\'b3ano go tylko nauczy\'e6 nienawi\'9cci do samego siebie. Przeciw sobie samemu, przeciw temu niewinnemu i szlachetnemu obiektowi kierowa\'b3 odt\'b9d przez ca\'b3e \'bfycie genialno\'9c\'e6 swej wyobra\'9fni i pe\'b3ni\'ea swych intelektualnych mo\'bf
liwo\'9cci. By\'b3 bowiem mimo wszystko na wskro\'9c chrze\'9ccijaninem i m\'eaczennikiem w tym, \'bfe ka\'bfde ostrze, ka\'bfd\'b9 krytyk\'ea, ka\'bfd\'b9 z\'b3o\'9cliwo\'9c\'e6, ka\'bfd\'b9 nienawi\'9c\'e6, do jakiej by\'b3 zdolny, kierowa\'b3
przede wszystkim przeciw sobie. W odniesieniu do bli\'9fnich, do otoczenia, podejmowa\'b3 stale bohaterskie i powa\'bfne wysi\'b3ki, by ich kocha\'e6, by odda\'e6 im sprawiedliwo\'9c\'e6, nie sprawia\'e6 b\'f3lu; zasad\'ea mi\'b3o\'9cci bli\'9f
niego wpojono mu bowiem r\'f3wnie g\'b3\'eaboko jak nienawi\'9c\'e6 do samego siebie i w ten spos\'f3b ca\'b3e jego \'bfycie sta\'b3o si\'ea przyk\'b3adem, \'bfe bez mi\'b3o\'9cci w\'b3asnej niemo\'bfliwa jest te\'bf mi\'b3o\'9c\'e6 bli\'9fniego, \'bf
e nienawi\'9c\'e6 do samego siebie jest tym samym co skrajny egoizm i p\'b3odzi w ko\'f1cu t\'ea sam\'b9 okrutn\'b9 samotno\'9c\'e6 i rozpacz. Ale czas ju\'bf przerwa\'e6 rozmy\'9clania i przej\'9c\'e6 do rzeczywisto\'9cci. A wi\'eac pierwsz\'b9 rzecz\'b9
, kt\'f3rej dowiedzia\'b3em si\'ea o naszym lokatorze, po cz\'ea\'9cci przez w\'b3asne przeszpiegi, po cz\'ea\'9cci dzi\'eaki uwagom ciotki, by\'b3y szczeg\'f3\'b3y dotycz\'b9ce jego trybu \'bfycia. Niebawem okaza\'b3o si\'ea, \'bfe by\'b3
on intelektualist\'b9 i molem ksi\'b9\'bfkowym i \'bfe nie wykonywa\'b3 \'bfadnego praktycznego zawodu. Zwykle d\'b3ugo le\'bfa\'b3 w \'b3\'f3\'bfku, cz\'easto wstawa\'b3 dopiero oko\'b3o po\'b3udnia i w szlafroku przemierza\'b3 par\'ea krok\'f3w, dziel
\'b9cych sypialni\'ea od po\'b3o\'bfonego naprzeciw gabinetu. Gabinet ten - du\'bfa i przyjemna mansarda o dw\'f3ch oknach - ju\'bf po kilku dniach wygl\'b9da\'b3 inaczej ni\'bf w\'f3wczas, kiedy zamieszkiwali go inni lokatorzy. Zape\'b3nia\'b3 si\'ea
i z czasem stawa\'b3 coraz cia\'9cniejszy. Na \'9ccianach zawieszono obrazy, poprzyczepiano rysunki, niekiedy wyci\'eate z czasopism ilustracje, kt\'f3re si\'ea cz\'easto zmienia\'b3y. By\'b3 tam krajobraz po\'b3udniowy i fotografie jakiego\'9c n
iemieckiego miasteczka, widocznie rodzinnych stron Hallera, mi\'eadzy nimi wisia\'b3y barwne, jasne akwarele, kt\'f3re - jak dowiedzieli\'9cmy si\'ea p\'f3\'9fniej - sam malowa\'b3. Dalej fotografia \'b3adnej m\'b3odej kobiety albo m\'b3
odej dziewczyny. Przez jaki\'9c czas wisia\'b3 na \'9ccianie syjamski Budda, kt\'f3rego potem zast\'b9pi\'b3a reprodukcja }{\i\cf1\cgrid0 Nocy}{\f1296\cf1\cgrid0 Micha\'b3a Anio\'b3a, a nast\'eapnie wizerunek Mahatmy Gandhiego. Ksi\'b9\'bfki wype\'b3nia
\'b3y nie tylko wielk\'b9 szaf\'ea biblioteczn\'b9, ale by\'b3y porozk\'b3adane wsz\'eadzie, na sto\'b3ach, na pi\'eaknym starym sekretarzyku, na otomanie, na krzes\'b3ach, na ziemi: ksi\'b9\'bfki z papierowymi zak\'b3adkami, kt\'f3re si\'ea ci\'b9
gle zmienia\'b3y. Ksi\'b9\'bfek przybywa\'b3o stale, gdy\'bf nie tylko znosi\'b3 ca\'b3e ich stosy z bibliotek, ale otrzymywa\'b3 te\'bf cz\'easto przesy\'b3ki pocztowe. Cz\'b3owiek zamieszkuj\'b9cy ten pok\'f3j m\'f3g\'b3 by\'e6 uczonym. Z wra\'bf
eniem tym harmonizowa\'b3 snuj\'b9cy si\'ea wsz\'eadzie dym z cygar i porozstawiane popielniczki z niedopa\'b3kami. Du\'bfa cz\'ea\'9c\'e6 ksi\'b9\'bfek nie by\'b3a jednak tre\'9cci naukowej. Ogromn\'b9 wi\'eakszo\'9c\'e6 stanowi\'b3y dzie\'b3
a pisarzy wszystkich epok i wszystkich narod\'f3w. Przez jaki\'9c czas le\'bfa\'b3o na tapczanie, na kt\'f3rym cz\'easto sp\'eadza\'b3 ca\'b3e dni, sze\'9c\'e6 grubych tom\'f3w dzie\'b3a z ko\'f1ca osiemnastego wieku pod tytu\'b3em }{\i\f1296\cf1\cgrid0
Podr\'f3\'bf Zofii z K\'b3ajpedy do Saksonii}{\f1296\cf1\cgrid0 . Zna\'e6 by\'b3o, \'bfe cz\'easto zagl\'b9da\'b3 do zbiorowych wyda\'f1 Goethego, Jean Paula, Novalisa, a tak\'bfe Lessinga, Jacobiego i Lichtenberga. W kilku tomach Dostojewskiego tkwi\'b3
o mn\'f3stwo zapisanych kartek. Na du\'bfym stole mi\'eadzy t\'b9 mas\'b9 ksi\'b9\'bfek i pism sta\'b3 cz\'easto bukiet kwiat\'f3w, tam te\'bf poniewiera\'b3a si\'ea stale zakurzona kaseta z akwarelami, obok niej popielniczki, oraz - czego nie nale\'bf
y przemilcze\'e6 - r\'f3\'bfne butelki z trunkami. Butelka w s\'b3omianej plecionce by\'b3a najcz\'ea\'9cciej nape\'b3niona czerwonym w\'b3oskim winem, kt\'f3re przynosi\'b3 z pobliskiego ma\'b3ego sklepiku, czasem pojawia\'b3a si\'ea te\'bf
flaszka burgunda albo malagi, a p\'eakata butelka wi\'9cni\'f3wki, opr\'f3\'bfniona - jak zauwa\'bfy\'b3em - w bardzo kr\'f3tkim czasie niemal ca\'b3kowicie, znik\'b3a w k\'b9cie pokoju i tam pokry\'b3a si\'ea kurzem z nie umniejszaj\'b9c\'b9 si\'ea ju
\'bf resztk\'b9 zawarto\'9cci. Nie chc\'ea si\'ea usprawiedliwia\'e6 z uprawianego przeze mnie szpiegowania i przyznaj\'ea otwarcie, \'bfe pocz\'b9tkowo wszystkie te oznaki \'bfycia, wype\'b3
nionego wprawdzie intelektualnymi zainteresowaniami, ale przy tym do\'9c\'e6 hulaszczego i wyuzdanego, budzi\'b3y we mnie odraz\'ea i nieufno\'9c\'e6. Jestem nie tylko cz\'b3owiekiem o mieszcza\'f1skich nawykach, prowadz\'b9cym regularny tryb \'bf
ycia, przyzwyczajonym do pracy i \'9ccis\'b3ego rozk\'b3adu godzin: jestem r\'f3wnie\'bf abstynentem i nie pal\'ea, wi\'eac owe butelki w pokoju Hallera jeszcze mniej mi si\'ea podoba\'b3y ni\'bf reszta malowniczego artystycznego nie\'b3adu. Tak jak w spa
niu i pracy, tak te\'bf w sprawach kulinarnych go\'9c\'e6 nasz prowadzi\'b3 bardzo nieregularny i kapry\'9cny tryb \'bfycia. Niekiedy wcale nie wychodzi\'b3 z domu i niczego nie bra\'b3 do ust pr\'f3cz rannej kawy, niekiedy ciotka znajdowa\'b3a sk\'f3rk
\'ea od banana jako jedyn\'b9 pozosta\'b3o\'9c\'e6 ca\'b3ego obiadu, ale zn\'f3w w inne dni jada\'b3 b\'b9d\'9f w dobrych i wykwintnych restauracjach, b\'b9d\'9f w ma\'b3ych podmiejskich knajpkach. Wydawa\'b3o si\'ea, \'bf
e zdrowie ma nie najlepsze. Poza niedow\'b3adem n\'f3g, cz\'easto utrudniaj\'b9cym mu wchodzenie po schodach, zdawa\'b3 si\'ea cierpie\'e6 r\'f3wnie\'bf z powodu innych dolegliwo\'9cci; kiedy\'9c wspomnia\'b3 mimochodem, \'bfe ju\'bf
od wielu lat nie sypia i nie trawi normalnie. Przypisywa\'b3em to przede wszystkim piciu. P\'f3\'9fniej, kiedy towarzyszy\'b3em mu czasem do kt\'f3rej\'9c z jego knajp, by\'b3em nieraz \'9cwiadkiem, jak duszkiem i z fantazj\'b9 wlewa\'b3
w siebie wino, ale ani ja, ani nikt inny nie widzia\'b3 go naprawd\'ea pijanym.
\par Nigdy nie zapomn\'ea naszego pierwszego bardziej osobistego spotkania. Znali\'9cmy si\'ea ot tak, jak znaj\'b9 si\'ea lokatorzy s\'b9siaduj\'b9cych pokoj\'f3w w tym samym mieszkaniu. Pewnego wieczoru, gdy wr\'f3ci\'b3
em z biura do domu, ku mojemu zdumieniu zobaczy\'b3em pana Hallera siedz\'b9cego na schodach mi\'eadzy pierwszym a drugim pi\'eatrem. Siedzia\'b3 na najwy\'bfszym stopniu i usun\'b9\'b3 si\'ea na bok, aby mnie przepu\'9cci\'e6. Zapyta\'b3
em, czy nie czuje si\'ea \'9fle, i wyrazi\'b3em gotowo\'9c\'e6 odprowadzenia go na g\'f3r\'ea.
\par Haller spojrza\'b3 na mnie; odnios\'b3em wra\'bfenie, \'bfe wyrwa\'b3em go z jakiego\'9c transu. Powoli zacz\'b9\'b3 si\'ea u\'9cmiecha\'e6 na sw\'f3j ujmuj\'b9cy i smutny spos\'f3b, kt\'f3ry tak cz\'easto k\'b3ad\'b3 mi si\'ea na sercu ci\'ea\'bf
arem, po czym prosi\'b3, \'bfebym usiad\'b3 przy nim. Podzi\'eakowa\'b3em, m\'f3wi\'b9c, \'bfe nie zwyk\'b3em siadywa\'e6 na schodach przed mieszkaniami obcych ludzi.
\par - Ach tak - powiedzia\'b3, u\'9cmiechaj\'b9c si\'ea swobodniej. - Ma pan racj\'ea. Ale prosz\'ea poczeka\'e6 chwilk\'ea, chcia\'b3bym wyja\'9cni\'e6 panu, dlaczego musia\'b3em tu troch\'ea posiedzie\'e6.
\par Wskazywa\'b3 przy tym na podest przed mieszkaniem na pierwszym pi\'eatrze, zajmowanym przez jak\'b9\'9c wdow\'ea. Na tej niewielkiej powierzchni, wy\'b3o\'bfonej parkietem, mi\'eadzy schodami, oknem i oszklonymi drzwiami, sta\'b3a przy \'9cc
ianie wysoka mahoniowa szafa, ozdobiona w g\'f3rze staromodnym gzymsem, a przed szaf\'b9 na ziemi, na dw\'f3ch ma\'b3ych, niskich postumencikach, umieszczono dwie ro\'9cliny w du\'bfych doniczkach: azali\'ea i araukari\'ea. Ro\'9cliny wygl\'b9da\'b3y \'b3
adnie, by\'b3y zawsze utrzymane czysto, bez zarzutu, co i ja ju\'bf z przyjemno\'9cci\'b9 zauwa\'bfy\'b3em.
\par - Widzi pan - ci\'b9gn\'b9\'b3 dalej Haller - ten ma\'b3y podest z araukari\'b9 pachnie tak bajecznie, \'bfe cz\'easto nie mog\'ea t\'eady przej\'9c\'e6, \'bfeby nie zatrzyma\'e6 si\'ea cho\'e6 na chwil\'ea. U pa\'f1skiej szanownej ciotki tak\'bf
e pachnie przyjemnie, panuje porz\'b9dek i wzorowa czysto\'9c\'e6, ale ten k\'b9cik z araukari\'b9 a\'bf b\'b3yszczy schludno\'9cci\'b9, jest tak odkurzony, wytarty i wymyty, tak nieskazitelnie czysty, \'bfe po prostu promienieje. Musz\'ea si\'ea
zawsze narozkoszowa\'e6 tym zapachem do syta... Czy i pan go czuje? Wo\'f1 wosku z lekk\'b9 domieszk\'b9 terpentyny, zmieszana z woni\'b9 mahoniu, wilgotnych li\'9cci i w og\'f3le ze wszystkim, daj\'b9 w sumie zapach, b\'ead\'b9cy superlatywem mieszcza
\'f1skiej czysto\'9cci, staranno\'9cci i dok\'b3adno\'9cci, spe\'b3niania obowi\'b9zk\'f3w i wierno\'9cci w rzeczach ma\'b3ych. Nie wiem, kto tu mieszka, ale za tymi oszklonymi drzwiami istnieje chyba raj czysto\'9cci i odkurzonego mieszcza\'f1stwa, a tak
\'bfe raj \'b3adu i wzruszaj\'b9co trwo\'bfnego oddania si\'ea ma\'b3ym przyzwyczajeniom i obowi\'b9zkom.
\par Poniewa\'bf milcza\'b3em, ci\'b9gn\'b9\'b3: - Prosz\'ea nie s\'b9dzi\'e6, \'bfe m\'f3wi\'ea to ironicznie! Nic nie jest mi bardziej obce, drogi panie, ni\'bf ch\'ea\'e6 wy\'9cmiewania tych mieszcza\'f1skich cn\'f3t i porz\'b9dk\'f3w. To prawda, \'bfe sam
\'bfyj\'ea w innym \'9cwiecie i... by\'e6 mo\'bfe... nie zdo\'b3a\'b3bym wytrzyma\'e6 cho\'e6by jednego dnia w mieszkaniu z takimi araukariami. Ale je\'9cli nawet jestem starym i troch\'ea nieokrzesanym wilkiem stepowym, to przecie\'bf i moja matka by\'b3
a mieszczk\'b9, hodowa\'b3a kwiaty, dba\'b3a o pok\'f3j i schody, o meble i firanki, i stara\'b3a si\'ea w\'b3o\'bfy\'e6 w swoje mieszkanie i swoje \'bfycie tyle schludno\'9cci, czysto\'9cci i porz\'b9dku, ile potrafi\'b3a. O tym w\'b3a\'9c
nie przypomina mi delikatny zapach terpentyny i araukaria, wi\'eac siedz\'ea tu od czasu do czasu, spogl\'b9dam w ten cichy, ma\'b3y ogr\'f3dek porz\'b9dku i ciesz\'ea si\'ea, \'bfe co\'9c takiego jeszcze istnieje.
\par Chcia\'b3 wsta\'e6, jednak sprawia\'b3o mu to trudno\'9cci i nie protestowa\'b3, kiedy mu troch\'ea pomog\'b3em. Milcza\'b3em dalej, ale uleg\'b3em - podobnie jak to si\'ea uprzednio przytrafi\'b3o mojej ciotce - jakiemu\'9c
urokowi, roztaczanemu niekiedy przez tego dziwnego cz\'b3owieka. Powoli wchodzili\'9cmy razem po schodach na g\'f3r\'ea i przed drzwiami, kiedy ju\'bf trzyma\'b3 klucze w r\'eaku, spojrza\'b3 mi raz jeszcze prosto i przyja\'9fnie w twarz, m\'f3wi\'b9
c: - Czy wraca pan z biura? No c\'f3\'bf, nie znam si\'ea na tych sprawach, wie pan, \'bfyj\'ea troch\'ea na uboczu. Przypuszczam jednak, \'bfe i pana interesuj\'b9 ksi\'b9\'bfki i podobne sprawy. Pa\'f1ska ciotka m\'f3wi\'b3a mi kiedy\'9c, \'bfe pan sko
\'f1czy\'b3 gimnazjum i dobrze zna\'b3 grek\'ea. Ot\'f3\'bf dzi\'9c rano znalaz\'b3em u Novalisa pewne zdanie, czy mog\'ea je panu przeczyta\'e6? Z pewno\'9cci\'b9 i panu sprawiono przyjemno\'9c\'e6.
\par Zabra\'b3 mnie do swego pokoju, mocno pachn\'b9cego tytoniem, wyci\'b9gn\'b9\'b3 ze stosu ksi\'b9\'bfek jaki\'9c tom, odwraca\'b3 kartki, szuka\'b3.
\par - To te\'bf jest dobre, bardzo dobre - powiedzia\'b3 - niech pan pos\'b3ucha: \'93Powinno si\'ea by\'e6 dumnym z b\'f3lu... ka\'bfdy b\'f3l jest przypomnieniem naszej wysokiej rangi\'94. \'8cwietne! Osiemdziesi\'b9
t lat przed Nietzschem! Ale nie o tym zdaniu my\'9cla\'b3em... niech pan poczeka... ju\'bf je mam. Ot\'f3\'bf: \'93Wi\'eakszo\'9c\'e6 ludzi nie chce p\'b3ywa\'e6, dop\'f3ki nie nauczy si\'ea p\'b3ywania\'94. Czy to nie dowcipne? Oczywi\'9ccie nie chc\'b9
p\'b3ywa\'e6! Urodzili si\'ea przecie\'bf dla ziemi, nie dla wody. I oczywi\'9ccie nie chc\'b9 my\'9cle\'e6, gdy\'bf stworzeni zostali do \'bfycia, a nie do my\'9clenia! Tak, a kto my\'9cli i kto z my\'9clenia czyni spraw\'ea najwa\'bfniejsz\'b9
, ten wprawdzie mo\'bfe w tej dziedzinie zaj\'9c\'e6 daleko, ale taki cz\'b3owiek zamieni\'b3 ziemi\'ea na wod\'ea i musi kiedy\'9c uton\'b9\'e6.
\par Uj\'b9\'b3 mnie tym i zainteresowa\'b3, pozosta\'b3em chwil\'ea u niego i odt\'b9d zdarza\'b3o si\'ea do\'9c\'e6 cz\'easto, \'bfe kiedy spotykali\'9cmy si\'ea na schodach lub na ulicy, rozmawiali\'9cmy troch\'ea ze sob\'b9. Przy tym pocz\'b9tkowo mia\'b3
em zawsze wra\'bfenie, podobnie jak przy araukarii, \'bfe odnosi si\'ea do mnie z ironi\'b9. Ale by\'b3o inaczej. \'afywi\'b3 dla mnie, podobnie jak dla owej araukarii, wr\'eacz g\'b3\'eaboki szacunek, by\'b3 tak g\'b3\'ea
boko przekonany o swoim osamotnieniu, o swoim p\'b3ywaniu po wodzie, o swoim wykorzenieniu, \'bfe szczerze i bez cienia szyderstwa wprawia\'b3 go niekiedy w zachwyt widok jakiej\'9c zwyczajnej mieszcza\'f1skiej codzienno\'9cci, na przyk\'b3ad punktualno
\'9c\'e6, z jak\'b9 chodzi\'b3em do biura, albo powiedzenie wo\'9fnego czy konduktora tramwajowego. Pocz\'b9tkowo wydawa\'b3o mi si\'ea to \'9cmieszne i przesadne, niby pa\'f1ska, kawalerska fantazja lub jakie\'9c zgrywanie si\'ea
na sentymentalizm. Ale stopniowo coraz bardziej si\'ea przekonywa\'b3em, \'bfe on rzeczywi\'9ccie z punktu widzenia swej pr\'f3\'bfni, swej obco\'9cci i wilczej natury po prostu podziwia\'b3 i kocha\'b3 nasz ma\'b3y mieszcza\'f1ski \'9cwiatek jako co\'9c
trwa\'b3ego, niewzruszonego i pewnego, dla niego za\'9c dalekiego i nieosi\'b9galnego, jako rodzaj gniazda rodzinnego i spokoju, do kt\'f3rego nie wiod\'b3a \'bfadna z jego dr\'f3g. Przed nasz\'b9 pos\'b3ugaczk\'b9, kobiet\'b9 zreszt\'b9 poczciw\'b9
, zawsze zdejmowa\'b3 kapelusz z prawdziwym uszanowaniem, a je\'9cli si\'ea zdarzy\'b3o, \'bfe moja ciotka gaw\'eadzi\'b3a z nim przez chwile albo zwraca\'b3a mu uwag\'ea na konieczno\'9c\'e6 naprawienia bielizny lub na wisz\'b9cy guzik przy palcie, s\'b3
ucha\'b3 tego z dziwnym skupieniem i uwag\'b9, jak gdyby zadawa\'b3 sobie nieopisany i beznadziejny trud, \'bfeby przez jak\'b9\'9c szpar\'ea wtargn\'b9\'e6 do tego ma\'b3ego, spokojnego \'9cwiatka i zadomowi\'e6 si\'ea w nim cho\'e6by na jedn\'b9 godzin
\'ea.
\par Ju\'bf podczas pierwszej rozmowy przy araukarii, kiedy nazwa\'b3 si\'ea wilkiem stepowym, zrobi\'b3o mi si\'ea przykro i zdziwi\'b3em si\'ea troch\'ea. C\'f3\'bf to za okre\'9clenie? Wnet jednak zacz\'b9\'b3em godzi\'e6 si\'ea
na to miano nie tylko z racji przyzwyczajenia; sam nazywa\'b3em tego cz\'b3owieka w my\'9clach ju\'bf nie inaczej, jak wilkiem stepowym, a i dzi\'9c jeszcze nie znalaz\'b3bym trafniejszego okre\'9clenia dla owej przedziwnej postaci. Wilk stepowy, zab\'b3
\'b9kany w\'9cr\'f3d nas, w\'9cr\'f3d miast i \'bfycia gromadnego - \'bfaden inny obraz nie m\'f3g\'b3by ukaza\'e6 go dobitniej, jego trwo\'bfliwego osamotnienia, jego dziko\'9cci, niepokoju, nostalgii i bezdomno\'9cci.
\par Kiedy\'9c mia\'b3em sposobno\'9c\'e6 obserwowa\'e6 go przez ca\'b3y wiecz\'f3r podczas koncertu symfonicznego; ku memu zdziwieniu, siedzia\'b3 w pobli\'bfu, wcale mnie jednak nie widz\'b9c. Najpierw grano szlachetne i pi\'ea
kne utwory Handla - lecz wilk stepowy pogr\'b9\'bfony by\'b3 w sobie, oderwany od muzyki i otoczenia. Siedzia\'b3 zagubiony, samotny i obcy, spogl\'b9daj\'b9c w ziemi\'ea z ch\'b3odnym, ale pe\'b3nym troski wyrazem. Potem grano inny utw\'f3r, ma\'b3\'b9
symfoni\'ea Friedemanna Bacha, i wtedy to zdumia\'b3em si\'ea, widz\'b9c, \'bfe po kilku zaledwie taktach m\'f3j dziwak zacz\'b9\'b3 si\'ea u\'9cmiecha\'e6 i ulega\'e6 czarowi muzyki, pogr\'b9\'bfaj\'b9c si\'ea ca\'b3kowicie w sobie, i chyba w ci\'b9
gu dziesi\'eaciu minut sprawia\'b3 wra\'bfenie w pe\'b3ni uszcz\'ea\'9cliwionego i zatopionego w rozkosznych marzeniach, tak \'bfe wi\'eacej zwraca\'b3em uwagi na niego ni\'bf na muzyk\'ea. Gdy utw\'f3r dobieg\'b3 ko\'f1ca, ockn\'b9\'b3 si\'ea
i wyprostowa\'b3, zdawa\'b3o si\'ea, \'bfe chce wsta\'e6 i odej\'9c\'e6, pozosta\'b3 jednak i wys\'b3ucha\'b3 jeszcze ostatniego punktu w programie, wariacji Regera, muzyki, kt\'f3r\'b9 wielu odczuwa\'b3o jako przyd\'b3ug\'b9 i nu\'bf\'b9c\'b9. I tak\'bf
e wilk stepowy, s\'b3uchaj\'b9cy pocz\'b9tkowo uwa\'bfnie i ch\'eatnie, zn\'f3w opad\'b3 na krze\'9cle, wsun\'b9\'b3 r\'eace w kieszenie i pogr\'b9\'bfy\'b3 si\'ea w sobie, ale tym razem bez wyrazu b\'b3ogo\'9cci i marzycielstwa, by\'b3
raczej smutny, wreszcie zagniewany, jego twarz by\'b3a daleka, szara, zgaszona, wygl\'b9da\'b3 na cz\'b3owieka starego, chorego i niezadowolonego. Po koncercie zobaczy\'b3em go znowu na ulicy i poszed\'b3em jego \'9cladem; otulony w p\'b3aszcz, szed\'b3
smutno i oci\'ea\'bfale w kierunku naszej dzielnicy, zatrzyma\'b3 si\'ea jednak przed ma\'b3\'b9, staro\'9cwieck\'b9 restauracyjk\'b9, z wahaniem spojrza\'b3 na zegarek i wszed\'b3 do \'9crodka. Czyni\'b9c zado\'9c\'e6 chwilowej zachciance, wszed\'b3
em tam za nim. Siedzia\'b3 przy typowym na owe czasy okr\'b9g\'b3ym stoliku, gospodyni i kelnerka przywita\'b3y go jak sta\'b3ego bywalca, uk\'b3oni\'b3em si\'ea i przysiad\'b3em do niego. Siedzieli\'9cmy tam godzin\'ea i podczas gdy ja wypi\'b3
em dwie szklanki wody mineralnej, on kaza\'b3 sobie poda\'e6 p\'f3\'b3 litra czerwonego wina, a potem jeszcze \'e6wiartk\'ea. Wspomnia\'b3em, \'bfe wracam z koncertu, ale nie zareagowa\'b3 na to. Czyta\'b3 etykiet\'ea na flaszce mojej wody i zapyta\'b3
, czy nie chcia\'b3bym napi\'e6 si\'ea wina, na kt\'f3re mnie zaprasza. Gdy us\'b3ysza\'b3, \'bfe nigdy nie pijam wina, zrobi\'b3 zn\'f3w bezradn\'b9 min\'ea i powiedzia\'b3: \'93No tak, ma pan racj\'ea. Ja te\'bf przez wiele lat \'bfy\'b3em wstrzemi\'ea
\'9fliwie i d\'b3ugi czas po\'9cci\'b3em, ale obecnie znajduje si\'ea zn\'f3w pod znakiem Wodnika, a to znak ci}{\cf1\cgrid0 emny i wilgotny\'94.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Kiedy, \'bfartuj\'b9c, napomkn\'b9\'b3em, \'bfe wydaje mi si\'ea nieprawdopodobne, i\'bfby w\'b3a\'9cnie on wierzy\'b3 w astrologi\'ea, przybra\'b3 zn\'f3w uprzejmy ton, kt\'f3ry mnie cz\'easto ura\'bfa\'b3, i powiedzia\'b3: - Ca\'b3
kiem s\'b3usznie, r\'f3wnie\'bf i w t\'ea nauk\'ea nie mog\'ea, niestety, uwierzy\'e6.
\par Po\'bfegna\'b3em si\'ea i wyszed\'b3em, on za\'9c wr\'f3ci\'b3 do domu dopiero p\'f3\'9fn\'b9 noc\'b9, ale jego krok by\'b3 normalny; jak zwykle, nie od razu po\'b3o\'bfy\'b3 si\'ea do \'b3\'f3\'bfka, s\'b3ysza\'b3em to dok\'b3adnie przez \'9ccian\'ea
, lecz chyba z godzin\'ea jeszcze siedzia\'b3 w swoim pokoju przy \'9cwietle.
\par }{\cf1\cgrid0 Pami}{\f1296\cf1\cgrid0 \'eatam r\'f3wnie\'bf jeszcze inny wiecz\'f3r. By\'b3em sam w domu, ciotka wysz\'b3a, kto\'9c zadzwoni\'b3 do drzwi wej\'9cciowych, a kiedy otworzy\'b3em, sta\'b3a przede mn\'b9 m\'b3oda, bardzo \'b3adna osoba i pyta
\'b3a o pana Hallera; pozna\'b3em j\'b9 od razu. By\'b3a to pani z fotografii w jego pokoju. Pokaza\'b3em jej drzwi lokatora i wycofa\'b3em si\'ea, pani pozosta\'b3a chwil\'ea na g\'f3rze, wkr\'f3tce jednak us\'b3ysza\'b3em, jak razem schodzili ze schod
\'f3w i wychodzili z domu, \'bfartuj\'b9c przy tym weso\'b3o i z o\'bfywieniem. By\'b3em bardzo zdziwiony, \'bfe nasz pustelnik ma kochank\'ea, w dodatku tak\'b9 m\'b3od\'b9, \'b3adn\'b9 i eleganck\'b9, i znowu zachwia\'b3y si\'ea wszystkie moje domys\'b3
y na temat jego \'bfycia i jego osoby. Ale w nieca\'b3\'b9 godzin\'ea wr\'f3ci\'b3 do domu sam, ci\'ea\'bfkim, smutnym krokiem, z trudem st\'b9pa\'b3 po schodach, po czym ca\'b3ymi godzinami chodzi\'b3 w swoim po
koju tam i z powrotem, cicho jak wilk w klatce, \'9cwiat\'b3o pali\'b3o si\'ea u niego przez ca\'b3\'b9 noc, prawie do rana.
\par Nie wiem nic o tym zwi\'b9zku, chcia\'b3bym tylko doda\'e6, \'bfe raz jeszcze widzia\'b3em go z t\'b9 kobiet\'b9 na jakiej\'9c ulicy miasta. Szli pod r\'eak\'ea, wygl\'b9da\'b3 na cz\'b3owieka szcz\'ea\'9cliwego, dziwi\'b3em si\'ea znowu, \'bf
e jego zatroskana, wyobcowana twarz potrafi zdradza\'e6 - zale\'bfnie od okoliczno\'9cci \endash tyle wdzi\'eaku, tyle wr\'eacz dziecinnego uroku, i zrozumia\'b3em t\'ea kobiet\'ea, zrozumia\'b3em r\'f3wnie\'bf wsp\'f3\'b3czucie, jakie moja ciotka mia
\'b3a dla tego cz\'b3owieka. Ale i w tym dniu wr\'f3ci\'b3 wieczorem do domu smutny i zbiedzony; spotka\'b3em go przy bramie, mia\'b3, jak nieraz, butelk\'ea w\'b3oskiego wina pod p\'b3aszczem i przesiedzia\'b3 przy niej p\'f3\'b3
nocy w swojej jaskini na g\'f3rze. \'afal mi go by\'b3o, bo te\'bf jak\'bfe beznadziejne, stracone i bezbronne by\'b3o to jego \'bfycie.
\par No, ale do\'9c\'e6 ju\'bf gadania. Nie trzeba wi\'eacej relacji ani opis\'f3w, by wykaza\'e6, \'bfe wilk stepowy prowadzi\'b3 \'bfycie samob\'f3jcy. Mimo to nie wierz\'ea, by je sobie odebra\'b3 owego dnia, kiedy nagle i bez po\'bfegnania, ale po zap\'b3
aceniu wszystkich zaleg\'b3o\'9cci, opu\'9cci\'b3 nasze miasto i znikn\'b9\'b3. Nigdy wi\'eacej nie da\'b3 znaku \'bfycia i ci\'b9gle jeszcze przechowujemy kilka list\'f3w, kt\'f3re do niego przysz\'b3y. Niczego nie pozostawi\'b3 po sobie pr\'f3cz r\'ea
kopisu, kt\'f3ry sporz\'b9dzi\'b3 podczas pobytu w naszym domu i kt\'f3ry w kilku s\'b3owach mnie zadedykowa\'b3, zaznaczaj\'b9c, \'bfe mog\'ea z nim zrobi\'e6, co uznam za stosowne.
\par Nie mia\'b3em mo\'bfno\'9cci stwierdzi\'e6, ile prawdy zawieraj\'b9 prze\'bfycia, opisane w notatkach Hallera. Nie w\'b9tpi\'ea, \'bfe po wi\'eakszej cz\'ea\'9cci s\'b9 fikcj\'b9, ale nie w sensie dowolnego zmy\'9clenia, lecz w sensie pr\'f3
by znalezienia wyrazu dla g\'b3\'eaboko odczutych prze\'bfy\'e6 duchowych, pr\'f3by, kt\'f3ra przedstawi\'b3aby je w szacie konkretnych zdarze\'f1. Te po cz\'ea\'9cci fantastyczne przygody w opowie\'9cci Hallera pochodz\'b9 przypuszczalnie z ostatniego
okresu jego pobytu w naszym mie\'9ccie i nie w\'b9tpi\'ea, \'bfe ich podstaw\'b9 jest r\'f3wnie\'bf pewna doza prawdziwych, realnych fakt\'f3w. W owym czasie rzeczywi\'9ccie zmieni\'b3 si\'ea wygl\'b9d i spos\'f3b bycia naszego go\'9ccia, cz\'ea
sto przebywa\'b3 poza domem, niekiedy nie by\'b3o go nawet ca\'b3ymi nocami, a jego ksi\'b9\'bfki le\'bfa\'b3y nietkni\'eate. Podczas nielicznych w\'f3wczas spotka\'f1 wydawa\'b3 mi si\'ea wyj\'b9tkowo o\'bfywiony i odm\'b3odzony, a par\'ea razy wr\'ea
cz uradowany. Oczywi\'9ccie zaraz potem nast\'eapowa\'b3a kolejna ci\'ea\'bfka depresja, ca\'b3ymi dniami le\'bfa\'b3 w \'b3\'f3\'bfku, nie dopomina\'b3 si\'ea o jedzenie i na ten okres przypada r\'f3wnie\'bf niezwykle ostra, nawet brutalna k\'b3\'f3
tnia z jego kochank\'b9, kt\'f3ra pojawi\'b3a si\'ea zn\'f3w na horyzoncie; k\'b3\'f3tnia ta poruszy\'b3a ca\'b3y dom, za co nazajutrz Haller przeprosi\'b3 moj\'b9 ciotk\'ea.
\par Nie, jestem przekonany, \'bfe nie odebra\'b3 sobie \'bfycia. \'afyje jeszcze i chodzi gdzie\'9c po \'9cwiecie na swoich um\'eaczonych nogach, w g\'f3r\'ea i w d\'f3\'b3 po schodach obcych dom\'f3w, gdzie\'9c tam gapi si\'ea
na wyfroterowane posadzki i starannie piel\'eagnowane araukarie, w ci\'b9gu dnia przesiaduje w bibliotekach, noce sp\'eadza w knajpach albo le\'bfy na wynaj\'eatym tapczanie i ws\'b3uchuje si\'ea w \'bfyj\'b9cy za oknami \'9cwiat i ludzi, i wie, \'bf
e jest wykluczony z tego wszystkiego, jednak si\'ea nie zabija, gdy\'bf resztka wiary powiada mu, \'bfe cierpienia tego musi w sercu zakosztowa\'e6 do ko\'f1ca i \'bfe na to cierpienie musi umrze\'e6. Cz\'easto my\'9cl\'ea o nim; nie u\'b3atwi\'b3 mi \'bf
ycia, nie mia\'b3 daru wspierania i rozwijania tego, co we mnie silne i radosne, przeciwnie! Ale ja nie jestem nim i nie prowadz\'ea \'bfycia w jego stylu, lecz moje w\'b3asne, ma\'b3e i mieszcza\'f1skie, bezpieczne i wype\'b3nione obowi\'b9
zkami. Dlatego mo\'bfemy go wspomina\'e6 spokojnie i z przyja\'9fni\'b9, ja i moja ciotka, kt\'f3ra umia\'b3aby o nim powiedzie\'e6 wi\'eacej, ale to pozostanie na zawsze ukryte w jej poczciwym sercu.
\par }{\cf1\cgrid0
\par
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 A co si\'ea tyczy notatek Hallera, notatek dziwnych, po cz\'ea\'9cci chorobliwych, po cz\'ea\'9cci pi\'eaknych, pe\'b3nych zadumy i fantazji, to musz\'ea przyzna\'e6, \'bfe gdyby te kartki przypadkiem wpad\'b3y mi w r\'ea
ce, a ich autor nie by\'b3by mi znany, z pewno\'9cci\'b9 wyrzuci\'b3bym je z oburzeniem na \'9cmietnik. Ale moja znajomo\'9c\'e6 z Hallerem umo\'bfliwi\'b3a mi cz\'ea\'9cciowe ich zrozumienie, a nawet zaaprobowanie. Gdybym widzia\'b3
w nich tylko patologiczne urojenia jednostki, jakiego\'9c chorego na umy\'9cle biedaka, mia\'b3bym skrupu\'b3y, czy poda\'e6 je do wiadomo\'9cci innym. Dostrzegam w nich jednak co\'9c wi\'eacej, dokument czasu, gdy\'bf choroba umys\'b3
owa Hallera - wiem to dzisiaj - nie jest dziwactwem jednego tylko cz\'b3owieka, lecz chorob\'b9 epoki, neuroz\'b9 ca\'b3ego pokolenia, do kt\'f3rego nale\'bfy Haller, neuroz\'b9, kt\'f3rej nie ulegaj\'b9 bynajmniej tylko osobowo\'9cci s\'b3abe i mniej wa
rto\'9cciowe, lecz w\'b3a\'9cnie silne, najbardziej uduchowione, najbardziej uzdolnione.
\par Zapiski Hallera - bez wzgl\'eadu na to, czy opieraj\'b9 si\'ea na wielu, czy na niewielu wydarzeniach z \'bfycia - s\'b9 pr\'f3b\'b9 przezwyci\'ea\'bfenia wielkiej choroby czasu, nie przez jej omijanie i upi\'eakszanie, lecz przez pr\'f3b\'ea
uczynienia z samej choroby przedmiotu opowiadania. Oznaczaj\'b9 dos\'b3ownie drog\'ea przez piek\'b3o, b\'b9d\'9f pe\'b3n\'b9 l\'eaku, b\'b9d\'9f odwa\'bfn\'b9, drog\'ea przez chaos mrocznego \'9cwiata duszy, podj\'eat\'b9 w celu przej\'9c
cia przez to piek\'b3o, stawienia czo\'b3a chaosowi, przecierpienia z\'b3a do ko\'f1ca.
\par Jedna uwaga Hallera da\'b3a mi klucz do zrozumienia tego. Kiedy\'9c, po rozmowie o tak zwanych okrucie\'f1stwach \'9credniowiecza, powiedzia\'b3 do mnie: - W rzeczywisto\'9cci nie by\'b3y to wcale okrucie\'f1stwa. Cz\'b3owiek \'9credniowiecza odczu\'b3b
y znacznie wi\'eakszy wstr\'eat do stylu ca\'b3ego naszego dzisiejszego \'bfycia, jako do czego\'9c okrutnego, przera\'bfaj\'b9cego i barbarzy\'f1skiego! Ka\'bfda epoka, ka\'bfda kultura, ka\'bfdy obyczaj i tradycja maj\'b9 sw\'f3j styl, swoj\'b9 specyfik
\'ea, swoje subtelno\'9cci i ostro\'9cci, uroki i okrucie\'f1stwa, ka\'bfda epoka uwa\'bfa pewne niedomogi za oczywiste, a inne z\'b3o znosi cierpliwie. Prawdziwym cierpieniem, piek\'b3em staje si\'ea \'bfycie ludzkie tylko tam, gdzie krzy\'bfuj\'b9 si
\'ea dwie epoki, dwie kultury i religie. Gdyby cz\'b3owiek antyku musia\'b3 \'bfy\'e6 w \'9credniowieczu, zgin\'b9\'b3by marnie, podobnie jak zgin\'b9\'b3by dzikus w naszej cywilizacji. Bywaj\'b9 okresy, w kt\'f3rych ca\'b3e pokolenie dostaje si\'ea
miedzy dwie epoki, miedzy dwa style \'bfycia, tak \'bfe zatraca ono wszelk\'b9 naturalno\'9c\'e6, wszelki obyczaj, wszelkie poczucie bezpiecze\'f1stwa i niewinno\'9cci. Rzecz jasna, nie wszyscy odczuwaj\'b9
to jednakowo silnie. Filozof taki jak Nietzsche przecierpia\'b3 dzisiejsz\'b9 n\'eadze wcze\'9cniej o ca\'b3e jedno pokolenie - to, co on, \'9cwiadomy prawdy, musia\'b3 znie\'9c\'e6 sam, sta\'b3o si\'ea dzi\'9c udzia\'b3em tysi\'eacy.
\par }{\cf1\cgrid0 W trakcie l}{\f1296\cf1\cgrid0 ektury notatek cz\'easto musia\'b3em my\'9cle\'e6 o tych s\'b3owach. Haller nale\'bfy do ludzi, kt\'f3rzy dostali si\'ea mi\'eadzy dwie epoki, kt\'f3rzy zostali wytr\'b9ceni ze stanu bezpiecze\'f1
stwa i niewinno\'9cci, do tych, kt\'f3rych przeznaczeniem jest prze\'bfywa\'e6 w spot\'eagowaniu ca\'b3\'b9 problematyk\'ea ludzkiego \'bfycia jako osobist\'b9 m\'eaczarni\'ea i piek\'b3o.
\par W tym tkwi - jak si\'ea wydaje - sens, jaki jego zapiski mog\'b9 mie\'e6 dla nas, i dlatego zdecydowa\'b3em si\'ea je opublikowa\'e6. Zreszt\'b9 nie chc\'ea ich bra\'e6 w obron\'ea ani os\'b9dza\'e6: niech ka\'bfdy czytelnik uczyni to zgodnie z w\'b3
asnym sumieniem!
\par }{\cf1\cgrid0 \page
\par }\pard\plain \s1\qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\nowidctlpar\faauto\outlinelevel0\adjustright\rin0\lin0\itap0 \b\fs28\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\cf1 Notatki Harry'ego Hallera
\par }\pard\plain \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\fs28\cf1\cgrid0
\par }\pard\plain \s3\qr \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\nowidctlpar\faauto\outlinelevel2\adjustright\rin0\lin0\itap0 \i\fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296\cf1 Tylko dla ob\'b3\'b9kanych
\par }\pard\plain \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\cf1\cgrid0
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Dzie\'f1 min\'b9\'b3, jak mijaj\'b9 dni; zepchn\'b9\'b3em go, zniszczy\'b3em delikatnie moj\'b9 prymitywn\'b9 i nie\'9cmia\'b3\'b9 sztuk\'b9 \'bfycia; pracowa\'b3em kilka godzin, wertowa\'b3em stare ksi\'b9\'bfki, mia\'b3
em przez dwie godziny b\'f3le, jakie zwykle miewaj\'b9 ludzie starsi, za\'bfy\'b3em pigu\'b3k\'ea i cieszy\'b3em si\'ea, \'bfe b\'f3le da\'b3y si\'ea przechytrzy\'e6, le\'bfa\'b3em w gor\'b9cej k\'b9pieli i wch\'b3ania\'b3em b\'b3ogie ciep\'b3
o, trzy razy odbiera\'b3em poczt\'ea i przegl\'b9da\'b3em wszystkie te zb\'eadne listy i druki, odby\'b3em \'e6wiczenia oddechowe, ale darowa\'b3em sobie dzi\'9c z lenistwa gimnastyk\'ea my\'9cli, by\'b3em godzin\'ea na spacerze i obserwowa\'b3em pi\'ea
kne, delikatne i niecodzienne desenie pierzastych chmurek, wrysowane w niebo. To by\'b3o bardzo przyjemne, tak jak czytanie starych ksi\'b9\'bfek, jak le\'bfenie w ciep\'b3ej k\'b9pieli, ale - wzi\'b9wszy wszystko razem - nie by\'b3 to wcale zachwycaj\'b9
cy, promienny dzie\'f1 szcz\'ea\'9ccia i rado\'9cci, lecz w\'b3a\'9cnie jeden z tych dni, jakimi ju\'bf od d\'b3u\'bfszego czasu powinny dla mnie by\'e6 dni normalne, zwyk\'b3e: w miar\'ea przyjemne, ca\'b3kiem zno\'9c
ne, nie najgorsze, nijakie dni starszego, niezadowolonego pana, dni bez szczeg\'f3lnych dolegliwo\'9cci, bez szczeg\'f3lnych trosk, bez istotnego zmartwienia, bez rozpaczy, dni, w kt\'f3rych nawet pytanie, czy nie nale\'bfa\'b3oby p\'f3j\'9c\'e6 za przyk
\'b3adem Adalberta Stiftera i ulec nieszcz\'ea\'9cliwemu wypadkowi przy goleniu, rozwa\'bfa si\'ea rzeczowo i spokojnie, bez podniecenia i bez uczucia strachu.
\par Kto zakosztowa\'b3 tamtych dni z\'b3ych, z atakami artretyzmu albo z dotkliwym b\'f3lem g\'b3owy, umiejscowionym za ga\'b3kami ocznymi, szata\'f1sko zmieniaj\'b9cym ka\'bfd\'b9 rado\'9c\'e6 oka i ucha w udr\'eak\'ea
, albo owych dni umierania duszy, niedobrych dni wewn\'eatrznej pustki i rozpaczy, w kt\'f3rych w\'9cr\'f3d wyniszczonej, wyeksploatowanej przez kartele ziemi na ka\'bfdym kroku a\'bf do md\'b3o\'9cci szczerzy do nas z\'eaby \'9c
wiat ludzki i tak zwana kultura w swoim zak\'b3amanym, prostackim i ob\'b3udnym blasku jarmarcznym, skoncentrowana i doprowadzona do szczytu obrzydliwo\'9cci we w\'b3asnym, chorym Ja - kto zakosztowa\'b3
tych piekielnych dni, ten jest zadowolony z normalnych i po\'b3owicznych, podobnych do dzisiejszego, ten siedzi z wdzi\'eaczno\'9cci\'b9 przy ciep\'b3ym piecu, z wdzi\'eaczno\'9cci\'b9 stwierdza przy czytaniu rannej gazety, \'bfe i dzisiaj nie wybuch\'b3
a zn\'f3w wojna, \'bfe nie og\'b3oszono nowej dyktatury, \'bfe nie wykryto ani w polityce, ani w gospodarce szczeg\'f3lnie jaskrawego \'9cwi\'f1stwa, z wdzi\'eaczno\'9cci\'b9 stroi sw\'b9 zardzewia\'b3\'b9 lir\'ea
na umiarkowane, wcale pogodne, niemal radosne tony dzi\'eakczynnego psalmu, kt\'f3rym zanudza swego cichego, \'b3agodnego, troch\'ea bromem odurzonego bo\'bfka zadowolenia, a w tej letniej, zag\'easzczonej atmosferze nudy, pe\'b3
nej dobrego samopoczucia i godnego wdzi\'eaczno\'9cci znieczulenia, ci dwaj: \'f3w monotonnie kiwaj\'b9cy g\'b3ow\'b9 p\'f3\'b3bo\'bfek i \'f3w z lekka posiwia\'b3y i przyt\'b3umionym g\'b3osem \'9cpiewaj\'b9cy psalm p\'f3\'b3cz\'b3owiek, s\'b9
podobni do siebie jak bli\'9fniaki.
\par }\pard\plain \s18\qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\cf1 Jest co}{\f1296\cf1 \'9c pi\'eaknego w tym zadowoleniu, w tej bezbolesno\'9cci, w tych zno\'9c
nych, przyczajonych dniach, kiedy ani b\'f3l, ani rozkosz nie maj\'b9 odwagi krzycze\'e6, kiedy wszystko tylko szepcze i skrada si\'ea na palcach. Niestety ze mn\'b9 jest tak, \'bfe \'9fle znosz\'ea uczucie zadowolenia, szybko staje mi si\'ea
ono nienawistne i wstr\'eatne i pe\'b3en rozpaczy musz\'ea szuka\'e6 innych temperatur, o ile to mo\'bfliwe, w rozkoszy, a w razie konieczno\'9cci - r\'f3wnie\'bf i w cierpieniu. Je\'9cli przez jaki\'9c czas nie dozna\'b3em ani rozkoszy, ani b\'f3
lu i oddycha\'b3em letni\'b9, md\'b3\'b9 i zno\'9cn\'b9 atmosfer\'b9 tak zwanych dobrych dni, wtedy dziecinn\'b9 moj\'b9 dusz\'ea ogarnia tak ogromny smutek i taka \'bfa\'b3o\'9c\'e6, \'bfe zardzewia\'b3\'b9 lir\'ea wdzi\'eaczno\'9cci ciskam sennemu bo
\'bfkowi zadowolenia w syt\'b9 twarz, wol\'ea bowiem czu\'e6 w sobie prawdziwie diabelny b\'f3l ni\'bf zdrow\'b9 temperatur\'ea pokojow\'b9. Wtedy rozpala si\'ea we mnie dzika \'bf\'b9dza mocnych wra\'bfe\'f1, \'bf\'b9dza sensacji, w\'9cciek\'b3o\'9c\'e6
na wymuskane, p\'b3askie, unormowane i wysterylizowane \'bfycie i ob\'b3\'eadna ch\'ea\'e6 zniszczenia czego\'9c, na przyk\'b3ad domu towarowego albo katedry, albo siebie samego; chcia\'b3bym wtedy pope\'b3ni\'e6 jakie\'9c zuchwa\'b3e g\'b3upstwa, zedrze
\'e6 peruki paru czczonym bo\'bfyszczom, zaopatrzy\'e6 paru zbuntowanych sztubak\'f3w w wymarzony bilet do Hamburga, uwie\'9c\'e6 ma\'b3\'b9 dziewczynk\'ea lub skr\'eaci\'e6 kark kilku przedstawicielom mieszcza\'f1skiego \'b3adu. Gdy\'bf
przede wszystkim najszczerzej nienawidzi\'b3em, brzydzi\'b3em si\'ea i przeklina\'b3em zadowolenie, zdrowie, wygodnictwo, ten wypiel\'eagnowany optymizm bur\'bfuja, t\'ea t\'b3ust\'b9, prosperuj\'b9c\'b9 hodowl\'ea
wszystkiego, co mierne, normalne, przeci\'eatne.
\par }\pard\plain \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\cf1\cgrid0 W takim nastroju, przy zapa}{\f1296\cf1\cgrid0 daj\'b9cym zmroku, zako\'f1czy\'b3em ten zno
\'9cny, tuzinkowy dzie\'f1. Nie zako\'f1czy\'b3em go, jak przysta\'b3o na m\'ea\'bfczyzn\'ea troch\'ea cierpi\'b9cego, w spos\'f3b normalny i zdrowy, nie skusi\'b3o mnie po\'9ccielone \'b3\'f3\'bfko z przyn\'eat\'b9
w postaci termoforu, lecz niezadowolony i pe\'b3en wstr\'eatu na my\'9cl o odrobinie dokonanej dzisiaj pracy, z niech\'eaci\'b9 w\'b3o\'bfy\'b3em buty, w\'9clizn\'b9\'b3em si\'ea w p\'b3aszcz i w ciemno\'9cci i mgle poszed\'b3
em do miasta, by w restauracji \'93Pod Stalowym He\'b3mem\'94 wypi\'e6 to, co pij\'b9cy m\'ea\'bfczy\'9fni starym zwyczajem nazywaj\'b9 \'93szklaneczk\'b9 wina\'94.
\par }{\cf1\cgrid0 Zszed}{\f1296\cf1\cgrid0 \'b3em wiec z mojej mansardy na d\'f3\'b3 po schodach, po owych trudnych do schodzenia schodach na obczy\'9fnie, owych na wskro\'9c mieszcza\'f1
skich, wyfroterowanych, czystych schodach jednego z wielce przyzwoitych tr\'f3jrodzinnych dom\'f3w czynszowych, gdzie na poddaszu mam moj\'b9 pustelni\'ea. Nie wiem, jak to si\'ea dzieje, ale ja, bezdomny wilk stepowy i samotny wr\'f3g ma\'b3omieszcza\'f1
skiego \'9cwiata, zawsze mieszkam w prawdziwie mieszcza\'f1skich domach, to taki stary m\'f3j sentyment. Nie mieszkam ani w pa\'b3acach, ani w proletariackich ruderach, lecz w\'b3a\'9c
nie w tych bardzo przyzwoitych, bardzo nudnych, nienagannie utrzymanych ma\'b3omieszcza\'f1skich gniazdach, gdzie pachnie troch\'ea terpentyn\'b9 i troch\'ea myd\'b3em, gdzie ogarnia nas przera\'bfenie, je\'9cli nam si\'ea przytrafi g\'b3o\'9cno zatrzasn
\'b9\'e6 drzwi albo wej\'9c\'e6 do pokoju w zab\'b3oconych butach. Niew\'b9tpliwie lubi\'ea t\'ea atmosfer\'ea z czas\'f3w mojego dzieci\'f1stwa i moja skryta t\'easknota za czym\'9c takim jak gniazdo rodzinne prowadzi mnie niezmiennie na te same g\'b3
upie \'9ccie\'bfki. A poza tym lubi\'ea r\'f3wnie\'bf kontrast, jaki zachodzi mi\'eadzy moim samotnym, pozbawionym mi\'b3o\'9cci, gor\'b9czkowym i na wskro\'9c nieporz\'b9dnym \'bfyciem a owym \'9crodowiskiem rodzinno-mieszcza\'f1skim. Lubi\'ea
na schodach zapach ciszy, porz\'b9dku, schludno\'9cci, przyzwoito\'9cci i swojsko\'9cci, kt\'f3ry mimo mej nienawi\'9cci do mieszcza\'f1stwa ma dla mnie zawsze co\'9c wzruszaj\'b9cego, i lubi\'ea tak\'bfe przekracza\'e6 pr\'f3
g mojego pokoju, gdzie to wszystko si\'ea ko\'f1czy, gdzie w\'9cr\'f3d stosu ksi\'b9\'bfek poniewieraj\'b9 si\'ea niedopa\'b3ki cygar i stoj\'b9 flaszki z winem, gdzie wszystko jest nieporz\'b9dne, obce i zaniedbane, a ksi\'b9\'bfki, r\'eakopisy, my\'9c
li s\'b9 naznaczone i przesycone bied\'b9 samotnych, problematyk\'b9 bytu ludzkiego, t\'easknot\'b9 za nadaniem nowego sensu \'bfyciu cz\'b3owieka, kt\'f3re sta\'b3o si\'ea bezsensowne.
\par }\pard\plain \s18\qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296\cf1 Min\'b9\'b3em w\'b3a\'9cnie araukari\'ea. Na pierwszym pi\'ea
trze tego domu schody mianowicie prowadz\'b9 przez ma\'b3y podest przed mieszkaniem, kt\'f3re z pewno\'9cci\'b9 utrzymane jest jeszcze bardziej nienagannie, jeszcze czy\'9cciej i troskliwiej ni\'bf inne, gdy\'bf ten ma\'b3y podest promieniuje jakim\'9c
nadludzkim zadbaniem, jest ma\'b3\'b9, l\'9cni\'b9c\'b9 \'9cwi\'b9tyni\'b9 \'b3adu. Na parkiecie, na kt\'f3rym l\'eakamy si\'ea postawi\'e6 nog\'ea, stoj\'b9 dwa zgrabne sto\'b3eczki, a na ka\'bfdym z nich wielka doniczka; w jednej ro\'9c
nie azalia, w drugiej do\'9c\'e6 okaza\'b3a araukaria, zdrowe, silne drzewko o doskona\'b3ej symetrii, kt\'f3rego nawet ostatnia igie\'b3ka na ostatniej ga\'b3\'b9zce l\'9cni czysto\'9cci\'b9. Czasem, kiedy wiem, \'bfe nikt mnie nie obserwuje, przychodz
\'ea tu jak do \'9cwi\'b9tyni, siadam powy\'bfej araukarii na jednym ze schod\'f3w, odpoczywam troch\'ea, sk\'b3adam r\'eace i patrz\'ea z nabo\'bfe\'f1stwem na ten ogr\'f3dek \'b3adu, kt\'f3rego wzruszaj\'b9ce wypiel\'eagnowanie i samotna \'9cmieszno\'9c
\'e6 w jaki\'9c spos\'f3b chwytaj\'b9 mnie za serce. Za tym podestem, niejako w \'9cwi\'eatym cieniu araukarii, domy\'9clam si\'ea mieszkania pe\'b3nego b\'b3yszcz\'b9cych mahoni\'f3w i \'bfycia nacechowanego stateczno\'9cci\'b9
i zdrowiem, wczesnym wstawaniem, spe\'b3nianiem obowi\'b9zk\'f3w, z uroczysto\'9cciami rodzinnymi w miar\'ea weso\'b3ymi, z niedzielnym chodzeniem do ko\'9ccio\'b3a i wczesnym uk\'b3adaniem si\'ea do snu.
\par }\pard\plain \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296\cf1\cgrid0 Z udan\'b9 weso\'b3o\'9cci\'b9 szed\'b3em po wilgotnym asfalcie uliczek, \'b3
zawe, spowite mg\'b3\'b9 \'9cwiat\'b3a latar\'f1 patrzy\'b3y przez ch\'b3odn\'b9, wilgotn\'b9 szarug\'ea i wysysa\'b3y z mokrej ziemi leniwe odbicia \'9cwiate\'b3ek. Przysz\'b3y mi na my\'9cl moje zapomniane m\'b3odzie\'f1cze lata - jak\'bfe lubi\'b3
em wtedy takie ciemne i pos\'eapne wieczory p\'f3\'9fnej jesieni i zimy, jak chciwie i z jakim upojeniem wch\'b3ania\'b3em w\'f3wczas nastroje samotno\'9cci i melancholii, kiedy otulony p\'b3aszczem, w deszczu i burzy, bieg\'b3em przez wrog\'b9, odart\'b9
z li\'9cci natur\'ea, samotny ju\'bf wtedy, ale przepojony rozkosz\'b9 i przepe\'b3niony wierszami, kt\'f3re spisywa\'b3em przy \'9cwiecy w mojej izdebce, siedz\'b9c na brzegu \'b3\'f3\'bfka! No c\'f3\'bf, to ju\'bf min\'ea\'b3o, ten kielich wychyli\'b3
em do dna i nigdy dla mnie si\'ea ju\'bf nie nape\'b3ni\'b3. Czy tego szkoda? Nie, nie szkoda. Nie szkoda niczego, co min\'ea\'b3o. Szkoda tylko tego, co jest teraz i dzisiaj, szkoda tych wszystkich godzin i dni, kt\'f3re traci\'b3em, kt\'f3
re tylko cierpliwie znosi\'b3em, kt\'f3re nie przynosi\'b3y ani dar\'f3w, ani wstrz\'b9s\'f3w. Ale, Bogu dzi\'eaki, bywa\'b3y te\'bf wyj\'b9tki, zdarza\'b3y si\'ea niekiedy, rzadko, r\'f3wnie\'bf i inne godziny, kt\'f3re przynosi\'b3y wstrz\'b9
sy, przynosi\'b3y dary, burzy\'b3y \'9cciany i znowu sprowadza\'b3y mnie, zb\'b3\'b9kanego, z powrotem do \'bfywego serca \'9cwiata. Smutny, a jednak do g\'b3\'eabi poruszony, usi\'b3owa\'b3em przypomnie\'e6 sobie ostatnie prze\'bfycie tego rodzaju. By
\'b3o to podczas koncertu, grano cudown\'b9 star\'b9 muzyk\'ea, gdy nagle, mi\'eadzy dwoma \'9cciszonymi taktami, wykonanymi na drewnianych instrumentach d\'eatych, otworzy\'b3a si\'ea przede mn\'b9 brama w za\'9cwiaty, przefrun\'b9\'b3
em przez niebo i widzia\'b3em Boga przy pracy, cierpia\'b3em b\'b3ogie b\'f3le i nie broni\'b3em si\'ea ju\'bf przed niczym w \'9cwiecie, nie ba\'b3em si\'ea ju\'bf niczego, akceptowa\'b3em wszystko, wszystkiemu oddawa\'b3em mo
je serce. Doznanie to nie trwa\'b3o d\'b3ugo, mo\'bfe kwadrans, ale powr\'f3ci\'b3o tej samej nocy we \'9cnie i odt\'b9d przez wszystkie ja\'b3owe dni rozb\'b3yskiwa\'b3o niekiedy skrycie, czasem w ci\'b9gu minut widzia\'b3em wszystko wyra\'9fnie, jak wij
\'b9cy si\'ea przez moje \'bfycie z\'b3oty, boski \'9clad, prawie zawsze pokryty b\'b3otem i g\'b3\'eaboko zasypany kurzem, potem zn\'f3w \'9cwiec\'b9cy z\'b3otymi iskrami, zdawa\'b3o si\'ea, \'bfe nigdy ju\'bf nie zginie, a przecie\'bf niebawem zn\'f3
w gdzie\'9c przepada\'b3 w g\'b3\'eabi. Kiedy\'9c zdarzy\'b3o si\'ea, \'bfe podczas bezsennej nocy nagle zacz\'b9\'b3em m\'f3wi\'e6 wiersze, wiersze zbyt pi\'eakne i zbyt dziwne, abym m\'f3g\'b3 my\'9cle\'e6 o spisaniu ich; rano ju\'bf ich nie pami\'eata
\'b3em, a jednak spoczywa\'b3y we mnie ukryte, jak ci\'ea\'bfki orzech w zmursza\'b3ej, kruchej \'b3upinie. Innym razem nawiedza\'b3o mnie to przy czytaniu jakiego\'9c poety, przy analizowaniu jakiej\'9c my\'9c
li Descartes'a, Pascala, kiedy indziej znowu rozb\'b3yskiwa\'b3o i prowadzi\'b3o dalej z\'b3otym \'9cladem w niebiosa, gdy by\'b3em u kochanki. Ach, trudno jest znale\'9f\'e6 \'9clad Boga w\'9cr\'f3d \'bfycia, jakie wiedziemy, w\'9cr\'f3
d tego zadowolonego, tak bardzo mieszcza\'f1skiego, tak bardzo bezdusznego czasu, na widok tej architektury, tych interes\'f3w, tej polityki, tych ludzi! Jak\'bfe nie mam by\'e6 wilkiem stepowym i n\'eadznym pustelnikiem po\'9crodku \'9cwiata, kt\'f3
rego cel\'f3w nie podzielam, kt\'f3rego rado\'9cci s\'b9 mi obce! Nie mog\'ea d\'b3ugo wytrzyma\'e6 ani w teatrze, ani w kinie, zaledwie zdo\'b3am przeczyta\'e6 gazet\'ea, rzadko wsp\'f3\'b3czesn\'b9 ksi\'b9\'bfk\'ea, nie rozumiem, jakiej przyjemno\'9c
ci i zabawy ludzie szukaj\'b9 w przepe\'b3nionych poci\'b9gach i hotelach, w zat\'b3oczonych kawiarniach, przy ha\'b3a\'9cliwej, natr\'eatnej muzyce, w barach i kabaretach eleganckich, luksusowych miast, w \'9c
wiatowych wystawach, na korsach, na odczytach dla z\'b3aknionych wiedzy, na wielkich boiskach sportowych - nie mog\'ea zrozumie\'e6 ani podziela\'e6 tych wszystkich przyjemno\'9cci, kt\'f3re przecie\'bf by\'b3yby dla mnie dost\'eapne i o kt\'f3re staraj
\'b9 si\'ea i dobijaj\'b9 tysi\'b9ce ludzi. Natomiast to, co w rzadkich chwilach staje si\'ea moim udzia\'b3em i rado\'9cci\'b9, co dla mnie jest rozkosz\'b9, prze\'bfyciem, ekstaz\'b9 i pod\'9fwigni\'eaciem, to\'9c
wiat zna, kocha i tego szuka chyba tylko w poezji, w \'bfyciu za\'9c uwa\'bfa za ob\'b3\'ead. W istocie, je\'9cli \'9cwiat ma racj\'ea, je\'9cli racj\'ea maj\'b9
masowe rozrywki, kawiarniana muzyka, zamerykanizowani ludzie, zadowoleni z byle czego, w takim razie ja nie mam racji, jestem szale\'f1cem, jestem naprawd\'ea wilkiem stepowym - jak cz\'easto sam siebie nazywa\'b3em - jestem zwierz\'eaciem, zab\'b3\'b9
kanym w obcym i niezrozumia\'b3ym \'9cwiecie, zwierz\'eaciem, kt\'f3re nie mo\'bfe ju\'bf znale\'9f\'e6 swego legowiska, swego po\'bfywienia i ch\'eaci do \'bfycia.
\par Zaj\'eaty tymi zwyk\'b3ymi dla mnie my\'9clami, szed\'b3em dalej po mokrym bruku przez jedn\'b9 z najcichszych i najstarszych dzielnic miasta. Nagle, po drugiej stronie uliczki, zobaczy\'b3em w ciemno\'9cciach stary, kamienny, poszarza\'b3y mur, na kt\'f3
ry zwykle ch\'eatnie patrzy\'b3em; sta\'b3 tam zawsze taki s\'eadziwy i beztroski, mi\'eadzy ma\'b3ym ko\'9cci\'f3\'b3kiem i starym szpitalem. Za dnia oczy moje cz\'easto spoczywa\'b3y na jego szorstkiej powierzchni, gdy\'bf takich cichych, dobrych, milcz
\'b9cych p\'b3aszczyzn ma\'b3o by\'b3o w \'9cr\'f3dmie\'9cciu, gdzie przecie\'bf zwykle na ka\'bfdym skrawku muru wykrzykuje swoj\'b9 firm\'ea jakie\'9c biuro, jaki\'9c adwokat, jaki\'9c wynalazca, lekarz, fryzjer czy te\'bf
pedikiurzysta. I teraz znowu ujrza\'b3em stary mur, stoj\'b9cy cicho i spokojnie, a przecie\'bf co\'9c si\'ea w nim zmieni\'b3o. Dostrzeg\'b3em w jego \'9crodku jaki\'9c niewielki, \'b3adny portal z ostro\'b3ukiem, co mnie zbi\'b3o z tropu, gdy\'bf napr
awd\'ea nie wiedzia\'b3em, czy ten portal by\'b3 tu zawsze, czy zosta\'b3 dopiero teraz zbudowany. Niew\'b9tpliwie wygl\'b9da\'b3 archaicznie; nale\'bfy przypuszcza\'e6, \'bfe ma\'b3a, zamkni\'eata furtka o drzwiach z ciemnego drewna wiod\'b3a ju\'bf
przed wiekami na jakie\'9c u\'9cpione klasztorne podw\'f3rko i czyni to jeszcze i dzi\'9c, cho\'e6 dawno ju\'bf nie ma klasztoru; prawdopodobnie ze sto razy widzia\'b3em t\'ea furtk\'ea, ale nigdy nie zwr\'f3ci\'b3em na ni\'b9 uwagi, mo\'bfe by\'b3a \'9c
wie\'bfo pomalowana i dlatego wpad\'b3a mi w oczy. Jakkolwiek by by\'b3o, stan\'b9\'b3em i uwa\'bfnie spojrza\'b3em na drug\'b9 stron\'ea, nie przeszed\'b3em jednak przez jezdni\'ea, gdy\'bf by\'b3a mokra i rozmi\'eak\'b3a; pozosta\'b3
em na chodniku i tylko spogl\'b9da\'b3em na drug\'b9 stron\'ea, wszystko pogr\'b9\'bfa\'b3o si\'ea ju\'bf w cieniu nocy, kiedy wyda\'b3o mi si\'ea, \'bfe furtk\'ea obwiedziono wie\'f1cem czy te\'bf inn\'b9 kolorow\'b9 ozdob\'b9. A teraz, kiedy zada\'b3
em sobie trud, \'bfeby dok\'b3adniej rzecz zbada\'e6, spostrzeg\'b3em nad portalem jasny szyld, na kt\'f3rym, zdaje si\'ea, by\'b3 jaki\'9c napis. Wysili\'b3em wzrok i w ko\'f1cu, mimo b\'b3ota i ka\'b3u\'bfy, przeszed\'b3em na drug\'b9 stron\'ea
ulicy. Wtedy dopiero zobaczy\'b3em nad bram\'b9, na znanej mi zielonkawej szarzy\'9fnie muru, matowo po\'b3yskuj\'b9c\'b9 plam\'ea; po tej za\'9c plamie bieg\'b3y ruchome, kolorowe litery i znika\'b3y niebawem, zn\'f3w si\'ea zjawia\'b3y i zn\'f3w znika
\'b3y. Oczywi\'9ccie, pomy\'9cla\'b3em, teraz i ten stary, poczciwy mur zbezcze\'9ccili \'9cwietln\'b9 reklam\'b9! Tymczasem odcyfrowa\'b3em kilka przelotnie ukazuj\'b9cych si\'ea s\'b3\'f3w, by\'b3y trudne do odczytania, trzeba je by\'b3o w po\'b3
owie odgadywa\'e6, gdy\'bf litery jawi\'b3y si\'ea w nier\'f3wnych odst\'eapach czasu, blade, nik\'b3e, i gas\'b3y szybko. Cz\'b3owiek, kt\'f3ry chcia\'b3 na tym zrobi\'e6 interes, nie by\'b3 obrotny, by\'b3 - biedaczysko - wilkiem stepowym; dlaczego kaza
\'b3 swoim literom ta\'f1czy\'e6 tu, na tym murze, w najciemniejszej uliczce starego miasta w taki deszcz, o takiej porze, kiedy nikt t\'eady nie przechodzi\'b3, i dlaczego litery by\'b3y takie lotne, takie zwiewne, kapry\'9c
ne i nieczytelne? Ale stop, teraz mi si\'ea uda\'b3o, mog\'b3em pochwyci\'e6 kilka kolejnych s\'b3\'f3w, brzmia\'b3y one:
\par }{\cf1\cgrid0
\par }{\i\cf1\cgrid0 Teatr magiczny
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 wst\'eap nie dla ka\'bfdego
\par - nie dla ka\'bfdego
\par }{\cf1\cgrid0
\par }\pard\plain \s18\qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296\cf1 Pr\'f3bowa\'b3em otworzy\'e6 furtk\'ea, ale ci\'ea\'bfka, stara klamka nie drgn\'ea\'b3
a nawet pod naciskiem. Gra liter sko\'f1czy\'b3a si\'ea, urwa\'b3a nagle, smutna, \'9cwiadoma swej daremno\'9cci. Cofn\'b9\'b3em si\'ea o kilka krok\'f3w, zabrn\'b9\'b3em w b\'b3oto, litery ju\'bf si\'ea nie ukazywa\'b3y, \'9cwietlne efekty zgas\'b3y, d
\'b3ugo sta\'b3em w ka\'b3u\'bfy i czeka\'b3em na pr\'f3\'bfno.
\par }\pard\plain \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296\cf1\cgrid0 Ale kiedy ju\'bf da\'b3em za wygran\'b9 i wr\'f3ci\'b3em na chodnik, upad\'b3
o przede mn\'b9 na l\'9cni\'b9cy asfalt par\'ea kolorowych \'9cwietlnych liter.
\par Czyta\'b3em:
\par }{\cf1\cgrid0
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Tylko - - dla - - ob\'b3\'b9 - - kanych!
\par }{\cf1\cgrid0
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Przemoczy\'b3em nogi i marz\'b3em, mimo to sta\'b3em tam jeszcze do\'9c\'e6 d\'b3ugo w oczekiwaniu. Ale nic si\'ea ju\'bf nie pojawi\'b3o. Kiedy tak sta\'b3em, my\'9cl\'b9c o tym, jak \'b3adnie mkn\'ea\'b3
y po wilgotnym murze i czarnym b\'b3yszcz\'b9cym asfalcie delikatne, barwne, b\'b3\'eadne ogniki liter, przypomnia\'b3em sobie nagle fragment moich poprzednich rozwa\'bfa\'f1: podobie\'f1stwo do z\'b3otego, rozb\'b3yskuj\'b9cego \'9cladu, kt\'f3
ry nieoczekiwanie staje si\'ea zn\'f3w daleki i nie do odnalezienia.
\par Zmarz\'b3em i poszed\'b3em dalej, \'9cni\'b9c o tym \'9cladzie, pe\'b3en t\'easknoty za bram\'b9 do magicznego teatru, kt\'f3ry by\'b3 tylko dla ob\'b3\'b9kanych. Doszed\'b3em tymczasem do okolicy rynku, gdzie nie brak ju\'bf by\'b3
o wieczornych rozrywek, co par\'ea krok\'f3w wisia\'b3 plakat i zach\'eaca\'b3 szyld: damska kapela - kabaret - kino - dansing, ale to wszystko nie dla mnie, to by\'b3o dla \'93ka\'bfdego\'94, dla normalnych, kt\'f3rzy ca\'b3ymi falami cisn\'eali si\'ea
do wej\'9c\'e6. Mimo to m\'f3j smutek rozwia\'b3 si\'ea nieco, musn\'ea\'b3o mnie przecie\'bf pozdrowienie z innego \'9cwiata, zata\'f1czy\'b3o kilka kolorowych liter, zagra\'b3o na mojej duszy i dotkn\'ea\'b3o ukrytych akord\'f3w, b\'b3ysk z\'b3otego
\'9cladu sta\'b3 si\'ea zn\'f3w widoczny.
\par Odszuka\'b3em ma\'b3\'b9, staromodn\'b9 knajpk\'ea, w kt\'f3rej nic si\'ea nie zmieni\'b3o od czas\'f3w mojego pierwszego pobytu w tym mie\'9ccie przed dwudziestu pi\'eaciu laty. Jest nawet ta sama szynkarka, a niekt\'f3rzy z dzisiejszych go\'9cci r\'f3
wnie\'bf i w\'f3wczas siedzieli tutaj, na tych samych miejscach, przed tymi samymi szklankami.
\par Wszed\'b3em do tej skromnej gospody, tu by\'b3a moja ucieczka. Wprawdzie to tylko przysta\'f1, mniej wi\'eacej taka jak na schodach przy araukarii, gdy\'bf i tutaj nie odnalaz\'b3em domu i wsp\'f3lnoty, tylko ciche miejsce na widowni przed scen\'b9, na kt
\'f3rej obcy ludzie grali obce sztuki, ale to ciche miejsce te\'bf by\'b3o co\'9c warte: ani t\'b3um\'f3w, ani krzyk\'f3w, ani muzyki, tylko kilku spokojnych obywateli przy nienakrytych drewnianych sto\'b3ach (\'bfadnych marmur\'f3
w, emaliowanych blach, plusz\'f3w czy mosi\'b9dz\'f3w), a przed ka\'bfdym z go\'9cci trunek - dobre, mocne wino. Mo\'bfe ci nieliczni stali bywalcy, znani mi z widzenia, to prawdziwi filistrzy, kt\'f3
rzy w domu, w swoich filisterskich mieszkaniach stawiali \'bfa\'b3osne o\'b3tarze g\'b3upawym bo\'bfkom zadowolenia - a mo\'bfe to samotnicy i wykoleje\'f1cy, wilki stepowe i biedacy jak ja, kt\'f3rzy dumali przy kieliszku nad zbankrutowanymi idea\'b3
ami? Tego nie wiedzia\'b3em. Ka\'bfdego z nich przyci\'b9ga\'b3a tu jaka\'9c nostalgia, jakie\'9c rozczarowanie, potrzeba jakiej\'9c namiastki; \'bfonaty szuka\'b3 atmosfery kawalerskich czas\'f3w, stary urz\'eadnik echa studenckich lat,
wszyscy byli raczej milcz\'b9cy, ch\'eatnie popijali i podobnie jak ja woleli siedzie\'e6 przed butelk\'b9 alzackiego wina ni\'bf przed damsk\'b9 kapel\'b9. Tu rzuci\'b3em kotwic\'ea, tu mo\'bfna by\'b3o przesiedzie\'e6 godzin\'ea
, a nawet dwie. Zaledwie \'b3ykn\'b9\'b3em wina, poczu\'b3em, \'bfe dzi\'9c jeszcze nic nie mia\'b3em w ustach pr\'f3cz kawa\'b3ka chleba na \'9cniadanie.
\par Zadziwiaj\'b9ce, co te\'bf cz\'b3owiek potrafi prze\'b3kn\'b9\'e6! Chyba z dziesi\'ea\'e6 minut czyta\'b3em gazet\'ea, ch\'b3on\'b9\'b3em oczyma wypociny jakiego\'9c nieodpowiedzialnego cz\'b3owieka, prze\'bfuwaj\'b9cego w swych ustach s\'b3owa inny
ch, by je nast\'eapnie - zaprawione \'9clin\'b9, ale nie strawione - zn\'f3w z siebie wydali\'e6. Poch\'b3on\'b9\'b3em tak ca\'b3\'b9 d\'b3ug\'b9 szpalt\'ea. Po czym zjad\'b3em dobry kawa\'b3 w\'b9troby, wyci\'eatej z cia\'b3a zar\'bfni\'ea
tego cielaka. Przedziwne! Najlepsze ze wszystkiego by\'b3o alzackie wino. Nie lubi\'ea - przynajmniej na co dzie\'f1 - odurzaj\'b9cych, mocnych win, kt\'f3re wydatnie pobudzaj\'b9 i odznaczaj\'b9 si\'ea znanym, specyficznym smakiem. Najbardziej lubi\'ea
ca\'b3kiem m\'b3ode, lekkie, skromne wina bez nazwy; mo\'bfna ich wypi\'e6 du\'bfo, maj\'b9 dobry i przyjemny aromat wsi, ziemi, nieba i drzew. Kieliszek alzackiego wina i kawa\'b3ek dobrego chleba to najlepszy posi\'b3ek. Zjad\'b3em wszak\'bfe ju\'bf
jedn\'b9 porcje w\'b9troby, szczeg\'f3lny dla mnie przysmak, gdy\'bf rzadko jadam mi\'easo, a przede mn\'b9 sta\'b3 ju\'bf drugi kieliszek wina. Dziwne by\'b3o r\'f3wnie\'bf i to, \'bfe w jakich\'9c zielonych dolinach zdrowi, dzielni ludzie uprawiaj\'b9
winn\'b9 latoro\'9cl i t\'b3ocz\'b9 wino, aby gdzie\'9c tam w \'9cwiecie, z dala od nich, kilku rozczarowanych, z cicha popijaj\'b9cych mieszczuch\'f3w i bezradnych wilk\'f3w stepowych mog\'b3o wys\'b9czy\'e6 z kielich\'f3w n
ieco odwagi i dobrego samopoczucia. Co do mnie - niech to b\'eadzie i dziwne! Jest dobre, pomaga, poprawia humor. Na my\'9cl o bzdurach w artykule parskn\'b9\'b3em sp\'f3\'9fnionym, przynosz\'b9cym ulg\'ea \'9cmiechem i nagle przypomnia\'b3
em sobie znowu zapomnian\'b9, cich\'b9, na tr\'b9bce wygran\'b9 melodi\'ea; unios\'b3a si\'ea we mnie jak ma\'b3a, l\'9cni\'b9ca ba\'f1ka mydlana, b\'b3ysn\'ea\'b3a, ukazuj\'b9c w kolorowym, zmniejszonym odbiciu ca\'b3y \'9cwiat, i rozprysn\'ea\'b3a si
\'ea \'b3agodnie. Skoro by\'b3o mo\'bfliwe, \'bfe ta boska, ma\'b3a melodyjka potajemnie zapu\'9cci\'b3a w mej duszy korzenie i pewnego dnia na nowo rozkwita\'b3a cudownym wielobarwnym kwiatem, czy\'bf mog\'b3em by\'e6 ca\'b3kowicie zgubiony? A je\'9c
li nawet jestem zb\'b3\'b9kanym zwierz\'eaciem, nie rozumiej\'b9cym otaczaj\'b9cego \'9cwiata, to przecie\'bf moje g\'b3upie \'bfycie ma jaki\'9c sens, skoro co\'9c we mnie udziela odpowiedzi, odbiera wo\'b3ania z dalekich, wy\'bfszych \'9cwiat\'f3
w, gromadzi w moim m\'f3zgu tysi\'b9ce obraz\'f3w:
\par Anielskie hufce Giotta z ma\'b3ego, b\'b3\'eakitnego sklepienia ko\'9cci\'f3\'b3ka w Padwie, a obok nich Hamlet krocz\'b9cy z uwie\'f1czon\'b9 Ofeli\'b9, pi\'eakne symbole wszelkiego smutku i wszelkiego nieporozumienia w \'9cwiecie, a oto stoi w p\'b3on
\'b9cym balonie \'bfeglarz powietrzny Gianozzo i dmie w r\'f3g, Attyla Schmelzle trzyma w r\'eaku sw\'f3j nowy kapelusz, a Borobudur}{\cs21\cf1\super\cgrid0 *{\footnote \pard\plain \s20\ql \li0\ri0\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0
\fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\cs21\super *}{ }{\f1296\cgrid0 Buddyjska \'9cwi\'b9tynia ko\'b3o Jogyakarty na Jawie, pochodz\'b9ca z VIII w. n.e., ozdobiona mn\'f3stwem rze\'9fb i pos\'b9g\'f3w.}}}{\f1296\cf1\cgrid0 pi\'ea
trzy w powietrzu g\'f3r\'ea swych rze\'9fb. Gdyby nawet te wszystkie pi\'eakne postacie \'bfy\'b3y r\'f3wnie\'bf w tysi\'b9cach innych serc, to istnieje jeszcze dziesi\'ea\'e6 tysi\'eacy innych, nieznanych obraz\'f3w i d\'9fwi\'eak\'f3w, kt\'f3
rych ojczyzna, widz\'b9ce oko i s\'b3ysz\'b9ce ucho \'bfyj\'b9 jedynie we mnie. Stary szpitalny mur pe\'b3en plam starej, zwietrza\'b3ej, szarej zieleni, mur, pod kt\'f3rego rysami i p\'eakni\'eaciami mo\'bfna si\'ea domy\'9cla\'e6 tysi\'eacy fresk\'f3
w - kto mu odpowiedzia\'b3, kto przyj\'b9\'b3 go do swej duszy, kto go kocha\'b3, kto odczuwa\'b3 czar jego \'b3agodnie zamieraj\'b9cych barw? Stare ksi\'eagi mnich\'f3w z delikatnie po\'b3yskuj\'b9cymi miniaturami i przez w\'b3asny nar\'f3
d zapomniane ksi\'b9\'bfki niemieckich poet\'f3w sprzed stu i dwustu lat, wszystkie te zniszczone i zbutwia\'b3e tomy, druki i r\'eakopisy dawnych muzyk\'f3w, owe sztywne, po\'bf\'f3\'b3k\'b3e nuty, na kt\'f3rych zastyg\'b3y w tony zakl\'ea
te marzenia - kto ws\'b3ucha\'b3 si\'ea w ich m\'b9dre, szelmowskie i t\'easkne g\'b3osy, kto ni\'f3s\'b3 w sercu ich ducha, ich czar przez inny, obcy im czas? Kto zachowa\'b3 w pami\'eaci ma\'b3y, uparty cyprys, stoj\'b9cy wysoko nad wzg\'f3
rzem Gubbio, z\'b3amany i rozdarty kamiennym zwa\'b3em, cyprys, kt\'f3ry mimo to przetrwa\'b3 i wypu\'9cci\'b3 nowy, mizerny p\'ead? Kto odda\'b3 sprawiedliwy ho\'b3d pracowitej w\'b3a\'9ccicielce mieszkania na pierwszym pi\'eatrze i jej l\'9cni\'b9
cej czysto\'9cci\'b9 araukarii? Kto czyta\'b3 noc\'b9 chmurne znaki przeci\'b9gaj\'b9cych nad Renem mgie\'b3? Wilk stepowy. I kto na gruzach swego \'bfycia szuka\'b3 jego rozwiewaj\'b9cego si\'ea sensu, kto znosi\'b3 to, co pozornie niedorzeczne, prze\'bf
ywa\'b3 to, co na poz\'f3r ob\'b3\'eadne, i nawet w ostatnim szalonym chaosie \'bfywi\'b3 skryt\'b9 nadziej\'ea na objawienie si\'ea i blisko\'9c\'e6 Boga?
\par Przytrzyma\'b3em kieliszek, kt\'f3ry gospodyni chcia\'b3a mi zn\'f3w nape\'b3ni\'e6, i wsta\'b3em. Nie potrzebowa\'b3em ju\'bf wina. Zab\'b3ysn\'b9\'b3 z\'b3oty \'9clad, od\'bfy\'b3o wspomnienie wieczno\'9cci, Mozarta, gwiazd. Mog\'b3em znowu przez godzin
\'ea oddycha\'e6, \'bfy\'e6, istnie\'e6, nie musia\'b3em znosi\'e6 cierpie\'f1 ani l\'eaku, ani wstydu. Kiedy wyszed\'b3em na cich\'b9 ju\'bf ulic\'ea, dzwoni\'b3 wok\'f3\'b3 latar\'f1 drobny kapu\'9cniaczek, smagany zimnym wiatrem, i migota\'b3
szklanym blaskiem. A teraz dok\'b9d? Gdybym w tej chwili mia\'b3 moc czarodziejsk\'b9, to \'bfyczy\'b3bym sobie ma\'b3ej, \'b3adnej salki w stylu Ludwika XVI, gdzie kilku dobrych muzyk\'f3w zagra\'b3oby mi dwa, trzy utwory H\'e4ndla i Mozarta. Mia\'b3
bym teraz do tego odpowiedni nastr\'f3j i rozkoszowa\'b3bym si\'ea ch\'b3odn\'b9, szlachetn\'b9 muzyk\'b9, jak bogowie rozkoszuj\'b9 si\'ea nektarem. Ach, gdybym mia\'b3 teraz jakiego\'9c przyjaciela, kt\'f3ry gdzie\'9c, na jakim\'9c poddaszu, medytowa
\'b3by przy \'9cwieczce i mia\'b3 pod r\'eak\'b9 skrzypce! Jak\'bfe ch\'eatnie w\'9clizn\'b9\'b3bym si\'ea w jego nocn\'b9 cisz\'ea, wspi\'b9\'b3bym si\'ea delikatnie po kr\'eatych schodach, zaskoczy\'b3bym go znienacka i sp\'eadziliby\'9cmy par\'ea
nieziemskich nocnych godzin na rozmowie i muzyce! Niegdy\'9c, w minionych latach, cz\'easto by\'b3o mi dane zakosztowa\'e6 takiego szcz\'ea\'9ccia, ale z czasem i to oddali\'b3o si\'ea ode mnie i oderwa\'b3o, zwi\'ead\'b3e lata le\'bfa\'b3y mi\'ea
dzy tym, co jest tutaj, a tym, co by\'b3o tam. Pe\'b3en wahania ruszy\'b3em w stron\'ea domu, wysoko podnios\'b3em ko\'b3nierz palta i uderzy\'b3em lask\'b9 w mokry bruk. Cho\'e6bym nie wiem jak wolno odbywa\'b3 t\'ea drog\'ea, przecie\'bf w ko\'f1
cu i tak znajd\'ea si\'ea znowu w mojej mansardzie, w mojej ma\'b3ej, iluzorycznej ojczy\'9fnie, kt\'f3rej nie lubi\'ea, bez kt\'f3rej jednak oby\'e6 si\'ea nie mog\'ea, min\'ea\'b3y bowiem dla mnie czasy, kiedy potrafi\'b3em sp\'eadzi\'e6 d\'bfd\'bfyst
\'b9 zimow\'b9 noc, biegaj\'b9c pod go\'b3ym niebem. Ale, w imi\'ea Bo\'bfe, nie chcia\'b3em dopu\'9cci\'e6 do tego, aby mi deszcz, artretyzm czy araukaria zepsu\'b3y dobry nastr\'f3j tego wieczoru, i chocia\'bf nie mog\'b3em mie\'e6
orkiestry kameralnej ani znale\'9f\'e6 samotnego przyjaciela ze skrzypcami, to owa pi\'eakna melodia gra\'b3a w mej duszy i nuc\'b9c cicho z miarowym oddechem, mog\'b3em j\'b9 sobie cho\'e6 w przybli\'bfeniu odtworzy\'e6. W zamy\'9cleniu szed\'b3
em dalej. Owszem, mo\'bfna si\'ea oby\'e6 bez muzyki kameralnej i bez przyjaciela i, rzecz \'9cmieszna, da\'e6 si\'ea trawi\'e6 bezsilnemu pragnieniu ciep\'b3a. Samotno\'9c\'e6 jest niezale\'bfno\'9cci\'b9, \'bfyczy\'b3em jej sobie i zdoby\'b3em j\'b9
po d\'b3ugich latach. Jest zimna, o tak, ale jest te\'bf cicha, cudownie cicha i wielka, jak zimne, ciche przestworza, po kt\'f3rych wiruj\'b9 gwiazdy.
\par Z jakiej\'9c dansingowej sali, kt\'f3r\'b9 mija\'b3em, buchn\'ea\'b3a na mnie gor\'b9co i brutalnie, jak od\'f3r surowego mi\'easa, ha\'b3a\'9cliwa muzyka jazzowa. Przystan\'b9\'b3em na chwilk\'ea; cho\'e6 ten rodzaj muzyki by\'b3 mi wstr\'eatny, mia\'b3
jednak zawsze dla mnie tajemniczy urok. Nie lubi\'b3em jazzu, ale zdecydowanie wola\'b3em go od dzisiejszej muzyki akademickiej, gdy\'bf swoj\'b9 radosn\'b9 pierwotn\'b9 dziko\'9cci\'b9 trafia\'b3 g\'b3\'eaboko r\'f3wnie\'bf i w m\'f3j \'9cwiat pop\'ead
\'f3w i tchn\'b9\'b3 naiwn\'b9, uczciw\'b9 zmys\'b3owo\'9cci\'b9.
\par Sta\'b3em tam chwil\'ea, w\'easz\'b9c, ch\'b3on\'b9\'b3em krwaw\'b9, krzykliw\'b9 muzyk\'ea, wietrzy\'b3em gniewnie i po\'bf\'b9dliwie atmosfer\'ea tych sal. Liryczna cz\'ea\'9c\'e6 tej muzyki by\'b3a lepka, przes\'b3odzona i ocieka\'b3
a sentymentalizmem, druga po\'b3owa by\'b3a dzika, kapry\'9cna i pe\'b3na mocy, a przecie\'bf obie cz\'ea\'9cci \'b3\'b9czy\'b3y si\'ea ze sob\'b9 naiwnie i harmonijnie, tworz\'b9c jedn\'b9 ca\'b3o\'9c\'e6. By\'b3a to muzyka schy\'b3kowa, podobn\'b9
uprawiano chyba w Rzymie ostatnich cezar\'f3w. Oczywi\'9ccie w por\'f3wnaniu z Bachem, Mozartem i w og\'f3le z prawdziw\'b9 muzyk\'b9 by\'b3o to paskudztwo - ale takim paskudztwem jest ca\'b3a nasza sztuka, ca\'b3y nasz spos\'f3b my\'9clenia, ca\'b3
a nasza pozorna kultura, je\'9cli j\'b9 por\'f3wnamy z kultur\'b9 prawdziw\'b9. A ta muzyka mia\'b3a znami\'ea wielkiej szczero\'9cci i co\'9c murzy\'f1skiego, godnego mi\'b3o\'9cci i niezak\'b3amanego, a tak\'bfe co\'9c z weso\'b3
ej dziecinnej fantazji. Mia\'b3a co\'9c z Murzyna i co\'9c z Amerykanina, kt\'f3ry nam, Europejczykom, wydaje si\'ea w swej sile ch\'b3opi\'eaco \'9cwie\'bfy i dziecinny. Czy Europa te\'bf stanie si\'ea taka? Czy ku temu zmierza? Czy\'bfby\'9c
my, starzy znawcy i czciciele niegdysiejszej Europy, dawnej, prawdziwej muzyki, prawdziwej poezji minionych lat - byli tylko nik\'b3\'b9, g\'b3upi\'b9 mniejszo\'9cci\'b9 skomplikowanych neurotyk\'f3w, kt\'f3rzy jutro zostan\'b9 zapomniani i wy\'9c
miani? Czy\'bfby to, co nazywali\'9cmy \'93kultur\'b9\'94, duchem, dusz\'b9, pi\'eaknem i \'9cwi\'eato\'9cci\'b9, by\'b3o od dawna martwym upiorem, tylko przez nas, nielicznych szale\'f1c\'f3w, uwa\'bfanym za co\'9c, co jest prawdziwe i \'bfywe? A mo\'bf
e to wszystko nigdy prawdziwe i \'bfywe nie by\'b3o? Mo\'bfe to, w co my, szale\'f1cy, wk\'b3adali\'9cmy tyle trudu, zawsze by\'b3o tylko z\'b3udzeniem? Znalaz\'b3em si\'ea zn\'f3w w starej dzielnicy miasta, ma\'b3y ko\'9cci\'f3\'b3ek sta\'b3 w szarzy\'9f
nie zgaszony i nierealny. Nagle przypomnia\'b3o mi si\'ea prze\'bfycie z pami\'eatnego wieczoru, zagadkowe ostro\'b3ukowe drzwi, nad nimi zagadkowa tablica z szyderczo pl\'b9saj\'b9cymi \'9cwietlnymi literami. Jak brzmia\'b3y te napisy? \'93Wst\'ea
p nie dla ka\'bfdego\'94. }{\cf1\cgrid0 I: }{\f1296\cf1\cgrid0 \'93Tylko dla ob\'b3\'b9kanych\'94. Badawczo spojrza\'b3em w stron\'ea starego muru z tajonym \'bfyczeniem, aby zn\'f3w zacz\'b9\'b3 si\'ea czar, aby napis zaprosi\'b3 mnie, ob\'b3\'b9
kanego, i aby ma\'b3a furtka mnie wpu\'9cci\'b3a. Mo\'bfe tam by\'b3o to, czego pragn\'b9\'b3em, mo\'bfe tam grano moj\'b9 muzyk\'ea?
\par Spokojnie spogl\'b9da\'b3a na mnie ciemna kamienna \'9cciana spowita w g\'b3\'eaboki zmierzch, zamkni\'eata, ca\'b3kowicie pogr\'b9\'bfona w swym \'9cnie. I nigdzie drzwi, nigdzie ostro\'b3uku, tylko ciemny, cichy mur bez otworu. U\'9cmiechaj\'b9c si\'ea
, poszed\'b3em dalej, przyja\'9fnie skin\'b9wszy staremu murowi. \'93\'8cpij dobrze; murze, nie obudz\'ea ci\'ea. Nadejdzie czas, kiedy ci\'ea zwal\'b9 albo oblepi\'b9 swymi natr\'eatnymi szyldami, ale teraz jeszcze tu jeste\'9c, jeszcze jeste\'9c pi\'ea
kny i cichy, i memu sercu bliski\'94. Z ciemnej ulicznej otch\'b3ani wy\'b3oni\'b3 si\'ea nagle przede mn\'b9 i przestraszy\'b3 mnie jaki\'9c cz\'b3owiek, samotny, sp\'f3\'9fniony przechodzie\'f1 o znu\'bfonym kroku, w czapce na g\'b3
owie, ubrany w niebiesk\'b9 bluz\'ea; opar\'b3 o rami\'ea dr\'b9g z plakatem, na brzuchu zwisa\'b3a mu umocowana na rzemieniu otwarta skrzynka, taka jak\'b9 nosz\'b9 kramarze na jarmarkach. Zm\'eaczony szed\'b3 przede mn\'b9 i nawet nie ogl\'b9da\'b3 si
\'ea na mnie, inaczej by\'b3bym go pozdrowi\'b3 i da\'b3 mu cygaro. W \'9cwietle najbli\'bfszej latarni usi\'b3owa\'b3em przeczyta\'e6 jego czerwony plakat na dr\'b9gu, ale chwia\'b3 si\'ea tam i z powrotem i niczego nie mog\'b3em rozszyfrowa\'e6
. Wtedy zawo\'b3a\'b3em go i poprosi\'b3em, \'bfeby mi go pokaza\'b3. Zatrzyma\'b3 si\'ea, troch\'ea wyprostowa\'b3 dr\'b9g i wtedy mog\'b3em przeczyta\'e6 ta\'f1cz\'b9ce, chwiejne litery:
\par }{\cf1\cgrid0
\par }\pard \qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 {\i\cf1\cgrid0 Wieczorek anarchistyczny.
\par Teatr magiczny!
\par Ws}{\i\f1296\cf1\cgrid0 t\'eap nie dla ka\'bf...
\par }\pard \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 {\cf1\cgrid0
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - W\'b3a\'9cnie pana szuka\'b3em - krzykn\'b9\'b3em rado\'9cnie. - Co z pa\'f1skim wieczorkiem? Gdzie si\'ea odbywa? Kiedy?
\par Ale on ju\'bf szed\'b3 dalej.
\par - Nie dla ka\'bfdego - powiedzia\'b3 oboj\'eatnie sennym g\'b3osem i ruszy\'b3 przed siebie. Mia\'b3 wszystkiego dosy\'e6, chcia\'b3 i\'9c\'e6}{\cf1\cgrid0 do domu.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - St\'f3j - zawo\'b3a\'b3em, biegn\'b9c za nim. - Co pan tam ma w tej skrzynce? Chc\'ea od pana co\'9c kupi\'e6!
\par Nie zatrzymuj\'b9c si\'ea, cz\'b3owiek machinalnie si\'eagn\'b9\'b3 do skrzynki, wydoby\'b3 jak\'b9\'9c ma\'b3\'b9 ksi\'b9\'bfeczk\'ea i poda\'b3 mi j\'b9. Pochwyci\'b3em j\'b9 skwapliwie i schowa\'b3em. Gdy odpina\'b3em p\'b3aszcz, chc\'b9c wydosta\'e6
pieni\'b9dze, nieznajomy skr\'eaci\'b3 w bok, wszed\'b3 w jak\'b9\'9c bram\'ea, zamkn\'b9\'b3 j\'b9 za sob\'b9 i przepad\'b3. Z podw\'f3rza dochodzi\'b3 stuk jego ci\'ea\'bfkich krok\'f3w, najpierw po kamiennym bruku, p\'f3\'9f
niej po drewnianych schodach, a w ko\'f1cu nie s\'b3ysza\'b3em ju\'bf nic. Nagle i ja poczu\'b3em ogromne zm\'eaczenie i wyda\'b3o mi si\'ea, \'bfe jest ju\'bf bardzo p\'f3\'9fno i \'bfe dobrze by\'b3oby wr\'f3ci\'e6 do domu. Przyspieszy\'b3
em kroku i niebawem t\'b9 \'9cpi\'b9c\'b9 uliczk\'b9 podmiejsk\'b9 dosta\'b3em si\'ea do mojej dzielnicy, po\'b3o\'bfonej mi\'eadzy wa\'b3ami, gdzie w ma\'b3ych, schludnych domach czynszowych za skrawkami murawy i bluszczu mieszkaj\'b9 urz\'ea
dnicy i drobni rentierzy. Mijaj\'b9c bluszcz, trawnik i ma\'b3\'b9 jode\'b3k\'ea, dotar\'b3em do bramy domu, trafi\'b3em do zamka, znalaz\'b3em w\'b3\'b9cznik \'9cwiat\'b3a, prze\'9clizn\'b9\'b3em si\'ea obok oszklon
ych drzwi, politurowanych szaf, doniczek z zieleni\'b9 i otworzy\'b3em m\'f3j pok\'f3j, moj\'b9 ma\'b3\'b9, iluzoryczn\'b9 ojczyzn\'ea, gdzie czeka\'b3 na mnie fotel i piec, ka\'b3amarz i pude\'b3
ko z farbami, Novalis i Dostojewski, podobnie jak na innych prawdziwych ludzi wracaj\'b9cych do domu czeka matka albo \'bfona, dzieci, s\'b3u\'bf\'b9ce, psy i koty.
\par Gdy zdj\'b9\'b3em z siebie mokry p\'b3aszcz, wpad\'b3a mi zn\'f3w w r\'eace ma\'b3a ksi\'b9\'bfeczka. Wyci\'b9gn\'b9\'b3em j\'b9; by\'b3a to cienka, \'9fle i na z\'b3ym papierze wydrukowana broszurka jarmarczna., podobna do zeszyt\'f3w, kt\'f3re miewaj
\'b9 tytu\'b3y: }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Cz\'b3owiek urodzony w styczniu}{\cf1\cgrid0 albo }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Jak w ci\'b9gu o\'9cmiu dni odm\'b3odnie\'e6 o dwadzie\'9ccia lat?}{\cf1\cgrid0
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Gdy tylko zaszy\'b3em si\'ea w fotelu i na\'b3o\'bfy\'b3em okulary, ze zdumieniem i nagle budz\'b9cym si\'ea we mnie poczuciem donios\'b3o\'9cci chwili przeczyta\'b3em na ok\'b3adce tej jarmarcznej broszurki tytu\'b3: }{
\i\f1296\cf1\cgrid0 Traktat o wilku stepowym. Nie dla ka\'bfdego.}{\f1296\cf1\cgrid0 A tre\'9c\'e6 tego pisma, kt\'f3re w rosn\'b9cym napi\'eaciu przeczyta\'b3em jednym tchem, by\'b3a nast\'eapuj\'b9ca:
\par }{\cf1\cgrid0
\par
\par }\pard\plain \s4\qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\nowidctlpar\faauto\outlinelevel3\adjustright\rin0\lin0\itap0 \b\fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\cf1 Traktat o wilku stepowym
\par }\pard\plain \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\cf1\cgrid0
\par }\pard\plain \s3\qr \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\nowidctlpar\faauto\outlinelevel2\adjustright\rin0\lin0\itap0 \i\fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296\cf1 Tylko dla ob\'b3\'b9kanych
\par }\pard\plain \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\cf1\cgrid0
\par }\pard\plain \s22\qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \i\fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296\cf1 By\'b3 sobie raz kto\'9c, imieniem Harry, zwany wilkiem stepowym. Chodzi\'b3 na dw\'f3
ch nogach, nosi\'b3 ubranie i by\'b3 cz\'b3owiekiem, ale naprawd\'ea by\'b3 to wilk stepowy. Naby\'b3 sporo wiedzy, jakiej mog\'b9 naby\'e6 ludzie z dobr\'b9 g\'b3ow\'b9, i by\'b3 wcale m\'b9drym cz\'b3owiekiem. Nie nauczy\'b3 si\'ea
jednak zadowolenia z samego siebie i ze swojego \'bfycia. Tego nie potrafi\'b3, by\'b3 cz\'b3owiekiem niezadowolonym, a pochodzi\'b3o to prawdopodobnie st\'b9d, \'bfe w g\'b3\'eabi serca zawsze wiedzia\'b3 (lub zdawa\'b3o mu si\'ea, \'bfe wie), i\'bf w
\'b3a\'9cciwie nie jest cz\'b3owiekiem, lecz wilkiem ze stepu. Niechaj si\'ea m\'b9drzy ludzie spieraj\'b9 o to, czy rzeczywi\'9ccie by\'b3 wilkiem, czy te\'bf kiedy\'9c, mo\'bfe jeszcze przed urodzeniem, za pomoc\'b9 czar\'f3w zosta\'b3
przemieniony z wilka w cz\'b3owieka; a mo\'bfe urodzi\'b3 si\'ea jako cz\'b3owiek obdarzony dusz\'b9 wilka stepowego i zosta\'b3 przez ni\'b9 ow\'b3adni\'eaty, lub wiara w to, \'bfe jest w\'b3a\'9cciwie wilkiem, by\'b3
a u niego tylko urojeniem albo chorob\'b9. Na przyk\'b3ad nie jest wykluczone, \'bfe ten cz\'b3owiek by\'b3 w dzieci\'f1stwie dziki, nieokie\'b3znany i nieporz\'b9dny, \'bfe jego wychowawcy usi\'b3owali zabi\'e6 w nim besti\'ea i przez to w\'b3a\'9c
nie wytworzyli w nim urojenie i prze\'9cwiadczenie, i\'bf w rzeczywisto\'9cci jest w\'b3a\'9cciwie besti\'b9 o cienkiej tylko pow\'b3oce wychowania i cz\'b3owiecze\'f1stwa. Mo\'bfna by o tym d\'b3ugo i ciekawie rozprawia\'e6, a nawet pisa\'e6 ca\'b3
e tomy; ale wilkowi stepowemu nic by to nie pomog\'b3o, gdy\'bf by\'b3o mu oboj\'eatne, czy tkwi\'b3 w nim wilk zakl\'eaty czarami, wbity kijami, czy te\'bf by\'b3 on tylko urojeniem jego duszy. S\'b9d innych o tym, a tak\'bfe jego w\'b3
asne mniemanie nie przedstawia\'b3y dla niego \'bfadnej warto\'9cci, gdy\'bf nie mog\'b3y przecie\'bf wyp\'eadzi\'e6 z niego wilka.
\par Wilk stepowy mia\'b3 zatem dwie natury, ludzk\'b9 i wilcz\'b9, takie by\'b3o jego przeznaczenie, i by\'e6 mo\'bfe to przeznaczenie nie by\'b3o ani takie szczeg\'f3lne, ani rzadkie. Podobno widywano ju\'bf wielu ludzi, kt\'f3rzy mieli w sobie co\'9c
z psa lub z lisa, z ryby lub w\'ea\'bfa, a jednak fakt ten nie sprawia\'b3 im specjalnych k\'b3opot\'f3w. W tych ludziach \'bfyli w\'b3a\'9cnie obok siebie cz\'b3owiek i lis, cz\'b3owiek i ryba, i \'bfadne nie sprawia\'b3o drugiemu przykro\'9c
ci, a nawet jedno drugiemu pomaga\'b3o, i niejeden cz\'b3owiek, kt\'f3ry daleko zaszed\'b3 i kt\'f3remu zazdroszczono, zawdzi\'eacza swoje szcz\'ea\'9ccie raczej tkwi\'b9cemu w nim lisowi lub ma\'b3pie ni\'bf
temu, co w nim ludzkie. Wiadomo o tym powszechnie. Z Harrym by\'b3o jednak inaczej: w nim cz\'b3owiek i wilk \'bfyli obok siebie i wcale sobie nie pomagali, lecz nieustannie trwa\'b3a mi\'eadzy nimi \'9cmiertelna nienawi\'9c\'e6 i jeden \'bfy\'b3 wy\'b3
\'b9cznie cierpieniem drugiego; a gdy w jednej krwi i jednej duszy \'bfyje dw\'f3ch \'9cmiertelnych wrog\'f3w, w\'f3wczas \'bfycie jest niedobre. No c\'f3\'bf, ka\'bfdy ma sw\'f3j los, a \'bfaden los nie jest lekki.
\par }\pard\plain \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\i\f1296\cf1\cgrid0 Z naszym wilkiem stepowym sprawa mia\'b3a si\'ea tak, \'bfe w swoim odczuciu \'bfy
\'b3 b\'b9d\'9f jak wilk, b\'b9d\'9f jak cz\'b3owiek, a bywa tak zazwyczaj u istot mieszanych; kiedy jednak by\'b3 wilkiem, cz\'b3owiek w nim stale warowa\'b3, obserwowa\'b3 go, os\'b9dza\'b3 i ferowa\'b3 wyroki - w chwilach za\'9c, kiedy by\'b3 cz\'b3
owiekiem, to samo czyni\'b3 wilk. I tak je\'9cli Harry jako cz\'b3owiek mia\'b3 pi\'eakn\'b9 my\'9cl, \'bfywi\'b3 jakie\'9c delikatne, szlachetne uczucie lub spe\'b3ni\'b3 tak zwany dobry uczynek, wtedy wilk szczerzy\'b3 w nim k\'b3y, \'9cmia\'b3 si\'ea
i pokazywa\'b3 z krwawym szyderstwem, jak nie do twarzy wilkowi stepowemu z tym ca\'b3ym \'9cmiesznym szlachetnym teatrem, wilkowi, kt\'f3ry w g\'b3\'eabi serca dobrze wie, co by mu przypad\'b3
o do gustu, a mianowicie samotna gonitwa po stepach, od czasu do czasu ch\'b3eptanie krwi lub uganianie za wilczyc\'b9 - i wtedy z punktu widzenia wilka ka\'bfda czynno\'9c\'e6 ludzka stawa\'b3a si\'ea przera\'9fliwie \'9cmieszna i \'bfenuj\'b9ca, g\'b3
upia i pr\'f3\'bfna. Ale zupe\'b3nie tak samo by\'b3o, kiedy Harry czu\'b3 si\'ea i zachowywa\'b3 jak wilk, kiedy szczerzy\'b3 z\'eaby i odczuwa\'b3 nienawi\'9c\'e6 i \'9cmierteln\'b9 wrogo\'9c\'e6 do wszystkich ludzi i do ich zak\'b3amanych i zwyrodnia
\'b3ych manier i obyczaj\'f3w. Wtedy to le\'bfa\'b3a w nim na czatach cz\'b9stka cz\'b3owiecza, \'9cledzi\'b3a wilka, nazywa\'b3a go bydl\'eaciem i besti\'b9, psu\'b3a i zatruwa\'b3a mu ka\'bfd\'b9 rado\'9c\'e6 czerpan\'b9
z prostej, wilczej, dzikiej natury.
\par }\pard\plain \s18\qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\i\f1296\cf1 Tak mia\'b3a si\'ea rzecz z wilkiem stepowym i mo\'bfna sobie wyobrazi\'e6, \'bf
e Harry nie mia\'b3 \'bfycia przyjemnego ani szcz\'ea\'9cliwego. Nie znaczy to jednak, \'bfe by\'b3 szczeg\'f3lnie nieszcz\'ea\'9cliwy (chocia\'bf jemu, rzecz jasna, tak si\'ea zdawa\'b3o, podobnie jak wszystkim ludziom, kt\'f3rzy uwa\'bfaj\'b9, i\'bf
przypadaj\'b9ce im cierpienia s\'b9 najci\'ea\'bfsze). Nie nale\'bfy tego m\'f3wi\'e6 o \'bfadnym cz\'b3owieku. R\'f3wnie\'bf i taki cz\'b3owiek, kt\'f3ry me ma w sobie wilka, nie musi by\'e6 dzi\'eaki temu szcz\'ea\'9cliwy. A z kolei najnieszcz\'ea\'9c
liwsze \'bfycie ma swoje s\'b3oneczne godziny i swoje ubo\'bfuchne kwiatki szcz\'ea\'9cliwo\'9cci, rozsiane w\'9cr\'f3d piasku i kamieni. Tak te\'bf by\'b3o i z wilkiem stepowym. By\'b3 najcz\'ea\'9cciej bardzo nieszcz\'ea\'9cliwy, temu nie mo\'bf
na zaprzeczy\'e6, i m\'f3g\'b3 tak\'bfe innych unieszcz\'ea\'9cliwia\'e6, mianowicie tych, kt\'f3rych kocha\'b3, i tych, kt\'f3rzy jego kochali. Wszyscy bowiem, kt\'f3rzy go pokochali, widzieli w nim tylko jedn\'b9 stron\'ea. Niekt\'f3
rzy kochali go jako cz\'b3owieka subtelnego, m\'b9drego i ciekawego i byli potem przera\'bfeni i rozczarowani, gdy nagle dostrzegali w nim wilka. A dostrzec go musieli, gdy\'bf Harry, jak ka\'bfda \'bfywa istota, chcia\'b3 by\'e6 kochany ca\'b3y i dla
tego nie m\'f3g\'b3 ukrywa\'e6 i zapiera\'e6 si\'ea wilka w sobie w\'b3a\'9cnie przed tymi, na kt\'f3rych mi\'b3o\'9cci najbardziej mu zale\'bfa\'b3o. Byli jednak i tacy, kt\'f3rzy kochali w nim w\'b3a\'9cnie wilka, to co by\'b3o swobodne, dzikie, nieokie
\'b3znane, niebezpieczne i silne, i ci z kolei byli zn\'f3w ogromnie rozczarowani i zawiedzeni, gdy nagle dziki, z\'b3y wilk okazywa\'b3 si\'ea r\'f3wnie\'bf cz\'b3owiekiem, t\'easkni\'b9cym za dobroci\'b9 i delikatno\'9cci\'b9, pragn\'b9cym s\'b3ucha\'e6
Mozarta, czyta\'e6 wiersze i mie\'e6 og\'f3lnoludzkie idea\'b3y. I w\'b3a\'9cnie ci ludzie byli najbardziej zawiedzeni i \'9fli, i dlatego to wilk stepowy wnosi\'b3 swoj\'b9 w\'b3asn\'b9 dwoisto\'9c\'e6, rozdwojenie we wszystkie obce losy, z kt\'f3
rymi si\'ea styka\'b3.
\par }\pard\plain \s17\qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 \i\fs24\cf1\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296 Myli\'b3by si\'ea jednak ten, kto by s\'b9dzi\'b3, \'bfe zna wilka stepowego i
\'bfe mo\'bfe sobie wyobrazi\'e6 jego \'bfa\'b3osne i rozdarte \'bfycie; daleko mu jeszcze do wiedzy o wszystkim. Nie wie, \'bfe (tak jak nie ma regu\'b3y bez wyj\'b9tku i tak jak poszczeg\'f3lny grzesznik w pewnych okoliczno\'9cciach mo\'bfe by\'e6
Bogu milszy ni\'bf dziewi\'ea\'e6dziesi\'eaciu dziewi\'eaciu sprawiedliwych) u Harry'ego te\'bf bywa\'b3y wyj\'b9tko\-we i szcz\'ea\'9cliwe przypadki, \'bfe niekiedy wilk, a niekiedy cz\'b3owiek m\'f3g\'b3 w spos\'f3b czysty i niezak\'b3\'f3cony oddycha
\'e6 w nim, my\'9cle\'e6 i czu\'e6, ba, \'bfe czasem, w bardzo rzadkich chwilach, obaj zawierali ze sob\'b9 przymierze, \'bfyli we wzajemnej mi\'b3o\'9cci, tak \'bfe nie tylko jeden czuwa\'b3, gdy inny \'9cni\'b3, lecz nawzajem si\'ea
wspomagali i jeden podwaja\'b3 si\'b3y drugiego. Zdawa\'b3o si\'ea, \'bfe w \'bfyciu tego cz\'b3owieka, jak wsz\'eadzie na \'9cwiecie, wszystko, co zwyczajne, codzienne, poznane i regularne, ma jedynie ten cel, by od czasu do czasu, w kr\'f3
tkiej jak mgnienie oka pauzie zosta\'b3o przerwane i ust\'b9pi\'b3o miejsca czemu\'9c niezwyk\'b3emu, cudowi, \'b3asce. Czy te kr\'f3tkie, rzadkie godziny szcz\'ea\'9ccia wyr\'f3wnywa\'b3y i \'b3agodzi\'b3y z\'b3y los wilka stepowego, r\'f3wnowa\'bf\'b9
c wreszcie szcz\'ea\'9ccie i cierpienie, czy mo\'bfe nawet to kr\'f3tkie, ale mocne szcz\'ea\'9ccie owych nielicznych godzin poch\'b3ania\'b3o ca\'b3y b\'f3l i dawa\'b3o pewn\'b9 nadwy\'bfk\'ea w obrachunku?- oto pytanie, nad kt\'f3rym niechaj si\'ea g
\'b3owi\'b9 ludzie nie maj\'b9cy nic lepszego do roboty. R\'f3wnie\'bf i wilk cz\'easto przemy\'9cliwa\'b3 nad tym i to by\'b3y jego pr\'f3\'bfniacze i zmarn}{owane dni.
\par }\pard\plain \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\i\f1296\cf1\cgrid0 Do tego trzeba jeszcze co\'9c doda\'e6. Istnieje do\'9c\'e6 du\'bf
o ludzi tego typu co Harry, zw\'b3aszcza wielu artyst\'f3w nale\'bfy do tego gatunku. Ludzie ci maj\'b9 w sobie dwie dusze, dwie istoty, s\'b9 w nich cechy boskie i szata\'f1skie, krew matczyna i ojcowska, a zdolno\'9c\'e6 do szcz\'ea\'9ccia i zdolno\'9c
\'e6 do cierpienia tkwi w nich w takiej samej wrogo\'9cci i pogmatwaniu, s\'b9siedz\-twie i po\'b3\'b9czeniu, jak wilk i cz\'b3owiek w Harrym. I ludzie ci, kt\'f3rych \'bfycie jest bardzo niespokojne, prze\'bfywaj\'b9 niekie\-
dy w rzadkich chwilach uniesie\'f1 tak silne i niewypowiedziane pi\'eakno, a fala ich chwilowego szcz\'ea\'9ccia wznosi si\'ea niekiedy tak wysoko i o\'9clepiaj\'b9co nad morze cierpienia, \'bfe owa kr\'f3tka rozb\'b3yskuj\'b9ca b\'b3ogo\'9c\'e6
, promieniuj\'b9c doko\'b3a, ogarnia i oczarowuje r\'f3wnie\'bf innych. Tak powstaj\'b9 nad morzem cierpienia, jako cenna, kr\'f3tkotrwa\'b3a fala szcz\'ea\'9ccia, wszystkie te dzie\'b3a sztuki, w kt\'f3rych pojedynczy cierpi\'b9cy cz\'b3owiek wzni\'f3s
\'b3 si\'ea na jedn\'b9 chwil\'ea tak wysoko ponad sw\'f3j w\'b3asny los, \'bfe jego szcz\'ea\'9ccie b\'b3yszczy jak gwiazda i wszystkim, kt\'f3rzy je widz\'b9, objawia si\'ea jako co\'9c wiecznego, jako ich w\'b3asny sen o szcz\'ea\'9c
ciu. Wszyscy ci ludzie, jakkolwiek b\'ead\'b9 si\'ea nazywa\'e6 ich czyny i dzie\'b3a, w\'b3a\'9cciwie nie maj\'b9 w og\'f3le \'bfadnego \'bfycia, to znaczy, ich \'bfycie nie jest bytem, nie ma kszta\'b3tu, nie s\'b9 oni bohaterami, artystami czy my\'9c
licielami w tym sensie, w jakim inni ludzie s\'b9 s\'eadziami, lekarzami, szewcami czy nauczycielami, lecz \'bfycie ich jest wiecznym, pe\'b3nym cierpienia ruchem i wrzeniem, jest nieszcz\'ea\'9cliwe i bole\'9cnie rozdarte, jest przera\'bfaj\'b9
ce i bezsensow\-ne, je\'bfeli nie zechcemy dostrzec sensu w tych w\'b3a\'9cnie rzadkich prze\'bfyciach, czynach, my\'9clach i dzie\'b3ach, kt\'f3re rozb\'b3yskuj\'b9 nad chaosem takiego istnienia. W\'9cr\'f3d ludzi tego rodzaju powsta\'b3
a niebezpieczna i straszliwa my\'9cl, \'bfe, by\'e6 mo\'bfe, ca\'b3e \'bfycie ludzkie jest tylko okrutn\'b9 pomy\'b3k\'b9, jakim\'9c gwa\'b3townym i niefortunnym, poronionym tworem pramatki, jak\'b9\'9c dzik\'b9 i straszliwie chybion\'b9 pr\'f3b\'b9
natury. W\'9cr\'f3d nich jednak zrodzi\'b3a si\'ea te\'bf inna my\'9cl, \'bfe cz\'b3owiek jest mo\'bfe nie tylko na p\'f3\'b3 rozumnym zwierz\'eaciem, lecz i dzieckiem Bo\'bfym, przezna\-czonym do nie\'9cmiertelno\'9cci.}{\cf1\cgrid0
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Ka\'bfdy gatunek ludzi ma swoje znamiona, swoje cechy, ka\'bfdy ma w\'b3a\'9cciwe sobie cnoty i wyst\'eapki, ka\'bfdy ma sw\'f3j \'9cmiertelny grzech. Do cech wilka stepowego nale\'bfa\'b3o, \'bfe by\'b3 cz\'b3owiekiem wieczoru.
Ranek by\'b3 dla niego z\'b3\'b9 por\'b9 dnia, kt\'f3rej si\'ea l\'eaka\'b3 i kt\'f3ra nigdy nie przynosi\'b3a mu nic dobrego. Rankiem nigdy naprawd\'ea nie cieszy\'b3 si\'ea \'bfyciem, nigdy w godzinach przedpo\'b3udniowych nie}{\cf1\cgrid0 }{
\i\f1296\cf1\cgrid0 uczyni\'b3 niczego dobrego, nie miewa\'b3 dobrych pomys\'b3\'f3w, nie umia\'b3 ani sobie, ani innym sprawi\'e6 przyjemno\'9cci. Dopiero w ci\'b9gu popo\'b3udnia rozgrzewa\'b3 si\'ea powoli i o\'bfy\-wia\'b3, a pod wiecz\'f3
r, w swych dobrych dniach, stawa\'b3 si\'ea p\'b3odny i czynny, niekiedy nawet \'bfarliwy i radosny. Z tym wi\'b9za\'b3a si\'ea te\'bf jego potrzeba samotno\'9cci i niezale\'bfno\'9cci. Nigdy \'bfaden cz\'b3owiek nie odczuwa\'b3 g\'b3\'ea
bszej i bardziej nami\'eatnej potrzeby niezale\'bfno\'9cci ni\'bf on. W czasach m\'b3odo\-\'9cci, kiedy by\'b3 jeszcze biedny i z trudem zarabia\'b3 na chleb, wola\'b3 g\'b3odowa\'e6 i chodzi\'e6 w podartym ubraniu, byleby za t\'ea cen\'ea uratowa\'e6
odrobin\'ea niezale\'bfno\'9cci. Nie sprzeda\'b3 si\'ea nigdy dla pieni\'eadzy i dobrobytu, nie sprzeda\'b3 si\'ea nigdy kobietom czy mo\'bfnym i po stokro\'e6 odrzuca\'b3 i wyklucza\'b3 to, co w oczach ca\'b3ego \'9cwiata by\'b3o dla niego korzy\'9cci
\'b9 i szcz\'ea\'9c\-ciem, by za t\'ea cen\'ea zachowa\'e6 wolno\'9c\'e6. \'afadne wyobra\'bfenie nie by\'b3o mu bardziej nienawistne i przera\'bfaj\'b9ce ni\'bf to, \'bfe musia\'b3by wykonywa\'e6 zaw\'f3d na przyk\'b3ad urz\'eadnika, prze\-strzega\'e6
jakiego\'9c podzia\'b3u dnia i roku, s\'b3ucha\'e6 innych. Biuro, kancelaria, urz\'b9d - to by\'b3y poj\'eacia znienawidzone przez niego tak jak \'9cmier\'e6, a najokropniejsze, co mog\'b3oby mu si\'ea przydarzy\'e6, to niewola w koszarach. Umia\'b3
unika\'e6 tych wszystkich mo\'bfliwo\'9cci, cz\'easto za cen\'ea wielkich ofiar. W tym tkwi\'b3a jego si\'b3a i cnota, w tym by\'b3 nieugi\'eaty i nieprzekupny, w tym jego charakter by\'b3 sta\'b3y i prostolinijny. Tylko \'bfe z t\'b9 zalet\'b9 wi\'b9za
\'b3a si\'ea zn\'f3w naj\'9cci\'9clej jego bieda i jego los. Wiod\'b3o mu si\'ea tak, jak wiedzie si\'ea wszystkim: to, czego z najg\'b3\'eabszego pop\'eadu swej istoty najuparciej szuka\'b3 i czego pragn\'b9\'b3, sta\'b3o si\'ea jego udzia\'b3
em, ale w wi\'eakszej mierze, ni\'bf to dla cz\'b3owieka korzystne. Pocz\'b9tkowo by\'b3o jego marzeniem i szcz\'ea\'9cciem, p\'f3\'9fniej gorzk\'b9 dol\'b9. Cz\'b3o\-wiek w\'b3adzy ginie od w\'b3adzy, cz\'b3owiek pieni\'eadzy od pie\-ni\'ea
dzy, poddany od s\'b3u\'bfenia, rozpustnik od rozpusty. Tak te\'bf i wilka stepowego zgubi\'b3a jego niezale\'bfno\'9c\'e6. Osi\'b9gn\'b9\'b3}{\cf1\cgrid0 }{\i\f1296\cf1\cgrid0 sw\'f3j cel, stawa\'b3 si\'ea coraz bardziej niezale\'bf
ny, nikt mu nie rozkazywa\'b3, do nikogo nie musia\'b3 si\'ea stosowa\'e6, sam swobo\-dnie decydowa\'b3 o swym post\'eapowaniu. Ka\'bfdy bowiem silny cz\'b3owiek niezawodnie osi\'b9ga to, czego ka\'bfe mu szuka\'e6 jego prawdziwy pop\'ead. Ale po\'9c
rodku osi\'b9gni\'eatej wolno\'9cci Harry nagle spostrzeg\'b3, \'bfe jego wolno\'9c\'e6 by\'b3a \'9cmierci\'b9, \'bfe jest sam, \'bfe \'9cwiat w jaki\'9c niesamowity spos\'f3b pozostawia go w spoko\-ju, \'bfe ludzie niego ju\'bf nie obchodz\'b9
, a nawet on sam siebie nie obchodzi, \'bfe si\'ea powoli dusi w tej coraz cie\'f1szej atmosfe\-rze odosobnienia i samotno\'9cci. Dosz\'b3o bowiem do tego, \'bfe samotno\'9c\'e6 i niezale\'bfno\'9c\'e6 przesta\'b3y by\'e6 jego pragnieniem i celem, a sta
\'b3y si\'ea jego losem, na kt\'f3ry zosta\'b3 skazany, \'bfe czarodziejskie \'bfyczenie zosta\'b3o spe\'b3nione i nie da\'b3o si\'ea ju\'bf cofn\'b9\'e6, \'bfe nic ju\'bf nie pomaga\'b3o, gdy pe\'b3en t\'easknoty i dobrej woli wyci\'b9ga\'b3
ramiona i got\'f3w by\'b3 do zadzierzgni\'eacia jakiej\'9c wi\'eazi i wsp\'f3lnoty; zostawiono go teraz samego. Przy tym wcale nie by\'b3 znienawidzony czy te\'bf ludziom niemi\'b3y, przeciwnie, mia\'b3 bardzo wielu przyjaci\'f3\'b3. Lubi\'b3
o go wiele os\'f3b. Ale by\'b3a to zawsze tylko sympatia i \'bfyczliwo\'9c\'e6, zapraszano go, obdarowywano, pisano do niego mi\'b3e listy, ale nikt si\'ea do niego nie zbli\'bfy\'b3, nigdzie nie powsta\'b3a wi\'ea\'9f, nikt nie by\'b3 got\'f3
w ani zdolny do tego, by dzieli\'e6 z nim jego \'bfycie. Otacza\'b3a go teraz cicha atmosfera samotnych, jaki\'9c odp\'b3yw fali ludzkiej, nie by\'b3 ju\'bf zdolny do nawi\'b9zywania kontakt\'f3w, czemu ani wola, ani t\'easknota ju\'bf nic nie mog\'b3
y zaradzi\'e6. By\'b3o to jedno z wa\'bfnych znamion jego \'bfycia.}{\cf1\cgrid0
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Drug\'b9 cech\'b9 by\'b3o to, \'bfe nale\'bfa\'b3 do samob\'f3jc\'f3w. Tu trzeba wyja\'9cni\'e6, \'bfe b\'b3\'eadem jest nazywanie samob\'f3jcami tylko tych, kt\'f3rzy rzeczywi\'9ccie odbieraj\'b9 sobie \'bfycie. Mi\'ea
dzy nimi wielu jest takich, kt\'f3rzy w pewnym sensie staj\'b9 si\'ea samob\'f3jcami tylko przez przypadek, a ch\'ea\'e6 targni\'eacia si\'ea na \'bfycie wcale nie musi tkwi\'e6 w ich psychice. W\'9cr\'f3d ludzi bez szczeg\'f3lnej osobowo\'9c
ci, bez zdecydowanego charakteru, bez}{\cf1\cgrid0 }{\i\f1296\cf1\cgrid0 wstrz\'b9s\'f3w w \'bfyciorysie, w\'9cr\'f3d ludzi tuzinkowych i \'bfyj\'b9cych stadnie s\'b9 tacy, kt\'f3rzy ko\'f1cz\'b9 samob\'f3jstwem, chocia\'bf w ca\'b3
ej swej strukturze i ukszta\'b3towaniu nie nale\'bf\'b9 do typu samob\'f3j\-c\'f3w, gdy tymczasem bardzo wielu, mo\'bfe nawet wi\'eakszo\'9c\'e6 spo\'9cr\'f3d tych, kt\'f3rych z istoty nale\'bfy zaliczy\'e6 do samob\'f3jc\'f3w, nigdy nie usi\'b3uje targn
\'b9\'e6 si\'ea na \'bfycie. \'93Samob\'f3jca\'94 - a Harry nim by\'b3 - niekoniecznie musi \'bfy\'e6 w szczeg\'f3lnie bliskim kontakcie ze \'9cmierci\'b9, taki kontakt mo\'bfna mie\'e6, nie b\'ead\'b9c samob\'f3jc\'b9; ale w\'b3a\'9cciwo\'9cci\'b9 samob
\'f3jcy jest to, \'bfe swoje \'93ja\'94 - oboj\'eatne, s\'b3usznie czy nies\'b3usznie - odczuwa jako szczeg\'f3lnie niebezpieczny, niepewny i zagro\'bfony element natury, \'bfe wydaje mu si\'ea, i\'bf stale jest nara\'bfony i wystawiony na niebezpiecze
\'f1stwo, tak jak gdyby sta\'b3 na szczycie ska\'b3y, gdzie s\'b3abe pchni\'eacie z zewn\'b9trz lub drobna s\'b3abo\'9c\'e6 od wewn\'b9trz wystarcz\'b9, by str\'b9ci\'e6 go w pr\'f3\'bfni\'ea. Ten typ ludzi tym si\'ea wyr\'f3\'bfnia w swym przeznaczeniu,
\'bfe samob\'f3jstwo jest dla nich najbardziej prawdopodobnym rodzajem \'9cmierci, przynajmniej w ich w\'b3asnym mniemaniu. Przes\'b3ank\'b9 tych sk\'b3onno\'9cci, ujawniaj\'b9cych si\'ea zawsze ju\'bf we wczesnej m\'b3odo\'9cci i towarzy\-sz\'b9
cych tym ludziom w ci\'b9gu ca\'b3ego \'bfycia, nie jest bynajmniej jaka\'9c szczeg\'f3lnie s\'b3aba witalno\'9c\'e6, przeciwnie, w\'9cr\'f3d samob\'f3j\-c\'f3w znajduj\'b9 si\'ea natury wyj\'b9tkowo odporne, zaborcze i odwa\-\'bf
ne. Ale podobnie jak bywaj\'b9 organizmy sk\'b3onne do gor\'b9czki przy najb\'b3ahszym schorzeniu, tak te\'bf bywaj\'b9 natury, zazwy\-czaj bardzo czu\'b3e i wra\'bfliwe, kt\'f3re nazywamy \'93samob\'f3jca\-mi\'94, sk\'b3onne przy najmniejszym wstrz\'b9
sie podda\'e6 si\'ea intensy\-wnie wizji samob\'f3jstwa. Gdyby istnia\'b3a nauka, kt\'f3ra mia\'b3aby do\'9c\'e6 odwagi i poczucia odpowiedzialno\'9cci, by zaj\'b9\'e6 si\'ea cz\'b3owiekiem, a nie tylko mechanizmami zjawisk \'bfyciowych, gdyby\'9c
my mieli co\'9c w rodzaju antropologii czy psychologii, to zjawiska te by\'b3yby wszystkim znane.}{\cf1\cgrid0
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 To, co powiedzieli\'9cmy o samob\'f3jcach, dotyczy oczywi\'9ccie tylko powierzchni, jest psychologi\'b9, a wi\'eac cz\'ea\'9cci\'b9 f}{\i\cf1\cgrid0 izyki. }{\i\f1296\cf1 Z metafizycznego punktu widzenia sprawa przedstawia si\'ea
inaczej i o wiele ja\'9cniej, gdy\'bf przy takim spojrzeniu \'93samo\-b\'f3jcy\'94 jawi\'b9 si\'ea nam jako obci\'b9\'bfeni poczuciem winy za indywidualizacj\'ea, jako owe dusze, kt\'f3re za cel \'bfycia uwa\'bfaj\'b9 ju\'bf nie doskonalenie si\'ea
i kszta\'b3towanie samych siebie, lecz unicestwienie si\'ea, powr\'f3t do matki, do Boga, do wszech\-\'9cwiata. Natury takie s\'b9 w wi\'eakszo\'9cci zupe\'b3nie niezdolne do pope\'b3nienia prawdziwego samob\'f3jstwa, poniewa\'bf poj\'ea\'b3y dog\'b3\'ea
bnie tkwi\'b9cy w nim grzech. Dla nas s\'b9 jednak samob\'f3j\-cami, gdy\'bf w \'9cmierci, a nie w \'bfyciu widz\'b9 wybawiciela, s\'b9 gotowi usun\'b9\'e6 si\'ea i po\'9cwi\'eaci\'e6, zgasn\'b9\'e6 i wr\'f3ci\'e6 do pocz\'b9tku.
\par Tak jak ka\'bfda si\'b3a mo\'bfe sta\'e6 si\'ea s\'b3abo\'9cci\'b9 (a w pewnych okoliczno\'9cciach nawet musi si\'ea ni\'b9 sta\'e6), tak i na odwr\'f3t, typowy samob\'f3jca mo\'bfe ze swej pozornej s\'b3abo\'9cci uczyni\'e6 si\'b3\'ea
i oparcie, ba, czyni to nawet bardzo cz\'easto. Do tych przypad\-k\'f3w zalicza si\'ea r\'f3wnie\'bf przypadek Harry'ego, wilka stepowe\-go. Jak tysi\'b9ce jemu podobnych, uczyni\'b3 on z wyobra\'bfenia, \'bfe o ka\'bfdej godzinie droga do \'9c
mierci stoi przed nim otworem, nie tylko m\'b3odzie\'f1czo-melancholijn\'b9 igraszk\'ea fantazji, lecz zbudo\-wa\'b3 sobie z tej w\'b3a\'9cnie my\'9cli pocieszenie i oparcie. Wprawdzie ka\'bfdy wstrz\'b9s, ka\'bfdy b\'f3l, ka\'bfda niepomy\'9c
lna sytuacja \'bfyciowa natychmiast budzi\'b3y w nim, jak we wszystkich ludziach jego pokroju, pragnienie ucieczki przez \'9cmier\'e6, stopniowo jednak stworzy\'b3 sobie w\'b3a\'9cnie z tej sk\'b3onno\'9cci filozofi\'ea, s\'b3u\'bf\'b9c\'b9 \'bf
yciu. Oswojenie si\'ea z my\'9cl\'b9, \'bfe to zapasowe wyj\'9ccie stale jest otwarte, dodawa\'b3o mu si\'b3y, budzi\'b3o w nim ciekawo\'9c\'e6 wypr\'f3bowania cierpie\'f1 i z\'b3ych stan\'f3w, a gdy by\'b3o z nim bardzo \'9fle, m\'f3g\'b3 czasem ze zgry
\'9fliw\'b9 rado\'9cci\'b9, z pewnego rodzaju zadowole\-niem z niepowodzenia, pomy\'9cle\'e6: jednak jestem ciekawy, ile to w\'b3a\'9cciwie cz\'b3owiek potrafi wytrzyma\'e6! Je\'9cli osi\'b9gn\'b9\'b3em ju\'bf granic\'ea wytrzyma\'b3o\'9c
ci, to wystarczy mi tylko otworzy\'e6 drzwi i ju\'bf mnie nie b\'eadzie\'94. Jest wielu samob\'f3jc\'f3w, u kt\'f3rych takie w\'b3a\'9cnie my\'9cli wyzwalaj\'b9 niezwyk\'b3e si\'b3y.
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Z drugiej strony wszyscy samob\'f3jcy dobrze znaj\'b9 walk\'ea z pokus\'b9 samob\'f3jstwa. Ka\'bfdy w jakim\'9c zak\'b9tku swojej duszy wie a\'bf nadto dobrze, \'bfe samob\'f3jstwo jest wprawdzie wyj\'9cciem, ale przecie\'bf
tylko jakim\'9c wyj\'9cciem n\'eadznym, nielegalnym, zapasowym, i \'bfe w zasadzie szlachetniej i pi\'eak\-niej jest da\'e6 si\'ea pokona\'e6 przez samo \'bfycie ni\'bf gin\'b9\'e6 z w\'b3asnej r\'eaki. Ta \'9cwiadomo\'9c\'e6, to z\'b3e sumienie, kt\'f3
rego \'9fr\'f3d\'b3o jest takie samo jak \'9fr\'f3d\'b3o nieczystego sumienia tak zwanych masturbant\'f3w, sk\'b3ania wi\'eakszo\'9c\'e6 \'93samob\'f3jc\'f3w\'94 do nie\-ustannego zmagania z pokus\'b9. Walcz\'b9 tak, jak kleptoman walczy ze swoim na\'b3
ogiem. R\'f3wnie\'bf i wilk stepowy zna\'b3 dobrze t\'ea walk\'ea, walczy\'b3 r\'f3\'bfn\'b9 i coraz to inn\'b9 broni\'b9. W ko\'f1cu, w wieku lat czterdziestu siedmiu, wpad\'b3 na pewien szcz\'ea\'9cliwy i nie byle jaki pomys\'b3, kt\'f3ry cz\'ea
sto sprawia\'b3 mu rado\'9c\'e6. Pi\'ea\'e6dziesi\'eaciolecie swoich urodzin ustali\'b3 jako dzie\'f1, w kt\'f3rym pozwoli sobie na samob\'f3jstwo. Tego dnia - tak sobie postanowi\'b3 - b\'eadzie m\'f3g\'b3 swobodnie skorzysta\'e6 lub nie skorzysta\'e6
z zapasowego wyj\'9ccia, zale\'bfnie od nastroju dnia. A teraz niech si\'ea dzieje, co chce, niechby nawet zachorowa\'b3, zubo\'bfa\'b3, doznawa\'b3 b\'f3lu i goryczy - wszystko jest ograniczone terminem, wszystko mo\'bfe trwa\'e6 najwy\'bf
ej tylko tych kilka lat, miesi\'eacy, dni, kt\'f3rych liczba z ka\'bfdym dniem maleje. I rzeczywi\'9ccie, o wiele \'b3atwiej znosi\'b3 teraz niejedno niepowodzenie, kt\'f3re dawniej dr\'eaczy\-\'b3oby go dotkliwiej i d\'b3u\'bfej, ba, mo\'bfe wstrz\'b9sn
\'ea\'b3oby nim do g\'b3\'eabi. Je\'9cli z jakiegokolwiek powodu by\'b3o mu szczeg\'f3lnie \'9fle, je\'9cli do opuszczenia, osamotnienia i zdziczenia jego \'bfycia do\'b3\'b9cza\'b3y si\'ea jeszcze nadzwyczajne dolegliwo\'9cci lub straty, wtedy m\'f3g\'b3
tym cierpieniom powiedzie\'e6: \'93Poczekajcie tylko jeszcze dwa lata, wtedy ja b\'ead\'ea waszym panem!\'94 Po czym z lubo\'9cci\'b9 wyobra\'bfa\'b3 sobie, jak to rankiem w pi\'ea\'e6\-dziesi\'b9t\'b9 rocznic\'ea urodzin nap\'b3ywa\'e6 b\'ead\'b9
listy i powin\-szowania, gdy tymczasem on, pewny swej brzytwy, \'bfegna\'e6}{\cf1\cgrid0 }{\i\f1296\cf1\cgrid0 si\'ea b\'eadzie z b\'f3lem i zamknie za sob\'b9 drzwi. Wtedy artretyzm w ko\'9cciach, melancholia, b\'f3l g\'b3owy i \'bfo\'b3\'b9
dka nic mu ju\'bf nie zrobi\'b9!}{\cf1\cgrid0
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Nale\'bfy jeszcze wyja\'9cni\'e6 szczeg\'f3lny fenomen wilka stepo\-wego, zw\'b3aszcza jego osobliwy stosunek do mieszcza\'f1stwa, sprowadzaj\'b9c to zjawisko do ich praw podstawowych. We\'9f\-my jako punkt wyj\'9ccia w\'b3a\'9c
nie jego stosunek do \'93bur\'bfuazji\'94, gdy\'bf problem ten sam si\'ea narzuca!}{\cf1\cgrid0
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Wilk stepowy, zgodnie z w\'b3asnymi zapatrywaniami, znaj\-dowa\'b3 si\'ea ca\'b3kowicie poza obr\'eabem mieszcza\'f1skiego \'9cwiata, nie mia\'b3 bowiem ani \'bfycia rodzinnego, ani spo\'b3ecznej ambi\-cji. Czu\'b3 si\'ea
absolutnie odosobniony, czu\'b3 si\'ea b\'b9d\'9f dziwakiem i chorobliwym pustelnikiem, b\'b9d\'9f hipernormalnym indywi\-dualist\'b9 o zadatkach genialno\'9cci, wy\'bfszym ponad ciasne normy przeci\'eatnego \'bfycia. \'8cwiadomie gardzi\'b3 bur\'bf
ujem i du\-mny by\'b3 z tego, \'bfe sam nim nie jest. Mimo to pod wieloma wzgl\'eadami \'bfy\'b3 najzupe\'b3niej po bur\'bfujsku, lokowa\'b3 pieni\'b9dze w banku, pomaga\'b3 ubogim krewnym, ubiera\'b3 si\'ea
wprawdzie nonszalancko, ale przyzwoicie i nie wyzywaj\'b9co, stara\'b3 si\'ea \'bfy\'e6 w zgodzie z policj\'b9, urz\'eadem podatkowym i innymi w\'b3adza\-mi. Poza tym jaka\'9c silna, utajona t\'easknota stale ci\'b9gn\'ea\'b3a go do mieszcza\'f1skiego
\'9cwiatka, do cichych, statecznych dom\'f3w rodzinnych ze schludnymi ogr\'f3dkami, czysto utrzymanymi schodami i do owej skromnej atmosfery porz\'b9dku i przyzwoi\-to\'9cci. Chcia\'b3 mie\'e6 swoje ma\'b3e grzeszki i ekstrawagancje, czu\'e6 si\'ea kim
\'9c spoza mieszcza\'f1stwa, jak dziwak albo geniusz, lecz nigdy nie mieszka\'b3 i nie \'bfy\'b3, by tak to okre\'9cli\'e6, na peryferiach \'bfycia, gdzie mieszcza\'f1sko\'9c\'e6 ju\'bf nie istnieje. Nie czu\'b3 si\'ea swojsko ani w atmosferze potentat
\'f3w czy ludzi wyj\'b9tkowych, ani w\'9cr\'f3d zbrodniarzy czy wyj\'eatych spod prawa, lecz zawsze mieszka\'b3 w dzielnicy mieszczuch\'f3w, zajmuj\'b9c stale okre\'9clone stanowisko wobec ich norm i atmosfery, cho\'e6by to by\'b3o stanowisko sprzeciwu i
buntu. Poza tym odebra\'b3 drobnomieszcza\'f1skie wychowanie i st\'b9d te\'bf zachowa\'b3 ca\'b3e mn\'f3stwo poj\'ea\'e6 i szablon\'f3w. Teoretycznie nie mia\'b3 nic przeciw pro\-stytucji, osobi\'9ccie nie by\'b3by jednak zdolny traktowa\'e6 pro\-
stytutki powa\'bfnie i szczerze uwa\'bfa\'e6 za r\'f3wn\'b9 sobie. Poli\-tycznych przest\'eapc\'f3w, wywrotowc\'f3w lub ideologicznych zwodzicieli, kt\'f3rych pa\'f1stwo i spo\'b3ecze\'f1stwo pi\'eatnowa\'b3o banicj\'b9, m\'f3g\'b3 kocha\'e6
jak braci, ale ze z\'b3odziejem, w\'b3amy\-waczem i morderc\'b9 seksualnym nie wiedzia\'b3by, co pocz\'b9\'e6, chyba \'bfe biada\'b3by nad nimi w spos\'f3b typowo mieszcza\'f1ski.}{\cf1\cgrid0
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Tak wi\'eac uznawa\'b3 i potwierdza\'b3 stale jedn\'b9 po\'b3ow\'b9 swej istoty i post\'eapk\'f3w to, co drug\'b9 po\'b3ow\'b9 zwalcza\'b3 i negowa\'b3. Wychowany w kulturalnym domu mieszcza\'f1skim, w ustalo\-
nych zasadach i obyczajach, zawsze cz\'ea\'9cci\'b9 swej duszy zwi\'b9\-zany by\'b3 z normami \'9cwiata mieszcza\'f1skiego i wtedy nawet, kiedy ju\'bf od dawna wybi\'b3 si\'ea ponad mo\'bfliwo\'9cci dost\'eapne bur\'bfuazji i wyzwoli\'b3 z mieszcza\'f1
skich idea\'b3\'f3w i wiary.}{\cf1\cgrid0
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 \'93Mieszcza\'f1sko\'9c\'e6\'94 jako stale istniej\'b9cy stan cz\'b3owiecze\'f1\-stwa jest tylko pr\'f3b\'b9 wyr\'f3wnania i d\'b9\'bfeniem do z\'b3otego \'9crodka mi\'eadzy rozlicznymi skrajno\'9cciami i sprzeczno\'9c
ciami przeciwstawnych ludzkich zachowa\'f1. We\'9fmy jak\'b9kolwiek z tych przeciwstawnych postaw jako przyk\'b3ad, a wi\'eac \'9cwi\'ea\-tego i rozpustnika, a nasza metafora stanie si\'ea od razu zrozumia\'b3a. Cz\'b3owiek ma mo\'bfno\'9c\'e6 ca\'b3
kowitego oddania si\'ea sprawom duchowym, pr\'f3bie zbli\'bfenia si\'ea do Boga, do idea\'b3u, do tego, co \'9cwi\'eate. I na odwr\'f3t, ma te\'bf mo\'bfno\'9c\'e6 ca\'b3kowitego oddania si\'ea swym pop\'eadom, po\'bf\'b9dliwo\'9cci zmys\-\'b3\'f3
w i skierowania wszystkich d\'b9\'bfe\'f1 ku zdobyciu chwilowej rozkoszy. Jedna z tych dr\'f3g wiedzie ku \'9cwi\'eato\'9cci, ku m\'eacze\'f1\-stwu ducha, ku oddaniu si\'ea Bogu. Druga wiedzie do rozpusty, do m\'eacze\'f1skiej niewoli pop\'ead\'f3
w, do zatracenia si\'ea w zgnili\'9fnie. Mi\'eadzy tymi obiema drogami mieszczuch usi\'b3uje \'bfy\'e6 po\'9crodku. Nigdy siebie nie zatraci, nigdy nie odda si\'ea ani upojeniu zmys\'b3\'f3w, ani ascezie, nigdy nie stanie}{\cf1\cgrid0 }{
\i\f1296\cf1\cgrid0 si\'ea m\'eaczennikiem, nigdy nie zgodzi si\'ea na swoje unicestwie\-nie. Przeciwnie, jego idea\'b3em nie jest po\'9cwi\'eacenie, lecz zachowanie swojego \'93ja\'94, nie zmierza on bowiem ani do \'9cwi\'eato\'9cci, ani do jej przeciwie
\'f1stwa, nie znosi skrajno\'9cci, chce wprawdzie s\'b3u\'bfy\'e6 Bogu, ale te\'bf i rozkoszy, chce wpraw\-dzie by\'e6 cnotliwy, ale te\'bf i na ziemi mie\'e6 troch\'ea dobrobytu}{\cf1\cgrid0 }{\i\f1296\cf1\cgrid0 i wyg\'f3d. Kr\'f3tko m\'f3wi\'b9c, usi
\'b3uje zaj\'b9\'e6 miejsce po\'9crodku mi\'eadzy skrajno\'9cciami w umiarkowanej i zdrowej strefie, bez gwa\'b3townych sztorm\'f3w i burz, i to mu si\'ea te\'bf udaje, lecz za cen\'ea intensywno\'9cci \'bfycia i uczu\'e6, jak\'b9 daje \'bfycie ukierunko
\-wane na absolut i skrajno\'9c\'e6. Intensywnie \'bfy\'e6 mo\'bfna tylko kosztem swego \'93ja\'94. Mieszczuch niczego wy\'bfej nie ceni nad swoje \'93ja\'94 (oczywi\'9ccie owo tylko z grubsza rozwini\'eate \'93ja\'94). Kosztem intensywno\'9c
ci zyskuje stabilizacj\'ea i pewno\'9c\'e6, za\-miast op\'eatania Bogiem - spok\'f3j sumienia, zamiast rozkoszy}{\cf1\cgrid0 }{\i\f1296\cf1\cgrid0 - zadowolenie, zamiast wolno\'9cci - wygod\'ea, zamiast \'9cmiertel\-nego \'bfaru - przyjemn\'b9
temperaturk\'ea. Dlatego te\'bf miesz\-czuch jest z natury istot\'b9 o s\'b3abej dynamice \'bfyciowej, tch\'f3rzliw\'b9, l\'eakaj\'b9c\'b9 si\'ea ka\'bfdego ryzyka, \'b3atw\'b9 do rz\'b9dzenia.}{\cf1\cgrid0 }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Z tego te\'bf
powodu zast\'b9pi\'b3 w\'b3adz\'ea liczebn\'b9 przewag\'b9, gwa\'b3t}{\cf1\cgrid0 }{\i\f1296\cf1\cgrid0 - prawem, odpowiedzialno\'9c\'e6 - g\'b3osowaniem.}{\cf1\cgrid0
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Jest jasne, \'bfe te s\'b3abe i trwo\'bfliwe istoty, cho\'e6by nawet liczne, nie mog\'b9 si\'ea utrzyma\'e6, i ze wzgl\'eadu na swe w\'b3a\'9cciwo\'9c\-ci mog\'b9 odgrywa\'e6 w \'9cwiecie jedynie rol\'ea stada jagni\'b9t mi\'ea
dzy swobodnie uganiaj\'b9cymi si\'ea wilkami. Mimo to widzimy, \'bfe w okresie rz\'b9d\'f3w silnych natur mieszczanin natychmiast zostaje przyparty do muru, nigdy jednak nie ginie, a niekiedy nawet rz\'b9dzi \'9cwiatem. Jak to si\'ea
dzieje? Ani wielka liczeb\-no\'9c\'e6 jego stada, ani jego cnota, ani }{\cf1\cgrid0 common sense, }{\i\f1296\cf1\cgrid0 ani organizacja nie s\'b9 do\'9c\'e6 silne, aby uchroni\'e6 go od zag\'b3ady. Je\'9cli czyja\'9c t\'ea\'bfyzna \'bfyciowa jest ju\'bf
z g\'f3ry tak bardzo os\'b3abiona, nie utrzyma go przy \'bfyciu \'bfadna medycyna \'9cwiata. A mimo to mieszcza\'f1stwo \'bfyje, jest silne i prosperuje. - Dlaczego?}{\cf1\cgrid0
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Odpowied\'9f brzmi: Dzi\'eaki wilkom stepowym. W istocie si\'b3a witalna mieszcza\'f1stwa nie zasadza si\'ea bynajmniej na w\'b3a\'9cci\-wo\'9cciach jego normalnych cz\'b3onk\'f3w, lecz na cechach bardzo licznych outsider\'f3w, kt
\'f3rych ze wzgl\'eadu na m\'eatno\'9c\'e6 i elastycz\-no\'9c\'e6 idea\'b3\'f3w mo\'bfe do siebie w\'b3\'b9czy\'e6. W sferze mieszcza\'f1stwa \'bfyje stale wielu osobnik\'f3w silnych i dzikich. Nasz wilk stepowy, Harry, jest tu charakterystycznym przyk
\'b3adem. On, kt\'f3ry jako osobowo\'9c\'e6 rozwin\'b9\'b3 si\'ea daleko ponad miar\'ea dost\'eapn\'b9 mieszczuchowi, on, kt\'f3ry zna zar\'f3wno s\'b3odycz medytacji, jak i ponur\'b9 rado\'9c\'e6 nienawi\'9cci do innych i do siebie samego, on, kt\'f3
ry pogardza prawem, cnot\'b9 i }{\cf1\cgrid0 common sense, }{\i\f1296\cf1\cgrid0 jest przecie\'bf wi\'ea\'9fniem mieszcza\'f1stwa i nie mo\'bfe si\'ea od niego wyzwoli\'e6. Tak wi\'eac w\'b3a\'9cciw\'b9 spo\'b3eczno\'9c\'e6 prawdziwego mie\-szcza\'f1
stwa otaczaj\'b9 szerokie warstwy ludzi, tysi\'b9ce istnie\'f1 i inteligencji, z kt\'f3rych ka\'bfda wyros\'b3a wprawdzie z mieszcza\'f1\-stwa i mog\'b3aby by\'e6 powo\'b3ana do \'bfycia w absolucie, zwi\'b9zana jest jednak wskutek infantylnych uczu\'e6
ze \'9cwiatem mieszcza\'f1\-skim i, zara\'bfona s\'b3abo\'9cci\'b9 jego witalizmu, trwa w jaki\'9c spos\'f3b w tym mieszcza\'f1stwie, jest mu uleg\'b3a, zobowi\'b9zana i us\'b3u\'bfna. Do mieszcza\'f1stwa mo\'bfna zastosowa\'e6 odwrotno\'9c\'e6
dewizy wielkich ludzi: Kto nie jest przeciw mnie, jest ze mn\'b9!}{\cf1\cgrid0
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Je\'9cli teraz zbadamy dusz\'ea wilka stepowego, to uka\'bfe si\'ea on nam jako cz\'b3owiek, kt\'f3ry ju\'bf ze wzgl\'eadu na wysoki stopie\'f1 zindywidualizowania nie jest przeznaczony na mie\-szczanina, ka\'bfda bowiem wybuja\'b3
a indywidualno\'9c\'e6 zwraca si\'ea przeciw swemu \'93ja\'94 i sk\'b3ania do jego unicestwienia. Widzimy, \'bfe ma on w sobie silne zadatki zar\'f3wno na \'9cwi\'eatego, jak i na rozpustnika, jednak z powodu jakiej\'9c s\'b3abo\'9cci czy opiesza\'b3o\'9c
ci nie m\'f3g\'b3 zdoby\'e6 si\'ea na lot w wolne przestworza kosmosu i pozostaje w p\'eatach, przykuty do oci\'ea\'bfa\'b3ej macierzystej konstelacji mieszcza\'f1stwa. Taka jest jego sytuacja w obszarze \'9cwiata, taka jego niewola. Ogromna wi\'eakszo
\'9c\'e6 intelektualist\'f3w, wi\'eakszo\'9c\'e6 ludzi sztuki nale\'bfy do}{\cf1\cgrid0 }{\i\f1296\cf1\cgrid0 tego typu. Tylko najsilniejsi z nich przebijaj\'b9 atmosfer\'ea mieszcza\'f1skiej ziemi i dostaj\'b9 si\'ea
do kosmosu, wszyscy inni albo rezygnuj\'b9, albo id\'b9 na kompromis, gardz\'b9 mieszcza\'f1\-stwem, a mimo to nale\'bf\'b9 do niego, umacniaj\'b9 je i u\'9cwietniaj\'b9, a w ko\'f1cu, zmuszeni, aprobuj\'b9 je, by m\'f3c jeszcze \'bfy\'e6
. Te niezliczone egzystencje nie dorastaj\'b9 do rozmiar\'f3w postaci tragicznych, ale gn\'eabi je nieszcz\'ea\'9ccie i wielka niedola, w kt\'f3\-rych piekle talenty ich trawi ogie\'f1, czyni\'b9c je w ko\'f1cu p\'b3odnymi. Nieliczni, kt\'f3rzy potrafi
\'b9 si\'ea wyzwoli\'e6, docieraj\'b9 do absolutu i gin\'b9 w jaki\'9c dziwny spos\'f3b, s\'b9 to ci tragiczni. Jest ich niewielu. Przed innymi natomiast, tymi jeszcze zwi\'b9zany\-mi, kt\'f3rych talenty mieszcza\'f1stwo cz\'ea
sto nagradza wielkimi zaszczytami, stoi otworem trzecie kr\'f3lestwo, \'9cwiat wyimagino\-wany, ale suwerenny: humor. Niespokojne wilki stepowe, stale dr\'eaczone cierpieniem, kt\'f3rym do osi\'b9gni\'eacia tragizmu, do przedarcia si\'ea
w gwiezdny obszar brak odpowiedniej ku temu si\'b3y, kt\'f3re czuj\'b9 si\'ea powo\'b3ane do absolutu, a mimo to nie potrafi\'b9 w nim \'bfy\'e6: przed nimi - kiedy w cierpieniu ich duch staje si\'ea hartowny i elastyczny - otwiera si\'ea
kompromisowe wyj\'9ccie w sfer\'ea humoru. Humor w pewnym sensie pozostaje zawsze czym\'9c mieszcza\'f1skim, cho\'e6 prawdziwy mieszczuch nie potrafi go zrozumie\'e6. W imaginacyjnej sferze humoru urzeczy\-wistnia si\'ea zawi\'b3y, pe\'b3en sprzeczno\'9c
ci idea\'b3 wszystkich wilk\'f3w stepowych: tu mo\'bfna nie tylko zaaprobowa\'e6 jednocze\'9cnie \'9cwi\'eatego i rozpustnika, nagi\'b9\'e6 ku sobie oba bieguny, ale nawet sk\'b3oni\'e6 mieszczucha, aby to uzna\'b3. Op\'ea
tanemu Bogiem nietrudno jest zaaprobowa\'e6 zbrodniarza i na odwr\'f3t, lecz dla nich obydwu, a tak\'bfe dla wszystkich innych istot kra\'f1cowych jest rzecz\'b9 niemo\'bfliw\'b9 zaaprobowa\'e6 jeszcze i ten neutralny, md\'b3y \'9c
rodek, jakim jest mieszcza\'f1stwo. Jedynie humor, ten wspania\'b3y wynalazek wszystkich zahamowanych w swym powo\'b3aniu do rzeczy najwy\'bfszych, tych niemal tragicznych, najbardziej uzdolnionych nieszcz\'ea\'9cnik\'f3w, jedynie humor (by\'e6}{
\cf1\cgrid0 }{\i\f1296\cf1\cgrid0 mo\'bfe najciekawsze i najgenialniejsze osi\'b9gni\'eacie ludzko\'9cci) spe\'b3nia t\'ea niemo\'bfliwo\'9c\'e6, ogarnia i scala promieniami swych pryzmat\'f3w wszystkie dziedziny cz\'b3owiecze\'f1stwa. \'afy\'e6 w \'9c
wie\-cie, jak gdyby to nie by\'b3 \'9cwiat, szanowa\'e6 prawo, a przecie\'bf sta\'e6 ponad nim, posiada\'e6, \'93jakby si\'ea nie posiada\'b3o\'94, rezyg\-nowa\'e6, jak gdyby rezygnacji w og\'f3le nie by\'b3o - wszystkie te ulubione i cz\'easto formu\'b3
owane postulaty wielkiej modro\'9cci \'bfyciowej jedynie humor zdolny jest urzeczywistni\'e6.}{\cf1\cgrid0
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 I gdyby wilkowi stepowemu, kt\'f3remu nie brak ku temu zdolno\'9cci i zadatk\'f3w, w dusznym zam\'eacie jego piek\'b3a uda\'b3o si\'ea ugotowa\'e6, wypoci\'e6 ten czarodziejski nap\'f3j, w\'f3wczas by\'b3
by uratowany. Do tego jednak wiele mu jeszcze brakuje. Istnieje wszak\'bfe mo\'bfliwo\'9c\'e6, nadzieja. Kto go kocha, kto mu wsp\'f3\'b3czuje, niechaj mu \'bfyczy takiego ratunku. Wprawdzie w takim przypadku utkwi\'b3by ju\'bf na zawsze w mieszcza\'f1\-
stwie, ale jego cierpienia by\'b3yby zno\'9cne, sta\'b3yby si\'ea p\'b3odne. Jego stosunek do mieszcza\'f1skiego \'9cwiata, zar\'f3wno w mi\'b3o\'9cci, jak i w nienawi\'9cci zatraci\'b3by sentymentalizm, a jego zwi\'b9zek z tym \'9cwiatem przesta\'b3
by go ustawicznie dr\'eaczy\'e6 jako ha\'f1ba.}{\cf1\cgrid0
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Aby to osi\'b9gn\'b9\'e6 lub mo\'bfe w ko\'f1cu zaryzykowa\'e6 skok w dziedzin\'ea wszech\'9cwiata, musia\'b3by wilk stepowy stan\'b9\'e6 kiedy\'9c z sob\'b9 oko w oko, musia\'b3by spojrze\'e6 w g\'b3\'b9b chaosu w\'b3
asnej duszy i doj\'9c\'e6 do pe\'b3nej \'9cwiadomo\'9cci samego siebie. Jego problematyczna egzystencja ods\'b3oni\'b3aby mu si\'ea w\'f3w\-czas w ca\'b3ej swej niezmienno\'9cci i odt\'b9d ustawiczna ucieczka z piek\'b3a pop\'ead\'f3
w do sentymentalno-filozoficznych pociech, a st\'b9d zn\'f3w do \'9clepego upajania si\'ea sw\'b9 wilcz\'b9 natur\'b9, by\'b3aby ju\'bf dla niego niemo\'bfliwo\'9cci\'b9. Cz\'b3owiek i wilk byliby zmuszeni rozpoznawa\'e6 si\'ea bez ob\'b3
udnych masek uczucio\-wych, musieliby spojrze\'e6 sobie prosto w oczy. Potem albo wybuchn\'ealiby i rozeszli si\'ea raz na zawsze, tak \'bfe nie by\'b3oby ju\'bf w og\'f3le wilka stepowego, albo te\'bf zawarliby ma\'b3\'bfe\'f1stwo z rozs\'b9
dku pod wschodz\'b9cym \'9cwiat\'b3em humoru.}{\cf1\cgrid0
\par }\pard\plain \s17\qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 \i\fs24\cf1\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296 Mo\'bfliwe, \'bfe pewnego dnia Harry stanie w obliczu tej ostatniej szansy. Mo\'bf
liwe, \'bfe pewnego dnia nauczy si\'ea poznawa\'e6 siebie, b\'b9d\'9f dzi\'eaki temu, \'bfe wpadnie mu do r\'eaki jedno z naszych ma\'b3ych zwierciade\'b3ek, b\'b9d\'9f dzi\'eaki temu, \'bfe spotka kt\'f3rego\'9c z nie\'9cmiertelnych lub mo\'bf
e w jednym z naszych magicznych teatr\'f3w znajdzie to, czego mu po\-trzeba do wyzwolenia swej zaniedbanej duszy. Czekaj\'b9 na niego tysi\'b9ce takich mo\'bfliwo\'9cci, jego los nieodparcie przy\-ci\'b9ga je ku sobie, wszyscy ci outsiderzy mieszcza\'f1
stwa \'bfyj\'b9 w atmosferze owych magicznych mo\'bfliwo\'9cci. Wystarcza jedno \'93nic\'94, by uderzy\'b3 piorun.
\par }\pard\plain \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\i\f1296\cf1\cgrid0 O tym wszystkim wilk stepowy doskonale wiedzia\'b3, nawet gdyby nigdy nie mia
\'b3 dostrzec zarysu swej wewn\'eatrznej biografii. Domy\'9cla si\'ea on swego miejsca w gmachu \'9cwiata, przeczuwa i zna tych nie\'9cmiertelnych, przeczuwa i l\'eaka si\'ea mo\'bfliwo\'9cci spotkania samego siebie, wie o istnieniu owego zwierciad\'b3
a, w kt\'f3re tak bardzo pragn\'b9\'b3by spojrze\'e6, chocia\'bf si\'ea tego spojrzenia tak \'9cmierte}{\i\cf1\cgrid0 lnie obawia.}{\cf1\cgrid0
\par }{\i\cf1\cgrid0
\par
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Na koniec naszego studium pozostaje jeszcze rozwia\'e6 ostatni\'b9 fikcj\'ea, zasadnicze z\'b3udzenie. Wszystkie \'93wyja\'9cnienia\'94, wszelka psychologia, wszelkie pr\'f3by zrozumienia wymagaj\'b9 \'9crodk\'f3
w pomocniczych, teorii i mitologii, k\'b3amstw; a sumien\-ny autor powinien na ko\'f1cu rozprawy, w miar\'ea mo\'bfno\'9cci, te k\'b3amstwa sprostowa\'e6. Kiedy m\'f3wi\'ea \'93w g\'f3rze\'94 lub \'93w dole\'94, jest to twierdzenie, kt\'f3re ju\'bf
domaga si\'ea wyja\'9cnienia, gdy\'bf poj\'eacia \'93w g\'f3rze\'94 i \'93w dole\'94 istniej\'b9 tylko w my\'9cli, tylko w abstrakcji. Sam \'9cwiat nie zna \'bfadnego \'93w g\'f3rze\'94 i \'93w dole\'94.
\par A wi\'eac, kr\'f3tko m\'f3wi\'b9c, wilk stepowy jest te\'bf tylko fikcj\'b9. Je\'9cli Harry uwa\'bfa sam siebie za cz\'b3owieka-wilka i s\'b9dzi, \'bfe sk\'b3ada si\'ea z dw\'f3ch wrogich i przeciwnych sobie istot, to jest to jedynie upraszczaj\'b9
ca mitologia. Harry wcale nie jest cz\'b3owiekiem-wilkiem, a je\'9cli na poz\'f3r przyj\'eali\'9cmy to k\'b3amstwo, kt\'f3re on sam wymy\'9cli\'b3 i w kt\'f3re wierzy, i je\'9cli rzeczywi\'9ccie usi\'b3owali\'9cmy go zanalizowa\'e6 i zinterpretowa\'e6
jako istot\'ea dwoista, jako wilka stepowego, to - w nadziei na \'b3atwiejsze zrozumienie - skorzystali\'9cmy z pewnej fikcji, kt\'f3r\'b9 spr\'f3bujemy teraz sprostowa\'e6.
\par }\pard \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 {\i\f1296\cf1\cgrid0 Podzia\'b3 na wilka i cz\'b3owieka, na pop\'eady i na ducha, przez kt\'f3ry Harry usi\'b3uje uczyni\'e6 sw\'f3j los bardziej zrozumia\'b3
ym, jest ogromnym uproszczeniem, jest pogwa\'b3ceniem rzeczywisto\'9cci na korzy\'9c\'e6 pozornie s\'b3usznego, a w gruncie rzeczy b\'b3\'eadnego wyja\'9cnienia sprzeczno\'9cci, jakie ten cz\'b3owiek w sobie znajduje i jakie wydaj\'b9 mu si\'ea \'9fr\'f3d
\'b3em jego wielkich cierpie\'f1. Harry odnajduje w sobie \'93cz\'b3owieka\'94, to znaczy \'9cwiat my\'9cli, uczu\'e6, kultury, oswojonej i wysublimowanej natury, ale obok tego odnajduje te\'bf w sobie \'93wilka\'94, to znaczy ponury \'9cwiat pop\'ead\'f3
w, dziko\'9cci, okrucie\'f1stwa i niewysublimowanej, surowej natury. Mimo tego pozornie jasnego podzia\'b3u jego istoty na dwie wrogie sobie sfery prze\'bfywa\'b3 jednak od czasu do czasu stany, w kt\'f3rych wilk i cz\'b3owiek godzili si\'ea ze sob\'b9
na chwil\'ea, na jakie\'9c szcz\'ea\'9cliwe mgnienie oka. Gdyby nawet Harry pr\'f3bowa\'b3 w ka\'bfdym momencie swego \'bfycia, w ka\'bfdym swym czynie, w ka\'bfdym odczuciu ustali\'e6, jaki udzia\'b3 ma w tym cz\'b3owiek, a jaki wilk, wpad\'b3
by natychmiast w potrzask i ca\'b3a jego pi\'eakna wilcza teoria rozpad\'b3aby si\'ea na szcz\'b9tki. \'afaden bowiem cz\'b3owiek, ani najprymitywniejszy Murzyn, ani nawet idiota, nie jest tak rozbrajaj\'b9co prosty, \'bfeby istota jego da\'b3a si\'ea wyt
\'b3umaczy\'e6 jedynie jako suma dw\'f3ch lub trzech zasadniczych element\'f3w; a okre\'9clenie cz\'b3owieka tak zr\'f3\'bfnicowanego jak Harry naiwnym podzia\'b3em na wilka i cz\'b3owieka jest beznadziejn\'b9, dziecinn\'b9 pr\'f3b\'b9. Harry nie sk\'b3
ada si\'ea z dw\'f3ch istot, lecz ze stu, z tysi\'eacy. Jego \'bfycie balansuje (jak \'bfycie ka\'bfdego cz\'b3owieka) nie tylko mi\'eadzy dwoma biegunami, na przyk\'b3ad mi\'eadzy pop\'eadem a duchem albo mi\'eadzy \'9cwi\'eatym a rozpustnikiem, ale mi
\'eadzy tysi\'b9cami, mi\'eadzy niezliczonymi parami biegun\'f3w.
\par }\pard\plain \s22\qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \i\fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296\cf1 Nie powinno nas dziwi\'e6, ze tak uczony i m\'b9dry cz\'b3owiek jak Harry mo\'bf
e siebie uwa\'bfa\'e6 za \'93wilka stepowego\'94 i s\'b9dzi\'e6, \'bfe bogaty i skomplikowany kszta\'b3t swego \'bfycia uda mu si\'ea wt\'b3oczy\'e6 w tak marn\'b9, prostack\'b9 i prymitywn\'b9 formu\'b3\'ea. Cz\'b3owiek nie jest nazbyt zdolny do my\'9c
lenia w wielkim wymiarze, i nawet najbardziej uduchowiony i wykszta\'b3cony patrzy stale na \'9cwiat i na siebie - zw\'b3aszcza na siebie - przez okulary bardzo naiwnych, uproszczonych i k\'b3amliwych formu\'b3! Gdy\'bf, jak si\'ea
zdaje, wszyscy ludzie maj\'b9 wrodzon\'b9 i zniewalaj\'b9c\'b9 potrzeb\'ea wyobra\'bfania sobie swojego \'93ja\'94 jako jedno\'9cci. Gdyby nawet to urojenie cz\'easto ulega\'b3o ci\'ea\'bfkim wstrz\'b9som, to i tak zawsze odradza si\'ea na nowo. S\'ea
dzia, kt\'f3ry siedzi naprzeciw mordercy, patrzy w jego oczy i przez chwil\'ea s\'b3yszy morderc\'ea, m\'f3wi\'b9cego jego w\'b3asnym (s\'eadziego) g\'b3osem, odnajduj\'b9c w swojej duszy wszystkie jego wzruszenia, zdolno\'9cci i mo\'bfliwo\'9cci, jest ju
\'bf w nast\'eapnej chwili zn\'f3w jedno\'9cci\'b9, jest s\'eadzi\'b9, z po\'9cpiechem wraca w skorup\'ea swego wyimaginowanego \'93ja\'94, spe\'b3nia sw\'f3j obowi\'b9zek i skazuje morderc\'ea na \'9cmier\'e6. A je\'9cli w szczeg\'f3lni
e uzdolnionych i subtelnie ukszta\'b3towanych duszach ludzkich za\'9cwita przeczucie ich z\'b3o\'bfono\'9cci, je\'9cli one, jak ka\'bfdy geniusz, prze\'b3ami\'b9 urojenia swojej jedyno\'9cci i poczuj\'b9 si\'ea wi\'b9zk\'b9 z\'b3o\'bfon\'b9 z wielu ja\'9f
ni, wystarczy, aby to ujawni\'b3y, a natychmiast zamknie je jedno\'9c\'e6, przywo\'b3a na pomoc nauk\'ea, stwierdzi schizofreni\'ea i uchroni ludzko\'9c\'e6 przed wys\'b3uchaniem od tych nieszcz\'ea\'9cliwc\'f3w g\'b3osu prawdy. Po co wi\'eac traci\'e6
tu s\'b3owa, po co m\'f3wi\'e6 o rzeczach, o kt\'f3rych wiedza u ka\'bfdego my\'9cl\'b9cego cz\'b3owieka jest oczywista, a o kt\'f3rych jednak nie zwyk\'b3o si\'ea m\'f3wi\'e6. Je\'9cli wi\'eac cz\'b3owiek posunie si\'ea tak daleko, \'bfe wyimaginowan
\'b9 jedno\'9c\'e6 ja\'9fni rozszerza do dwoisto\'9cci, to jest ju\'bf prawie geniuszem, a w ka\'bfdym razie rzadkim i ciekawym wyj\'b9tkiem. W rzeczywisto\'9cci \'bfadne \'93ja\'94, nawet najbardziej naiwne, nie jest jedno\'9cci\'b9, lecz bardzo zr\'f3
\'bfnicowanym \'9cwiatem, ma\'b3ym gwia\'9fdzistym niebem, chaosem form, stopni i stan\'f3w, dziedzicznych obci\'b9\'bfe\'f1 i mo\'bfliwo\'9cci. Ka\'bfda jednostka d\'b9\'bfy do uznania tego chaosu za jedno\'9c\'e6 i m\'f3wi o swoim \'93ja\'94
, jak gdyby ono by\'b3o zjawiskiem prostym, zdecydowanie ukszta\'b3towanym, jasno nakre\'9clonym; ale jest to z\'b3udzenie, w\'b3a\'9cciwe ka\'bfdemu cz\'b3owiekowi, nawet najdoskonalszemu, jest - jak si\'ea zdaje - pewn\'b9 konieczno\'9cci\'b9
, postulatem \'bfycia, tak jak oddychanie i jedzenie.
\par }\pard\plain \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\i\f1296\cf1\cgrid0 Z\'b3udzenie to polega na prostym przeniesieniu znaczenia. Jako cia\'b3o ka\'bfdy cz
\'b3owiek jest jedno\'9cci\'b9, jako dusza nigdy. R\'f3wnie\'bf w poezji, nawet najbardziej wyrafinowanej, operuje si\'ea stale, wed\'b3ug przyj\'eatego zwyczaju, na poz\'f3r pe\'b3nymi, jednolitymi osobowo\'9cciami. W dotychczasowy
m pisarstwie fachowcy i znawcy najwy\'bfej ceni\'b9 dramat, i s\'b3usznie, gdy\'bf daje on (lub da\'b3by) najciekawsz\'b9 mo\'bfliwo\'9c\'e6 przedstawienia ja\'9fni jako wielo\'9cci - gdyby nie przeczy\'b3 temu ordynarny poz\'f3r, kt\'f3ry ukazuje nam z
\'b3udnie ka\'bfd\'b9 poszczeg\'f3ln\'b9 osob\'ea dramatu jako jedno\'9c\'e6 - poniewa\'bf tkwi ona w niezaprzeczalnie unikalnym, jednostkowym i zamkni\'eatym ciele. Tote\'bf naiwna estetyka najwy\'bfej ceni tak zwany dramat charakter\'f3w, w kt\'f3rym ka
\'bfda posta\'e6 wyst\'eapuje jako jedno\'9c\'e6 w spos\'f3b wyodr\'eabniony i \'b3atwy do rozpoznania. Dopiero z daleka i stopniowo \'9cwita w niekt\'f3rych jednostkach przypuszczenie, \'bfe to wszystko jest mo\'bfe tani\'b9, powierzchown\'b9 estetyk\'b9
, \'bfe b\'b3\'b9dzimy, gdy do naszych wielkich dramaturg\'f3w stosujemy wspania\'b3e, ale wcale nam nie wrodzone, tylko wm\'f3wione kanony pi\'eakna antyku: one to, wychodz\'b9c zawsze z pozycji widzialnego cia\'b3a, w\'b3a\'9cciwie wynalaz\'b3y fikcj
\'ea owego \'93ja\'94, fikcj\'ea osoby. W poematach dawnych Indii poj\'eacie to jest zupe\'b3nie nieznane, bohaterowie hinduskich epos\'f3w nie s\'b9 osobami, lecz k\'b3\'eabowiskiem os\'f3b, szeregiem inkarnacji. Tak\'bfe w naszym wsp\'f3\'b3czesnym \'9c
wiecie istniej\'b9 utwory, w kt\'f3rych pod os\'b3on\'b9 gry os\'f3b i charakter\'f3w autor - zapewne nie ca\'b3kiem \'9cwiadomie - usi\'b3uje przedstawi\'e6 z\'b3o\'bfono\'9c\'e6 duszy. Kto chce to zrozumie\'e6, musi spojrze\'e6
na postacie takiego utworu nie jak na istoty jednostkowe, lecz jak na cz\'ea\'9cci, na strony, jak na r\'f3\'bfne aspekty wy\'bfszej jedno\'9cci (cho\'e6by nawet duszy pisarza). Kto w ten spos\'f3b rozwa\'bf
a Fausta, dla tego Faust, Mefisto, Wagner i wszyscy inni stan\'b9 si\'ea jedno\'9cci\'b9, jak\'b9\'9c nadosob\'b9, i dopiero w tej wy\'bfszej jedno\'9cci, a nie w poszczeg\'f3lnych postaciach, zaznacza si\'ea co\'9c
z prawdziwej istoty duszy. Kiedy Faust wyg\'b3asza s\'b3awne w\'9cr\'f3d nauczycieli szkolnych, a ze zgroz\'b9 przez filistr\'f3w podziwiane zdanie: \'93Dwie dusze, ach, mieszkaj\'b9 w piersi mej!\'94, zapomina o Mefi\'9ccie i o mn\'f3
stwie innych dusz, kt\'f3re r\'f3wnie\'bf ma w swej piersi. Tak\'bfe i nasz wilk stepowy wierzy, \'bfe ma w swym wn\'eatrzu dwie dusze (wilka i cz\'b3owieka), i uwa\'bfa, \'bfe ju\'bf z tego powodu bardzo mu ci\'ea\'bf
ko na sercu. Jedno jest tylko serce i jedno cia\'b3o, ale mieszkaj\'b9 w nich nie dwie dusze, nie pi\'ea\'e6, lecz niezliczona ich ilo\'9c\'e6; cz\'b3owiek jest sk\'b3adaj\'b9c\'b9 si\'ea ze stu \'b3usek cebul\'b9, uplecion\'b9 z mn\'f3stwa nitek tkanin
\'b9. Zrozumieli to i dok\'b3adnie o tym wiedzieli staro\'bfytni Azjaci, a w buddyjskiej jodze wynaleziono precyzyjn\'b9 technik\'ea demaskowania uroje\'f1 osobowo\'9cci. Weso\'b3a i r\'f3\'bfnoraka jest zabawa ludzko\'9cci: urojenie, kt\'f3
re z takim trudem w ci\'b9gu tysi\'b9ca lat usi\'b3owano w Indiach zdemaskowa\'e6, jest tym samym urojeniem, kt\'f3re Zach\'f3d, z podobnym nak\'b3adem trudu, stara\'b3 si\'ea wesprze\'e6 i umocni\'e6.
\par }\pard\plain \s18\qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\i\f1296\cf1 Je\'9c
li spojrzymy na wilka stepowego z tego punktu widzenia, to zrozumiemy, dlaczego tak bardzo cierpi z powodu swej \'9cmiesznej dwoisto\'9cci. Uwa\'bfa bowiem, podobnie jak Faust, \'bfe dwie dusze w jednej piersi to za wiele, \'bfe musz\'b9 one t\'ea pier
\'9c rozsadzi\'e6. Przeciwnie jednak, jest ich o wiele za ma\'b3o, i Harry straszliwie gwa\'b3ci swoj\'b9 biedn\'b9 dusz\'ea, je\'9cli usi\'b3uje rozpatrywa\'e6 j\'b9 w tak prymitywnym obrazie. Chocia\'bf Harry jest cz\'b3owiekiem wykszta\'b3conym, post
\'eapuje jak dzikus, kt\'f3ry umie liczy\'e6 zaledwie do dw\'f3ch. Jedn\'b9 swoj\'b9 cz\'ea\'9c\'e6 nazywa cz\'b3owiekiem, drug\'b9 wilkiem i uwa\'bfa, \'bfe doszed\'b3 ju\'bf do ko\'f1ca i \'bfe wyczerpa\'b3 sw\'f3j problem. W \'93cz\'b3owieka\'94
pakuje wszystko duchowe, wysublimowane i kulturalne, co mo\'bfe w sobie znale\'9f\'e6, a w wilka wszystko, co jest pop\'eadem, co jest dzikie i chaotyczne. Ale w \'bfyciu nie wszystko dzieje si\'ea tak prosto jak w naszych my\'9c
lach, tak prymitywnie jak w naszej biednej mowie idiot\'f3w, i Harry ok\'b3amuje si\'ea podw\'f3jnie, je\'9cli stosuje t\'ea murzy\'f1sk\'b9 wilcz\'b9 metod\'ea. Istnieje obawa, \'bfe Harry zalicza ju\'bf do \'93cz\'b3owieka\'94 ca\'b3
e dziedziny swej duszy, kt\'f3rym do cz\'b3owieka jeszcze daleko, a do wilka te cz\'ea\'9cci swej istoty, kt\'f3re dawno wilka przeros\'b3y.
\par Podobnie jak wszyscy ludzie, tak te\'bf i Harry s\'b9dzi\'b3, \'bfe dobrze wie, kim jest cz\'b3owiek, a przecie\'bf zupe\'b3nie tego nie wiedzia\'b3, cho\'e6 nierzadko to przeczuwa\'b3 w snach i w innych, trudnych do skontrolowania stanach \'9cwiadomo\'9c
ci. Oby nie zapomnia\'b3 tych przeczu\'e6, oby przyswoi\'b3 je sobie jak najlepiej! Cz\'b3owiek nie jest wszak jakim\'9c mocnym i trwa\'b3ym kszta\'b3tem (a by\'b3o to idea\'b3em antyku, mimo przeciwnych poj\'ea\'e6 \'f3wczesnych m\'eadrc\'f3
w), jest raczej pr\'f3b\'b9 i stanem przej\'9cciowym, jest niczym innym, jak w\'b9skim, niebezpiecznym mostem mi\'eadzy natur\'b9 a duchem. Najg\'b3\'eabsze przeznaczenie popycha go ku duchowi, ku Bogu - najgor\'eatsza t\'easknota ci\'b9gnie go z powro
tem ku naturze, ku matce: mi\'eadzy obiema pot\'eagami, dr\'bf\'b9c l\'eakliwie, balansuje jego \'bfycie. To, co ludzie w danej chwili rozumiej\'b9 pod poj\'eaciem \'93cz\'b3owieka\'94, jest zawsze tylko przej\'9cciow\'b9, mieszcza\'f1sk\'b9 konwencj\'b9
. Pewne najbardziej prymitywne pop\'eady zostaj\'b9 w tej konwencji wyeliminowane i zakazane, \'bf\'b9da si\'ea troch\'ea \'9cwiadomo\'9cci, moralno\'9cci i odzwierz\'eacenia, nie tylko zezwala si\'ea na odrobin\'ea ducha, ale nawet si\'ea go wymaga. \'93
Cz\'b3owiek\'94 tej konwencji jest, jak ka\'bfdy idea\'b3 mieszcza\'f1ski, kompromisem, nie\'9cmia\'b3\'b9, naiwnie chytr\'b9 pr\'f3b\'b9 okpienia zar\'f3wno z\'b3ej pramatki natury, jak niewygodnego praojca ducha i wykr\'eacenia si\'ea
z ich trudnych do spe\'b3nienia postulat\'f3w, by zamieszka\'e6 mi\'eadzy nimi w nijakim \'9crodku. Dlatego mieszczuch godzi si\'ea i znosi to, co nazywa \'93osobowo\'9cci\'b9\'94, ale jednocze\'9cnie wydaje t\'ea osobowo\'9c\'e6 owemu molochowi, \'93pa
\'f1stwu\'94, i ustawicznie podjudza jedn\'b9 stron\'ea przeciwko drugiej. Dlatego mieszczuch pali dzisiaj na stosie tego jako kacerza, tamtego wiesza jako zbrodniarza, a pojutrze stawia im pomniki.
\par Przeczucie, \'bfe \'93cz\'b3owiek\'94 nie jest czym\'9c ju\'bf stworzonym, lecz postulatem ducha, pewn\'b9 dalek\'b9, zarazem ut\'easknion\'b9, budz\'b9c\'b9 l\'eak mo\'bfliwo\'9cci\'b9, i \'bfe drog\'ea do niej odbywa si\'ea tylko ma\'b3
ymi etapami, i to w straszliwych m\'eakach i ekstazach, \'bfe odbywaj\'b9 ow\'b9 drog\'ea te w\'b3a\'9cnie rzadkie jednostki, kt\'f3rym dzi\'9c stawia si\'ea szafot, a jutro pomnik - przeczucie takie \'bfyje r\'f3wnie\'bf
w wilku stepowym. Ale to, co - w przeciwie\'f1stwie do swego \'93wilka\'94 - nazywa w sobie \'93cz\'b3owiekiem\'94, po wi\'eakszej cz\'ea\'9cci nie jest niczym innym, jak w\'b3a\'9cnie owym miernym \'93cz\'b3owiekiem\'94 mieszcza\'f1skiej konwencji. Drog
\'ea do prawdziwego cz\'b3owieka, drog\'ea do nie\'9cmiertelnych mo\'bfe Harry wprawdzie przeczuwa\'e6, nawet z wahaniem idzie ni\'b9 niekiedy kawa\'b3eczek i p\'b3aci za to wielkim cierpieniem, bolesnym osamotnieniem. Ale, aby potwierdzi\'e6 i d\'b9\'bfy
\'e6 do tego najwy\'bfszego postulatu, jakim jest prawdziwe, przez ducha poszukiwane \'93stawanie si\'ea cz\'b3owiekiem\'94, aby p\'f3j\'9c\'e6 jedyn\'b9, w\'b9sk\'b9 drog\'b9 do nie\'9cmiertelno\'9cci - przed tym jednak wzdraga si\'ea w g\'b3\'ea
bi duszy. Czuje wyra\'9fnie, \'bfe to prowadzi do jeszcze wi\'eakszych cierpie\'f1, do wygnania, do ostatecznej rezygnacji, mo\'bfe na szafot - a je\'9cli nawet u kresu tej drogi n\'eaci nie\'9cmiertelno\'9c\'e6, to w gruncie rzeczy nie zamierza znosi\'e6
tych cierpie\'f1 i umiera\'e6 ka\'bfd\'b9 z tych \'9cmierci. Cho\'e6 cel \'93stawania si\'ea cz\'b3owiekiem\'94 jest mu lepiej znany ni\'bf mieszczuchom, to jednak zamyka oczy i nie chce wiedzie\'e6, \'bfe rozpaczliwe trzymanie si\'ea swego \'93ja\'94
, rozpaczliwe \'93niechcenie umierania\'94 jest najpewniejsz\'b9 drog\'b9 do wiecznej \'9cmierci, gdy tymczasem gotowo\'9c\'e6 umierania, zrzucania pow\'b3ok, wieczne oddanie swego \'93ja\'94 przemianie prowadzi do nie\'9cmiertelno\'9cci. Je\'9cli spo\'9c
r\'f3d nie\'9cmiertelnych uwielbia swych ulubie\'f1c\'f3w, na przyk\'b3ad Mozarta, to w ko\'f1cu patrzy na niego przecie\'bf mieszcza\'f1skimi oczyma i jest sk\'b3onny, jak belfer, przypisywa\'e6 doskona\'b3o\'9c\'e6 Mozarta jed
ynie jego wybitnym, specjalnym uzdolnieniom, a nie wielko\'9cci jego po\'9cwi\'eacenia i gotowo\'9cci cierpienia, oboj\'eatno\'9cci na idea\'b3y mieszcza\'f1skie i cierpliwego znoszenia ostatecznej samotno\'9cci, kt\'f3ra wok\'f3\'b3 cierpi\'b9cego, \'93
staj\'b9cego si\'ea cz\'b3owiekiem\'94, rozrzedza wszelk\'b9 mieszcza\'f1sk\'b9 atmosfer\'ea w mro\'9fny eter kosmiczny, stwarzaj\'b9c samotno\'9c\'e6 getsema\'f1skiego ogrodu.
\par }\pard\plain \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\i\f1296\cf1\cgrid0 Jakkolwiek by by\'b3o, nasz wilk stepowy odkry\'b3 w sobie przynajmniej faustowsk\'b9
dwoisto\'9c\'e6, doszed\'b3 te\'bf do przekonania, \'bfe w jedno\'9cci jego cia\'b3a nie mieszka jedno\'9c\'e6 duszy, lecz \'bfe w najlepszym razie znajduje si\'ea on na drodze, na dalekiej pielgrzymce ku idea\'b3owi tej harmonii. Chcia\'b3
by albo przezwyci\'ea\'bfy\'e6 w sobie wilka i sta\'e6 si\'ea ca\'b3kowicie cz\'b3owiekiem, albo zrezygnowa\'e6 z cz\'b3owieka i przynajmniej jako wilk prowadzi\'e6 \'bfycie jednolite, nierozdarte. Przypuszczalnie nigdy nie obserwowa\'b3 dok\'b3
adnie prawdziwego wilka, gdy\'bf w\'f3wczas zauwa\'bfy\'b3by, \'bfe i zwierz\'eata nie maj\'b9 jednolitej duszy, \'bfe tak\'bfe i u nich pod najpi\'eakniejszym, spr\'ea\'bfystym kszta\'b3tem cia\'b3a mieszka r\'f3\'bfnorodno\'9c\'e6 d\'b9\'bfe\'f1 i stan
\'f3w, \'bfe wilk te\'bf ma w sobie otch\'b3anie, \'bfe wilk tak\'bfe cierpi. Nie, has\'b3o \'93powrotu do natury\'94 zawsze sprowadza cz\'b3owieka na pe\'b3ne cierpie\'f1 i beznadziejne manowce. Harry ju\'bf nigdy nie mo\'bfe sta\'e6 si\'ea w pe\'b3
ni wilkiem, a gdyby si\'ea nim sta\'b3, to przekona\'b3by si\'ea, \'bfe i wilk nie jest czym\'9c prostym i pierwotnym, lecz \'bfe jest czym\'9c z\'b3o\'bfonym i skomplikowanym. R\'f3wnie\'bf i wilk ma dwie, a nawet wi\'eacej ni\'bf
dwie dusze w swej wilczej piersi i kto pragnie by\'e6 wilkiem, pope\'b3nia ten sam b\'b3\'b9d niepami\'eaci co cz\'b3owiek, kt\'f3ry \'9cpiewa: \'93 O gdybym jeszcze m\'f3g\'b3 by\'e6 dzieckiem!\'94 Taki sympatyczny, ale i sentymentalny cz\'b3owiek, kt
\'f3ry \'9cpiewa piosenk\'ea o szcz\'ea\'9cliwym dziecku i chcia\'b3by r\'f3wnie\'bf wr\'f3ci\'e6 do natury, do niewinno\'9cci, do pocz\'b9tk\'f3w, zupe\'b3nie zapomnia\'b3, \'bfe dzieci wcale nie s\'b9 szcz\'ea\'9cliwe, \'bfe maj\'b9 wiele konflikt\'f3
w, wiek rozterek i wszelakich cierpie\'f1.
\par W og\'f3le \'bfadna droga nie prowadzi z powrotem ani do wilka, ani do dziecka. Na pocz\'b9tku rzeczy nie ma niewinno\'9cci ani prostoty; wszystko, co stworzone, a nawet pozornie najprostsze, jest ju\'bf pe\'b3ne winy, jest ju\'bf
rozdwojone, jest wrzucone w brudny nurt stawania si\'ea i nigdy ju\'bf nie mo\'bfe p\'b3yn\'b9\'e6 przeciw pr\'b9dowi. Droga do niewinno\'9cci, do stanu przedstwo-rzenia, do Boga, nie prowadzi wstecz, lecz naprz\'f3
d, nie do wilka czy dziecka, lecz coraz dalej w g\'b3\'b9b winy, coraz g\'b3\'eabiej w stawanie si\'ea cz\'b3owiekiem. Tak\'bfe samob\'f3jstwo, drogi wilku, nie pos\'b3u\'bfy ci do niczego, p\'f3jdziesz d\'b3u\'bfsz\'b9 i uci\'b9\'bfliwsz\'b9 drog\'b9
stawania si\'ea cz\'b3owiekiem i jeszcze cz\'easto b\'eadziesz musia\'b3 swoj\'b9 dwoisto\'9c\'e6 zwielokrotni\'e6, twoje skomplikowanie jeszcze bardziej skomplikowa\'e6. Zamiast zacie\'9cnia\'e6 sw\'f3j \'9cwiat, zamiast upraszcza\'e6 swoj\'b9 dusz\'ea
, b\'eadziesz musia\'b3 do twej bole\'9cnie rozszerzonej duszy przyjmowa\'e6 coraz wi\'eacej \'9cwiat\'b3a, w ko\'f1cu ca\'b3y \'9cwiat, aby mo\'bfe kiedy\'9c doj\'9c\'e6 do kresu, do spokoju. T\'b9 drog\'b9 szed\'b3 Budda, t\'b9 drog\'b9 szed\'b3 ka\'bf
dy wielki cz\'b3owiek, jeden \'9cwiadomie, drugi nie\'9cwiadomie, i tak daleko, jak mu si\'ea szcz\'ea\'9cci\'b3o w tym ryzykownym przedsi\'eawzi\'eaciu. Ka\'bfde narodziny oznaczaj\'b9 oddzielenie si\'ea od wszech\'9cwiata, oznaczaj\'b9
odgraniczenie, odosobnienie si\'ea od Boga, oznaczaj\'b9 bolesne stawanie si\'ea na nowo. Powr\'f3t do wszech\'9cwiata, zaniechanie bolesnej indywidualizacji, stawanie si\'ea Bogiem znacz\'b9: tak rozszerzy\'e6 sw\'b9 dusz\'ea, aby zn\'f3w mog\'b3a ogarn
\'b9\'e6 wszech\'9cwiat.
\par Nie m\'f3wi si\'ea tu o cz\'b3owieku, jakiego zna szko\'b3a, ekonomia, statystyka, o cz\'b3owieku, jakich miliony przemierzaj\'b9 ulice i o kt\'f3rych mo\'bfna nic wi\'eacej powiedzie\'e6 ni\'bf o piasku nad morzem czy o kroplach rozpryskuj\'b9cych si\'ea
fal: nie chodzi o par\'ea milion\'f3w wi\'eacej czy mniej, s\'b9 materia\'b3em, niczym innym. M\'f3wimy tu o cz\'b3owieku w znaczeniu wy\'bfszym, o kresie d\'b3ugiej w\'eadr\'f3wki stawania si\'ea cz\'b3owiekiem, o kr\'f3lewskim cz\'b3owieku, o nie\'9c
miertelnych. Geniusz nie jest zjawiskiem tak rzadkim, jak nam si\'ea cz\'easto wydaje, ale oczywi\'9ccie i nie tak cz\'eastym, jak s\'b9dz\'b9 historie literatury i historia \'9cwiata, nie m\'f3wi\'b9c o prasie. Wilk stepowy, Harry, mia\'b3 - jak si\'ea
wydaje - do\'9c\'e6 geniuszu, aby spr\'f3bowa\'e6 ryzyka stawania si\'ea cz\'b3owiekiem, zamiast przy ka\'bfdej trudno\'9cci wymawia\'e6 si\'ea p\'b3aczliwie swoim g\'b3upim stepowym wilkiem. Fakt, \'bfe ludzie o takich mo\'bfliwo\'9cciach pos\'b3uguj
\'b9 si\'ea wilkami stepowymi i okrzykami: \'93ach, dwie dusze\'94, jest r\'f3wnie zadziwiaj\'b9cy i smutny jak to, \'bfe tak cz\'easto \'bfywi\'b9 ow\'b9 tch\'f3rzliw\'b9 mi\'b3o\'9c\'e6 do mieszcza\'f1stwa. Cz\'b3owiek, kt\'f3ry jest zdolny poj\'b9\'e6
Budd\'ea, cz\'b3owiek, kt\'f3ry ma wyobra\'bfenie o niebiosach i otch\'b3aniach cz\'b3owiecze\'f1stwa, nie powinien \'bfy\'e6 w \'9cwiecie, w kt\'f3rym panuj\'b9 }{\b\i\cf1\cgrid0 common sense}{\i\f1296\cf1\cgrid0 , demokracja i bur\'bfuazyjne wykszta
\'b3cenie. \'afyje w nim tylko z tch\'f3rzostwa, a gdy wymiary tego \'9cwiata zaczynaj\'b9 go uciska\'e6, gdy szczup\'b3a mieszcza\'f1ska izba staje si\'ea dla\'f1 za ciasna, w\'f3wczas k\'b3adzie to na karb \'93wilka\'94 i nie chce przyzna\'e6, \'bf
e czasami wilk jest najlepsz\'b9 jego cz\'b9stk\'b9. Wszystko, co w nim dzikie, nazywa wilkiem i odczuwa to jako co\'9c z\'b3ego, niebezpiecznego, jako strach na bur\'bfuja - ale on, kt\'f3ry mniema, \'bfe jest artyst\'b9 i posiada wyczulone zmys\'b3
y, nie potrafi dostrzec, \'bfe opr\'f3cz wilka \'bfyje w nim jeszcze co\'9c wi\'eacej. \'afe nie wszystko, co gryzie, jest wilkiem, \'bfe tam mieszkaj\'b9 jeszcze lis, smok, tygrys, ma\'b3pa i rajski ptak. I \'bfe ca\'b3y ten \'9cwiat, ca\'b3
y ten rajski ogr\'f3d wdzi\'eacznych i strasznych, du\'bfych i ma\'b3ych, mocnych i delikatnych kszta\'b3t\'f3w przyt\'b3acza i wi\'eazi bajka o wilku, podobnie jak prawdziwego cz\'b3owieka przyt\'b3acza w nim i wi\'eazi cz\'b3owiek pozorny, mieszczuch.
\par Wyobra\'9fmy sobie ogr\'f3d z setkami odmian drzew, z tysi\'b9cami odmian kwiat\'f3w, z setkami rozmaitych owoc\'f3w i zi\'f3\'b3. Je\'9cli ogrodnik nie b\'eadzie zna\'b3 innego rozr\'f3\'bfnienia botanicznego ni\'bf \'93ro\'9cliny jadalne\'94 i \'93
chwast\'94, w\'f3wczas nie b\'eadzie wiedzia\'b3, co pocz\'b9\'e6 z dziewi\'eacioma dziesi\'b9tymi swego ogrodu, powyrywa najcudowniejsze kwiaty, wyr\'b9bie najszlachetniejsze drzewa lub znienawidzi je i b\'eadzie patrzy\'b3 na nie krzywym okiem. Tak post
\'eapuje wilk stepowy z tysi\'b9cem kwiat\'f3w swej duszy. Co nie podpada pod rubryki \'93cz\'b3owiek\'94 albo \'93wilk\'94, tego on w og\'f3le nie dostrzega. A czeg\'f3\'bf to nie zalicza do \'93cz\'b3owieka\'94! Wszystko, co tch\'f3rzliwe, ma\'b3pie, g
\'b3upie i ma\'b3ostkowe, je\'9cli nie jest akurat wilcze, zalicza do \'93cz\'b3owieka\'94, podobnie jak wszystko, co silne i szlachetne, przypisuje wilkowi tylko z tej racji, \'bfe jeszcze nie zdo\'b3a\'b3 tego opanowa\'e6.
\par \'afegnamy si\'ea z Harrym, niech dalej idzie sam swoj\'b9 drog\'b9. Gdyby ju\'bf by\'b3 u nie\'9cmiertelnych, gdyby ju\'bf by\'b3 tam, dok\'b9d zda si\'ea zmierza\'e6 jego ciernista droga, z jakim zdziwieniem przygl\'b9da\'b3by si\'ea temu b\'b3\'b9
dzeniu, temu dzikiemu, niezdecydowanemu zygzakowi swej w\'eadr\'f3wki, i jak zach\'eacaj\'b9co, strofuj\'b9co, wsp\'f3\'b3czuj\'b9co i kpi\'b9co u\'9cmiechn\'b9\'b3by si\'ea do stepowego wilka!}{\cf1\cgrid0
\par }\pard\plain \s18\qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\cf1
\par
\par }{\f1296\cf1 Kiedy sko\'f1czy\'b3em czytanie, wpad\'b3o mi na my\'9cl, \'bfe kiedy\'9c, przed paru tygodniami, napisa\'b3em w nocy troch\'ea dziwaczny wiersz, kt\'f3ry r\'f3wnie\'bf traktowa\'b3 o wilku stepowym. Szuka\'b3
em utworu w stosach papierzysk, w moim zapchanym po brzegi biurku, znalaz\'b3em go i przeczyta\'b3em:
\par }\pard\plain \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\cf1\cgrid0
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Ja, wilk stepowy, gnam bez ko\'f1ca,
\par \'8cwiat pod ca\'b3unem \'9cniegu leg\'b3
\par I nigdzie sarny ni zaj\'b9ca,
\par A nawet kruk z ga\'b3\'eazi zbieg\'b3.
\par }{\i\cf1\cgrid0 W sarenkach jestem zakochany,
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Ach, gdybym chocia\'bf jedn\'b9 mia\'b3,
\par Wzi\'b9\'b3bym j\'b9 w z\'eaby, wzi\'b9\'b3bym w \'b3apy,
\par I przy niej si\'ea rozkosznie grza\'b3.
\par Ach, jaki by\'b3bym dla niej czu\'b3y,
\par W jej uda k\'b3ami bym si\'ea wpi\'b3,
\par Jej krew ch\'b3epta\'b3bym a\'bf do syta,
\par A z \'bfalu bym po nocach wy\'b3.
\par Wystarczy\'b3by mi nawet zaj\'b9c,
\par Kawa\'b3ek grzbietu, jeden skok;
\par Czy\'bf wszystko mnie ju\'bf opu\'9cci\'b3o,
\par Co rozwesela \'bfycia mrok?
\par Siwieje mi ju\'bf w\'b3os ogona
\par I bystro\'9c\'e6 oka przy\'e6mi\'b3 czas,
\par Przed laty zmar\'b3a moja \'bfona,
\par Wi\'eac gnam za sarn\'b9 w ciemny las.
\par O sarnach marz\'ea i zaj\'b9cach,
\par }{\i\cf1\cgrid0 Pragn}{\i\f1296\cf1\cgrid0 ienie gasz\'ea lodu kr\'b9,
\par Zimowy wiatr po nocach pl\'b9sa,
\par Zanosz\'ea diab\'b3u dusz\'ea m\'b9.
\par }{\cf1\cgrid0
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Mia\'b3em wi\'eac w r\'eaku dwa swoje portrety, jeden autoportret w rymach cz\'easto-chowskich, smutny i l\'eakliwy jak ja, drugi ch\'b3odny, nakre\'9clony przez kogo\'9c postronnego, z pozorami wielkiego obiektywizmu, widziany od wewn
\'b9trz i z g\'f3ry, sporz\'b9dzony przez kogo\'9c, kto wiedzia\'b3 o mnie wi\'eacej, a przecie\'bf i mniej ni\'bf ja sam. I oba te obrazy razem wzi\'eate, m\'f3j melancholijnie be\'b3kotliwy wiersz i m\'b9dre studium nieznanej r\'eaki, zabola\'b3
y mnie, obydwa by\'b3y s\'b3uszne, obydwa rysowa\'b3y bez upi\'eaksze\'f1 moj\'b9 beznadziejn\'b9 egzystencj\'ea, obydwa ujawnia\'b3y niewyra\'9fnie m\'f3j niezno\'9cny i kruchy stan. Ten wilk stepowy musia\'b3 umrze\'e6, musia\'b3 w\'b3asn\'b9 r\'eak\'b9
po\'b3o\'bfy\'e6 kres swemu znienawidzonemu istnieniu - lub te\'bf musia\'b3by, przetopiony w \'9cmiertelnym ogniu podj\'eatej na nowo introspekcji, zmieni\'e6 si\'ea, zedrze\'e6 mask\'ea i od nowa kszta\'b3towa\'e6 swoje \'93ja\'94
. Ach, ten proces nie by\'b3 dla mnie ani nowy, ani obcy, zna\'b3em go, prze\'bfywa\'b3em go ju\'bf wiele razy, zawsze w okresach skrajnej rozpaczy. Za ka\'bfdym razem w tym niezmiernie bolesnym prze\'bfyciu rozsypywa\'b3o si\'ea w drzazgi moje aktualne
\'93ja\'94, za ka\'bfdym razem wstrz\'b9sa\'b3y nim i niszczy\'b3y je moce otch\'b3ani, za ka\'bfdym razem zdradza\'b3a mnie i gin\'ea\'b3a przy tym strze\'bfona i szczeg\'f3lnie mi droga cz\'b9stka mego \'bfycia. Najpierw straci\'b3em moje dobre mieszcza
\'f1skie imi\'ea wraz z maj\'b9tkiem i musia\'b3em nauczy\'e6 si\'ea rezygnacji z szacunku tych, kt\'f3rzy dot\'b9d zdejmowali przede mn\'b9 kapelusz. Drugim razem, w ci\'b9gu jednej nocy, rozpad\'b3o si\'ea moje \'bfycie rodzinne; moja \'bfona dosta\'b3
a ob\'b3\'eadu i wygna\'b3a mnie z domu i wyg\'f3d; mi\'b3o\'9c\'e6 i zaufanie zmieni\'b3y si\'ea nagle w nienawi\'9c\'e6 i \'9cmierteln\'b9 walk\'ea, s\'b9siedzi patrzyli na mnie ze wsp\'f3\'b3czuciem i pogard\'b9. W\'f3wczas zacz\'ea\'b3o si\'ea
moje osamotnienie. I znowu, po ci\'ea\'bfkich, gorzkich latach, kiedy w surowej samotno\'9cci i uci\'b9\'bfliwej dyscyplinie zbudowa\'b3em sobie nowe, ascetyczno-duchowe idea\'b3y i zn\'f3w osi\'b9gn\'b9\'b3em pewnego rodzaju cisz\'ea i stabilizacj\'ea
\'bfycia, oddany abstrakcyjnym \'e6wiczeniom my\'9clowym i \'9cci\'9cle przestrzeganej medytacji - ten kszta\'b3t \'bfycia rozpad\'b3 si\'ea i nagle straci\'b3 sw\'f3j szlachetny wy\'bfszy sens; podczas szalonych, wyczerpuj\'b9cych podr\'f3\'bfy co\'9c
gna\'b3o mnie zn\'f3w przez \'9cwiat, pi\'eatrzy\'b3y si\'ea przede mn\'b9 nowe cierpienia i nowe winy. I za ka\'bfdym razem zrywanie maski, zawalanie si\'ea idea\'b3u poprzedza\'b3a owa okrutna pustka i cisza, owo \'9cmiertelne sp\'ea
tanie, osamotnienie i utrata wszelkiej wi\'eazi, owo puste, ponure piek\'b3o oboj\'eatno\'9cci i rozpaczy, przez jakie ponownie musia\'b3em si\'ea przedziera\'e6.
\par Z ka\'bfdego takiego wstrz\'b9su \'bfyciowego w ko\'f1cu co\'9c zyskiwa\'b3em, temu nie mog\'ea zaprzeczy\'e6, a wi\'eac troch\'ea wolno\'9cci ducha, g\'b3\'eabi, samotno\'9cci, niezrozumienia, ozi\'eab\'b3o\'9cci. Z mieszcza\'f1skiego punktu widzenia
\'bfycie moje by\'b3o od ka\'bfdego takiego wstrz\'b9su do nast\'eapnego ci\'b9g\'b3ym spadaniem, coraz wi\'eakszym oddalaniem si\'ea od tego, co normalne, dozwolone, zdrowe. W ci\'b9gu tych lat straci\'b3em zaw\'f3d, rodzin\'ea, dom, stan\'b9\'b3
em poza wszelkimi grupami spo\'b3ecznymi, samotny, przez nikogo niekochany, przez wielu podejrzewany, w ustawicznym gorzkim konflikcie z opini\'b9 publiczn\'b9 i moralno\'9cci\'b9, i chocia\'bf wci\'b9\'bf jeszcze \'bfy\'b3em w mieszcza\'f1
skich ramach, to jednak z moim sposobem odczuwania by\'b3em po\'9crodku tego \'9cwiata - obcy. Religia, ojczyzna, rodzina, pa\'f1stwo straci\'b3y dla mnie warto\'9c\'e6 i nic mnie ju\'bf nie obchodzi\'b3y, pysza\'b3kowato\'9c\'e6 nauki, cech\'f3
w, sztuki budzi\'b3y we mnie wstr\'eat; moje pogl\'b9dy, m\'f3j smak, m\'f3j spos\'f3b my\'9clenia, kt\'f3rym niegdy\'9c ol\'9cniewa\'b3em jako cz\'b3owiek zdolny i lubiany, by\'b3y teraz zaniedbane, zdzicza\'b3e i dla ludzi podejrzane. Je\'bf
eli nawet w tych wszystkich moich bolesnych przemianach zyska\'b3em co\'9c niewidzialnego i nieuchwytnego - musia\'b3em za to drogo zap\'b3aci\'e6 i raz po raz \'bfycie moje stawa\'b3o si\'ea twardsze, ci\'ea\'bfsze, samotniejsze i bardziej zagro\'bf
one. Zaiste, nie mia\'b3em \'bfadnego powodu \'bfyczy\'e6 sobie dalszego ci\'b9gu tej drogi, kt\'f3ra wiod\'b3a mnie w coraz rzadsz\'b9 atmosfer\'ea, podobnie jak \'f3w dym z jesiennej pie\'9cni Nietzschego.
\par Ach tak, znam te prze\'bfycia, znam a\'bf za dobrze te przemiany, kt\'f3re los przeznacza swym najbardziej wra\'bfliwym dzieciom troski. Znam je, jak ambitny, lecz pechowy my\'9cliwy zna etapy polowania, jak stary gie\'b3dziarz etapy spekulacj
i, zysku, niepewno\'9cci, chwiejno\'9cci, bankructwa. Czy\'bf naprawd\'ea mia\'b3bym to jeszcze raz prze\'bfywa\'e6? Ca\'b3\'b9 t\'ea m\'eaczarni\'ea, ca\'b3\'b9 t\'ea ob\'b3\'b9kan\'b9 bied\'ea, wszystkie te wejrzenia w ma\'b3o\'9c\'e6 i bezwarto\'9c
ciowo\'9c\'e6 w\'b3asnego \'93ja\'94, ca\'b3\'b9 t\'ea okropn\'b9 trwog\'ea przed kl\'eask\'b9, ca\'b3y ten l\'eak \'9cmierci? Czy\'bf nie by\'b3oby m\'b9drzej i pro\'9cciej ustrzec si\'ea powt\'f3rzenia tylu cierpie\'f1 i uciec? Z pewno\'9cci\'b9, by\'b3
oby m\'b9drzej i pro\'9cciej. Cho\'e6by to wszystko, co w ksi\'b9\'bfeczce o wilku stepowym powiedziano na temat \'93samob\'f3jcy\'94, mia\'b3o si\'ea tak czy inaczej, nikt nie mo\'bfe mi zabroni\'e6 przyjemno\'9cci oszcz\'eadzenia sobie za pomoc\'b9
gazu, brzytwy czy rewolweru powt\'f3rki tego procesu, kt\'f3rego gorzk\'b9 bolesno\'9c\'e6 nazbyt cz\'easto i g\'b3\'eaboko musia\'b3em prze\'bfywa\'e6. Nie, do licha, nie istnieje w \'9cwiecie \'bfadna moc, kt\'f3ra mog\'b3aby \'bf\'b9da\'e6 ode mnie, b
ym raz jeszcze spotka\'b3 si\'ea sam na sam z jej potwornymi okropno\'9cciami i raz jeszcze przeszed\'b3 nowe kszta\'b3towanie, now\'b9 inkarnacj\'ea, kt\'f3rej celem i kresem nie by\'b3yby przecie\'bf spok\'f3j i cisza, lecz wci\'b9\'bf
nowe samounicestwienie, wci\'b9\'bf nowe samokszta\'b3towanie! Niechby nawet samob\'f3jstwo by\'b3o g\'b3upie, tch\'f3rzliwe i pod\'b3e, niechby by\'b3o nies\'b3awnym i haniebnym wyj\'9cciem zapasowym - ka\'bfde, nawet najbardziej ha\'f1bi\'b9ce wyj\'9c
cie z tego m\'b3yna cierpie\'f1 jest gor\'b9co po\'bf\'b9dane, tu ju\'bf nie ma teatru szlachetno\'9cci i heroizmu, tu postawiono mnie przed prostym wyborem mi\'eadzy ma\'b3ym, przelotnym b\'f3lem a pal\'b9cym, nieko\'f1cz\'b9cym si\'ea, trudnym do wyobra
\'bfenia cierpieniem. Zbyt ju\'bf cz\'easto bywa\'b3em w moim ci\'ea\'bfkim, zwariowanym \'bfyciu szlachetnym Don Kichotem i przedk\'b3ada\'b3em honor nad przyjemno\'9c\'e6, bohaterstwo nad rozum. Do\'9c\'e6 tego, koniec z tym.
\par Przez szyby ws\'b9cza\'b3 si\'ea ju\'bf o\'b3owiany, przekl\'eaty ranek zimowego, d\'bfd\'bfystego dnia, kiedy wreszcie po\'b3o\'bfy\'b3em si\'ea spa\'e6. Do \'b3\'f3\'bfka zabra\'b3em ze sob\'b9
postanowienie. Lecz w chwili zasypiania, nieznacznie, na ostatniej granicy \'9cwiadomo\'9cci, b\'b3ysn\'b9\'b3 przede mn\'b9 na moment \'f3w przedziwny fragment z ksi\'b9\'bfeczki o wilku stepowym, w kt\'f3rym jest mowa o \'93nie\'9cmiertelnych\'94
, a z tym wi\'b9za\'b3o si\'ea nawiedzaj\'b9ce mnie wspomnienie, \'bfe niekiedy, a nawet ca\'b3kiem niedawno, czu\'b3em si\'ea dostatecznie bliski nie\'9cmiertelnym, by w jednym jedynym takcie starej muzyki wysmakowa\'e6 ca\'b3\'b9 ich ch\'b3odn\'b9, jasn
\'b9, surowo u\'9cmiechaj\'b9c\'b9 si\'ea m\'b9dro\'9c\'e6. Wspomnienie to wy\'b3oni\'b3o si\'ea nag\'b3e, zab\'b3ys\'b3o i zgas\'b3o, a na czo\'b3o moje po\'b3o\'bfy\'b3 si\'ea ci\'ea\'bfki jak o\'b3\'f3w sen. Obudziwszy si\'ea ko\'b3o po\'b3u
dnia, odnalaz\'b3em w sobie niebawem wyja\'9cnion\'b9 sytuacj\'ea; na nocnym stoliku le\'bfa\'b3a ksi\'b9\'bfeczka i m\'f3j wiersz, przyja\'9fnie i ch\'b3odno spogl\'b9da\'b3o na mnie, z zam\'eatu ostatnich chwil sytuacji \'bf
yciowej, moje postanowienie, kt\'f3re w ci\'b9gu nocy, we \'9cnie, uwypukli\'b3o si\'ea i umocni\'b3o. Po\'9cpiech nie by\'b3 konieczny, moja decyzja \'9cmierci nie by\'b3a chwilowym kaprysem. By\'b3a dojrza\'b3ym twardym owocem, kt\'f3ry powoli wzrasta
\'b3 i nabiera\'b3 wagi, \'b3agodnie ko\'b3ysa\'b3 si\'ea na wietrze losu, by\'b3em przekonany, \'bfe nast\'eapny podmuch z pewno\'9cci\'b9 go str\'b9ci. Mia\'b3em w mojej podr\'f3\'bfnej apteczce znakomity \'9crodek przeciwb\'f3lowy, jaki\'9c szczeg\'f3
lnie silny preparat opiumowy, na kt\'f3rego za\'bfycie pozwala\'b3em sobie bardzo rzadko i odmawia\'b3em go sobie ca\'b3ymi miesi\'b9cami; bra\'b3em ten silnie osza\'b3amiaj\'b9cy \'9crodek, kiedy n\'eaka\'b3y mnie fizyczne b\'f3
le nie do zniesienia. Do samob\'f3jstwa jednak \'9crodek ten niestety si\'ea nie nadawa\'b3, wypr\'f3bowa\'b3em go ju\'bf przed wieloma laty. W\'f3wczas, a by\'b3 to okres, kiedy zn\'f3w ogarn\'ea\'b3a mnie rozpacz, po\'b3kn\'b9\'b3em spor\'b9 dawk\'ea
tego specyfiku, kt\'f3ra wystarczy\'b3aby do u\'9cmiercenia sze\'9cciu ludzi, mnie jednak nie zabi\'b3a. Zasn\'b9\'b3em wprawdzie i le\'bfa\'b3em przez kilka godzin bez przytomno\'9cci, potem jednak, ku memu straszliwemu rozczarowaniu, zbudzi\'b3
y mnie gwa\'b3towne kurcze \'bfo\'b3\'b9dka, zwymiotowa\'b3em ca\'b3\'b9 trucizn\'ea, nie odzyskawszy pe\'b3nej przytomno\'9cci, i zn\'f3w zasn\'b9\'b3em, by nast\'eapnego dnia w po\'b3udnie powr\'f3ci\'e6 ca\'b3kowicie do koszmarnej trze\'9fwo\'9c
ci, z wypalonym, pustym m\'f3zgiem i prawie ca\'b3kowicie zamroczon\'b9 pami\'eaci\'b9. Poza pewnym okresem bezsenno\'9cci i dokuczliwych b\'f3l\'f3w \'bfo\'b3\'b9dkowych, trucizna nie pozostawi\'b3a \'bfadnych \'9clad\'f3w.
\par Ten wi\'eac \'9crodek nie wchodzi\'b3 w rachub\'ea. Ale mojemu postanowieniu nada\'b3em teraz nast\'eapuj\'b9cy kszta\'b3t: je\'9cliby zn\'f3w mia\'b3o doj\'9c\'e6 do tego, \'bfe musia\'b3bym si\'eagn\'b9\'e6 po ten \'9crodek nasenny, niech mi wolno b\'ea
dzie zamiast kr\'f3tkotrwa\'b3ego wyzwolenia zastosowa\'e6 ostateczno\'9c\'e6, czyli \'9cmier\'e6, i to \'9cmier\'e6 pewn\'b9, niezawodn\'b9, od kuli lub brzytwy. W ten spos\'f3b sytuacja by\'b3a wyja\'9cniona - gdy\'bf czeka\'e6 do dnia moich pi\'ea\'e6
dziesi\'b9tych urodzin, zgodnie z dowcipnym zaleceniem ksi\'b9\'bfeczki o wilku stepowym, wydawa\'b3o mi si\'ea jednak za d\'b3ugo, do tego czasu brakowa\'b3o jeszcze dw\'f3ch lat. Gdyby to mia\'b3o nast\'b9pi\'e6 za rok albo za miesi\'b9c, albo nawet ju
\'bf jutro - furtka by\'b3a otwarta.
\par }{\cf1\cgrid0
\par
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Nie mog\'ea powiedzie\'e6, \'bfeby ta \'93decyzja\'94 w du\'bfym stopniu zmieni\'b3a moje \'bfycie. Uczyni\'b3a mnie troch\'ea oboj\'eatniejszym na dolegliwo\'9cci, troch\'ea bardziej beztroskim w u\'bfywaniu opium i wina, troch\'ea
ciekawszym granicy ludzkiej wytrzyma\'b3o\'9cci, to wszystko. Mocniej natomiast dzia\'b3a\'b3y inne prze\'bfycia z tego wieczoru. }{\i\cf1\cgrid0 Traktat o wilku stepowym}{\f1296\cf1\cgrid0 czyta\'b3em jeszcze nie raz, b\'b9d\'9f z oddaniem i wdzi\'ea
czno\'9cci\'b9, jak gdybym wiedzia\'b3, \'bfe jaki\'9c niewidzialny mag m\'b9drze kieruje moim przeznaczeniem, b\'b9d\'9f z szyderstwem i pogard\'b9 wobec trze\'9fwo\'9cci traktatu, kt\'f3ry zdawa\'b3 si\'ea zupe\'b3nie nie rozumie\'e6
specyficznego nastroju i napi\'eacia mojego \'bfycia. To, co tu napisano o wilkach stepowych i samob\'f3jcach, jest mo\'bfe ca\'b3kiem dobre i m\'b9dre, dotyczy\'b3o gatunku, typu, by\'b3o pomys\'b3ow\'b9 abstrakcj\'b9
; natomiast moja osoba, moja, mnie tylko w\'b3a\'9cciwa dusza, m\'f3j w\'b3asny, jednostkowy los nie da si\'ea chyba z\'b3owi\'e6 w tak grub\'b9 sie\'e6.
\par Lecz bardziej ni\'bf wszystko inne zajmowa\'b3a mnie owa halucynacja czy wizja na murze ko\'9ccielnym, owo wiele obiecuj\'b9ce obwieszczenie pl\'b9saj\'b9cego, \'9cwietlnego pisma, kt\'f3re pokrywa\'b3o si\'ea z aluzjami traktatu. Wiele mi tam obiecywano,
g\'b3osy tego obcego \'9cwiata ogromnie podnieci\'b3y moj\'b9 ciekawo\'9c\'e6, cz\'easto rozmy\'9cla\'b3em nad tym, pogr\'b9\'bfony w zadumie przez wiele godzin. I coraz dobitniej przemawia\'b3o do mnie ostrze\'bfenie tych napis\'f3w: \'93Nie dla ka\'bf
dego!\'94 i \'93Tylko dla ob\'b3\'b9kanych!\'94 Musia\'b3em wiec by\'e6 ob\'b3\'b9kany i daleko odsun\'b9\'e6 si\'ea od \'93ka\'bfdego\'94, je\'9cliby owe g\'b3osy mia\'b3y mnie dosi\'eagn\'b9\'e6, a owe \'9cwiaty do mnie przem\'f3wi\'e6. M\'f3j Bo\'bf
e, czy\'bf nie by\'b3em ju\'bf od dawna dostatecznie oddalony od \'bfycia \'93ka\'bfdego\'94, od bytu i sposobu my\'9clenia normalnych ludzi, czy\'bf nie by\'b3em od dawna dostatecznie wyizolowany i ob\'b3\'b9kany? A jednak w g\'b3\'ea
bi duszy doskonale rozumia\'b3em to wo\'b3anie, to wezwanie do ob\'b3\'eadu, do odrzucenia rozumu, hamulc\'f3w i bur\'bfujstwa, do poddania si\'ea falom pozbawionego prawide\'b3 \'9cwiata duszy i fantazji. Pewnego dnia, kiedy zn\'f3
w nadaremnie przeszukiwa\'b3em ulice i place, szukaj\'b9c cz\'b3owieka z transparentem, i par\'ea razy uwa\'bfnie przeszed\'b3em obok muru z niewidzialn\'b9 bram\'b9, spotka\'b3em na przedmie\'9cciu \'8cwi\'eatego Marcina kondukt pogrzebowy. Przygl\'b9daj
\'b9c si\'ea twarzom \'bfa\'b3obnik\'f3w drepcz\'b9cych za karawanem, my\'9cla\'b3em: Gdzie w tym mie\'9ccie, gdzie na tym \'9cwiecie \'bfyje cz\'b3owiek, kt\'f3rego \'9cmier\'e6 by\'b3aby dla mnie strat\'b9? I gdzie jest cz\'b3owiek, dla kt\'f3rego moja
\'9cmier\'e6 mia\'b3aby jakie\'9c znaczenie? Istnieje wprawdzie moja kochanka, Erika, no tak; ale od dawna \'bfyjemy w bardzo lu\'9fnym zwi\'b9zku, widujemy si\'ea rzadko bez k\'b3\'f3tni, a chwilowo nie znam nawet miejsca jej pobytu. Przychodzi\'b3
a do mnie od czasu do czasu albo ja je\'9fdzi\'b3em do niej, a poniewa\'bf oboje jeste\'9cmy lud\'9fmi samotnymi i trudnymi, o pokrewnych duszach i chorobach duszy, wi\'eac mimo wszystko utrzyma\'b3a si\'ea mi\'eadzy nami jaka\'9c wi\'ea\'9f
. Ale czy nie odetchn\'ea\'b3aby mo\'bfe i nie odczu\'b3a ulgi na wiadomo\'9c\'e6 o mojej \'9cmierci? Tego nie wiedzia\'b3em, nie wiedzia\'b3em te\'bf nic o trwa\'b3o\'9cci moich w\'b3asnych uczu\'e6. Trzeba \'bfy\'e6 w tym, co normalne i mo\'bf
liwe, aby m\'f3c co\'9c wiedzie\'e6 o takich sprawach.
\par Tymczasem, id\'b9c za chwilowym kaprysem, przy\'b3\'b9czy\'b3em si\'ea do pogrzebu i pod\'b9\'bfy\'b3em za \'bfa\'b3obnikami na cmentarz, nowoczesny, cementowy i szykowny, z krematorium i wszystkimi mo\'bfliwymi szykanami. Naszego
nieboszczyka jednak nie spalono, lecz jego trumn\'ea wy\'b3adowano przy skromnym, ziemnym dole; przygl\'b9da\'b3em si\'ea hienom cmentarnym, pracownikom zak\'b3adu pogrzebowego i ksi\'eadzu, przy wype\'b3nianiu funkcji, kt\'f3rym tak dalece starali si
\'ea nada\'e6 pozory uroczysto\'9cci i \'bfa\'b3oby, \'bfe, przem\'eaczeni gorliwo\'9cci\'b9 w\'b3o\'bfon\'b9 w ten teatr, zak\'b3opotani i zak\'b3amani, popadli w \'9cmieszno\'9c\'e6; widzia\'b3em, jak pokrywa\'b3 ich czarny, zawodowy uniform, jak si\'ea
starali wprawi\'e6 \'bfa\'b3obne grono w odpowiedni nastr\'f3j i zmusi\'e6 je do ugi\'eacia kolan przed majestatem \'9cmierci. By\'b3 to jednak trud daremny, nikt nie p\'b3aka\'b3, zdawa\'b3o si\'ea, \'bfe zmar\'b3y nikomu nie by\'b3 potrzebny. Nikogo te
\'bf nie uda\'b3o si\'ea nak\'b3oni\'e6 do pobo\'bfnego nastroju, a gdy ksi\'b9dz raz po raz zwraca\'b3 si\'ea do zebranych ze s\'b3owami \'93drodzy bracia w Chrystusie\'94, milcz\'b9ce twarze tych handlowc\'f3w, kupc\'f3w i piekarzy oraz ich \'bfon spogl
\'b9da\'b3y z wymuszon\'b9 powag\'b9 w ziemi\'ea, zak\'b3opotane i zak\'b3amane, wyra\'bfaj\'b9ce jedno tylko \'bfyczenie: \'bfeby ta niemi\'b3a ceremonia sko\'f1czy\'b3a si\'ea jak najpr\'eadzej. No i si\'ea sko\'f1czy\'b3a, dwaj najpierwsi z \'93
braci w Chrystusie\'94 u\'9ccisn\'eali r\'eak\'ea m\'f3wcy, otarli o najbli\'bfszy brzeg trawnika wilgotn\'b9 glin\'ea z but\'f3w, glin\'ea, w kt\'f3r\'b9 z\'b3o\'bfyli swego zmar\'b3ego, twarze sta\'b3y si\'ea
od razu zwyczajne i ludzkie, a jedna z nich nagle wyda\'b3a mi si\'ea znajoma - by\'b3 to, zdaje si\'ea, ten cz\'b3owiek, kt\'f3ry wtedy ni\'f3s\'b3 plakat i wcisn\'b9\'b3 mi do r\'eaki ksi\'b9\'bfeczk\'ea.
\par W chwili kiedy mi si\'ea wyda\'b3o, \'bfe go poznaj\'ea, odwr\'f3ci\'b3 si\'ea, schyli\'b3 i majstrowa\'b3 co\'9c przy czarnych spodniach, kt\'f3re pedantycznie zawija\'b3 nad butami, po czym szybko uciek\'b3, \'9cciskaj\'b9c pod pach\'b9 parasol. Pobieg
\'b3em za nim, dop\'eadzi\'b3em go, skin\'b9\'b3em mu g\'b3ow\'b9, ale zdawa\'b3 si\'ea mnie nie poznawa\'e6.
\par - Czy dzi\'9c wieczorem nie b\'eadzie imprezy? - zapyta\'b3em, pr\'f3buj\'b9c mrugn\'b9\'e6 do niego porozumiewawczo, jak to czyni\'b9 miedzy sob\'b9 wtajemniczeni. Ale dawno min\'ea\'b3y te czasy, kiedy by\'b3em bieg\'b3y w tego rodzaju mimicznych \'e6
wiczeniach; przy moim trybie \'bfycia omal ju\'bf m\'f3wi\'e6 zapomnia\'b3em; sam czu\'b3em, \'bfe robi\'ea tylko g\'b3upi grymas.
\par - Impreza? - mrukn\'b9\'b3 cz\'b3owiek i spojrza\'b3 mi obco w twarz. - Cz\'b3owieku, id\'9f pan do \'93Czarnego Or\'b3a\'94, je\'9cli masz pan takie zachcianki.
\par Rzeczywi\'9ccie, nie by\'b3em ju\'bf pewny, czy to on. Rozczarowany szed\'b3em dalej, nie wiedzia\'b3em dok\'b9d, nie istnia\'b3y dla mnie \'bfadne cele, \'bfadne d\'b9\'bfenia, \'bfadne obowi\'b9zki. \'afycie mia\'b3o obrzydliwie gorzki smak, czu\'b3
em, jak narastaj\'b9cy od dawna wstr\'eat osi\'b9ga sw\'f3j szczyt, jak \'bfycie mnie wy\'b3\'b9cza i odrzuca. W\'9cciek\'b3y bieg\'b3em przez szare miasto, zdawa\'b3o mi si\'ea, \'bfe wszystko czu\'e6 wilgotn\'b9 ziemi\'b9
i pogrzebem. Nie, nad moim grobem nie b\'eadzie wolno stan\'b9\'e6 \'bfadnemu z tych zwiastun\'f3w \'9cmierci w sutannie z sentymentalnym, braterskim gl\'eadzeniem! Ach, gdzie bym tylko spojrza\'b3, dok\'b9d tylko skierowa\'b3bym my\'9c
l, nigdzie nie czeka\'b3a na mnie rado\'9c\'e6, nikt mnie nie przywo\'b3ywa\'b3, nic mnie nie n\'eaci\'b3o, wszystko czu\'e6 by\'b3o zgni\'b3ym zu\'bfyciem, zgni\'b3ym, po\'b3owicznym zadowoleniem, wszystko by\'b3o stare, zwi\'ead\'b3e, szare, rozlaz\'b3
e, wyczerpane do dna. M\'f3j Bo\'bfe, jak\'bfe to by\'b3o mo\'bfliwe? Jak mog\'b3o si\'ea to sta\'e6 ze mn\'b9, uskrzydlonym m\'b3odzie\'f1cem, poet\'b9, przyjacielem muz, obie\'bfy\'9cwiatem, \'bfarliwym idealist\'b9? Jak mog\'b3o mnie nawiedzi\'e6
, skradaj\'b9c si\'ea powoli, to pora\'bfenie, ta nienawi\'9c\'e6 do siebie i wszystkich, to zahamowanie wszelkich uczu\'e6, to g\'b3\'eabokie, z\'b3e zniech\'eacenie, to obrzyd\'b3e piek\'b3o pustki serca i rozpaczy? Przechodz\'b9c ko\'b3
o biblioteki, spotka\'b3em m\'b3odego profesora; dawniej prowadzi\'b3em z nim od czasu do czasu rozmowy, a podczas mojego ostatniego pobytu w tym mie\'9ccie przed paru laty nawet kilkakrotnie odwiedzi\'b3em go w jego mieszkaniu, by pogada\'e6
o wschodnich mitologiach, dziedzinie, kt\'f3r\'b9 si\'ea w\'f3wczas \'bfywo interesowa\'b3em. Uczony szed\'b3 mi naprzeciw, sztywny i troch\'ea kr\'f3tkowzroczny, pozna\'b3 mnie dopiero w chwili, gdy zamierza\'b3em go min\'b9\'e6. Zwr\'f3ci\'b3 si\'ea
do mnie z wielk\'b9 serdeczno\'9cci\'b9, a ja, w moim \'bfa\'b3osnym nastroju, by\'b3em mu za to prawie wdzi\'eaczny. Uradowa\'b3 si\'ea i o\'bfywi\'b3, przypomina\'b3 mi szczeg\'f3\'b3y naszych dawniejszych rozm\'f3w, zapewnia\'b3, \'bfe wiele zawdzi
\'eacza moim impulsom i \'bfe cz\'easto o mnie my\'9cla\'b3; od tego czasu rzadko prowadzi\'b3 z kolegami tak pobudzaj\'b9ce i p\'b3odne dyskusje. Zapyta\'b3, od kiedy przebywam w mie\'9ccie (sk\'b3ama\'b3em, \'bfe od kilku dni) i dlaczego nie odwiedzi
\'b3em go dotychczas. Spojrza\'b3em w m\'b9dr\'b9, dobr\'b9 twarz tego grzecznego cz\'b3owieka, uzna\'b3em t\'ea scen\'ea w\'b3a\'9cciwie za \'9cmieszn\'b9, ale mimo to rozkoszowa\'b3em si\'ea jak zg\'b3odnia\'b3y pies okruchami ciep\'b3a, \'b3
ykiem sympatii, k\'easem uznania. Wzruszony wilk stepowy, Harry, szczerzy\'b3 z\'eaby, do wyschni\'eatej paszczy nap\'b3ywa\'b3a mu \'9clina, sentymentalizm, wbrew jego woli, zgina\'b3 mu kark. Wykr\'eaca\'b3em si\'ea wi\'eac gorliwie, \'bf
e jestem tu tylko przejazdem, w celach naukowych, i \'bfe poza tym niezbyt dobrze si\'ea czuj\'ea, inaczej by\'b3bym go oczywi\'9ccie kiedy\'9c odwiedzi\'b3. A gdy zaprasza\'b3 mnie serdecznie, \'bfebym jeszcze dzisiejszy wiecz\'f3r sp\'eadzi\'b3
u niego, przyj\'b9\'b3em z wdzi\'eaczno\'9cci\'b9 zaproszenie, prosi\'b3em, by pozdrowi\'b3 \'bfon\'ea, przy czym od o\'bfywionego m\'f3wienia i u\'9cmiechania si\'ea bola\'b3y mnie policzki, kt\'f3re odwyk\'b3y ju\'bf od tego rodzaju wysi\'b3
ku. I podczas gdy ja, Harry Haller, sta\'b3em tu na ulicy, zaskoczony i obsypany pochlebstwami, uprzejmy i pe\'b3en zapa\'b3u, u\'9cmiechaj\'b9c si\'ea do tej kr\'f3tkowzrocznej, poczciwej fizjonomii grzecznego cz\'b3owieka, \'f3w drugi Harry sta\'b3
obok i u\'9cmiecha\'b3 si\'ea szyderczo, szczerzy\'b3 z\'eaby i my\'9cla\'b3, jakim to ja jestem dziwnym, pomylonym i zab\'b3\'b9kanym bratem, skoro jeszcze przed dwiema minutami z w\'9cciek\'b3o\'9cci\'b9 szczerzy\'b3em k\'b3y przeciw temu ca\'b3
emu przekl\'eatemu \'9cwiatu, a teraz na pierwsze wezwanie, na pierwsze spokojne pozdrowienie jakiego\'9c szacownego poczciwca, wzruszony i nadgorliwy, m\'f3wi\'ea \'93tak\'94 i \'93amen\'94, i tarzam si\'ea jak prosie w rozkoszy z powodu odrobiny ciep
\'b3a, szacunku i uprzejmo\'9cci. Tak wi\'eac naprzeciw grzecznego profesora sta\'b3o dw\'f3ch Harrych, dwie wyj\'b9tkowo antypatyczne figury, wyszydzali si\'ea wzajemnie, obserwowali si\'ea
nawzajem, pluli na siebie i - jak zawsze w takich sytuacjach - zadawali sobie pytania: czy to po prostu ludzka g\'b3upota i s\'b3abo\'9c\'e6, powszechne ludzkie przeznaczenie, czy te\'bf ten sentymentalny egoizm, brak charakteru, niechlujstwo i dwulicowo
\'9c\'e6 uczu\'e6 jest tylko specyficzn\'b9 cech\'b9 wilka stepowego. Je\'9cli to bezece\'f1stwo jest og\'f3lnoludzkie, w\'f3wczas moja pogarda dla \'9cwiata mo\'bfe si\'ea na nie rzuci\'e6 ze wzmo\'bfon\'b9 si\'b3\'b9; je\'9cli natomiast jest tylko moj
\'b9 osobist\'b9 s\'b3abo\'9cci\'b9, to stwarza okazj\'ea do orgii pogardy dla samego siebie.
\par Wobec k\'b3\'f3tni obu Harrych profesor popad\'b3 prawie w niepami\'ea\'e6; nagle sta\'b3 mi si\'ea zn\'f3w natr\'eatny i pilno mi by\'b3o pozby\'e6 si\'ea go. D\'b3ugo patrzy\'b3em za nim, jak odchodzi\'b3 ogo\'b3ocon\'b9 z li\'9cci alej\'b9, dob
rodusznym i troch\'ea \'9cmiesznym kroczkiem idealisty, cz\'b3owieka wierz\'b9cego. W mojej duszy toczy\'b3a si\'ea gwa\'b3towna walka i podczas gdy zmaga\'b3em si\'ea z podst\'eapnie dr\'b9\'bf\'b9cym mnie artretyzmem, machinalnie kurczy\'b3em i prostowa
\'b3em sztywne palce, musia\'b3em przyzna\'e6, \'bfe da\'b3em si\'ea otumani\'e6, \'bfe wpakowa\'b3em sobie na kark zaproszenie na kolacj\'ea o wp\'f3\'b3 do \'f3smej wieczorem wraz z obowi\'b9zkiem uprzejmo\'9c
ci, naukowej gadaniny i obserwacji cudzego szcz\'ea\'9cciu rodzinnego. Wr\'f3ci\'b3em do domu z\'b3y, zmiesza\'b3em koniak z wod\'b9, popi\'b3em tym tabletki przeciwartretyczne, po\'b3o\'bfy\'b3em si\'ea na tapczanie i pr\'f3bowa\'b3em czyta\'e6
. Gdy wreszcie zdo\'b3a\'b3em si\'ea nieco wci\'b9gn\'b9\'e6 w }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Podr\'f3\'bf Zofii z K\'b3ajpedy do Saksonii}{\f1296\cf1\cgrid0 , urocze stare powie\'9ccid\'b3o z osiemnastego wieku, przypomnia\'b3
em sobie nagle zaproszenie, nieogolony zarost i konieczno\'9c\'e6 przebrania si\'ea. B\'f3g jeden wie, po co sobie tego piwa nawarzy\'b3em! No, Harry, wstawaj, od\'b3\'f3\'bf ksi\'b9\'bfk\'ea, namydl si\'ea, podrap sobie podbr\'f3dek do krwi, ubierz si
\'ea i ciesz si\'ea lud\'9fmi! Kiedy si\'ea namydli\'b3em, przyszed\'b3 mi na my\'9cl ohydny gliniasty d\'f3\'b3 na cmentarzu, do kt\'f3rego dzi\'9c spuszczono na sznurach nieznajomego, i wykrzywione twarze znudzonych \'93braci w Chrystusie\'94, i jako
\'9c nawet nie mog\'b3em si\'ea z tego \'9cmia\'e6. Tam, my\'9cla\'b3em, ko\'f1czy\'b3o si\'ea wszystko, przy owym wstr\'eatnym glinianym dole, przy g\'b3upich, zak\'b3opotanych s\'b3owach kaznodziei, w obecno\'9cci g\'b3upich, zak\'b3
opotanych min zebranych \'bfa\'b3obnik\'f3w, w obliczu beznadziejnego widoku wszystkich tych krzy\'bfy i tablic z blachy i marmuru, w otoczeniu tych wszystkich sztucznych kwiat\'f3w z drutu i szk\'b3a, tam by\'b3 kres nie tylko nieznajomego, tam b\'ea
dzie nie tylko jutro czy pojutrze r\'f3wnie\'bf i m\'f3j kres, kiedy mnie zagrzebi\'b9, zakopi\'b9 w b\'b3oto w\'9cr\'f3d zak\'b3opotania i zak\'b3amania uczestnik\'f3w, nie, tak ko\'f1czy\'b3o si\'ea wszystko, wszelkie nasze d\'b9\'bfenie, ca\'b3
a nasza kultura, wiara, ca\'b3a nasza rado\'9c\'e6 i ch\'ea\'e6 do \'bfycia, kt\'f3ra jest tak bardzo chora i kt\'f3r\'b9 wkr\'f3tce te\'bf tam pogrzebi\'b9. Cmentarzem jest \'9c
wiat naszej kultury, tu Chrystus i Sokrates, Mozart i Haydn, Dante i Goethe byli ju\'bf tylko \'9clepymi imionami na rdzewiej\'b9cych blaszanych tablicach, otoczonymi przez zak\'b3opotanych i zak\'b3amanych \'bfa\'b3obnik\'f3w, kt\'f3rzy du\'bf
o daliby za to, \'bfeby m\'f3c jeszcze wierzy\'e6 w te blaszane tablice, niegdy\'9c dla nich \'9cwi\'eate, kt\'f3rzy wiele daliby za to, \'bfeby m\'f3c powiedzie\'e6 chocia\'bf uczciwe, powa\'bfne s\'b3owo smutku i \'bfa\'b3oby na temat tego zaginionego
\'9cwiata, i kt\'f3rym w zamian za to wszystko nie pozosta\'b3o nic pr\'f3cz wystawania nad czyim\'9c grobem z zak\'b3opotanym grymasem u\'9cmiechu. W\'9cciek\'b3y rozdrapa\'b3em sobie zn\'f3w na brodzie wiecznie to samo miejsce i przez chwil\'ea tamowa
\'b3em krew, musia\'b3em jednak mimo to raz jeszcze zmieni\'e6 \'9cwie\'bfo w\'b3o\'bfony ko\'b3nierzyk i absolutnie nie wiedzia\'b3em, po co to wszystko robi\'ea, gdy\'bf nie mia\'b3em najmniejszej ochoty i\'9c\'e6 z t\'b9 wizyt\'b9. Ale jaka\'9c cz\'b9
stka Harry'ego zn\'f3w gra\'b3a komedi\'ea, nazywa\'b3a profesora sympatycznym ch\'b3opem, t\'easkni\'b3a za odrobin\'b9 cz\'b3owieczego zapachu, za pogaw\'eadk\'b9 i towarzystwem, przypomnia\'b3a sobie \'b3adn\'b9 \'bfon\'ea profesora, uznawa\'b3a my\'9c
l o wieczorze u mi\'b3ych gospodarzy w gruncie rzeczy za wcale obiecuj\'b9c\'b9 i pomog\'b3a mi przyklei\'e6 angielski plaster na brodzie, ubra\'e6 si\'ea i zawi\'b9za\'e6 przyzwoity krawat, a w ko\'f1cu \'b3agodnie odwiod\'b3a mnie od przemo\'bfnej ch
\'eaci pozostania w domu. R\'f3wnocze\'9cnie my\'9cla\'b3em: tak jak si\'ea teraz ubieram i wychodz\'ea, odwiedzam profesora i wymieniam z nim mniej lub bardziej fa\'b3szywe grzeczno\'9cci, przy tym czyni\'ea wszystko to bez w\'b3a\'9cciwej ch\'ea
ci, tak post\'eapuje, \'bfyje i dzia\'b3a wi\'eakszo\'9c\'e6 ludzi, dzie\'f1 w dzie\'f1, godzina za godzin\'b9, z musu, wcale tego nie chc\'b9c, sk\'b3adaj\'b9 wizyty, prowadz\'b9 rozmowy, odsiaduj\'b9 godziny w urz\'ea
dach i biurach, wszystko z musu, mechanicznie, wbrew woli, cho\'e6 r\'f3wnie dobrze mog\'b3yby to wykona\'e6 lub tego nie wykona\'e6 maszyny; i ten wiecznie funkcjonuj\'b9cy mechanizm nie pozwala im uprawia\'e6, podobnie jak ja to czyni\'ea, krytyki w\'b3
asnego \'bfycia, poznawa\'e6 i odczuwa\'e6 jego g\'b3upoty i p\'b3ytko\'9cci, jego deformacji i zawik\'b3a\'f1, jego beznadziejnego smutku i pustki. O tak, i ci ludzie maj\'b9 po stokro\'e6 racj\'ea, \'bfe tak \'bfyj\'b9, \'bfe rozgrywaj\'b9
swoje gierki, \'bfe uganiaj\'b9 si\'ea za swoimi rzekomo wa\'bfnymi sprawami, zamiast broni\'e6 si\'ea przed przygn\'eabiaj\'b9c\'b9 mechanik\'b9 i rozpaczliwie spogl\'b9da\'e6 w pr\'f3\'bfni\'ea, tak jak czyni\'ea to ja \endash cz\'b3
owiek wykolejony. Je\'9cli na tych kartkach niekiedy daj\'ea wyraz swej pogardzie wobec ludzi albo ich wyszydzam, to nie nale\'bfy s\'b9dzi\'e6, \'bfe chcia\'b3bym ich obarczy\'e6 win\'b9, oskar\'bfy\'e6 i innych uczyni\'e6 odpowiedzialnymi za moj\'b9
osobist\'b9 bied\'ea. Natomiast, skoro ju\'bf zaszed\'b3em tak daleko i stoj\'ea na kraw\'eadzi \'bfycia, gdzie pogr\'b9\'bfa si\'ea ono w bezdenn\'b9 ciemno\'9c\'e6, post\'eapuj\'ea nies\'b3usznie i k\'b3ami\'ea, je\'9cli usi\'b3uj\'ea \'b3udzi\'e6
siebie i innych, \'bfe i mnie dotyczy \'f3w mechanizm, \'bfe i ja nale\'bf\'ea jeszcze do tego powabnego, dziecinnego \'9cwiata wiecznej zabawy.
\par }\pard\plain \s18\qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296\cf1 Tote\'bf i wiecz\'f3r by\'b3 odpowiednio osobliwy. Przed domem znajomego zatrzyma\'b3em si
\'ea na chwil\'ea i spojrza\'b3em w g\'f3r\'ea na okna. A wi\'eac to tutaj mieszka ten cz\'b3owiek, pomy\'9cla\'b3em, i przez ca\'b3e lata wykonuje swoj\'b9 prac\'ea, czyta i komentuje teksty, szuka powi\'b9za\'f1
mitologiami Azji Mniejszej i Indii i jest przy tym zadowolony, gdy\'bf wierzy w warto\'9c\'e6 swej pracy, wierzy w nauk\'ea, kt\'f3rej s\'b3u\'bfy, wierzy w warto\'9c\'e6 czystej wiedzy, w celowo\'9c\'e6 gromadzenia jej, wierzy bowiem w post\'eap, w rozw
\'f3j. Nie bra\'b3 udzia\'b3u w wojnie, nie prze\'bfy\'b3 wywo\'b3anego przez Einsteina wstrz\'b9su, kt\'f3ry zachwia\'b3 dotychczasowymi podstawami my\'9clenia (uwa\'bfa\'b3, \'bfe to obchodzi tylko matematyk\'f3w), nie widzi, \'bfe doko\'b3
a niego szykuje si\'ea druga wojna, uwa\'bfa \'afyd\'f3w i komunist\'f3w za godnych nienawi\'9cci, jest dobrym, bezmy\'9clnym, zadowolonym, bior\'b9cym siebie serio dzieckiem, kt\'f3remu mo\'bfna pozazdro\'9cci\'e6. Zdoby\'b3em si\'ea na odwag\'ea i wszed
\'b3em do mieszkania, przyj\'ea\'b3a mnie s\'b3u\'bf\'b9ca w bia\'b3ym fartuszku; wiedziony jakim\'9c przeczuciem dok\'b3adnie zapami\'eata\'b3em miejsce, gdzie zawiesi\'b3a m\'f3j p\'b3aszcz i kapelusz; zaprowadzono mnie do ciep\'b3
ego, jasnego pokoju i poproszono, bym zaczeka\'b3, i zamiast odmawia\'e6 pacierze lub przespa\'e6 si\'ea troch\'ea, uleg\'b3em chwilowej pokusie i wzi\'b9\'b3em do r\'eaki pierwszy z brzegu przedmiot, jaki mi si\'ea nawin\'b9\'b3. By\'b3 to ma\'b3
y obrazek w ramkach, stoj\'b9cy na okr\'b9g\'b3ym stole w pozycji pochy\'b3ej dzi\'eaki sztywnej kartonowej podp\'f3rce - sztych przedstawiaj\'b9cy poet\'ea Goethego jako wspaniale ufryzowanego starca o zdecydowanym, mocnym charakterze i pi\'ea
knie wymodelowanym obliczu, w kt\'f3rym nie brakowa\'b3o ani s\'b3awnego p\'b3omiennego oka, ani owego rysu z lekka po dworsku upi\'eakszonej samotno\'9cci i tragizmu, co artysta uwydatni\'b3 ze szczeg\'f3ln\'b9 pieczo\'b3owito\'9cci\'b9. Uda\'b3o mu si
\'ea nada\'e6 temu demonicznemu starcowi, bez szkody dla jego g\'b3\'eabi, nieco profesorski czy aktorski rys opanowania i zacno\'9cci, a wszystko razem ukszta\'b3towa\'e6 w wizerunek prawdziwego, pi\'eaknego starszego pana, kt\'f3ry mo\'bfe by\'e6 ozdob
\'b9 ka\'bfdego mieszcza\'f1skiego domu. Przypuszczalnie obraz ten nie by\'b3 gorszy od wszystkich innych tego rodzaju obraz\'f3w, od wykonanych przez pilnych rzemie\'9clnik\'f3w s\'b3odkich Zbawicieli, aposto\'b3\'f3w, heros\'f3w, bohater\'f3w ducha i m
\'ea\'bf\'f3w stanu, i by\'e6 mo\'bfe obraz ten podzia\'b3a\'b3 na mnie tak podniecaj\'b9co jedynie dzi\'eaki pewnej sprawno\'9cci artysty; tak czy inaczej, kokieteryjny i pe\'b3en zadowolenia z siebie konterfekt starego Goethego by\'b3
dla mnie - i tak ju\'bf dostatecznie rozdra\'bfnionego i podminowanego - zaraz na wst\'eapie fatalnym dysonansem i dowodem, \'bfe nie jestem na w\'b3a\'9cciwym miejscu. Tutaj czuli si\'ea u siebie pi\'eaknie stylizowani dawni mistrzowie i narodowe wielko
\'9cci, a nie wilki stepowe. Gdyby teraz wszed\'b3 pan domu, pewnie uda\'b3oby mi si\'ea, pod mo\'bfliwymi do przyj\'eacia pozorami, zawr\'f3ci\'e6. Zjawi\'b3a si\'ea jednak jego \'bfona, podda\'b3em si\'ea wi\'eac losowi, cho\'e6 przeczuwa\'b3em co\'9c
niedobrego. Przywitali\'9cmy si\'ea, po czym w \'9clad za pierwszym dysonansem nast\'b9pi\'b3y dalsze. Pani domu winszowa\'b3a mi dobrego wygl\'b9du, gdy tymczasem wiedzia\'b3em a\'bf nadto dobrze, jak bardzo si\'ea postarza\'b3em w ci\'b9gu lat dziel
\'b9cych nas od ostatniego widzenia; ju\'bf przy u\'9ccisku d\'b3oni b\'f3l w zartretyzowanych palcach fatalnie mi o tym przypomnia\'b3. Zapyta\'b3a potem, jak si\'ea miewa moja urocza \'bfona, na co musia\'b3em odpowiedzie\'e6, \'bfe \'bfona mnie opu\'9c
ci\'b3a i \'bfe jeste\'9cmy rozwiedzeni. Odetchn\'eali\'9cmy z ulg\'b9, kiedy wszed\'b3 profesor. On tak\'bfe przywita\'b3 mnie serdecznie, a niezr\'eaczno\'9c\'e6 i komizm sytuacji znalaz\'b3y niebawem najwspanialszy wyraz, jaki tylko mo\'bf
na sobie wyobrazi\'e6. Profesor trzyma\'b3 w r\'eaku gazet\'ea, kt\'f3r\'b9 prenumerowa\'b3, organ militaryst\'f3w i partii pod\'bfegaczy wojennych, a po przywitaniu si\'ea ze mn\'b9 wskaza\'b3 na pismo i o\'9cwiadczy\'b3, \'bf
e jest tu mowa o moim imienniku, publicy\'9ccie Hallerze, kt\'f3ry musi by\'e6 jakim\'9c podejrzanym typem, pozbawionym uczu\'e6 patriotycznych warcho\'b3em, wy\'9cmiewa bowiem cesarza i opowiada si\'ea po stronie opinii utrzymuj\'b9cej, \'bfe jego w\'b3
asna ojczyzna nie mniej jest winna wybuchowi wojny ni\'bf kraje nieprzyjacielskie. C\'f3\'bf to musi by\'e6 za kreatura! No, ale temu \'b3ajdakowi wygarn\'eali, redakcja ostro rozprawi\'b3a si\'ea ze szkodnikiem i postawi\'b3a go pod pr\'ea
gierz. Kiedy jednak zauwa\'bfy\'b3, \'bfe temat mnie nie interesuje, przeszli\'9cmy do innych spraw; oboje ani przez chwil\'ea nie pomy\'9cleli, \'bfe ten potw\'f3r m\'f3g\'b3by siedzie\'e6 naprzeciw nich, a jednak tak by\'b3o, bo tym potworem by\'b3
em ja. No, ale po co robi\'e6 szum wok\'f3\'b3 siebie i niepokoi\'e6 ludzi? Za\'9cmia\'b3em si\'ea w duchu, ale straci\'b3em ju\'bf nadziej\'ea, \'bfe tego wieczoru spotka mnie co\'9c przyjemnego. Moment ten przypominam sobie dok\'b3
adnie. W chwili bowiem, kiedy profesor m\'f3wi\'b3 o zdrajcy ojczyzny Hallerze, zag\'ea\'9cci\'b3o si\'ea we mnie uczucie depresji i rozpaczy, kt\'f3re od owej sceny pogrzebowej gromadzi\'b3o si\'ea i ci\'b9gle pot\'eagowa\'b3o a\'bf do wstr\'ea
tnego ucisku, do fizycznie odczuwalnego b\'f3lu, do dusz\'b9cego, pe\'b3nego l\'eaku poczucia donios\'b3o\'9cci tej chwili. Czu\'b3em, \'bfe co\'9c na mnie czyha\'b3o, jakie\'9c niebezpiecze\'f1stwo skrada\'b3o si\'ea za moimi plecami. Na szcz\'ea\'9ccie
powiadomiono nas, \'bfe podano do sto\'b3u. Przeszli\'9cmy do jadalni, ja za\'9c, sil\'b9c si\'ea ci\'b9gle, by powiedzie\'e6 co\'9c zupe\'b3nie b\'b3ahego lub o co\'9c b\'b3ahego zapyta\'e6, jad\'b3em wi\'eacej ni\'bf zazwyczaj i z ka\'bfd\'b9 chwil\'b9
czu\'b3em si\'ea coraz gorzej. M\'f3j Bo\'bfe, my\'9cla\'b3em nieustannie, dlaczego my si\'ea tak wysilamy? Widzia\'b3em wyra\'9fnie, \'bfe i moi gospodarze wcale nie czuli si\'ea dobrze i \'bfe o\'bfywienie przychodzi\'b3o im z trudem, b\'b9d\'9f
dlatego \'bfe dzia\'b3a\'b3em tak parali\'bfuj\'b9co, b\'b9d\'9f te\'bf w domu nast\'b9pi\'b3o jakie\'9c nieporozumienie. Pytali mnie ci\'b9gle o sprawy, na kt\'f3re nie mog\'b3em da\'e6 szczerej odpowiedzi, niebawem mocno zapl\'b9ta\'b3em si\'ea w k\'b3
amstwach i walczy\'b3em z obrzydzeniem przy ka\'bfdym s\'b3owie, w ko\'f1cu, by zmieni\'e6 temat, zacz\'b9\'b3em opowiada\'e6 o pogrzebie, kt\'f3rego by\'b3em dzi\'9c \'9cwiadkiem. Ale nie trafi\'b3em we w\'b3a\'9cciwy ton, moje pr\'f3by humoru dzia\'b3a
\'b3y przygn\'eabiaj\'b9co, oddalali\'9cmy si\'ea coraz bardziej od siebie, we mnie \'9cmia\'b3 si\'ea wilk stepowy, szczerz\'b9c k\'b3y, a przy deserze byli\'9cmy do\'9c\'e6 milcz\'b9cy.
\par }\pard\plain \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296\cf1\cgrid0 Przeszli\'9cmy do drugiego pokoju na kaw\'ea i likier w nadziei, \'bfe mo\'bf
e to nas troch\'ea pokrzepi. Niestety, tu zn\'f3w rzuci\'b3 mi si\'ea w oczy ksi\'b9\'bf\'ea poet\'f3w, cho\'e6 odstawiono go na komod\'ea. Nie mog\'b3em si\'ea od niego uwolni\'e6 i mimo \'bfe s\'b3ysza\'b3em w sobie ostrzegawcze g\'b3osy, wzi\'b9\'b3
em zn\'f3w portret do r\'eaki i zacz\'b9\'b3em si\'ea z nim rozprawia\'e6. By\'b3em jakby op\'eatany uczuciem, \'bfe sytuacja jest nie do zniesienia, \'bfe teraz uda mi si\'ea albo rozgrza\'e6 moich gospodarzy, porwa\'e6 ich i nastroi\'e6 na m\'f3
j ton, albo doprowadzi\'e6 do wybuchu.
\par - Miejmy nadziej\'ea - powiedzia\'b3em - \'bfe Goethe w rzeczywisto\'9cci tak nie wygl\'b9da\'b3! Ta pr\'f3\'bfno\'9c\'e6 i szlachetna poza, ta godno\'9c\'e6, z jak\'b9 kokietowa\'b3 czcigodne grono obecnych, i ten \'9cwiat wdzi\'ea
cznego sentymentalizmu pod pozorami m\'easko\'9cci. Mo\'bfna mu zapewne wiele zarzuci\'e6, r\'f3wnie\'bf i ja mam cz\'easto co\'9c do zarzucenia temu staremu pysza\'b3kowi, ale przedstawia\'e6 go w taki spos\'f3b, nie, to naprawd\'ea nie do przyj\'eacia.
\par }\pard\plain \s18\qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296\cf1 Pani domu nala\'b3a nam kawy z wyrazem g\'b3\'eabokiego cierpienia, po czym szybko opu\'9c
ci\'b3a pok\'f3j, a m\'b9\'bf wyja\'9cni\'b3 mi, na p\'f3\'b3 zak\'b3opotany, na p\'f3\'b3 z wyrzutem, \'bfe ten portret Goethego nale\'bfy do jego \'bfony, kt\'f3ra lubi go s}{\cf1 zczeg\'f3lnie.
\par }\pard\plain \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296\cf1\cgrid0 - A gdyby nawet pan obiektywnie mia\'b3 racj\'ea, co zreszt\'b9 kwestionuj\'ea
, nie powinien by\'b3 pan wyra\'bfa\'e6 si\'ea tak drastycznie.
\par - Ma pan s\'b3uszno\'9c\'e6 - przyzna\'b3em. - Jest to niestety m\'f3j zwyczaj i moja wada, \'bfe zawsze decyduj\'ea si\'ea na okre\'9clenie najbardziej skrajne, co zreszt\'b9 czyni\'b3 i Goethe w swoich dobrych chwilach. Ten s\'b3odki, mieszcza\'f1
sko-salonowy Goethe nie u\'bfy\'b3by nigdy, rzecz jasna, drastycznego, cho\'e6 trafnego i bezpo\'9credniego wyrazu. Bardzo pana i pa\'f1sk\'b9 \'bfon\'ea przepraszam... Prosz\'ea jej powiedzie\'e6, \'bfe jestem schizofrenikiem. A zarazem prosz\'ea
, aby mi wolno by\'b3o si\'ea po\'bfegna\'e6.
\par Speszony pan domu podni\'f3s\'b3 wprawdzie jeszcze jaki\'9c sprzeciw, zn\'f3w zacz\'b9\'b3 m\'f3wi\'e6 o tym, jak pi\'eakne i pobudzaj\'b9ce by\'b3y nasze dawne rozmowy, \'bfe moje hipotezy dotycz\'b9ce Mitry i Kriszny zrobi\'b3y na nim w\'f3wczas g\'b3
\'eabokie wra\'bfenie, \'bfe mia\'b3 nadziej\'ea r\'f3wnie\'bf dzi\'9c... i tak dalej. Podzi\'eakowa\'b3em, m\'f3wi\'b9c, \'bfe s\'b9 to bardzo mi\'b3e s\'b3owa, \'bfe jednak, niestety, moje zainteresowanie Kriszn\'b9, a tak\'bfe ch\'ea\'e6
do naukowych dysput ca\'b3kowicie min\'ea\'b3y, \'bfe go dzi\'9c wielokrotnie ok\'b3ama\'b3em, bo na przyk\'b3ad nie przebywam w tym mie\'9ccie od kilku dni, lecz od wielu miesi\'eacy, \'bfyj\'ea jednak zupe\'b3nie sam i nie nadaj\'ea si\'ea ju\'bf
do bywania w dobrych domach, gdy\'bf po pierwsze jestem stale w bardzo z\'b3ym humorze i n\'eaka mnie artretyzm, a po drugie, przewa\'bfnie jestem nietrze\'9fwy. Wreszcie, by ju\'bf niczego nie ukrywa\'e6 i przynajmniej nie odchodzi\'e6 st\'b9d jako k
\'b3amca, musz\'ea czcigodnemu panu profesorowi o\'9cwiadczy\'e6, \'bfe mnie dzi\'9c dotkliwie obrazi\'b3. Podziela bowiem niem\'b9dre i t\'eape stanowisko reakcyjnego pisma w stosunku do pogl\'b9d\'f3w Hallera, stanowisko godne jakiego\'9c
emerytowanego oficera, a nie uczonego. Tym bowiem \'93warcho\'b3em\'94 i pozbawionym uczu\'e6 patriotycznych \'b3ajdakiem Hallerem jestem w\'b3a\'9cnie ja. I lepiej dzia\'b3oby si\'ea w naszym kraju i w \'9cwiecie, gdyby prz
ynajmniej tych kilku zdolnych do my\'9clenia ludzi opowiedzia\'b3o si\'ea za rozs\'b9dkiem i pokojem, zamiast \'9clepo i zaciekle prze\'e6 do nowej wojny. A teraz \'bfegnam.
\par Podnios\'b3em si\'ea, po\'bfegna\'b3em Goethego i profesora, porwa\'b3em moje rzeczy z wieszaka i uciek\'b3em. G\'b3o\'9cno wy\'b3 w mojej duszy z\'b3o\'9cliwie uradowany wilk, pot\'ea\'bfny dramat rozgrywa\'b3 si\'ea mi\'ea
dzy obydwoma Harrymi. Uprzytomni\'b3em sobie bowiem, \'bfe ten niemi\'b3y wiecz\'f3r mia\'b3 dla mnie daleko wi\'eaksze znaczenie ni\'bf dla oburzonego profesora; dla niego by\'b3 rozczarowaniem i drobn\'b9 przykro\'9cci\'b9, dla mnie natomiast by\'b3
ostateczn\'b9 pora\'bfk\'b9 i ucieczk\'b9, moim po\'bfegnaniem z mieszcza\'f1skim, moralnym i uczonym \'9cwiatem, by\'b3 pe\'b3nym zwyci\'eastwem wilka stepowego. \'afegna\'b3em si\'ea jak zbieg i pokonany, by\'b3
a to deklaracja bankructwa wobec siebie samego, po\'bfegnanie beznadziejne i nieweso\'b3e. \'afegna\'b3em si\'ea z moim dawnym \'9cwiatem i ojczyzn\'b9, z mieszcza\'f1stwem, obyczajem, uczono\'9cci\'b9 tak samo, jak cz\'b3owiek cierpi\'b9cy na wrz\'f3d
\'bfo\'b3\'b9dka \'bfegna si\'ea z wieprzow\'b9 pieczenia. W\'9cciek\'b3y bieg\'b3em pod latarniami, w\'9cciek\'b3y i \'9cmiertelnie smutny. Jaki\'bf to by\'b3 beznadziejny, zawstydzaj\'b9cy, z\'b3y dzie\'f1, od rana do wieczora, od cmentarza a\'bf
do sceny z profesorem! Po co? Dlaczego? Czy jest sens zwala\'e6 sobie na g\'b3ow\'ea jeszcze wi\'eacej takich dni i \'b3yka\'e6 jeszcze wi\'eacej takich zup? Nie! I wobec tego dzi\'9c w nocy po\'b3o\'bf\'ea kres tej komedii. Id\'9f
do domu, Harry, i poder\'bfnij sobie gard\'b3o! Do\'9c\'e6 d\'b3ugo z tym zwleka\'b3e\'9c.
\par Przebiega\'b3em ulice, gnany swoj\'b9 bied\'b9. Rzecz jasna, post\'b9pi\'b3em g\'b3upio i niegrzecznie, opluwaj\'b9c tym poczciwym ludziom ozdob\'ea ich salonu, ale nie mog\'b3em, po prostu nie mog\'b3em inaczej, nie mog\'b3em d\'b3u\'bfej znie\'9c\'e6
tego ob\'b3askawionego, zak\'b3amanego, grzecznego \'bfycia. A \'bfe, jak si\'ea zdawa\'b3o, nie mog\'b3em te\'bf d\'b3u\'bfej znie\'9c\'e6 samotno\'9cci, poniewa\'bf i moje w\'b3asne towarzystwo sta\'b3o mi si\'ea niewypowiedzianie nienawistne i wstr
\'eatne, poniewa\'bf bezsilnie miota\'b3em si\'ea w pustce mego piek\'b3a, dusz\'b9c si\'ea, jakie\'bf wi\'eac pozostawa\'b3o wyj\'9ccie? Nie by\'b3o \'bfadnego. Ojcze, matko, o dalekie \'9cwi\'eate ognie mej m\'b3odo\'9cci, o wy, tysi\'b9czne rado\'9c
ci, prace i cele mojego \'bfycia! Nic mi nie pozosta\'b3o z tego wszystkiego, nawet skrucha, tylko wstr\'eat i b\'f3l. Zdawa\'b3o mi si\'ea, \'bfe nigdy dot\'b9d sam przymus \'bfycia nie bola\'b3 mnie tak dotkliwie, jak w tej godzinie.
\par Wypocz\'b9\'b3em chwil\'ea w obskurnej knajpie podmiejskiej, napi\'b3em si\'ea wody i koniaku, pobieg\'b3em zn\'f3w dalej, poganiany przez diab\'b3a, stromymi krzywymi uliczkami Starego Miasta, w g\'f3r\'ea i w d\'f3\'b3
, przez aleje na plac dworcowy. Wyjecha\'e6! - my\'9cla\'b3em, wszed\'b3em na dworzec, wpatrywa\'b3em si\'ea w rozwieszone na \'9ccianach rozk\'b3ady jazdy, wypi\'b3em troch\'ea wina, pr\'f3bowa\'b3em si\'ea opanowa\'e6. Coraz bli\'bfej, coraz wyra\'9f
niej widzia\'b3em upiora, kt\'f3rego si\'ea ba\'b3em. By\'b3 nim m\'f3j powr\'f3t do domu, powr\'f3t do mego pokoju, przymus milczenia wobec rozpaczy! Tego nie unikn\'ea, nawet gdybym wiele godzin biega\'b3 po mie\'9ccie, nie unikn\'ea
powrotu do mych drzwi, do sto\'b3u z ksi\'b9\'bfkami, do tapczanu z zawieszon\'b9 nad nim fotografi\'b9 mojej kochanki, nie unikn\'ea chwili, gdy trzeba b\'eadzie naostrzy\'e6 brzytw\'ea i poder\'bfn\'b9\'e6 sobie gard\'b3o. Coraz wyra\'9fniej mia\'b3
em ten obraz przed oczyma i coraz wyra\'9fniej, z ob\'b3\'eadnie bij\'b9cym sercem, czu\'b3em najgorszy ze wszystkich strach przed \'9cmierci\'b9! O tak, straszliwie ba\'b3em si\'ea \'9cmierci. Chocia\'bf nie widzia\'b3em innego wyj\'9ccia, chocia\'bf pi
\'eatrzy\'b3y si\'ea wok\'f3\'b3 mnie wstr\'eat, b\'f3l i rozpacz, chocia\'bf nic mnie nie n\'eaci\'b3o i nic nie by\'b3o w stanie sprawi\'e6 mi przyjemno\'9cci czy wzbudzi\'e6 we mnie nadziei, to jednak straszliwie ba\'b3em si\'ea
unicestwienia, tego ostatniego momentu, tego zimnego, rozdzieraj\'b9cego ciosu we w\'b3asne cia\'b3o!
\par Nie widzia\'b3em \'bfadnej drogi ucieczki przed tym koszmarem. Gdyby nawet w walce mi\'eadzy rozpacz\'b9 a tch\'f3rzostwem zwyci\'ea\'bfy\'b3o dzisiaj tch\'f3rzostwo, to jutro i ka\'bfdego dnia na nowo stanie przede mn\'b9 rozpacz, do tego spot\'ea
gowana pogard\'b9 dla samego siebie. Tak d\'b3ugo b\'ead\'ea bra\'b3 n\'f3\'bf do r\'eaki i zn\'f3w go odrzuca\'b3, a\'bf w ko\'f1cu przecie\'bf kiedy\'9c si\'ea to stanie. Wobec tego lepiej ju\'bf dzi\'9c! Rozs\'b9dnie dodawa\'b3em sobie otuchy, jak zal
\'eaknionemu dziecku, ale dziecko nie s\'b3ucha\'b3o, ucieka\'b3o, chcia\'b3o \'bfy\'e6. Rozdygotany, gna\'b3em dalej przez miasto, szerokim \'b3ukiem okr\'b9\'bfaj\'b9c moje mieszkanie, maj\'b9c stale na my\'9cli powr\'f3t do domu i ci\'b9gle go odwlekaj
\'b9c. Tu i \'f3wdzie zahacza\'b3em o jak\'b9\'9c knajp\'ea na kieliszek lub dwa, po czym gna\'b3o mnie dalej, w szerokim \'b3uku wok\'f3\'b3 celu, wok\'f3\'b3 brzytwy, wok\'f3\'b3 \'9cmierci. \'8cmiertelnie znu\'bfony, siada\'b3em od czasu do czasu na
\'b3awce, na brzegu studni, na kamieniu, s\'b3ucha\'b3em bicia w\'b3asnego serca, ociera\'b3em pot z czo\'b3a, bieg\'b3em zn\'f3w dalej pe\'b3en \'9cmiertelnego strachu i pal\'b9cej t\'easknoty za \'bfyciem.
\par }\pard\plain \s18\qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296\cf1 P\'f3\'9fn\'b9 noc\'b9 na odleg\'b3ym i ma\'b3o znanym przedmie\'9cciu zaci\'b9gn\'ea\'b3
o mnie co\'9c do gospody, za kt\'f3rej oknami rozbrzmiewa\'b3a g\'b3o\'9cna muzyka taneczna. Wchodz\'b9c, odczyta\'b3em nad drzwiami stary szyld: \'93Pod Czarnym Or\'b3em\'94. Wewn\'b9trz odbywa\'b3a si\'ea swobodna nocna zabawa, panowa\'b3 ha\'b3a\'9c
liwy zgie\'b3k ludzki, pe\'b3no by\'b3o dymu, winnych opar\'f3w i wrzasku, w tylnej za\'9c sali ta\'f1czono, tam szala\'b3a muzyka. Zatrzyma\'b3em si\'ea w pierwszym pomieszczeniu, gdzie zbierali si\'ea pro\'9cci, po cz\'ea\'9c
ci skromnie ubrani ludzie, gdy w tyle, w sali dansingowej, mo\'bfna by\'b3o dostrzec r\'f3wnie\'bf eleganckie postacie. Popychany przez t\'b3um, znalaz\'b3em si\'ea przy stoliku obok bufetu, \'b3adna blada dziewczyna siedzia\'b3a tam na \'b3awce przy \'9c
cianie, w lekkiej, g\'b3\'eaboko wyci\'eatej wieczorowej sukience, ze zwi\'ead\'b3ym kwiatem we w\'b3osach. Widz\'b9c, \'bfe si\'ea zbli\'bfam, dziewczyna spojrza\'b3a na mnie z uwag\'b9 i przyja\'9fnie, po czym, u\'9cmiechaj\'b9c si\'ea, posun\'ea\'b3
a si\'ea troch\'ea na bok, by mi zrobi\'e6 miej}{\cf1 sce.
\par }{\f1296\cf1 - Czy mo\'bfna? - zapyta\'b3em i usiad\'b3em obok niej.
\par }\pard\plain \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296\cf1\cgrid0 - Oczywi\'9ccie, \'bfe mo\'bfesz - powiedzia\'b3a. - A kim ty w\'b3a\'9cciwie jeste\'9c
?
\par - Dzi\'eakuj\'ea - powiedzia\'b3em - nie mog\'ea absolutnie i\'9c\'e6 do domu, nie mog\'ea, chc\'ea tu zosta\'e6, przy pani, je\'9cli pani pozwoli. Nie, nie mog\'ea i\'9c\'e6}{\cf1\cgrid0 do domu.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Skin\'ea\'b3a g\'b3ow\'b9, jak gdyby mnie rozumia\'b3a, a podczas tego jej ruchu obserwowa\'b3em loczek, kt\'f3ry z czo\'b3a spada\'b3 jej ko\'b3o ucha; spostrzeg\'b3em te\'bf, \'bfe zwi\'ead\'b3y kwiat by\'b3 kameli\'b9
. Z drugiej sali grzmia\'b3a muzyka, przy bufecie kelnerki spiesznie wykrzykiwa\'b3}{\cf1\cgrid0 y zam\'f3wienia.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - No, to zosta\'f1 tutaj - powiedzia\'b3a tonem, kt\'f3ry sprawi\'b3 mi ulg\'ea. - Dlaczego nie mo\'bfesz i\'9c\'e6 do domu?
\par - Nie mog\'ea, w domu na mnie co\'9c czeka... nie, nie mog\'ea, to zbyt straszne.
\par - No to niech sobie czeka, a ty zosta\'f1 tutaj. Pozw\'f3l, przetr\'ea ci okulary, przecie\'bf nic nie widzisz. Dobrze, daj chusteczk\'ea. Czego si\'ea napijemy? Burgunda?
\par Przetar\'b3a mi okulary; teraz dopiero zobaczy\'b3em j\'b9 dok\'b3adnie - blad\'b9, wyrazist\'b9 twarz, usta uszminkowane krwist\'b9 czerwieni\'b9, jasne, szare oczy, g\'b3adkie, ch\'b3odne czo\'b3o i kr\'f3tki, mocno skr\'ea
cony loczek nad uchem. Poczciwie i troch\'ea kpi\'b9co zaj\'ea\'b3a si\'ea moj\'b9 osob\'b9, zam\'f3wi\'b3a wino, tr\'b9ci\'b3a si\'ea ze mn\'b9 kieliszkiem, przy czym zerkn\'ea\'b3a w d\'f3\'b3 na moje buty.
\par - O m\'f3j Bo\'bfe, gdzie\'bfe\'9c ty by\'b3, wygl\'b9dasz tak, jakby\'9c piechot\'b9 przyszed\'b3 z Pary\'bfa. Przecie\'bf tak si\'ea nie przychodzi na zabaw\'ea.
\par Powiedzia\'b3em tak i nie, \'9cmia\'b3em si\'ea troch\'ea, pozwoli\'b3em jej m\'f3wi\'e6, podoba\'b3a mi si\'ea bardzo, co mnie zdziwi\'b3o, gdy\'bf jak dot\'b9d, unika\'b3em m\'b3odych dziewcz\'b9t i patrzy\'b3em na nie raczej z nieufno\'9cci\'b9
. Ale ta by\'b3a dla mnie w tej chwili taka, jakiej potrzebowa\'b3em - i odt\'b9d zawsze ju\'bf by\'b3a taka. Oszcz\'eadza\'b3a mnie, gdy mi to by\'b3o potrzebne, kpi\'b3a ze mnie, gdy zachodzi\'b3a potrzeba. Zam\'f3wi\'b3a kanapk\'ea i kaza\'b3a mi je
\'9c\'e6. Nala\'b3a mi wina i kaza\'b3a mi pi\'e6, ale nie za szybko. Potem pochwali\'b3a mnie za pos\'b3usze\'f1stwo.
\par - Jeste\'9c zuch - m\'f3wi\'b3a zach\'eacaj\'b9co - nie sprawiasz trudno\'9cci, za\'b3\'f3\'bfmy si\'ea, \'bfe ju\'bf wiele czasu min\'ea\'b3o od chwili, kiedy po raz ostatni musia\'b3e\'9c kogo\'9c s\'b3ucha\'e6.
\par - Tak, wygra\'b3a pani zak\'b3ad. Sk\'b9d pani o tym wie?
\par - To nie sztuka. Pos\'b3usze\'f1stwo jest jak jedzenie i picie... Kto od niego odwyk\'b3, temu przychodzi z \'b3atwo\'9cci\'b9. Ch\'eatnie mnie s\'b3uchasz, prawda?
\par - Bardzo ch\'eatnie. Pani wie wszystko.
\par - Z tob\'b9 nie ma k\'b3opotu, przyjacielu. Mo\'bfe potrafi\'b3abym ci nawet powiedzie\'e6, co czeka na ciebie w domu i czego si\'ea tak boisz. Ale ty sam wiesz to najlepiej, wi\'eac nie musimy o tym m\'f3wi\'e6, prawda? G\'b3upia sprawa! Albo si\'ea kto
\'9c wiesza, no to si\'ea wiesza, z pewno\'9cci\'b9 ma po temu pow\'f3d. Albo kto\'9c jeszcze \'bfyje, to niech si\'ea troszczy o swoje \'bfycie. Nic prostszego.
\par }{\cf1\cgrid0 - }{\f1296\cf1\cgrid0 Ach - zawo\'b3a\'b3em - gdyby to by\'b3o takie proste! Do\'9c\'e6 natroszczy\'b3em si\'ea o moje \'bfycie i nic z tego nie wysz\'b3o. Powiesi\'e6 si\'ea to mo\'bfe trudne, nie wiem. Ale \'bfy\'e6
jest o wiele trudniej! B\'f3g jeden wie, jak trudno!
\par - Zobaczysz, \'bfe jest dziecinnie \'b3atwo. Zrobili\'9cmy ju\'bf pierwszy krok, przetarli\'9cmy okulary, zjad\'b3e\'9c i wypi\'b3e\'9c.
\par Teraz p\'f3jdziemy oczy\'9cci\'e6 twoje spodnie i buty, wymagaj\'b9 tego. A potem zata\'f1czysz ze mn\'b9 shimmy.
\par - Widzi pani - zawo\'b3a\'b3em skwapliwie - \'bfe jednak mia\'b3em racj\'ea! Nic nie jest dla mnie bardziej przykre, ni\'bf nie m\'f3c spe\'b3ni\'e6 jakiego\'9c pani \'bfyczenia. Ale tego spe\'b3ni\'e6 nie mog\'ea. Nie umiem ta\'f1czy\'e6
shimmy ani walca, ani polki czy te\'bf jak tam si\'ea te wszystkie ta\'f1ce nazywaj\'b9, nigdy w \'bfyciu nie uczy\'b3em si\'ea ta\'f1czy\'e6. Wi\'eac widzi pani teraz, \'bfe nie wszystko jest takie proste, jak si\'ea pani wydaje.
\par Pi\'eakna dziewczyna u\'9cmiechn\'ea\'b3a si\'ea krwistoczerwonymi ustami i potrz\'b9sn\'ea\'b3a rezolutn\'b9, ch\'b3opi\'eaco uczesan\'b9 g\'b3\'f3wk\'b9. Kiedy na ni\'b9 patrzy\'b3em, zdawa\'b3o mi si\'ea, \'bfe podobna jest do R\'f3\'bf
y Kreisler, pierwszej dziewczyny, w kt\'f3rej zakocha\'b3em si\'ea niegdy\'9c jako ch\'b3opiec, ale tamta by\'b3a smag\'b3a i ciemnow\'b3osa. Nie, nie wiedzia\'b3em, kogo mi przypomina ta obca dziewczyna, wiedzia\'b3em tylko, \'bfe kogo\'9c
z bardzo wczesnej m\'b3odo\'9cci, z ch\'b3opi\'eacych lat.
\par - Powoli - zawo\'b3a\'b3a - powoli! A wi\'eac nie umiesz ta\'f1czy\'e6? W og\'f3le nie umiesz? Ani nawet one-stepu? A jednocze\'9cnie twierdzisz, \'bfe B\'f3g wie, ile trudu zada\'b3e\'9c sobie z \'bfyciem! Blagowa\'b3e\'9c, m\'f3j ch\'b3
opcze, w twoim wieku ju\'bf si\'ea tego nie robi. Jak mo\'bfesz m\'f3wi\'e6, \'bfe natrudzi\'b3e\'9c si\'ea \'bfyciem, skoro nawet ta\'f1czy\'e6 nie chcesz?
\par }{\cf1\cgrid0 - Bo}{\f1296\cf1\cgrid0 nie umiem! Nigdy si\'ea tego nie uczy\'b3em. \'8cmia\'b3a si\'ea.
\par - Ale czyta\'e6 i pisa\'e6 si\'ea uczy\'b3e\'9c, prawda, i rachowa\'e6, a prawdopodobnie tak\'bfe \'b3aciny i francuskiego, i innych takich rzeczy? Za\'b3o\'bf\'ea si\'ea, \'bfe z dziesi\'ea\'e6 albo dwana\'9ccie lat przesiedzia\'b3e\'9c
w szkole, a jeszcze potem gdzie\'9c studiowa\'b3e\'9c, mo\'bfe nawet masz tytu\'b3 doktora i umiesz po chi\'f1sku albo po hiszpa\'f1sku. No, mam racj\'ea? Ale tej odrobiny czasu i pieni\'eadzy na par\'ea lekcji ta\'f1ca nie znalaz\'b3e\'9c! Wiadomo!
\par - To moi rodzice kazali mi si\'ea uczy\'e6 \'b3aciny, greki i B\'f3g wie czego jeszcze - usprawiedliwia\'b3em si\'ea. - Ale ta\'f1czy\'e6 mnie nie nauczyli, to u nas nie by\'b3o w zwyczaju, rodzice sami nigdy nie ta\'f1czyli.
\par Spojrza\'b3a na mnie ch\'b3odno, pe\'b3na pogardy, a z jej twarzy przem\'f3wi\'b3o znowu co\'9c, co przypomnia\'b3o mi wczesn\'b9 m\'b3odo\'9c\'e6.
\par }{\cf1\cgrid0 - Ach tak,}{\f1296\cf1\cgrid0 wi\'eac twoi rodzice s\'b9 winni! A czy pyta\'b3e\'9c ich r\'f3wnie\'bf, czy wolno ci dzi\'9c wieczorem p\'f3j\'9c\'e6 do \'93Czarnego Or\'b3a\'94? Pyta\'b3e\'9c si\'ea? M\'f3wisz, \'bfe ju\'bf
dawno umarli. No, to trudno! Je\'9cli za m\'b3odu by\'b3e\'9c a\'bf tak pos\'b3uszny, \'bfe nie chcia\'b3e\'9c si\'ea uczy\'e6 ta\'f1czy\'e6... Niech i tak b\'eadzie! Cho\'e6 nie wierz\'ea, \'bfeby\'9c wtedy by\'b3 takim wzorem pos\'b3usze\'f1stwa. Ale p
\'f3\'9fniej... co robi\'b3e\'9c przez wszystkie nast\'eapne lata?
\par - Ach - wyzna\'b3em - sam ju\'bf nie pami\'eatam. Studiowa\'b3em, uprawia\'b3em muzyk\'ea, czyta\'b3em i pisa\'b3em ksi\'b9\'bfki, podr\'f3\'bfowa\'b3em...
\par }{\cf1\cgrid0 - Masz dziwne }{\f1296\cf1\cgrid0 pogl\'b9dy na \'bfycie! Zawsze robi\'b3e\'9c rzeczy trudne i skomplikowane, a tych prostych wcale si\'ea nie uczy\'b3e\'9c? Nie by\'b3o czasu? Ochoty? Niech i tak b\'eadzie, Bogu dzi\'eaki, nie jestem twoj
\'b9 matk\'b9. Ale zachowywa\'e6 si\'ea potem tak, jakby\'9c \'bfycie pozna\'b3 do dna i niczego szczeg\'f3lnego w nim nie znalaz\'b3, to nie jest w porz\'b9dku!
\par - Niech si\'ea pani nie gniewa - prosi\'b3em. - Ja wiem, \'bfe jestem zwariowany.
\par - E, daj spok\'f3j z t\'b9 twoj\'b9 melodi\'b9! Wcale nie jeste\'9c zwariowany, profesorze, jeste\'9c nawet, jak na m\'f3j gust, o wiele za ma\'b3o zwariowany. Mam wra\'bfenie, \'bfe jeste\'9c w jaki\'9c g\'b3upi spos\'f3b m\'b9
dry, akurat jak profesor. Prosz\'ea, zjedz jeszcze jedn\'b9 kanapk\'ea. Potem b\'eadziesz opowiada\'b3 dalej.
\par Postara\'b3a si\'ea o jeszcze jedn\'b9 tartink\'ea, posoli\'b3a j\'b9, posmarowa\'b3a troch\'ea musztard\'b9, odkroi\'b3a kawa\'b3ek dla siebie i kaza\'b3a mi je\'9c\'e6. Jad\'b3em. Uczyni\'b3bym wszystko, co by mi kaza\'b3a zrobi\'e6, z wyj\'b9tkiem ta
\'f1ca. By\'b3o mi tak bardzo przyjemnie by\'e6 komu\'9c pos\'b3usznym, siedzie\'e6 przy kim\'9c, kto mnie wypytywa\'b3, kto mi rozkazywa\'b3 i mnie \'b3aja\'b3. Gdyby profesor albo jego \'bfona przed paroma godzinami post\'b9pili ze mn\'b9 w podobny spos
\'f3b, oszcz\'eadziliby mi wiele. Ale nie, dobrze si\'ea sta\'b3o, inaczej du\'bfo bym straci\'b3!
\par - Jak ty w\'b3a\'9cciwie masz na imi\'ea? - spyta\'b3a nagle.
\par }{\cf1\cgrid0 - Harry.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Harry? To imi\'ea ch\'b3opi\'eace! No i jeste\'9c ch\'b3opcem, Harry, mimo tych kilku siwych pasemek we w\'b3osach. Jeste\'9c ma\'b3ym ch\'b3opcem i powiniene\'9c mie\'e6 kogo\'9c, kto by o ciebie dba\'b3. O ta\'f1cach nic ju\'bf
nie powiem. Ale jak\'b9\'bf ty masz fryzur\'ea! Czy nie masz \'bfony albo kochanki?
\par - Nie mam ju\'bf \'bfony, jeste\'9cmy rozwiedzeni. Kochank\'ea mam, ale nie mieszka tutaj, widuj\'ea j\'b9 rzadko i nie bardzo si\'ea zgadzamy.
\par Gwizdn\'ea\'b3a cicho przez z\'eaby.
\par - Widocznie jeste\'9c trudnym jegomo\'9cciem, je\'9cli \'bfadna nie mo\'bfe przy tobie wytrzyma\'e6. Ale teraz powiedz: co szczeg\'f3lnego zdarzy\'b3o si\'ea dzi\'9c wieczorem, \'bfe jak widmo biega\'b3e\'9c po \'9cwiecie? Mia\'b3e\'9c awantur\'ea
? Przegra\'b3e\'9c pieni\'b9dze?
\par Trudno mi by\'b3o odpowiedzie\'e6.
\par - Widzi pani - zacz\'b9\'b3em - to by\'b3a w\'b3a\'9cciwie drobnostka. Zaproszono mnie do pewnego profesora... ale ja sam nie jestem profesorem... i w\'b3a\'9cciwie nie powinienem by\'b3 tam p\'f3j\'9c\'e6
, nie jestem przyzwyczajony do siedzenia u ludzi i do gaw\'eadzenia, oduczy\'b3em si\'ea tego. Ju\'bf wchodz\'b9c do tego domu, mia\'b3em uczucie, \'bfe to si\'ea \'9fle sko\'f1czy... A kiedy wiesza\'b3em na ko\'b3ku kapelusz, od razu przysz\'b3o mi na my
\'9cl, \'bfe mo\'bfe nied\'b3ugo b\'ead\'ea go zn\'f3w potrzebowa\'b3. No i u tego profesora sta\'b3 na stole taki g\'b3upi obrazek, kt\'f3ry mnie zdenerwowa\'b3...
\par - C\'f3\'bf to za obrazek? Dlaczego ci\'ea zdenerwowa\'b3? - przerwa\'b3a mi.
\par - Obrazek przedstawia\'b3 Goethego... wie pani, poet\'ea Goethego. Ale na portrecie nie wygl\'b9da\'b3 tak jak w rzeczywisto\'9cci... W\'b3a\'9cciwie w og\'f3le nie wiadomo dok\'b3adnie, jak wygl\'b9da\'b3, nie \'bfyje od stu lat. Ale pewien wsp\'f3\'b3
czesny malarz ufryzowa\'b3 Goethego tak, jak sobie go wyobra\'bfa\'b3, i ten portret denerwowa\'b3 mnie i budzi\'b3 we mnie wstr\'eat... nie wiem, czy pani to rozum}{\cf1\cgrid0 ie?
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Nie obawiaj si\'ea, rozumiem to doskonale. Co dalej?
\par - Ju\'bf dawniej nie zawsze zgadza\'b3em si\'ea z profesorem; jest on, jak prawie wszyscy profesorowie, wielkim patriot\'b9 i w czasie wojny dzielnie pomaga\'b3 w ok\'b3amywaniu narodu... oczywi\'9ccie, w najlepszej wierz
e. Ja natomiast jestem przeciwnikiem wojny. No, ale wszystko jedno. Jed\'9fmy dalej. W\'b3a\'9cciwie wcale nie musia\'b3em patrze\'e6 na ten wizerunek.
\par - Oczywi\'9ccie, \'bfe nie.
\par - Ale, po pierwsze, by\'b3o mi przykro ze wzgl\'eadu na Goethego, kt\'f3ry jest mi naprawd\'ea bardzo drogi, a potem by\'b3o tak, \'bfe pomy\'9cla\'b3em... to jest, my\'9cla\'b3em albo czu\'b3em mniej wi\'eacej tak: siedz\'ea tu u ludzi, kt\'f3rych uwa
\'bfam za r\'f3wnych sobie i kt\'f3rzy - jak s\'b9dzi\'b3em - kochaj\'b9 Goethego podobnie jak i ja, maj\'b9 o nim podobne wyobra\'bfenie jak ja, a tymczasem stoi u nich ten niesmaczny, zafa\'b3szowany, przes\'b3odzony portret, a oni uwa\'bfaj\'b9, \'bf
e jest wspania\'b3y; nie spostrzegaj\'b9 wcale, \'bfe duch tego portretu jest dok\'b3adnym przeciwie\'f1stwem ducha Goethego. Uwa\'bfaj\'b9 ten obraz za nadzwyczajny, niech sobie nawet tak uwa\'bfaj\'b9... Ale w tej\'bfe chwili straci\'b3
em do tych ludzi ca\'b3e zaufanie, ca\'b3\'b9 dla nich przyja\'9f\'f1 i ca\'b3e uczucie powinowactwa i wsp\'f3lnoty. Zreszt\'b9 przyja\'9f\'f1 i tak nie by\'b3a wielka. Zez\'b3o\'9cci\'b3em si\'ea wtedy i posmutnia\'b3em, widzia\'b3em, \'bfe jestem zupe
\'b3nie sam i \'bfe nikt mnie nie rozumie. }{\cf1\cgrid0 Pojmuje to pani?
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Harry, to nietrudno poj\'b9\'e6. Oczywi\'9ccie. A potem? Cisn\'b9\'b3e\'9c im tym obrazkiem w g\'b3ow\'ea?
\par - Nie, nawymy\'9cla\'b3em im i uciek\'b3em, chcia\'b3em wr\'f3ci\'e6 do domu, ale...
\par - Ale tam nie by\'b3o mamy, kt\'f3ra pocieszy\'b3aby g\'b3upiego ch\'b3opaczka i wy\'b3aja\'b3a. No c\'f3\'bf, Harry, \'bfal mi ciebie, jeste\'9c dzieciakiem, jakich ma\'b3o.
\par Zapewne, musia\'b3em to przyzna\'e6. Poda\'b3a mi kieliszek wina. Rzeczywi\'9ccie by\'b3a dla mnie jak matka. Jednocze\'9cnie widzia\'b3em jednak chwilami, jaka jest pi\'eakna i m\'b3oda.
\par - A wi\'eac - zacz\'ea\'b3a zn\'f3w - Goethe umar\'b3 przed stu laty, a Harry bardzo go lubi i stwarza sobie cudowne wyobra\'bfenie o tym, jak on m\'f3g\'b3 wygl\'b9da\'e6, i Harry ma do tego prawo, prawda? Ale malarz, kt\'f3ry te\'bf zachwyca si\'ea
Goethem i stwarza sobie jego obraz, nie ma do tego prawa i profesor te\'bf nie, i w og\'f3le nikt, gdy\'bf Harry'emu to nie odpowiada, on tego nie znosi, wi\'eac wymy\'9cla i ucieka! Gdyby Harry by\'b3 rozs\'b9dny, \'9cmia\'b3by si\'ea
po prostu z malarza i z profesora. Gdyby by\'b3 ob\'b3\'b9kany, cisn\'b9\'b3by im Goethego w twarz. A \'bfe jest tylko ma\'b3ym ch\'b3opcem, to biegnie do domu i chce si\'ea wiesza\'e6... Chyba dobrze zrozumia\'b3am twoj\'b9 histori\'ea
, Harry. To zabawna historia. \'8cmieszy mnie. Stop, nie pij tak pr\'eadko! Burgunda pije si\'ea powoli, inaczej za bardzo rozgrzewa. Ale tobie, m\'f3j ma\'b3y, trzeba wszystko powiedzie\'e6.
\par Jej spojrzenie by\'b3o surowe i strofuj\'b9ce, jak spojrzenie sze\'9c\'e6dziesi\'eacioletniej guwernantki.
\par - Prosz\'ea, prosz\'ea - powiedzia\'b3em zadowolony - niech mi pani m\'f3wi wszystko.
\par - Co mam ci powiedzie\'e6?
\par - Wszystko, co pani mo\'bfe.
\par - Dobrze, powiem ci wszystko. Od godziny s\'b3yszysz, \'bfe m\'f3wi\'ea do ciebie ty, a ty ci\'b9gle m\'f3wisz do mnie pani. Zawsze \'b3acina i greka, zawsze jak najwi\'eacej komplikacji!
\par Je\'bfeli jaka\'9c dziewczyna m\'f3wi do ciebie ty i je\'bfeli ci nie jest niemi\'b3a, powiniene\'9c te\'bf do niej m\'f3wi\'e6 ty. No, to ju\'bf si\'ea czego\'9c douczy\'b3e\'9c. A po drugie: od p\'f3\'b3 godziny wiem, \'bfe masz na imi\'ea
Harry. Wiem, bo ci\'ea o to zapyta\'b3am. Ale ty nie chcesz wiedzie\'e6, jak ja mam na imi\'ea.
\par - Ale\'bf tak, bardzo chc\'ea wiedzie\'e6.
\par - Za p\'f3\'9fno, m\'f3j drogi! Je\'9cli si\'ea kiedy\'9c zn\'f3w spotkamy, b\'eadziesz m\'f3g\'b3 zapyta\'e6. Dzi\'9c ci ju\'bf tego nie powiem. A teraz chc\'ea ta\'f1czy\'e6.
\par Poniewa\'bf zrobi\'b3a taki ruch, jak gdyby chcia\'b3a wsta\'e6, prysn\'b9\'b3 nagle m\'f3j nastr\'f3j, ogarn\'b9\'b3 mnie l\'eak, \'bfe odejdzie i zostawi mnie samego, a wtedy wszystko zn\'f3w b\'eadzie tak jak przedtem. I podobnie jak zag\'b3
uszony chwilowo b\'f3l z\'eaba nagle zn\'f3w powraca i piecze jak ogie\'f1, w jednej chwili wr\'f3ci\'b3y do mnie strach i groza. O Bo\'bfe, czy\'bf m\'f3g\'b3bym zapomnie\'e6, co mnie czeka? Czy\'bfby si\'ea co\'9c zmieni\'b3o?
\par - St\'f3j - zawo\'b3a\'b3em b\'b3agalnie - niech pani... nie odchod\'9f! Oczywi\'9ccie, \'bfe mo\'bfesz ta\'f1czy\'e6, ile zechcesz, ale nie ka\'bf mi czeka\'e6 za d\'b3ugo, wracaj!
\par Sta\'b3a, \'9cmiej\'b9c si\'ea. Wyobra\'bfa\'b3em sobie, \'bfe w pozycji stoj\'b9cej jest wy\'bfsza, by\'b3a smuk\'b3a, ale niewysoka. Zn\'f3w przypomina\'b3a mi kogo\'9c... ale kogo? Nie mog\'b3em odgadn\'b9\'e6.
\par }{\cf1\cgrid0 - Wr\'f3cisz?
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Wr\'f3c\'ea, ale to mo\'bfe potrwa\'e6 dobr\'b9 chwil\'ea, p\'f3\'b3 godziny, a mo\'bfe i godzin\'ea. Powiem ci co\'9c: zamknij oczy i prze\'9cpij si\'ea troch\'ea; dobrze ci to zrobi.
\par Przepu\'9cci\'b3em j\'b9 i posz\'b3a; sp\'f3dniczk\'b9 musn\'ea\'b3a moje kolana, ju\'bf id\'b9c, spojrza\'b3a w okr\'b9g\'b3e male\'f1kie lusterko kieszonkowe, unios\'b3a brwi, przetar\'b3a sobie podbr\'f3dek miniaturowym puszkiem i znikn\'ea\'b3
a w sali tanecznej. Rozejrza\'b3em si\'ea doko\'b3a: obce twarze, pal\'b9cy m\'ea\'bfczy\'9fni, rozlane piwo na marmurowym stole, wsz\'eadzie krzyk i zgie\'b3k, obok muzyka taneczna. Mam spa\'e6, powiedzia\'b3a.
\par }{\cf1\cgrid0 Ach, moje dziecko, czy ty masz }{\f1296\cf1\cgrid0 poj\'eacie o moim \'9cnie, p\'b3ochliwszym od \'b3asicy! Spa\'e6 w tym rozgardiaszu, siedz\'b9c przy stole, w\'9cr\'f3d brz\'eaku kufli? \'a3ykn\'b9\'b3em wina, wyci\'b9gn\'b9\'b3
em z kieszeni cygaro, poszuka\'b3em zapa\'b3ek, ale wcale nie mia\'b3em ochoty pali\'e6, po\'b3o\'bfy\'b3em wi\'eac cygaro przed sob\'b9 na stole. \'93Zamknij oczy\'94, powiedzia\'b3a mi. B\'f3g raczy wiedzie\'e6, sk\'b9
d ta dziewczyna ma taki niski, dobry, macierzy\'f1ski g\'b3os. Przyjemnie by\'b3o s\'b3ucha\'e6 takiego g\'b3osu, do\'9cwiadczy\'b3em tego na sobie. Pos\'b3usznie zamkn\'b9\'b3em oczy, opar\'b3em g\'b3ow\'ea o \'9ccian\'ea, s\'b3ysza\'b3em szalej\'b9
ce wok\'f3\'b3 mnie setki gwa\'b3townych d\'9fwi\'eak\'f3w, u\'9cmiecha\'b3em si\'ea na my\'9cl o spaniu w tym miejscu, postanowi\'b3em podej\'9c\'e6 do drzwi i rzuci\'e6 okiem na sal\'ea taneczn\'b9 - musia\'b3em przecie\'bf zobaczy\'e6, jak ta\'f1
czy moja pi\'eakna dziewczyna - poruszy\'b3em nogami i dopiero teraz poczu\'b3em, jak \'9cmiertelnie jestem zm\'eaczony po tym wielogodzinnym b\'b3\'b9dzeniu, i nie ruszy\'b3em si\'ea z miejsca. Po chwili ju\'bf spa\'b3em, pos\'b3
uszny matczynemu rozkazowi, spa\'b3em chciwie, pe\'b3en wdzi\'eaczno\'9cci i \'9cni\'b3em ja\'9cniej i pi\'eakniej ni\'bf kiedykolwiek.
\par \'8cni\'b3o mi si\'ea, \'bfe siedz\'ea i czekam w staro\'9cwieckim przedpokoju. Najpierw wiedzia\'b3em tylko tyle, \'bfe jestem zameldowany gdzie\'9c u ekscelencji, potem przypomnia\'b3em sobie, \'bfe to przecie\'bf pan von Goethe ma mnie przyj\'b9\'e6
. Niestety, by\'b3em tutaj w charakterze niezupe\'b3nie prywatnym, lecz jako korespondent pisma, co mi bardzo nie odpowiada\'b3o i nie mog\'b3em poj\'b9\'e6, jaki diabe\'b3 wp\'eadzi\'b3 mnie w tak\'b9 sytuacj\'ea. Poza tym niepokoi\'b3 mnie skorpion, kt
\'f3ry przed chwil\'b9 by\'b3 jeszcze widoczny i usi\'b3owa\'b3 wspi\'b9\'e6 si\'ea po mojej nodze. Otrz\'b9sn\'b9\'b3em si\'ea wprawdzie i broni\'b3em przed tym ma\'b3ym, czarnym, pe\'b3zaj\'b9cym stworzeniem, nie wiedzia\'b3
em jednak, gdzie ono teraz tkwi, i nie mia\'b3em odwagi si\'eagn\'b9\'e6 gdziekolwiek.
\par Nie by\'b3em r\'f3wnie\'bf pewny, czy przez pomy\'b3k\'ea nie zameldowano mnie, zamiast u Goethego, u Matthsona, kt\'f3rego jednak we \'9cnie pomyli\'b3em z B\'fcrgerem, gdy\'bf jemu przypisywa\'b3em wiersze do Molly. Zreszt\'b9 spotkanie z Molly by\'b3
oby bardzo po mojej my\'9cli, wyobra\'bfa\'b3em sobie, \'bfe jest cudowna, mi\'eakka, muzykalna, \'93wieczorowa\'94. Ach, gdybym nie siedzia\'b3 tu na zlecenie tej przekl\'eatej redakcji! Moja niech\'ea\'e6 wzmaga\'b3a si\'ea coraz bardziej i przenosi\'b3
a si\'ea powoli r\'f3wnie\'bf na Goethego, w odniesieniu do kt\'f3rego mia\'b3em nagle najr\'f3\'bfniejsze zastrze\'bfenia i zarzuty. \'a3adna to b\'eadzie audiencja! Natomiast skorpion, cho\'e6 niebezpieczny i prawdopodobnie ukryty w mojej bezpo\'9c
redniej blisko\'9cci, mo\'bfe nie by\'b3 taki gro\'9fny; zdawa\'b3o mi si\'ea, \'bfe mo\'bfe r\'f3wnie dobrze oznacza\'e6 co\'9c przyjaznego, a nawet mie\'e6 co\'9c wsp\'f3l\-nego z Molly, mo\'bfe jest czym\'9c w rodzaju jej wys\'b3annika lub jej zwierz
\'eacia heraldycznego, pi\'eaknego, niebezpieczne\-go god\'b3a kobieco\'9cci i grzechu. Czy to zwierz\'ea nie mog\'b3oby si\'ea nazywa\'e6 na przyk\'b3ad Vulpius? Ale w tej\'bfe chwili s\'b3u\'bf\'b9cy otworzy\'b3 drzwi, podnios\'b3em si\'ea i wszed\'b3
em do sali. Sta\'b3 tutaj stary Goethe, bardzo sztywny, i oczywi\'9ccie mia\'b3 okaza\'b3\'b9 gwiazd\'ea orderow\'b9 na swej piersi klasyka. Wci\'b9\'bf jeszcze zdawa\'b3 si\'ea panowa\'e6, wci\'b9\'bf przyjmowa\'e6 audiencje, wci\'b9\'bf
jeszcze kontrolowa\'e6 \'9cwiat z wy\'bfyn swego weimarskiego muzeum. Zaledwie mnie zauwa\'bfy\'b3, kiwn\'b9\'b3 g\'b3ow\'b9 jak stary kruk i odezwa\'b3 si\'ea uroczy\'9ccie:
\par }\pard \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 {\f1296\cf1\cgrid0 - No c\'f3\'bf, wy m\'b3odzi ludzie, zdaje si\'ea, nie bardzo zgadzacie si\'ea z nami i naszymi d\'b9\'bfeniami?
\par - S\'b3usznie - powiedzia\'b3em, na wskro\'9c zmro\'bfony jego ministerialnym spojrzeniem. - My m\'b3odzi ludzie w istocie nie zgadzamy si\'ea z panem, mistrzu. Jest pan dla nas zbyt uroczysty, ekscelencjo, zbyt pr\'f3\'bfny i pysza\'b3kowaty, a za ma\'b3
o szczery. To chyba najistotniejsze: za ma\'b3o szczery.
\par Ma\'b3y, stary cz\'b3owieczek wysun\'b9\'b3 nieco ku przodowi swoj\'b9 surow\'b9 g\'b3ow\'ea i podczas gdy jego twarde, urz\'eadowo zaci\'9cni\'eate usta rozlu\'9fni\'b3y si\'ea w lekkim u\'9cmieszku i cudownie o\'bfy\'b3y, zabi\'b3o mi nagle serce, gdy
\'bf przypomnia\'b3em sobie wiersz }{\i\cf1\cgrid0 D\'e4mmerung senkte sich von oben,}{\f1296\cf1\cgrid0 i \'bfe jest to ten cz\'b3owiek i te usta, z kt\'f3rych wysz\'b3y s\'b3owa tego wiersza. W\'b3a\'9cciwie by\'b3em w tej chwili ju\'bf ca\'b3
kowicie rozbrojony i pokonany, a najch\'eatniej ukl\'b9k\'b3bym przed nim. Ale trzyma\'b3em si\'ea dzielnie i us\'b3ysza\'b3em z jego u\'9cmiechni\'eatych ust nast\'eapuj\'b9ce pytania: - A wi\'eac za\-rzucacie mi nieszczero\'9c\'e6? A c\'f3\'bf to za s
\'b3owa! Czy nie zechcia\'b3by pan wyrazi\'e6 si\'ea ja\'9cniej?
\par Owszem, chcia\'b3em tego, nawet bardzo.
\par }{\cf1\cgrid0 - Panie von Goethe, po}{\f1296\cf1\cgrid0 zna\'b3 pan dok\'b3adnie i wyczu\'b3 - podobnie jak wszystkie wielkie umys\'b3y - problematyczno\'9c\'e6 i beznadziejno\'9c\'e6 ludzkiego \'bfycia: wspania\'b3o\'9c\'e6 chwili i jej n\'ea
dzne przekwitanie, niemo\'bfno\'9c\'e6 okupienia pi\'eaknej wznios\'b3o\'9cci uczucia inaczej jak wi\'eazieniem codzienno\'9cci, trwaj\'b9cym w wiecznej \'9cmiertelnej walce z r\'f3wnie pal\'b9c\'b9 i r\'f3wnie \'9cwi\'eat\'b9 mi\'b3o\'9cci\'b9
do utraconej niewinno\'9cci natury, pozna\'b3 pan to ca\'b3e straszliwe b\'b3\'b9dzenie w pustce i w niepe\-wno\'9cci, to skazanie na przemijanie, sta\'b3\'b9 po\'b3owiczno\'9c\'e6, wieczne pr\'f3bowanie i dyletantyzm - s\'b3owem, ca\'b3\'b9 bezna\-
dziejno\'9c\'e6, dziwaczno\'9c\'e6 i pal\'b9c\'b9 rozpacz ludzkiego bytu. To wszystko nie by\'b3o panu obce, nawet tu i \'f3wdzie przyznawa\'b3 si\'ea pan do tego, a przecie\'bf ca\'b3ym swoim \'bfyciem dawa\'b3 pan \'9cwiadectwo czemu\'9c wr\'ea
cz przeciwne\-mu, g\'b3osi\'b3 pan wiar\'ea i optymizm, \'b3udzi\'b3 pan siebie i innych trwa\'b3o\'9cci\'b9 i sensowno\'9cci\'b9 naszych duchowych wysi\'b3k\'f3w. Wyznawc\'f3w g\'b3\'eabi i g\'b3osy zrozpaczonej prawdy odrzuca\'b3 pan i t\'b3umi\'b3, zar
\'f3wno w sobie, jak u Kleista i u Beethovena. Dziesi\'b9tki lat post\'eapowa\'b3 pan tak, jak gdyby gromadzenie wiedzy i zbior\'f3w, pisanie i kolekcjonowanie list\'f3w, i ca\'b3a pa\'f1ska starcza egzystencja w Weimarze by\'b3y istotnie drog\'b9
do uwiecznienia chwili, kt\'f3r\'b9 pan m\'f3g\'b3 przecie\'bf tylko zmumifikowa\'e6, drog\'b9 do uduchowienia natury, kt\'f3r\'b9 pan m\'f3g\'b3 przecie\'bf tylko wystylizowa\'e6 na mask\'ea. Oto nieszczero\'9c\'e6, kt\'f3r\'b9 panu zarzucamy.
\par Stary radca tajny spojrza\'b3 mi w zamy\'9cleniu w oczy, jego usta jeszcze ci\'b9gle si\'ea u\'9cmiecha\'b3y.
\par Potem ku memu zdumieniu zapyta\'b3: - W takim razie nie znosi pan }{\i\cf1\cgrid0 Czarodziejskiego fletu }{\f1296\cf1\cgrid0 Mozarta? - I zanim zd\'b9\'bfy\'b3em zaprotestowa\'e6, ci\'b9gn\'b9\'b3 dalej: - }{\i\cf1\cgrid0 Czarodziejski flet }{
\f1296\cf1\cgrid0 przedstawia \'bfycie jako wspania\'b3\'b9 pie\'9c\'f1, wielbi nasze przemijaj\'b9ce przecie\'bf uczucia jako co\'9c wiecznego i bos\-kiego, nie przyklaskuje ani panu Kleistowi, ani panu Beethovenowi, lecz g\'b3osi optymizm i wiar\'ea.
\par - Wiem! - wo\'b3a\'b3em z w\'9cciek\'b3o\'9cci\'b9. - Nie wiadomo, jakim cudem wpad\'b3 pan akurat na }{\i\cf1\cgrid0 Czarodziejski flet, }{\f1296\cf1\cgrid0 kt\'f3ry jest dla mnie czym\'9c najdro\'bfszym w \'9cwiecie! Ale Mozart nie doczeka\'b3
osiemdziesi\'eaciu dwu lat i nigdy w swym osobis\-tym \'bfyciu nie mia\'b3 pretensji do trwania, do \'b3adu, do napuszonej godno\'9cci jak pan! Nigdy si\'ea nie pyszni\'b3! \'8cpiewa\'b3 swe boskie melodie i umar\'b3 m\'b3odo, biedny i niedoceniony.
\par Traci\'b3em oddech. Tysi\'b9ce spraw nale\'bfa\'b3o uj\'b9\'e6 teraz w kilku s\'b3owach. Pot wyst\'b9pi\'b3 mi na czo\'b3o.
\par Ale Goethe powiedzia\'b3 bardzo uprzejmie: - To, \'bfe prze\'bfy\'b3em osiemdziesi\'b9t dwa lata, jest, by\'e6 mo\'bfe, rze\-czywi\'9ccie nie do wybaczenia. Lecz mia\'b3em z tego znacznie mniej przyjemno\'9cci, ni\'bf si\'ea panu wydaje. Ma pan racj\'ea
: zawsze przepe\'b3nia\'b3o mnie wielkie pragnienie trwania, zawsze l\'eaka\'b3em si\'ea \'9cmierci i zwalcza\'b3em j\'b9. S\'b9dz\'ea, \'bfe walka ze \'9cmierci\'b9, \'bfe absolutna i uparta ch\'ea\'e6 \'bfycia jest pop\'eadem, dzi\'eaki kt\'f3remu dzia
\'b3ali i \'bfyli wszyscy wybitni ludzie. \'afe w ko\'f1cu musi si\'ea jednak umrze\'e6, tego, m\'f3j m\'b3ody przyjacielu, moimi osiemdziesi\'eacioma dwoma la\-tami dowiod\'b3em r\'f3wnie przekonywaj\'b9co, jak gdybym umar\'b3 jako uczniak. Je\'9c
liby to mog\'b3o mnie usprawiedliwi\'e6, to chcia\'b3bym doda\'e6, \'bfe w mojej naturze by\'b3o wiele z dziecka, wiele ciekawo\'9cci, ch\'eaci do zabawy i wiele zami\'b3owania do marnotrawienia czasu. Przyznaj\'ea, trwa\'b3o to do\'9c\'e6 d\'b3
ugo, zanim zrozumia\'b3em, \'bfe kiedy\'9c zabawa musi si\'ea sko\'f1czy\'e6.
\par M\'f3wi\'b9c to, u\'9cmiechn\'b9\'b3 si\'ea przebiegle, wr\'eacz po szelmowsku. Jego posta\'e6 sta\'b3a si\'ea wi\'eaksza, znikn\'ea\'b3a sztywna postawa i kurczowa godno\'9c\'e6 na obliczu. Powietrze wok\'f3\'b3 nas wype\'b3ni\'b3o si\'ea teraz mn\'f3
stwem melodii, mn\'f3stwem pie\'9cni Goethego, s\'b3ysza\'b3em wyra\'9fnie V}{\i\cf1\cgrid0 eilchen }{\cf1\cgrid0 Mozarta i }{\i\cf1\cgrid0 F\'fcllest wieder Busch und Tal }{\f1296\cf1\cgrid0 Schuberta. A twarz Goe\-thego by\'b3a teraz r\'f3\'bfowa i m
\'b3oda; \'9cmia\'b3 si\'ea i by\'b3 podobny b\'b9d\'9f do Mozarta, b\'b9d\'9f do Schuberta, jak brat, a gwiazda na jego piersi sk\'b3ada\'b3a si\'ea z samych polnych kwiat\'f3w; z jej \'9crodka wykwita\'b3 weso\'b3o i bujnie \'bf\'f3\'b3ty pierwiosnek.
\par Niezupe\'b3nie mi odpowiada\'b3o, \'bfe ten stary cz\'b3owiek chcia\'b3 w tak \'bfartobliwy spos\'f3b wymiga\'e6 si\'ea od moich pyta\'f1 i oskar\'bfe\'f1, wi\'eac spojrza\'b3em na niego z wyrzutem. Wtedy pochyli\'b3 si\'ea naprz\'f3d, przy\'b3o\'bfy\'b3
swoje zupe\'b3nie ju\'bf zdziecinnia\'b3e usta do mego ucha i szepn\'b9\'b3 cichutko:
\par - M\'f3j ch\'b3opcze, bierzesz starego Goethego nazbyt po\-wa\'bfnie. Starych ludzi, kt\'f3rzy ju\'bf umarli, nie nale\'bfy bra\'e6 powa\'bfnie, gdy\'bf wyrz\'b9dza si\'ea im krzywd\'ea. My, nie\'9cmier\-telni, nie lubimy powa\'bfnego traktowania, lubimy
\'bfart. Powaga, m\'f3j ch\'b3opcze, jest spraw\'b9 czasu; powstaje ona - tyle chc\'ea ci zdradzi\'e6 - z przeceniania czasu. R\'f3wnie\'bf i ja przecenia\'b3em niegdy\'9c warto\'9c\'e6 czasu, dlatego chcia\'b3em do\'bfy\'e6 stu lat. W wieczno\'9c
ci, widzisz, czas nie istnieje; wieczno\'9c\'e6 jest mgnieniem oka, w sam raz d\'b3ugim na \'bfart. Rzeczywi\'9ccie, nie mo\'bfna ju\'bf by\'b3o z tym cz\'b3owiekiem zamieni\'e6 powa\'bfnego s\'b3owa, podrygiwa\'b3 w g\'f3r\'ea i w d\'f3\'b3
, zadowolony i gi\'eatki, przy czym pierwiosnek w gwie\'9fdzie b\'b9d\'9f strzela\'b3 w g\'f3r\'ea jak rakieta, b\'b9d\'9f mala\'b3 i nik\'b3. Kiedy tak si\'ea popisywa\'b3 tanecznymi krokami i figurami, pomy\'9cla\'b3em sobie, \'bfe ten cz\'b3
owiek przynajmniej nie zanie\-dba\'b3 nauki ta\'f1ca. Ta\'f1czy\'b3 wspaniale. Wtem przypomnia\'b3 mi si\'ea zn\'f3w skorpion albo raczej Molly, wi\'eac zawo\'b3a\'b3em do Goethego: - Prosz\'ea pana, czy nie ma tu Molly?
\par Goethe roze\'9cmia\'b3 si\'ea g\'b3o\'9cno. Podszed\'b3 do sto\'b3u, wysu\-n\'b9\'b3 szuflad\'ea, wyj\'b9\'b3 stamt\'b9d kosztown\'b9 sk\'f3rzan\'b9 czy aksamitn\'b9 szkatu\'b3k\'ea, otworzy\'b3 j\'b9 i podsun\'b9\'b3 mi przed oczy. Le\'bfa\'b3a w ni
ej, na ciemnym pluszu, ma\'b3a, kszta\'b3tna, po\'b3yskuj\'b9ca, miniaturowa n\'f3\'bfka kobieca, n\'f3\'bfka zachwy\-caj\'b9ca, w kolanie zgi\'eata, ze skierowan\'b9 w d\'f3\'b3 stop\'b9, ostro zako\'f1czon\'b9 delikatnymi paluszkami.
\par Wyci\'b9gn\'b9\'b3em r\'eak\'ea, chc\'b9c wzi\'b9\'e6 sobie t\'ea ma\'b3\'b9 n\'f3\'bfk\'ea, w kt\'f3rej od razu si\'ea zakocha\'b3em, ale kiedy si\'eagn\'b9\'b3em po ni\'b9 dwoma palcami, zabawka jakby drgn\'ea\'b3a i zacz\'ea\'b3a si\'ea porusza\'e6
, nagle zrodzi\'b3o si\'ea we mnie podejrzenie, \'bfe to mo\'bfe skorpion. Goethe zdawa\'b3 si\'ea to rozumie\'e6, a nawet jakby \'9cwiadomie pragn\'b9c mego g\'b3\'eabokiego zak\'b3opotania, tej dotkliwej rozterki po\'bf\'b9dania i l\'eaku. Podsun\'b9
\'b3 mi uroczego skorpionika tu\'bf pod nos, widzia\'b3, \'bfe go pragn\'ea i \'bfe si\'ea przed nim wzdragam; zdawa\'b3o si\'ea, \'bfe staremu wydze sprawia to wielk\'b9 przyjemno\'9c\'e6. Podczas gdy si\'ea tak ze mn\'b9 droczy\'b3 tym wdzi\'ea
cznym, niebezpiecznym przedmiotem, sta\'b3 si\'ea zn\'f3w zupe\'b3nie starym, prastarym, tysi\'b9cletnim cz\'b3o\-wiekiem o \'9cnie\'bfnosiwych w\'b3osach, a jego zwi\'ead\'b3a, zgrzybia\'b3a twarz \'9cmia\'b3a si\'ea cicho i bezg\'b3o\'9cnie, \'9cmia\'b3
a si\'ea mocno do swego wn\'eatrza z jakim\'9c otch\'b3annym, starczym humorem.
\par }{\cf1\cgrid0
\par
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Gdy si\'ea zbudzi\'b3em, zapomnia\'b3em o \'9cnie, przypomnia\'b3 mi si\'ea dopiero p\'f3\'9fniej. Spa\'b3em chyba z godzin\'ea przy stoliku restauracyjnym, w\'9cr\'f3d muzyki i ha\'b3asu; nie przy\-puszcza\'b3em nigdy, \'bfe to mo\'bf
liwe. Moja urocza dziew\-czyna sta\'b3a przede mn\'b9, trzymaj\'b9c r\'eak\'ea na mym }{\cf1\cgrid0 ramieniu.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Daj mi dwie albo trzy marki - powiedzia\'b3a. - Zjad\'b3am tam co\'9c nieco\'9c.
\par Da\'b3em jej moj\'b9 portmonetk\'ea, odesz\'b3a z ni\'b9 i wr\'f3ci\'b3a niebawem.
\par - Teraz mog\'ea jeszcze chwilk\'ea posiedzie\'e6 z tob\'b9, potem musz\'ea zn\'f3w odej\'9c\'e6, um\'f3wi\'b3am si\'ea z kim\'9c.
\par Przerazi\'b3em si\'ea. - Z kim? - zapyta\'b3em pospiesznie.
\par - Z jednym panem, m\'f3j ma\'b3y. Zaprosi\'b3 mnie do baru \'93Odeon\'94.
\par - A ja my\'9cla\'b3em, \'bfe nie zostawisz mnie samego.
\par - No, to trzeba by\'b3o mnie zaprosi\'e6 wcze\'9cniej. Kto\'9c ci\'ea ubieg\'b3. Ale dzi\'eaki temu zaoszcz\'eadzisz du\'bfo pieni\'eadzy. Czy znasz ten lokal, \'93Odeon\'94? Po p\'f3\'b3nocy... tylko szampan. Fotele klubowe, orkiestra murzy\'f1ska, szyk!
\par Tego nie przewidzia\'b3em.
\par - Ach - prosi\'b3em - pozw\'f3l, \'bfe ja ci\'ea zaprosz\'ea: uwa\'bfa\-\'b3em to za rzecz oczywist\'b9, zaprzyja\'9fnili\'9cmy si\'ea przecie\'bf. Pozw\'f3l si\'ea zaprosi\'e6, dok\'b9d tylko zechcesz, prosz\'ea ci\'ea.
\par - To \'b3adnie z twojej strony. Ale widzisz, s\'b3owo jest s\'b3owem, przyj\'ea\'b3am zaproszenie i p\'f3jd\'ea tam. Nie trud\'9f si\'ea ju\'bf! Chod\'9f, wypij kropelk\'ea, mamy w butelce jeszcze troch\'ea wina. Wypijesz je, a potem grzecznie p\'f3
jdziesz do domu i b\'eadziesz spa\'b3. Przyrzeknij mi to.
\par - Nie, do domu i\'9c\'e6 nie mog\'ea.
\par - Ach, z tymi twoimi historiami! Czy jeszcze nie upora\'b3e\'9c si\'ea z twoim Goethem? - W tej chwili zn\'f3w przypomnia\'b3em sobie sen. - Ale je\'9cli naprawd\'ea nie mo\-\'bfesz i\'9c\'e6 do domu, to zosta\'f1 tutaj, tu s\'b9 pokoje go\'9c
cinne. Czy mam ci zam\'f3wi\'e6 taki pok\'f3j?
\par By\'b3em z tego zadowolony i zapyta\'b3em, kiedy zn\'f3w b\'ead\'ea j\'b9 m\'f3g\'b3 zobaczy\'e6. Gdzie mieszka? Nie powiedzia\'b3a mi tego. Musz\'ea tylko troch\'ea poszuka\'e6, to j\'b9 znajd\'ea.
\par - Czy mog\'ea ci\'ea zaprosi\'e6?
\par - Dok\'b9d?
\par - Dok\'b9d chcesz i kiedy c}{\cf1\cgrid0 hcesz.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Dobrze. We wtorek na kolacj\'ea \'93U Franciszkan\'f3w\'94, na pierwszym pi\'eatrze. Do widzenia!
\par Poda\'b3a mi r\'eak\'ea i dopiero teraz zwr\'f3ci\'b3em na ni\'b9 uwag\'ea, na d\'b3o\'f1, kt\'f3ra harmonizowa\'b3a z jej g\'b3osem, pi\'eakn\'b9 i kr\'b9g\-\'b3\'b9, m\'b9dr\'b9 i dobrotliw\'b9. Dziewczyna \'9cmia\'b3a si\'ea szyderczo, kiedy ca\'b3owa
\'b3em jej r\'eak\'ea.
\par W ostatniej chwili obr\'f3ci\'b3a si\'ea raz jeszcze w moj\'b9 stron\'ea i doda\'b3a: - Chc\'ea ci jeszcze co\'9c powiedzie\'e6 w spra\-wie Goethego. Widzisz, tak jak ci si\'ea to przydarzy\'b3o z Goethem, \'bfe nie mog\'b3e\'9c znie\'9c\'e6
jego portretu, tak i mnie przydarza si\'ea to czasem ze \'9cwi\'eatymi.
\par - Ze \'9cwi\'eatymi? Taka jeste\'9c pobo\'bfna?
\par - Nie, niestety, nie jestem pobo\'bfna, ale niegdy\'9c by\'b3am i kiedy\'9c zn\'f3w b\'ead\'ea. Dzi\'9c nie ma czasu na pobo\'bfno\'9c\'e6.
\par }{\cf1\cgrid0 - Czasu? Czy na to trzeba czasu?
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - O tak. Na pobo\'bfno\'9c\'e6 trzeba czasu, trzeba nawet czego\'9c wi\'eacej: niezale\'bfno\'9cci od czasu! Nie mo\'bfesz by\'e6 na serio pobo\'bfnym, a r\'f3wnocze\'9cnie \'bfy\'e6 w rzeczywisto\'9cci i do tego traktowa\'e6 j\'b9
powa\'bfnie: czas, pieni\'b9dze, bar \'93Odeon\'94 i ca\'b3\'b9 reszt\'ea.
\par - Rozumiem. Ale jak to jest z tymi \'9cwi\'eatymi?
\par - Ano tak, s\'b9 \'9cwi\'eaci, kt\'f3rzy s\'b9 mi szczeg\'f3lnie mili: \'9cwi\'eaty Szczepan, \'9cwi\'eaty Franciszek i inni. Widz\'ea czasem ich obrazy, a tak\'bfe obrazy Zbawiciela i Matki Boskiej, takie zak\'b3amane, zafa\'b3
szowane, naiwne i tak samo nie mog\'ea ich \'9ccierpie\'e6, jak ty owego portretu Goethego. Kiedy patrz\'ea na takiego s\'b3odkiego, naiwnego Zbawiciela albo \'9cwi\'eatego Franciszka i widz\'ea, \'bfe inni uwa\'bfaj\'b9 te wizerunki za pi\'eakne i buduj
\'b9ce, odczuwam to jako znie\-wag\'ea prawdziwego Zbawiciela i my\'9cl\'ea: ach, po co On \'bfy\'b3 i tak straszliwie cierpia\'b3, je\'9cli ludziom wystarcza taki naiwny Jego wizerunek! Ale mimo to wiem, \'bfe i m\'f3j obraz Zbawiciela lub \'9cwi\'ea
tego Franciszka jest tylko wize\-runkiem cz\'b3owieka i nie dor\'f3wnuje prawzorowi, \'bfe i Zba\-wicielowi wyda\'b3by si\'ea m\'f3j wewn\'eatrzny Jego wizerunek tak naiwny i niewsp\'f3\'b3mierny, jak mnie wydaj\'b9 si\'ea nie\-wsp\'f3\'b3mierne owe s\'b3
odkie konterfekty. Nie m\'f3wi\'ea ci tego, aby przyzna\'e6 s\'b3uszno\'9c\'e6 twojemu oburzeniu i z\'b3o\'9cci z po\-wodu portretu Goethego, nie, nie masz racji. M\'f3wi\'ea ci to tylko dlatego, by udowodni\'e6, \'bfe mog\'ea ci\'ea zrozumie\'e6
. Wy, uczeni i arty\'9cci, macie g\'b3owy pe\'b3ne r\'f3\'bfnych osobliwych spraw, ale jeste\'9ccie lud\'9fmi jak inni, a my, inni, tak\'bfe mamy swoje marzenia i igraszki wyobra\'9fni. Zauwa\'bfy\'b3am miano\-wicie, m\'f3j uczony panie, \'bfe by\'b3e\'9c
nieco zak\'b3opotany, kiedy mia\'b3e\'9c mi opowiedzie\'e6 swoj\'b9 histori\'ea z Goethem... Musia\'b3e\'9c si\'ea wysila\'e6, \'bfeby takiej prostej dziewczynie uprzyst\'eapni\'e6 swoje idea\'b3y. Wi\'eac chcia\'b3am ci\'ea przekona\'e6, \'bf
e nie potrzebujesz si\'ea tak wysila\'e6. Nie obawiaj si\'ea, ju\'bf ja ci\'ea zrozumiem. No, ale do\'9c\'e6 ju\'bf tego. Pora na spanie.
\par Odesz\'b3a, a mnie tymczasem stary s\'b3u\'bf\'b9cy zaprowadzi\'b3 na drugie pi\'eatro, przedtem jednak zapyta\'b3 o m\'f3j baga\'bf, a gdy si\'ea dowiedzia\'b3, \'bfe nie mam \'bfadnego, musia\'b3em to, co nazwa\'b3 \'93noclegowym\'94, zap\'b3aci\'e6 z g
\'f3ry. Potem za\-prowadzi\'b3 mnie przez star\'b9, ciemn\'b9 klatk\'ea schodow\'b9 do jakiego\'9c pokoju i zostawi\'b3 samego. Sta\'b3o tam proste \'b3\'f3\'bfko drewniane, bardzo kr\'f3tkie i twarde, na \'9ccianie wisia\'b3
a szabla i kolorowa litografia przedstawiaj\'b9ca Garibaldiego oraz zwi\'ead\'b3y wianek z jakiej\'9c uroczysto\'9cci zwi\'b9zkowej. By\'b3bym du\'bfo da\'b3 za nocn\'b9 koszul\'ea. Ale by\'b3a przynajmniej woda i ma\'b3y r\'eacznik, mog\'b3em si\'ea wi
\'eac umy\'e6, po czym po\'b3o\'bfy\'b3em si\'ea w ubraniu na \'b3\'f3\'bfku, zostawi\'b3em \'9cwiat\'b3o i mia\'b3em czas na rozmy\'9clanie. A wi\'eac z Goethem by\'b3em teraz w porz\'b9dku. Wspaniale, \'bfe przyszed\'b3 do mnie we \'9cnie! I ta cudow
na dziewczyna - ach, gdybym zna\'b3 jej imi\'ea! Nagle zjawi\'b3 si\'ea cz\'b3owiek, \'bfywy cz\'b3owiek, kt\'f3ry rozbi\'b3 m\'eatny szklany klosz mej martwoty i wyci\'b9gn\'b9\'b3 do mnie dobr\'b9, pi\'eakn\'b9, ciep\'b3\'b9 r\'eak\'ea! Nagle pojawi\'b3
y si\'ea zn\'f3w rzeczy, kt\'f3re zacz\'ea\'b3y mnie obchodzi\'e6, o kt\'f3rych mog\'b3em my\'9cle\'e6 z rado\'9cci\'b9, z trosk\'b9, z napi\'eaciem! Nagle otwar\'b3y si\'ea drzwi, przez kt\'f3re wchodzi\'b3o do mnie \'bfycie! Mo\'bfe zn\'f3w b\'ead\'ea m
\'f3g\'b3 \'bfy\'e6, mo\'bfe b\'ead\'ea m\'f3g\'b3 zn\'f3w sta\'e6 si\'ea cz\'b3owie\-kiem. Moja dusza, \'9cpi\'b9ca w ch\'b3odzie i prawie zamarzni\'eata, znowu oddycha\'b3a i sennie trzepota\'b3a ma\'b3ymi, s\'b3abymi skrzyde\'b3kami. Goethe by\'b3
u mnie. Jaka\'9c dziewczyna kaza\'b3a mi je\'9c\'e6, pi\'e6 i spa\'e6, okaza\'b3a mi \'bfyczliwo\'9c\'e6, wy\'9cmia\'b3a mnie, nazwa\'b3a mnie ma\'b3ym, g\'b3upim ch\'b3opcem. I ona, ta cudowna przyjaci\'f3\'b3ka, opowiada\'b3a mi r\'f3wnie\'bf o \'9cwi
\'eatych i pokaza\-\'b3a, \'bfe w moich najdziwaczniejszych ekstrawagancjach bynajmniej nie jestem osamotnionym, niezrozumianym czy te\'bf chorobliwym wyj\'b9tkiem, \'bfe mam rodze\'f1stwo, \'bfe mnie rozumiej\'b9. Czy zobacz\'ea j\'b9 znowu? Tak, z pewno
\'9cci\'b9, mo\'bfna by\'b3o na niej polega\'e6, \'93s\'b3owo jest s\'b3owem\'94.
\par }{\cf1\cgrid0 I }{\f1296\cf1\cgrid0 ju\'bf spa\'b3em, spa\'b3em cztery czy pi\'ea\'e6 godzin. By\'b3o po dziesi\'b9tej, kiedy si\'ea obudzi\'b3em w pomi\'eatym ubraniu, rozbity, zm\'eaczony, ze wspomnieniem czego\'9c obrzyd\-liwego, co przydarzy\'b3o si
\'ea w przeddzie\'f1, ale \'bfywy, pe\'b3en nadziei, pe\'b3en dobrych my\'9cli. Wracaj\'b9c do domu, nie odczuwa\'b3em \'bfadnego z tych l\'eak\'f3w, kt\'f3re wczoraj mog\'b3y towarzyszy\'e6 powrotowi.
\par Na schodach, powy\'bfej araukarii, spotka\'b3em \'93ciotk\'ea\'94, moj\'b9 gospodyni\'ea, kt\'f3r\'b9 widywa\'b3em rzadko, ale kt\'f3rej mi\'b3e usposobienie bardzo mi odpowiada\'b3o. Spotkanie kr\'eapowa\'b3o mnie troch\'ea, by\'b3em b\'b9d\'9f co b\'b9d
\'9f zaniedbany i po nieprzespanej nocy, nieuczesany i nieogolony. Uk\'b3o\-ni\'b3em si\'ea i chcia\'b3em j\'b9 min\'b9\'e6. Zazwyczaj respektowa\'b3a moj\'b9 potrzeb\'ea izolacji i dyskrecji, ale dzisiaj wida\'e6 rze\-czywi\'9ccie rozdar\'b3a si\'ea jaka
\'9c zas\'b3ona, zerwa\'b3a si\'ea jaka\'9c bariera mi\'eadzy mn\'b9 a otaczaj\'b9cym mnie \'9cwiatem - \'93ciot\-ka\'94 stan\'ea\'b3a i roze\'9cmia\'b3a si\'ea.
\par - Hula\'b3 pan gdzie\'9c, panie Haller, przecie\'bf dzi\'9c w nocy w og\'f3le nie by\'b3 pan w \'b3\'f3\'bfku. Musi pan by\'e6 porz\'b9dnie zm\'eaczony.
\par - Tak - odpowiedzia\'b3em i r\'f3wnie\'bf musia\'b3em si\'ea roze\-\'9cmia\'e6 - dzisiejsza noc by\'b3a do\'9c\'e6 weso\'b3a, a poniewa\'bf nie chcia\'b3em zak\'b3\'f3ca\'e6 stylu pani domu, przespa\'b3em si\'ea w hote\-
lu. Mam wielki szacunek dla spokoju i zacno\'9cci tego domu. Czasem wydaje mi si\'ea, \'bfe jestem w nim jak obce cia\'b3o.
\par }{\cf1\cgrid0 - Niech pan nie drwi, panie Haller!
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - O, ja drwi\'ea tylko z samego siebie.
\par - W\'b3a\'9cnie tego nie powinien pan robi\'e6. Nie powinien pan czu\'e6 si\'ea w moim domu jak \'93obce cia\'b3o\'94. Powinien pan \'bfy\'e6, jak si\'ea panu podoba, i robi\'e6 to, na co pan ma ochot\'ea. Miewa\'b3am ju\'bf nadzwyczaj czcigodnych lokato
\-r\'f3w, klejnoty cn\'f3t, ale \'bfaden nie by\'b3 spokojniejszy od pana i \'bfaden nie sprawia\'b3 nam mniej k\'b3opotu ni\'bf pan. A teraz, czy nie napi\'b3by si\'ea pan herbaty?
\par Nie oponowa\'b3em. Poda\'b3a mi herbat\'ea w salonie z pi\'eak\-nymi portretami, meblami dziadk\'f3w, gaw\'eadzili\'9cmy przez chwil\'ea, mi\'b3a starsza pani - nie zadaj\'b9c w\'b3a\'9cciwie pyta\'f1 - dowiedzia\'b3a si\'ea r\'f3\'bfnych szczeg\'f3\'b3
\'f3w z mojego \'bfycia i moich my\'9cli i przys\'b3uchiwa\'b3a mi si\'ea z mieszanin\'b9 szacun\-ku i macierzy\'f1skiej pob\'b3a\'bfliwo\'9cci, jak\'b9 m\'b9dre kobiety okazuj\'b9 wobec dziwactw m\'ea\'bfczyzn. By\'b3a te\'bf mowa o jej siostrze\'f1
cu, pokaza\'b3a mi w s\'b9siednim pokoju jego naj\-nowsz\'b9 prac\'ea, wykonan\'b9 po godzinach biurowych: aparat radiowy. Pilny m\'b3ody cz\'b3owiek \'9cl\'eacza\'b3 tam wieczorami i zmajstrowa\'b3 tak\'b9 maszyn\'ea, porwany ide\'b9
komunikacji bez drutu, kl\'eacz\'b9c pobo\'bfnie, z uwielbieniem przed bo\-giem techniki, kt\'f3remu po tysi\'b9cleciach uda\'b3o si\'ea odkry\'e6 i bardzo niedoskonale przedstawi\'e6 to, o czym ka\'bfdy my\'9cliciel od dawna wiedzia\'b3 i z czego rozs
\'b9dniej korzysta\'b3. M\'f3wili\'9cmy o tym, poniewa\'bf ciotka sk\'b3ania si\'ea nieco ku pobo\'bfno\'9cci i rozmowy na tematy religijne s\'b9 jej mi\'b3e. Powiedzia\'b3em, \'bfe wszechobecno\'9c\'e6 wszystkich si\'b3 i czy\-n\'f3w by\'b3
a bardzo dobrze znana staro\'bfytnym Hindusom i \'bfe technika tylko ma\'b3\'b9 cz\'ea\'9c\'e6 tej wiedzy uprzyst\'eapni\'b3a powszechnej \'9cwiadomo\'9cci dzi\'eaki temu, \'bfe skonstruowa\'b3a dla fal g\'b3
osowych aparaty nadawcze i odbiorcze, na razie jednak przera\'9fliwie niedoskona\'b3e. Ale najwa\'bfniejszej rze\-czy, owej starej prawdy o nierealno\'9cci czasu, technika do tej pory nie dostrzeg\'b3a, w ko\'f1cu jednak i to zostanie oczywi\'9ccie \'93
odkryte\'94 i dostanie si\'ea w r\'eace przedsi\'eabior\-czych in\'bfynier\'f3w. Mo\'bfe ju\'bf wkr\'f3tce odkryje si\'ea, \'bfe nie tylko wsp\'f3\'b3czesne, aktualne obrazy i zdarzenia kr\'b9\'bf\'b9 wok\'f3\'b3 nas, tak \'bfe muzyk\'ea z Pary\'bf
a czy Berlina mo\'bfemy us\'b3ysze\'e6 we Frankfurcie albo w Zurychu, lecz \'bfe wszyst\-ko, cokolwiek i kiedykolwiek si\'ea zdarzy\'b3o, r\'f3wnie\'bf jest zarejestrowane i obecne i \'bfe pewnego dnia, przy pomocy drutu lub bez drutu, z zak\'b3\'f3
ceniami lub bez ubocznych, przeszkadzaj\'b9cych zgrzyt\'f3w, us\'b3yszymy kr\'f3la Salomona lub Waltera von der Vogelweide. Zobaczymy, \'bfe to wszystko, podobnie jak dzisiaj pocz\'b9tki radia, pos\'b3u\'bfy ludziom do ucieczki od siebie samych i wytkni
\'eatego sobie celu i do otaczania si\'ea coraz g\'eastsz\'b9 sieci\'b9 rozrywek i bezu\'bfytecznej krz\'b9taniny. Ale o tych wszystkich zna\-nych mi na wylot sprawach nie m\'f3wi\'b3em zwyk\'b3ym tonem rozgoryczenia i pogardy dla epoki i techniki, lecz
\'bfartob\-liwie i kpi\'b9co, a ciotka si\'ea u\'9cmiecha\'b3a; siedzieli\'9cmy razem z godzin\'ea, pili\'9cmy herbat\'ea i by\'b3o nam ze sob\'b9 dobrze.
\par Pi\'eakn\'b9, dziwn\'b9 dziewczyn\'ea z \'93Czarnego Or\'b3a\'94 za\-prosi\'b3em na wtorkowy wiecz\'f3r i wiele trudu kosztowa\'b3o mnie zabijanie czasu do tego momentu. A gdy nareszcie nadszed\'b3 wtorek, wa\'bfno\'9c\'e6 tej obcej dziewczyny sta\'b3a si
\'ea dla mnie przera\'bfaj\'b9co jasna. My\'9cla\'b3em tylko o niej, wszys\-tkiego od niej oczekiwa\'b3em, by\'b3em got\'f3w po\'9cwi\'eaci\'e6 jej wszystko i wszystko z\'b3o\'bfy\'e6 u jej st\'f3p, cho\'e6 zupe\'b3nie nie by\'b3
em w niej zakochany. Ale wystarczy\'b3o, \'bfe wyobrazi\'b3em sobie, i\'bf nie zechce przyj\'9c\'e6 lub zapomni o naszym spotka\-niu, aby si\'ea przekona\'e6, co by si\'ea ze mn\'b9 dzia\'b3o; wtedy \'9cwiat sta\'b3by si\'ea zn\'f3w pusty, dni by\'b3yb
y szare i bezwarto\'9c\-ciowe, otoczy\'b3aby mnie znowu przera\'9fliwa cisza i martwo\-ta i nie by\'b3oby innego wyj\'9ccia z tego milcz\'b9cego piek\'b3a, jak - brzytwa. A brzytwa w ci\'b9gu tych kilku dni wcale nie sta\'b3a mi si\'ea
przyjemniejsza, nie straci\'b3a nic ze swej okropno\'9cci. To w\'b3a\'9cnie by\'b3o najohydniejsze: odczuwa\'b3em g\'b3\'eaboki, dusz\'b9cy strach przed ciosem we w\'b3asne gard\'b3o, ba\'b3em si\'ea umierania z t\'b9 sam\'b9 dzik\'b9, upart\'b9, broni
\'b9c\'b9 si\'ea i opieraj\'b9c\'b9 si\'b3\'b9, jak gdybym by\'b3 najzdrowszym cz\'b3owiekiem, a moje \'bfycie by\'b3o rajem. U\'9cwiadamia\'b3em sobie m\'f3j stan z pe\'b3n\'b9, bezwzgl\'eadn\'b9 wyrazisto\'9cci\'b9 i doszed\'b3em do przekonania, \'bf
e niezno\'9cne napi\'eacie mi\'eadzy niemo\'bfno\'9cci\'b9 \'bfycia a niemo\-\'bfno\'9cci\'b9 umierania by\'b3o tym, co nieznajom\'b9, urocz\'b9 tancereczk\'ea z \'93Czarnego Or\'b3a\'94 uczyni\'b3o dla mnie tak wa\'bfn\'b9. By\'b3a ma\'b3ym ok
ienkiem, male\'f1kim jasnym otworem w mo\-jej ciemnej jaskini strachu. By\'b3a wybawieniem, drog\'b9 na wolno\'9c\'e6. Ona musi nauczy\'e6 mnie \'bfy\'e6 albo umiera\'e6, ona musi swoj\'b9 mocn\'b9, kszta\'b3tn\'b9 d\'b3oni\'b9 dotkn\'b9\'e6 mego zdr\'eat
\-wia\'b3ego serca, a\'bfeby pod dotkni\'eaciem \'bfycie albo rozkwit\-\'b3o, albo zmieni\'b3o si\'ea w popi\'f3\'b3. Sk\'b9d czerpa\'b3a si\'b3y, sk\'b9d p\'b3yn\'ea\'b3a ta magia, z jakich tajemniczych powod\'f3w sta\'b3a si\'ea dla mnie tak wa\'bf
na, nad tym nie mog\'b3em si\'ea zastanawia\'e6, by\'b3o mi to zreszt\'b9 oboj\'eatne; nie zale\'bfa\'b3o mi na tym, \'bfeby to wiedzie\'e6. Nie zale\'bfa\'b3o mi ju\'bf absolutnie na \'bfadnej wiedzy, na rozumieniu spraw, tym w\'b3a\'9cnie by\'b3
em przesy\-cony, na tym w\'b3a\'9cnie zasadza\'b3a si\'ea moja najbardziej dotkli\-wa i najbardziej szydercza m\'eaka i ha\'f1ba, \'bfe tak dok\'b3adnie widzia\'b3em m\'f3j stan i \'bfe tak wyra\'9fnie u\'9cwiadamia\'b3em go sobie. Widzia\'b3em przed sob
\'b9 tego potwora, to bydl\'ea - wilka stepowego - jak much\'ea w sieci i przygl\'b9da\'b3em si\'ea, jak jego przeznaczenie zmierza\'b3o do rozstrzygni\'eacia, jak zapl\'b9tany i bezbronny wisia\'b3 w sieci i niby paj\'b9k gotowa\'b3 si\'ea do ciosu, a d
\'b3o\'f1 nios\'b9ca ratunek zdawa\'b3a si\'ea by\'e6 r\'f3wnie\'bf w pobli\'bfu. M\'f3g\'b3bym na temat zwi\'b9zk\'f3w i przy\-czyn mego cierpienia, choroby mojej duszy, mego za\-czarowania i neurozy, powiedzie\'e6 mn\'f3stwo m\'b9
drych i wnikliwych rzeczy, mechanika tego wszystkiego by\'b3a dla mnie przejrzysta. Ale nie brak mi by\'b3o ani wiedzy, ani zrozumienia i nie za tym tak rozpaczliwie t\'easkni\'b3em, lecz za prze\'bfyciem, rozstrzygni\'eaciem, uderzeniem i skokiem. Cho
\'e6 w ci\'b9gu tych paru dni czekania ani przez chwil\'ea nie w\'b9tpi\'b3em, \'bfe moja przyjaci\'f3\'b3ka dotrzyma s\'b3owa, jednak ostatniego dnia by\'b3em bardzo zdenerwowany i niepewny; jeszcze nigdy w \'bfyciu nie czeka\'b3em \'bfadnego dnia z tak
\'b9 niecierpliwo\'9cci\'b9. A gdy napi\'eacie i niecierpliwo\'9c\'e6 sta\'b3y si\'ea prawie nie do zniesienia, to jednak by\'b3y zarazem cudownie b\'b3ogie: niewyobra\'bfalnie pi\'eakne i nowe by\'b3o to uczucie dla mnie, otrze\'9fwionego, gdy\'bf od d
\'b3u\'bfszego czasu na nic ju\'bf nie czeka\'b3em, na nic si\'ea nie cieszy\'b3em - cudownie by\'b3o przez ca\'b3y ten dzie\'f1 biega\'e6 z niepokojem, t\'easknot\'b9 i gor\'b9czkowym oczekiwaniem, uk\'b3ada\'e6 sobie z g\'f3ry spotkanie, rozmowy, prze
\'bfycia tego wieczoru, goli\'e6 si\'ea i ubiera\'e6 na t\'ea okazj\'ea, wk\'b3ada\'e6 ze szczeg\'f3ln\'b9 staranno\'9cci\'b9 \'9cwie\'bf\'b9 koszul\'ea, nowy krawat i nowe sznurowad\'b3a. Niech ta m\'b9dra i tajemnicza dziewczyna b\'ea
dzie sobie, kim chce, wszystko jedno, jakim sposobem zwi\'b9za\'b3a si\'ea ze mn\'b9, by\'b3o mi to oboj\'eatne; zjawi\'b3a si\'ea, zdarzy\'b3 si\'ea cud, \'bfe jeszcze znalaz\'b3em cz\'b3owieka i nowe zainteresowanie \'bfyciem! Wa\'bfne by\'b3
o tylko to, \'bfe sprawa posuwa si\'ea naprz\'f3d, \'bfe poddawa\'b3em si\'ea temu urokowi, \'bfe szed\'b3em za t\'b9 gwiazd\'b9.
\par Niezapomniana chwila, gdy j\'b9 zn\'f3w zobaczy\'b3em! Sie\-dzia\'b3em w starej, przytulnej restauracyjce, przy ma\'b3ym stoliku, kt\'f3ry niepotrzebnie zawczasu zam\'f3wi\'b3em telefo\-nicznie, studiowa\'b3em spis potraw i postawi\'b3
em w wysokiej szklance dwie pi\'eakne orchidee, kt\'f3re kupi\'b3em dla mojej przyjaci\'f3\'b3ki. Musia\'b3em na ni\'b9 do\'9c\'e6 d\'b3ugo czeka\'e6, by\'b3em jednak pewny, \'bfe przyjdzie, i nie denerwowa\'b3em si\'ea ju\'bf.
\par Wreszcie nadesz\'b3a, zatrzyma\'b3a si\'ea przed szatni\'b9 i przy\-wita\'b3a mnie jedynie uwa\'bfnym, troch\'ea badawczym spojrze\-niem swych jasnoszarych oczu. Nieufnie kontrolowa\'b3em, jak zachowuje si\'ea wobec niej kelner. Nie, Bogu dzi\'eaki, \'bf
adnej poufa\'b3o\'9cci, \'bfadnego braku dystansu, by\'b3 nienagan\-nie uprzejmy. A jednak znali si\'ea, m\'f3wi\'b3a do niego Emil.
\par Kiedy wr\'eacza\'b3em jej orchidee, by\'b3a uradowana i \'9cmia\'b3a si\'ea.
\par - To \'b3adnie z twojej strony, Harry. Chcia\'b3e\'9c da\'e6 mi prezent i nie wiedzia\'b3e\'9c, co wybra\'e6, prawda, nie by\'b3e\'9c pewny, jak dalece jeste\'9c uprawniony do obdarowywania mnie, czy si\'ea nie obra\'bf\'ea, i wobec tego kupi\'b3e\'9c
orchidee, to tylko kwiaty, ale za to bardzo drogie. Pi\'eaknie dzi\'eakuj\'ea. Zreszt\'b9 powiem ci od razu: nie chc\'ea od ciebie podarun\-k\'f3w. \'afyj\'ea z m\'ea\'bfczyzn, od ciebie jednak nie chc\'ea pieni\'ea\-dzy. Ale jak ty si\'ea zmieni\'b3e
\'9c! Nie do poznania! Ostatnio wygl\'b9da\'b3e\'9c tak, jak kto\'9c dopiero co odci\'eaty ze stryczka, a teraz zn\'f3w jeste\'9c ju\'bf prawie cz\'b3owiekiem. Powiedz, czy wype\'b3ni\'b3e\'9c m\'f3j rozkaz?
\par }{\cf1\cgrid0 - Jaki rozkaz?
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Tak pr\'eadko zapominasz? Pytam, czy umiesz ju\'bf ta\'f1czy\'e6 fokstrota? Powiedzia\'b3e\'9c mi, \'bfe nie pragniesz niczego wi\'eacej, jak otrzymywa\'e6 ode mnie rozkazy, i \'bfe nic nie jest ci milsze, jak by\'e6 mi pos\'b3
usznym. Czy}{\cf1\cgrid0 przypominasz sobie?
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Oczywi\'9ccie, i tak ju\'bf pozostanie! M\'f3wi\'b3em serio!
\par - A jednak jeszcze nie nauczy\'b3e\'9c si\'ea ta\'f1czy\'e6?
\par }{\i\cf1\cgrid0 - }{\f1296\cf1\cgrid0 Czy mo\'bfna si\'ea tego nauczy\'e6 tak szybko, w ci\'b9gu zaledwie paru dni?
\par - Naturalnie. Fokstrota mo\'bfesz si\'ea nauczy\'e6 w godzin\'ea, bostona w dwie. Nauka tanga trwa d\'b3u\'bfej, ale to nie jest ci potrzebne.
\par - Chcia\'b3bym wreszcie pozna\'e6 twoje imi\'ea!
\par Przez chwil\'ea patrzy\'b3a na mnie w milczeniu.
\par - Mo\'bfe b\'eadziesz m\'f3g\'b3 je odgadn\'b9\'e6. By\'b3oby mi bardzo mi\'b3o, gdyby\'9c je odgad\'b3. Teraz uwa\'bfaj i przyjrzyj mi si\'ea dobrze! Czy nie zauwa\'bfy\'b3e\'9c, \'bfe mam czasem ch\'b3opi\'eac\'b9 twarz? Na przyk\'b3ad teraz?
\par Rzeczywi\'9ccie, przygl\'b9daj\'b9c si\'ea dok\'b3adnie twarzy dziew\-czyny, musia\'b3em jej przyzna\'e6 racj\'ea, mia\'b3a twarz ch\'b3opca. Po chwili namys\'b3u ta twarz sta\'b3a si\'ea dla mnie wymowna i przypomina\'b3a mi m\'f3j w\'b3asny wiek ch\'b3
opi\'eacy i mojego \'f3wczesnego przyjaciela, kt\'f3ry mia\'b3 na imi\'ea Herman. Przez chwil\'ea dziewczyna zdawa\'b3a si\'ea ca\'b3kiem przemie\-niona w tego Hermana.
\par - Gdyby\'9c by\'b3a ch\'b3opcem - powiedzia\'b3em zdumiony - musia\'b3aby\'9c mie\'e6 na imi\'ea Herman.
\par - Kto wie, mo\'bfe jestem ch\'b3opcem i tylko si\'ea prze\-bra\'b3am - odpowiedzia\'b3a \'bfartobliwie.
\par - Czy masz na imi\'ea Hermina?
\par Skin\'ea\'b3a g\'b3ow\'b9, uradowana moim domys\'b3em. W\'b3a\'9cnie podano zup\'ea, zacz\'eali\'9cmy je\'9c\'e6, cieszy\'b3a si\'ea jak dziecko. Ze wszystkiego, co mi si\'ea w niej najbardziej podoba\'b3o i co mnie oczarowa\'b3o, naj\'b3
adniejsze i najosobliwsze by\'b3o to, \'bfe umia\'b3a nagle z najg\'b3\'eabszej powagi przechodzi\'e6 do najbardziej niefrasobliwej weso\'b3o\'9cci i na odwr\'f3t, a przy tym wcale si\'ea nie zmienia\'b3a i nie szpeci\'b3a grymasami, by\'b3a taka jak poj
\'eatne dziecko. Teraz by\'b3a przez chwil\'ea weso\'b3a, droczy\'b3a si\'ea ze mn\'b9 na temat fokstrota, tr\'b9ca\'b3a mnie nawet pantofelkami, z zapa\'b3em chwali\'b3a jedzenie, zauwa\'bfy\-\'b3a, \'bfe zada\'b3
em sobie wiele trudu z ubraniem, jednak mia\'b3a jeszcze wiele do zarzucenia mojej powierzchowno\'9cci.
\par }{\cf1\cgrid0 Tym}{\f1296\cf1\cgrid0 czasem wtr\'b9ci\'b3em: - Jak to zrobi\'b3a\'9c, \'bfe nagle wygl\'b9da\'b3a\'9c jak ch\'b3opiec i \'bfe mog\'b3em odgadn\'b9\'e6 twoje imi\'ea?
\par - O, to wszystko zrobi\'b3e\'9c sam. Czy nie pojmujesz tego, m\'f3j uczony panie, \'bfe dlatego ci si\'ea podobam i dlatego jestem dla ciebie wa\'bfna, bo przedstawiam co\'9c w rodzaju zwierciad\'b3a, bo w moim wn\'eatrzu jest co\'9c, co daje ci odpowied
\'9f i co ciebie rozumie? W\'b3a\'9cciwie wszyscy ludzie powinni by\'e6 dla siebie takimi zwierciad\'b3ami i wza\-jemnie sobie s\'b3u\'bfy\'e6 odpowiedzi\'b9 i odd\'9fwi\'eakiem, ale tacy dziwacy jak ty s\'b9 w\'b3a\'9cciwie cudaczni, \'b3atwo wpadaj\'b9
w omamienie i ju\'bf niczego nie umiej\'b9 dojrze\'e6 i odczyta\'e6 w oczach innych ludzi, bo to ich ju\'bf nic nie obchodzi. A gdy taki dziwak znajdzie jak\'b9\'9c twarz, kt\'f3ra naprawd\'ea spojrzy na niego, w kt\'f3rej wyczuje co\'9c jakby odpowied
\'9f i powinowactwo, w\'f3wczas - rzecz jasna - cieszy si\'ea.
\par - Ty wszystko wiesz, Hermino - zawo\'b3a\'b3em zdumiony. - Jest w\'b3a\'9cnie tak, jak m\'f3wisz. A przecie\'bf jeste\'9c zupe\'b3nie inna ni\'bf ja! Ty przecie\'bf jeste\'9c moim przeciwie\'f1stwem; masz wszystko, czego mnie brak.
\par - Tak ci si\'ea zdaje - odpowiedzia\'b3a lakonicznie - i to dobrze.
\par A teraz na jej twarz, kt\'f3ra w istocie by\'b3a dla mnie jakby czarodziejskim zwierciad\'b3em, sp\'b3yn\'ea\'b3a ci\'ea\'bfka chmu\-ra powagi, nagle ca\'b3e oblicze wyra\'bfa\'b3o tylko powag\'ea, bezdenny tragizm pustych oczu maski. Powoli, s\'b3
owo za s\'b3owem, jakby dobywaj\'b9c je z siebie wbrew woli, m\'f3wi\'b3a:
\par - Nie zapomnij, co mi powiedzia\'b3e\'9c! Powiedzia\'b3e\'9c, \'bfe mam ci rozkazywa\'e6 i \'bfe s\'b3uchanie moich rozkaz\'f3w b\'eadzie twoj\'b9 rado\'9cci\'b9. Nie zapominaj o tym. Musisz wiedzie\'e6, m\'f3j ma\'b3y Harry, czym ja ci s\'b3u\'bf\'ea;
\'bfe moja twarz daje ci odpowied\'9f i \'bfe jest we mnie co\'9c, co ci sprzyja i wzbudza twoje zaufanie... tak samo dzieje si\'ea i ze mn\'b9. Kiedy ostatnio wchodzi\'b3e\'9c do \'93Czarnego Or\'b3a\'94, taki zm\'eaczony i nieobecny i prawie ju\'bf
nie z tego \'9cwiata, poczu\'b3am zaraz: ten b\'eadzie mi pos\'b3uszny, ten cz\'b3owiek t\'easkni za kim\'9c, kto by mu rozkazywa\'b3! I b\'ead\'ea to czyni\'b3a, dlatego zaczepi\'b3am ci\'ea i dlatego zostali\'9cmy przyjaci\'f3\'b3mi.
\par M\'f3wi\'b3a z wielk\'b9 powag\'b9 i z takim przej\'eaciem, pod przemo\'bfn\'b9 presj\'b9 swego duchowego stanu, \'bfe niezupe\'b3nie j\'b9 rozumia\'b3em; stara\'b3em si\'ea j\'b9 uspokoi\'e6 i skierowa\'e6 jej my\'9cli na inny temat. Odtr\'b9ci\'b3a m
\'f3j zamiar jednym poru\-szeniem brwi, spojrza\'b3a na mnie zniewalaj\'b9co i ci\'b9gn\'ea\'b3a dalej zupe\'b3nie zimnym g\'b3osem: - Musisz dotrzyma\'e6 s\'b3owa, ch\'b3opcze, przypominam ci to, inaczej po\'bfa\'b3ujesz. Otrzy\-masz ode mnie du\'bf
o rozkaz\'f3w i b\'eadziesz im pos\'b3uszny, \'b3adne, przyjemne rozkazy, mi\'b3o ci b\'eadzie je wykona\'e6. A na koniec, Harry, spe\'b3nisz r\'f3wnie\'bf moje ostatnie polecenie.
\par - Spe\'b3ni\'ea je - powiedzia\'b3em nieomal bezwolnie. - A ja\-kie b\'eadzie to ostatnie polecenie dla mnie? - Ale ju\'bf je przeczuwa\'b3em, B\'f3g tylko wie dlaczego.
\par Drgn\'ea\'b3a, jakby j\'b9 przebieg\'b3 lekki dreszcz, i z wolna zdawa\'b3a si\'ea budzi\'e6 z zadumy. Nie odrywa\'b3a ode mnie oczu. Nagle jeszcze bardziej spos\'eapnia\'b3a.
\par - By\'b3oby m\'b9drzej z mojej strony, gdybym ci tego nie m\'f3wi\'b3a, ale nie chc\'ea by\'e6 m\'b9dra, Harry, nie tym razem. Chc\'ea czego\'9c zupe\'b3nie innego. Uwa\'bfaj, pos\'b3uchaj! Us\'b3y\-szysz i zn\'f3w zapomnisz, b\'eadziesz si\'ea z tego
\'9cmia\'b3 i b\'ea\-dziesz nad tym p\'b3aka\'b3. Uwa\'bfaj, ma\'b3y! Chc\'ea - zagra\'e6 z tob\'b9 o \'bfycie i \'9cmier\'e6, braciszku, i chc\'ea ci odkry\'e6 moje karty, jeszcze zanim zaczniemy gra\'e6.
\par Jak\'bfe pi\'eakna, jak nieziemska by\'b3a jej twarz, gdy to m\'f3wi\'b3a! Jej oczy zasnuwa\'b3 ch\'b3odny, jasny i wszechwie\-dz\'b9cy smutek, zdawa\'b3o si\'ea, \'bfe te oczy wycierpia\'b3y ju\'bf wszelki mo\'bfliwy b\'f3l i godzi\'b3y si\'ea z
nim. Usta porusza\'b3y si\'ea z trudem, jakby skr\'eapowane, mniej wi\'eacej tak, jak si\'ea m\'f3wi, gdy od mrozu zdr\'eatwieje twarz; ale mi\'eadzy war\-gami, przez k\'b9ciki ust, z dr\'bfeniem rzadko widocznego koniuszka j\'eazyka p\'b3yn\'ea\'b3
a, w przeciwie\'f1stwie do spo\-jrzenia i g\'b3osu, sama s\'b3odycz rozko\'b3ysanej zmys\'b3owo\'9cci, gor\'b9ca \'bf\'b9dza rozkoszy. Na spokojne, g\'b3adkie czo\'b3o spada\'b3 kr\'f3tki loczek, stamt\'b9d, z tego k\'b9cika czo\'b3a z loczkiem, wyp\'b3
ywa\'b3a od czasu do czasu, jak \'bfywe tchnienie, owa fala ch\'b3opi\'eaco\'9cci, fala hermafrodytycznej magii. Przy\-s\'b3uchiwa\'b3em si\'ea jej z l\'eakiem, a jednak jakby odurzony, jakby tylko na wp\'f3\'b3 obecny.
\par - Lubisz mnie - ci\'b9gn\'ea\'b3a dalej - z powodu, o kt\'f3rym ci ju\'bf m\'f3wi\'b3am: prze\'b3ama\'b3am twoj\'b9 samotno\'9c\'e6, przy\-chwyci\'b3am ci\'ea tu\'bf przed wrotami piek\'b3a i zn\'f3w obudzi\-\'b3am. Ale chc\'ea wi\'eace
j od ciebie, o wiele wi\'eacej. Chc\'ea ci\'ea w sobie rozkocha\'e6. Nie, nie sprzeciwiaj si\'ea, pozw\'f3l mi m\'f3wi\'e6! Bardzo mnie lubisz, czuj\'ea to, jeste\'9c mi wdzi\'eacz\-ny, ale zakochany we mnie nie jeste\'9c. Chc\'ea sprawi\'e6, \'bfeby\'9c
nim by\'b3, to nale\'bfy do mojego zawodu, \'bfyj\'ea prze\-cie\'bf z tego, \'bfe umiem uwodzi\'e6 m\'ea\'bfczyzn. Ale pos\'b3uchaj uwa\'bfnie: nie dlatego to robi\'ea, \'bfe w\'b3a\'9cnie ciebie uwa\'bf
am za tak niezwykle uroczego. Nie jestem w tobie zakocha\-na, Harry, ani ty we mnie. Ale potrzebuj\'ea ciebie, tak jak ty mnie potrzebujesz. Potrzebujesz mnie teraz, w tej chwili, bo jeste\'9c zrozpaczony i trzeba ci pchni\'eacia, kt\'f3\-re wtr\'b9ci\'b3
oby ci\'ea do wody i przywr\'f3ci\'b3o ci \'bfycie. Po\-trzebujesz mnie, \'bfeby nauczy\'e6 si\'ea ta\'f1czy\'e6, \'9cmia\'e6 i \'bfy\'e6. Ja natomiast potrzebuj\'ea ciebie, nie dzisiaj, p\'f3\'9fniej, do czego\'9c r\'f3wnie\'bf niezmiernie wa\'bf
nego i pi\'eaknego. Kiedy ju\'bf b\'eadziesz we mnie zakochany, dam ci m\'f3j ostatni rozkaz. I ty go spe\'b3nisz, a to b\'eadzie dobre dla ciebie i dla mnie.
\par Unios\'b3a nieco w szklance jedn\'b9 z brunatnofioletowych orchidei o zielonych \'bfy\'b3kach, na chwil\'ea pochyli\'b3a nad ni\'b9 twarz i wpatrywa\'b3a si\'ea w kwiat.
\par - Nie przyjdzie ci to \'b3atwo, ale to zrobisz. Wykonasz m\'f3j rozkaz i zabijesz mnie. O to chodzi. O nic wi\'eacej nie pytaj.
\par Patrz\'b9c jeszcze wci\'b9\'bf na orchide\'ea, umilk\'b3a, jej twarz si\'ea odpr\'ea\'bfy\'b3a, wy\'b3ania\'b3a si\'ea spod ucisku i napi\'eacia jak rozkwitaj\'b9cy p\'b9k, a na ustach pojawi\'b3 si\'ea nieoczekiwanie czaruj\'b9cy u\'9c
miech, podczas gdy oczy jeszcze przez chwil\'ea by\'b3y nieruchomo utkwione w pr\'f3\'bfni. Potem potrz\'b9sn\'ea\'b3a g\'b3ow\'b9 z ma\'b3ym, ch\'b3opi\'eacym loczkiem, \'b3ykn\'ea\'b3a wody, spostrzeg\'b3a nagle, \'bfe siedzimy przy kolacji, i rzuci\'b3
a si\'ea na potrawy z wielkim apetytem.
\par S\'b3ysza\'b3em wyra\'9fnie ka\'bfde s\'b3owo jej makabrycznego przem\'f3wienia, odgad\'b3em nawet \'93ostatni rozkaz\'94, zanim go wypowiedzia\'b3a, a nawet nie by\'b3em ju\'bf przera\'bfony zwrotem \'93ty mnie zabijesz\'94. Wszystko, co m\'f3wi\'b3
a, brzmia\'b3o dla mnie przekonywaj\'b9co i fatalistycznie, przyj\'b9\'b3em to do wiadomo\'9cci i nie broni\'b3em si\'ea przed tym, a jednak mimo koszmarnej powagi jej s\'b3\'f3w nie wydawa\'b3o mi si\'ea to w pe\'b3ni rzeczywiste i powa\'bfne. Cz\'ea\'9c
\'e6 mojej duszy wch\'b3ania\'b3a jej s\'b3owa i wierzy\'b3a im, druga cz\'ea\'9c\'e6 potakiwa\'b3a pob\'b3a\'bfliwie i przyjmowa\'b3a do wiadomo\'9cci fakt, \'bfe oto i ona, ta m\'b9
dra, zdrowa i odpowiedzialna Hermina, ma swoje fantazje i stany depresji. Gdy tylko pad\'b3o ostatnie s\'b3owo, ca\'b3\'b9 t\'ea scen\'ea pokry\'b3a warstwa nierealno\'9cci i daremno\'9cci.
\par Nie mog\'b3em jednak, tak jak to czyni\'b3a Hermina, wr\'f3ci\'e6 z lekko\'9cci\'b9 linoskoczka do \'9cwiata prawdopodobie\'f1stwa i realizmu.
\par - A wi\'eac mam ci\'ea kiedy\'9c zabi\'e6? - zapyta\'b3em, snuj\'b9c w my\'9clach senne widziad\'b3a, gdy tymczasem Hermina zn\'f3w si\'ea \'9cmia\'b3a i z zapa\'b3em zabiera\'b3a si\'ea do krajania drobiu.
\par - Oczywi\'9ccie - potwierdzi\'b3a od niechcenia - ale do\'9c\'e6 o tym, teraz czas na jedzenie. Harry, b\'b9d\'9f tak dobry i ka\'bf mi poda\'e6 jeszcze troch\'ea sa\'b3aty! Nie masz apetytu? My\'9cl\'ea, \'bfe musisz si\'ea uczy\'e6
wszystkiego, co u innych ludzi jest samo przez si\'ea zrozumia\'b3e, nawet przyjemno\'9cci jedzenia. No popatrz, dzieciaku, to jest kacze udko, a kiedy oddzielamy jasne, bia\'b3e mi\'easko od ko\'9cci, to mamy uczt\'ea, a cz\'b3
owiek musi przy tym odczuwa\'e6 w sercu tyle ochoty, zaciekawienia i wdzi\'eaczno\'9cci, ile czuje zakochany, kt\'f3ry po raz pierwszy pomaga swojej dziewczynie zdj\'b9\'e6 \'bfakiet. Zrozumia\'b3e\'9c? Nie? Gapa z ciebie! Poczekaj, dam ci kawa\'b3
ek tego \'9clicznego kaczego udka, przekonasz si\'ea! No prosz\'ea, otw\'f3rz usta!... Och, ale\'bf potw\'f3r z ciebie! Bo\'bfe drogi, zezujesz teraz w stron\'ea innych ludzi, \'bfeby sprawdzi\'e6, czy widz\'b9, \'bfe daj\'ea ci k\'ea
s z mojego widelca! Nie martw si\'ea, ty marnotrawny synu, nie zrobi\'ea ci wstydu, ale je\'9cli na jak\'b9\'9c przyjemno\'9c\'e6 potrze\-bujesz aprobaty innych, to rzeczywi\'9ccie jest mi ci\'ea \'bfal.
\par }{\cf1\cgrid0 Coraz bardziej n}{\f1296\cf1\cgrid0 ierealna stawa\'b3a si\'ea poprzednia scena, coraz bardziej by\'b3o nieprawdopodobne, \'bfe te oczy jeszcze przed chwil\'b9 wpatrywa\'b3y si\'ea we mnie tak powa\'bfnie i prze\-ra\'bfaj\'b9co. Pod tym wzgl
\'eadem Hermina by\'b3a jak samo \'bfycie: by\'b3a zawsze tylko chwil\'b9, zawsze nieobliczaln\'b9. Teraz jad\'b3a; kacze udko i sa\'b3at\'ea, tort i likier traktowa\'b3a serio, wszystko stawa\'b3o si\'ea przedmiotem rado\'9cci i os\'b9du, rozmowy i fanta
\-zji. Po uprz\'b9tni\'eaciu talerza zaczyna\'b3 si\'ea nowy rozdzia\'b3. Ta kobieta, kt\'f3ra przejrza\'b3a mnie na wylot, kt\'f3ra, jak si\'ea zdaje, o \'bfyciu wiedzia\'b3a wi\'eacej ni\'bf wszyscy m\'eadrcy, z tak\'b9 maestri\'b9 uprawia\'b3
a dziecinad\'ea i kunszt \'bfycia chwil\'b9, \'bfe bez zastrze\'bfe\'f1 sta\'b3em si\'ea jej uczniem. Niech sobie to b\'eadzie wy\'bfsz\'b9 m\'b9dro\'9cci\'b9 albo najprostsz\'b9 naiwno\'9cci\'b9: ale kto tak umie \'bfy\'e6 bie\'bf\'b9c\'b9 chwil\'b9
i kto tak przyja\'9fnie i troskliwie potrafi docenia\'e6 ka\'bfdy przydro\'bfny kwiatek, ka\'bfdy - cho\'e6\-by najdrobniejszy - zabawny moment, temu \'bfycie ju\'bf nic z\'b3ego zrobi\'e6 nie mo\'bfe. Lecz czy\'bf
by to radosne dziecko o dobrym apetycie i smakoszostwie mia\'b3o by\'e6 r\'f3wnocze\'9cnie marzycielk\'b9 i histeryczk\'b9, kt\'f3ra pragnie \'9cmierci, czy te\'bf trze\'9fw\'b9 kalkulatork\'b9, kt\'f3ra \'9cwiadomie i z zimn\'b9 krwi\'b9
zamierza rozkocha\'e6 mnie w sobie i uczyni\'e6 ze mnie swego niewolnika? To chyba niemo\'bfliwe. Nie, Hermina by\'b3a po prostu tak ca\'b3kowicie oddana bie\'bf\'b9cej chwili, \'bfe ulega\'b3a zar\'f3wno ka\'bfdemu weso\'b3emu pomys\'b3
owi, jak i przelotnemu, ponuremu dreszczowi z dalekich g\'b3\'eabin duszy i pozwala\'b3a im si\'ea wy\'bfy\'e6.
\par }\pard \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 {\f1296\cf1\cgrid0 Hermina, kt\'f3r\'b9 dzi\'9c widzia\'b3em po raz drugi, wiedzia\'b3a o mnie wszystko, zdawa\'b3o mi si\'ea niemo\'bfliwo\'9cci\'b9 ukrycie przed ni
\'b9 czegokolwiek. Mo\'bfliwe, \'bfe mego duchowego \'bfycia nie zdo\'b3a\'b3aby zrozumie\'e6 w zupe\'b3no\'9cci, mo\'bfe te\'bf nie by\'b3aby w stanie dor\'f3wna\'e6
mi w moim stosunku do muzyki, do Goethego, Novalisa czy Baudelaire'a, ale i to pozostaje pod znakiem zapytania, prawdopodobnie i to nie sprawi\'b3oby jej trudno\'9cci. A gdyby nawet - c\'f3\'bf mi pozostawa\'b3o jeszcze z mego \'93duchowego \'bfycia\'94
? Czy\'bf nie le\'bfa\'b3o wszystko w gruzach, czy nie straci\'b3o swego sensu? Ale \'bfe te wszystkie inne, moje najbardziej osobiste problemy i sprawy ona zrozumie, o tym nie w\'b9tpi\'b3em. Wkr\'f3tce pom\'f3wi\'ea z ni\'b9
o wilku stepowym, o traktacie, o wszystkim, wszystkim, co dot\'b9d istnia\'b3o wy\'b3\'b9cznie dla mnie, o czym nigdy z nikim nie zamieni\'b3em s\'b3owa. Nie mog\'b3em oprze\'e6 si\'ea temu, by zaraz nie zacz\'b9\'e6 opowiada\'e6.
\par - Hermino - powiedzia\'b3em - niedawno przytrafi\'b3o mi si\'ea co\'9c dziwnego. Jaki\'9c nieznajomy da\'b3 mi ma\'b3\'b9 drukowan\'b9 ksi\'b9\'bfeczk\'ea, co\'9c w rodzaju jarmarcznej broszurki, a w niej opisana by\'b3a dok\'b3adnie ca\'b3
a moja historia i wszystko, co mnie dotyczy. Powiedz, czy to nie zadziwiaj\'b9ce?
\par }{\cf1\cgrid0 - Jaki }{\f1296\cf1\cgrid0 tytu\'b3 ma ta ksi\'b9\'bfeczka? - zapyta\'b3a od niechcenia.
\par }{\cf1\cgrid0 - }{\i\cf1\cgrid0 Traktat o wilku stepowym.
\par }\pard\plain \s18\qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296\cf1 - O, wilk stepowy, to \'9cwietne! A wilkiem stepowym jeste\'9c ty? Czy tak?
\par }\pard\plain \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296\cf1\cgrid0 - Tak, jestem nim. I to takim, kt\'f3ry w po\'b3owie jest cz\'b3owiekiem, a w po\'b3
owie wilkiem, albo sobie to wmawia.
\par Nie odpowiedzia\'b3a. Spogl\'b9da\'b3a mi w oczy z badawcz\'b9 uwag\'b9, spojrza\'b3a na moje r\'eace i na chwil\'ea zn\'f3w zakrad\'b3a si\'ea w jej spojrzenie i wyraz twarzy poprzednia g\'b3\'eaboka powaga i ponura nami\'eatno\'9c\'e6
sprzed chwili. Zdawa\'b3o mi si\'ea, \'bfe odgad\'b3em jej my\'9cli, mianowicie, czy jestem dostatecznie wilkiem, by m\'f3c spe\'b3ni\'e6 jej \'93ostatni rozkaz\'94.
\par - To oczywi\'9ccie twoje urojenie - powiedzia\'b3a, wracaj\'b9c do weso\'b3ego nastroju - albo, je\'9cli wolisz, poezja. Ale co\'9c w tym jest. Dzi\'9c nie jeste\'9c wilkiem, ale wtedy, kiedy wszed\'b3e\'9c do sali, jakby\'9c spad\'b3 z ksi\'ea\'bfyca, by
\'b3e\'9c troch\'ea besti\'b9 i to w\'b3a\'9cnie mi si\'ea podoba\'b3o. - Nagle przemkn\'ea\'b3o jej co\'9c przez my\'9cl, przerwa\'b3a i powiedzia\'b3a nieco speszona: - G\'b3upio brzmi takie s\'b3owo jak \'93bestia\'94 albo \'93drapie\'bfnik\'94
! Nie powinno si\'ea tak m\'f3wi\'e6 o zwierz\'eatach. S\'b9 cz\'easto straszne, ale przecie\'bf o wiele prawdziwsze ni\'bf ludzie.
\par }{\cf1\cgrid0 - Co to znaczy \'93prawdziwsze\'94? Jak to rozumiesz?
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Wi\'eac przyjrzyj si\'ea jakiemukolwiek zwierz\'eaciu, kotu, psu, ptakowi albo nawet jednemu z tych pi\'eaknych, du\'bfych zwierz\'b9t w ogrodzie zoologicznym, pumie lub \'bfyrafie! Zobaczysz, \'bfe one wszystkie s\'b9 prawdziwe,
\'bfe \'bfadne nie jest zak\'b3opotane, ka\'bfde wie, co ma robi\'e6 i jak si\'ea zachowa\'e6. Nie chc\'b9 imponowa\'e6. \'afadnej komedii. S\'b9 takie, jakie s\'b9, jak kamienie i kwiaty albo jak gwiazdy na niebie. Rozumiesz?
\par }{\cf1\cgrid0 Rozumi}{\f1296\cf1\cgrid0 a\'b3em.
\par - Zwierz\'eata s\'b9 przewa\'bfnie smutne - ci\'b9gn\'ea\'b3a - i je\'bfeli cz\'b3owiek jest bardzo smutny, ale nie dlatego, \'bfe boli go z\'b9b lub \'bfe straci\'b3 pieni\'b9dze, lecz dlatego, \'bfe raz, przez jedn\'b9 godzin\'ea
czuje, czym to wszystko jest, czym jest ca\'b3e \'bfycie, i je\'9cli jest wtedy prawdziwie smutny, to upodabnia si\'ea troch\'ea do zwierz\'eacia... wygl\'b9da wtedy \'bfa\'b3o\'9cnie, ale prawdziwiej i pi\'eakniej ni\'bf zwykle. Tak to jest i tak wygl
\'b9da\'b3e\'9c, wilku stepowy, kiedy ci\'ea zobaczy\'b3am po raz pierwszy.
\par }\pard\plain \s18\qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296\cf1 - A co my\'9clisz, Hermino, o tej ksi\'b9\'bfeczce, w }{\cf1 kt\'f3rej mnie opisano?
\par }\pard\plain \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\nowidctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296\cf1\cgrid0 - Wiesz co, nie chce mi si\'ea ci\'b9gle my\'9cle\'e6. Pom\'f3
wimy o tym innym razem. Mo\'bfesz mi j\'b9 przecie\'bf kiedy\'9c da\'e6 do przeczytania. Albo nie, je\'9cli zn\'f3w kiedy\'9c znajd\'ea czas na czytanie, to dasz mi jedn\'b9 z ksi\'b9\'bfek, kt\'f3re ty napisa\'b3e\'9c.
\par Poprosi\'b3a o kaw\'ea i przez chwil\'ea zdawa\'b3o si\'ea, \'bfe jest nieobecna i roztargniona, potem nagle si\'ea rozpromieni\'b3a, gdy\'bf prawdopodobnie w rozmy\'9claniach dosz\'b3a do jakiego\'9c wniosku.
\par - \'8cwietnie! - zawo\'b3a\'b3a weso\'b3o. - Ju\'bf wiem!
\par }{\cf1\cgrid0 - Co takiego?
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Problem fokstrota, ca\'b3y czas o tym my\'9cla\'b3am. Powiedz: czy masz pok\'f3j, w kt\'f3rym mogliby\'9cmy od czasu do czasu godzin\'ea pota\'f1czy\'e6? Mo\'bfe by\'e6 ma\'b3y, to nie szkodzi, byle tylko pod tob\'b9 nie mieszka\'b3
kto\'9c, kto zaraz przybiegnie na g\'f3r\'ea i narobi gwa\'b3tu, \'bfe si\'ea na niego sufit wali. No to dobrze, bardzo dobrze! B\'eadziesz si\'ea m\'f3g\'b3 ta\'f1ca uczy\'e6 w domu.
\par - Owszem - odpar\'b3em nie\'9cmia\'b3o - tym lepiej. Ale my\'9cla\'b3em, \'bfe do tego trzeba te\'bf muzyki.
\par - Oczywi\'9ccie, \'bfe trzeba. Pos\'b3uchaj, muzyk\'ea sobie kupisz, to kosztuje najwy\'bfej tyle, ile kurs ta\'f1ca u nauczycielki. Wydatku na nauczycielk\'ea zaoszcz\'eadzisz sobie, ja si\'ea w ni\'b9 zabawi\'ea. W ten spos\'f3b b\'eadziemy mieli muzyk
\'ea tak cz\'easto, jak tego zapragniemy, a w dodatku zostanie nam gramofon.
\par }{\cf1\cgrid0 - Gramofon?
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Jasne. Kupisz taki ma\'b3y aparacik i do niego par\'ea p\'b3yt tanecznych...
\par }{\cf1\cgrid0 - Wspania}{\f1296\cf1\cgrid0 le - zawo\'b3a\'b3em - a je\'9cli naprawd\'ea uda ci si\'ea nauczy\'e6 mnie ta\'f1ca, to gramofon dostaniesz jako honorarium. Zgoda?
\par Powiedzia\'b3em to bardzo dobitnie, ale bez przekonania. Nie mog\'b3em sobie wyobrazi\'e6 w mojej ma\'b3ej pracowni, wype\'b3nionej ksi\'b9\'bfkami, takiego dla mnie zdecydowanie antypatycznego sprz\'eatu, a mia\'b3em tak\'bfe wiele zastrze\'bfe\'f1
wobec samego ta\'f1ca. My\'9cla\'b3em, \'bfe kiedy\'9c, przy okazji mo\'bfna by spr\'f3bowa\'e6, cho\'e6 by\'b3em przekonany, \'bfe jestem na to o wiele za stary i za sztywny i \'bfe ju\'bf nigdy nie naucz\'ea si\'ea ta\'f1czy\'e6. Ale tak od razu to by
\'b3o dla mnie za szybko i za gwa\'b3townie, czu\'b3em, \'bfe wszystko we mnie, co jako stary, wybredny znawca muzyki mia\'b3em do zarzucenia gramofonowi, jazzowi i modnym orkiestrom tanecznym, przeciwko temu si\'ea burzy. \'af
eby teraz w moim pokoju, obok Novalisa i Jean Paula, w mojej \'9cwi\'b9tyni dumania i w moim schronieniu, rozbrzmiewa\'b3y ameryka\'f1skie szlagiery, a ja \'bfebym przy tym ta\'f1czy\'b3, to w\'b3a\'9cciwie by\'b3o wi\'eacej, ni\'bfby ktokolwiek m\'f3g
\'b3 ode mnie wymaga\'e6. Ale nie \'bf\'b9da\'b3 tego przecie\'bf \'93kto\'9c\'94, \'bf\'b9da\'b3a tego Hermina, a ona mia\'b3a prawo rozkazywa\'e6. Ja za\'9c by\'b3em pos\'b3uszny. Rzecz jasna, \'bfe by\'b3em pos\'b3uszny.
\par Spotkali\'9cmy si\'ea nazajutrz po po\'b3udniu w kawiarni. Kiedy przyszed\'b3em, Hermina ju\'bf tam siedzia\'b3a, pi\'b3a herbat\'ea i u\'9cmiechaj\'b9c si\'ea, pokaza\'b3a mi gazet\'ea, w kt\'f3rej odkry\'b3a moje nazwisko. By\'b3
a to jedna z reakcyjnych gadzin\'f3wek krajowych, w kt\'f3rej od czasu do czasu pojawia\'b3y si\'ea napastliwe paszkwile pod moim adresem. Podczas wojny by\'b3em antymilitaryst\'b9, po wojnie, przy r\'f3\'bfnych okazjach, nawo\'b3ywa\'b3
em do pokoju, cierpliwo\'9cci, humanitaryzmu i samokrytyki, a tak\'bfe broni\'b3em si\'ea przed z dnia na dzie\'f1 ostrzejszymi, g\'b3upszymi i dzikszymi nacjonalistycznymi napa\'9cciami. I zn\'f3w ukaza\'b3a si\'ea taka napa\'9c\'e6, \'9f
le napisana, w po\'b3owie spreparowana przez redaktora, w po\'b3owie skompilowana z wielu podobnych elaborat\'f3w ideowo pokrewnej prasy. Wiadomo, \'bfe nikt tak kiepsko nie pisze jak obro\'f1cy starzej\'b9cych si\'ea
ideologii, nikt nie uprawia swego rzemios\'b3a z mniejsz\'b9 schludno\'9cci\'b9 i staranno\'9cci\'b9 ni\'bf oni. Hermina przeczyta\'b3a artyku\'b3 i dowiedzia\'b3a si\'ea z niego, \'bfe Harry Haller jest szkodnikiem i osobnikiem wyzutym z uczu\'e6
patriotycznych i \'bfe oczywi\'9ccie z ojczyzn\'b9 nie mo\'bfe by\'e6 dobrze, dop\'f3ki toleruje si\'ea takich ludzi i takie my\'9cli, a m\'b3odzie\'bf wychowuje si\'ea na sentymentalnych ideach humanitaryzmu, zamiast zaprawia\'e6 j\'b9}{\cf1\cgrid0
do wojennego odwetu na odwiecznym wrogu.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Czy to ty? - zapyta\'b3a Hermina i wskaza\'b3a na moje nazwisko. - No, no, ale narobi\'b3e\'9c sobie wrog\'f3w, Harry. Gniewa ci\'ea to?
\par Przeczyta\'b3em kilka wierszy, to samo co zwykle, od lat zna\'b3em a\'bf do znudzenia ka\'bfde z tych wielokrotnie powtarzanych s\'b3\'f3w pot\'eapienia.
\par - Nie - powiedzia\'b3em - to mnie ju\'bf nie irytuje, od dawna przywyk\'b3em do tego. Parokrotnie wyrazi\'b3em pogl\'b9d, \'bfe ka\'bfdy nar\'f3d, a nawet ka\'bfdy pojedynczy cz\'b3owiek, zamiast usypia\'e6 swoj\'b9 czujno\'9c\'e6 zak\'b3
amanymi politycznymi \'93kwestiami winy\'94, musi zbada\'e6, w jakim stopniu, skutkiem b\'b3\'ead\'f3w, zaniedba\'f1 i z\'b3ych przyzwyczaje\'f1, sam ponosi odpowiedzialno\'9c\'e6 za wojn\'ea i za wszelk\'b9 inn\'b9 n\'eadz\'ea \'9cwiata, i \'bf
e jest to - by\'e6 mo\'bfe - jedyna droga zapobie\'bfenia nast\'eapnej wojnie. Tego mi nie wybacz\'b9, gdy\'bf oczywi\'9ccie oni sami s\'b9 absolutnie niewinni: cesarz, genera\'b3owie, wielcy przemys\'b3owcy, politycy, prasa... nie maj\'b9
sobie absolutnie nic do zarzucenia, nie poczuwaj\'b9 si\'ea do \'bfadnej winy. Mo\'bfna by s\'b9dzi\'e6, \'bfe na \'9cwiecie wszystko uk\'b3ada si\'ea wspaniale, tylko \'bfe w ziemi le\'bf\'b9 dziesi\'b9tki milion\'f3w pozabijanych ludzi. Widzisz wi\'ea
c, Hermino, \'bfe cho\'e6 takie paszkwile nie mog\'b9 mnie ju\'bf z\'b3o\'9cci\'e6, to jednak niekiedy mnie zasmucaj\'b9. Dwie trzecie moich ziomk\'f3w czyta ten rodzaj gazet, rano i wieczorem czytuj\'b9 artyku\'b3y pisane w tym tonie, codziennie kto\'9c
ich obrabia, upomina, podburza, budzi w nich niezadowolenie i z\'b3o\'9c\'e6, a celem i ko\'f1cem tego wszystkiego jest nast\'eapna, przysz\'b3a wojna, kt\'f3ra z pewno\'9cci\'b9 b\'eadzie straszniejsza od poprzedniej. To wszystko jest jasne i proste, ka
\'bfdy cz\'b3owiek m\'f3g\'b3by to poj\'b9\'e6, m\'f3g\'b3by w jednej godzinie refleksji doj\'9c\'e6 do tego samego wniosku. Ale nikt tego nie chce, nikt nie chce unikn\'b9\'e6 nast\'eapnej wojny, nikt nie chce sobie i swoim dzieciom oszcz\'eadzi\'e6 nast
\'eapnej masowej rzezi, skoro nie mo\'bfe osi\'b9gn\'b9\'e6 tego ta\'f1szym kosztem. Godzin\'ea pomy\'9cle\'e6, na chwil\'ea wnikn\'b9\'e6 w siebie i postawi\'e6 sobie pytanie, w jakim stopniu sami bierzemy udzia\'b3 i ponosimy win\'ea za nie\'b3ad i z
\'b3o\'9c\'e6 w \'9cwiecie... widzisz, tego nikt nie chce! I tak to p\'f3jdzie dalej, a nast\'eapna wojna jest przez wiele tysi\'eacy ludzi, dzie\'f1 w dzie\'f1, przygotowywana z zapa\'b3em. Odk\'b9d o tym wiem, jestem sparali\'bf
owany i zrozpaczony, nie ma ju\'bf dla mnie \'93ojczyzny\'94 ani idea\'b3\'f3w, wszystko jest tylko dekoracj\'b9 dla tych pan\'f3w, kt\'f3rzy przygotowuj\'b9 now\'b9 rze\'9f. Nie ma sensu my\'9cle\'e6, m\'f3wi\'e6, pisa\'e6 czego\'9c
ludzkiego, nie ma sensu porusza\'e6 w g\'b3owie dobrych my\'9cli... na dw\'f3ch, trzech ludzi, kt\'f3rzy to czyni\'b9, przypadaj\'b9 co dnia tysi\'b9ce gazet, czasopism, przem\'f3wie\'f1, jawnych i tajnych posiedze\'f1, kt\'f3re zmierzaj\'b9
do przeciwnego celu i osi\'b9gaj\'b9 }{\cf1\cgrid0 go.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Hermina przys\'b3uchiwa\'b3a si\'ea z zainteresowaniem.
\par - Tak - powiedzia\'b3a - masz zupe\'b3n\'b9 racj\'ea. Oczywi\'9ccie, \'bfe zn\'f3w b\'eadzie wojna, nie trzeba czyta\'e6 gazet, \'bfeby to wiedzie\'e6. Tym mo\'bfna si\'ea, rzecz jasna, martwi\'e6, ale nie ma to \'bfadnego znaczenia. To zupe\'b3nie tak,
jak gdyby kto\'9c si\'ea smuci\'b3 z tego powodu, \'bfe mimo wszystko, cokolwiek m\'f3g\'b3by uczyni\'e6 przeciw temu, kiedy\'9c niechybnie b\'eadzie musia\'b3 umrze\'e6. Walka przeciw \'9cmierci, drogi Harry, jest zawsze rzecz\'b9 pi\'eakn\'b9
, szlachetn\'b9, cudown\'b9 i czcigodn\'b9, a wiec i walka przeciw wojnie. Ale jest te\'bf zawsze beznadziejn\'b9 donkiszoteri\'b9.
\par - Mo\'bfe to prawda - zawo\'b3a\'b3em porywczo - ale takimi truizmami, \'bfe wszyscy i tak nied\'b3ugo b\'eadziemy musieli umrze\'e6 i \'bfe wobec tego wszystko jest oboj\'eatne, czyni si\'ea ca\'b3e \'bfycie p\'b3askim i g\'b3upim. Czy\'bf ma
my wszystko odrzuci\'e6, zrezygnowa\'e6 z ca\'b3ej dziedziny ducha, ze wszystkich d\'b9\'bfe\'f1, z ca\'b3ego humanitaryzmu, pozwoli\'e6 na panoszenie si\'ea ambicji i pieni\'b9dza i przy kuflu piwa czeka\'e6 na nast\'eapn\'b9 mobilizacje?
\par Hermina obrzuci\'b3a mnie teraz dziwnym spojrzeniem, pe\'b3nym rozbawienia, szyderstwa, szelmostwa, kole\'bfe\'f1stwa, a jednocze\'9cnie pe\'b3nym troski, wiedzy i niezg\'b3\'eabionej powagi.
\par - Tego nie musisz - powiedzia\'b3a zupe\'b3nie po macierzy\'f1sku. - Twoje \'bfycie r\'f3wnie\'bf i przez to nie stanie si\'ea p\'b3ytkie i g\'b3upie, \'bfe wiesz, i\'bf twoja walka jest bezskuteczna. Jest o wiele p\'b3ytsze, Harry, je\'9c
li walczysz o jakie\'9c dobro czy idea\'b3y, s\'b9dz\'b9c, \'bfe musisz je osi\'b9gn\'b9\'e6. Czy idea\'b3y s\'b9 osi\'b9galne? Czy my, ludzie, \'bfyjemy po to, by zlikwidowa\'e6 \'9cmier\'e6? Nie, \'bfyjemy po to, by si\'ea jej ba\'e6, a potem zn\'f3
w kocha\'e6, i w\'b3a\'9cnie dzi\'eaki niej, czasem na przeci\'b9g jednej tylko godziny, p\'b3onie tak pi\'eaknie ta odrobina \'bfycia. Dziecko z ciebie, Harry. B\'b9d\'9f teraz pos\'b3uszny i chod\'9f ze mn\'b9, mamy dzi\'9c wiele do roboty. Dzi\'9c
nie b\'ead\'ea si\'ea ju\'bf wi\'eacej troszczy\'b3a o wojn\'ea i o g}{\cf1\cgrid0 azety. A ty?
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 O nie, ja tak\'bfe mia\'b3em tego dosy\'e6.
\par Poszli\'9cmy razem - by\'b3 to nasz pierwszy wsp\'f3lny spacer po mie\'9ccie - do sklepu muzycznego i ogl\'b9dali\'9cmy gramofony, otwierali\'9cmy je i zamykali, sprawdzali\'9cmy na p\'b3ytach d\'9fwi\'eak, a kiedy jeden z nich uznali\'9cmy za
odpowiedni, zgrabny i tani, chcia\'b3em go kupi\'e6, ale Hermina nie tak szybko za\'b3atwia\'b3a zakupy. Powstrzyma\'b3a mnie, musia\'b3em odwiedzi\'e6 z ni\'b9 jeszcze jeden sklep i r\'f3wnie\'bf tam obejrze\'e6 i przes\'b3ucha\'e6
wszystkie systemy i wielko\'9cci, od najdro\'bfszego do najta\'f1szego, i dopiero teraz zgodzi\'b3a si\'ea wr\'f3ci\'e6 do pierwszego sklepu i kupi\'e6 uprzednio wybrany aparat.
\par - Widzisz - powiedzia\'b3em - mogli\'9cmy to za\'b3atwi\'e6 o wiele pro\'9cciej.
\par - Tak uwa\'bfasz? A mo\'bfe jutro zobaczyliby\'9cmy w innym oknie wystawowym ten sam aparat o dwadzie\'9ccia frank\'f3w ta\'f1szy. A poza tym kupowanie jest przyjemno\'9cci\'b9, a je\'9cli co\'9c sprawia przyjemno\'9c\'e6, to trzeba jej u\'bfy\'e6
do dna. Jeszcze wiele b\'eadziesz si\'ea musia\'b3 uczy\'e6.
\par Z pomoc\'b9 pos\'b3a\'f1ca przenie\'9cli\'9cmy nasz zakup do mojego mieszkania.
\par Hermina dok\'b3adnie ogl\'b9da\'b3a m\'f3j pok\'f3j, chwali\'b3a piec i tapczan, pr\'f3bowa\'b3a krzese\'b3, bra\'b3a do r\'eaki ksi\'b9\'bfki, d\'b3ugo sta\'b3a przed fotografi\'b9 mojej kochanki. Gramofon postawili\'9cmy na komodzie, mi\'ea
dzy stosami ksi\'b9\'bfek. I zaraz rozpocz\'eali\'9cmy lekcj\'ea. Pu\'9cci\'b3a p\'b3yt\'ea z fokstrotem, pokaza\'b3a mi pierwsze kroki, uj\'ea\'b3a mnie za r\'eak\'ea i zacz\'ea\'b3a prowadzi\'e6. Drepta\'b3em za ni\'b9 pos\'b3uszny, tr\'b9ca\'b3em krzes
\'b3a, s\'b3ucha\'b3em jej rozkaz\'f3w, nie rozumia\'b3em ich, depta\'b3em jej po nogach i by\'b3em w tym samym stopniu niezr\'eaczny, co gorliwy. Po drugim ta\'f1cu Hermina rzuci\'b3a si\'ea na tapczan i \'9cmia\'b3a si\'ea jak dziecko.
\par - Bo\'bfe drogi, jaki\'9c ty sztywny! Id\'9f\'bfe po prostu przed siebie, jak gdyby\'9c spacerowa\'b3! Wysi\'b3ek wcale nie jest potrzebny. Mam wra\'bfenie, \'bfe nawet zrobi\'b3o ci si\'ea ju\'bf gor\'b9co. No, wypocznijmy sobie z pi\'ea\'e6
minut! Widzisz, taniec, je\'9cli si\'ea go umie, jest tak prosty jak my\'9clenie. A nauczy\'e6 si\'ea mo\'bfna go znacznie \'b3atwiej. Teraz b\'eadziesz si\'ea daleko mniej niecierpliwi\'b3 tym, \'bfe ludzie nie chc\'b9 przyzwyczai\'e6 si\'ea do my\'9c
lenia, lecz wol\'b9 pana Hallera nazywa\'e6 zdrajc\'b9 ojczyzny i spokojnie czeka\'e6 na drug\'b9 wojn\'ea.
\par Po godzinie odesz\'b3a, zapewniaj\'b9c, \'bfe nast\'eapnym razem p\'f3jdzie lepiej. Ja zapatrywa\'b3em si\'ea na to inaczej, by\'b3em bardzo rozczarowany swoj\'b9 g\'b3upot\'b9 i oci\'ea\'bfa\'b3o\'9cci\'b9, zdawa\'b3o mi si\'ea, \'bfe w ci\'b9
gu tej godziny w og\'f3le niczego si\'ea nie nauczy\'b3em, i nie wierzy\'b3em, \'bfe za drugim razem p\'f3jdzie lepiej. Nie, do ta\'f1ca trzeba mie\'e6 wrodzone zdolno\'9cci: weso\'b3o\'9c\'e6, niewinno\'9c\'e6, lekkomy\'9clno\'9c\'e6
, rozmach, a tych zalet brakowa\'b3o mi ca\'b3kowicie. Wiedzia\'b3em o tym od dawna.
\par Lecz o dziwo, nast\'eapnym razem rzeczywi\'9ccie posz\'b3o lepiej i zacz\'ea\'b3o mnie to nawet bawi\'e6, a pod koniec lekcji Hermina twierdzi\'b3a, \'bfe umiem ju\'bf fokstrota. Gdy jednak wyci\'b9gn\'ea\'b3a z tego wniosek, \'bfe nazajutrz musz\'ea z ni
\'b9 p\'f3j\'9c\'e6 do restauracji na dansing, zdr\'eatwia\'b3em i broni\'b3em si\'ea gwa\'b3townie. Ch\'b3odno przypomnia\'b3a mi z\'b3o\'bfony przeze mnie \'9club pos\'b3usze\'f1stwa i kaza\'b3a przyj\'9c\'e6 nazajutrz na herbat\'ea do hotelu \'93
Balances\'94.
\par Tego wieczoru siedzia\'b3em w domu, chcia\'b3em czyta\'e6, lecz nie mog\'b3em. Ba\'b3em si\'ea jutra, przera\'bfaj\'b9ca by\'b3a dla mnie my\'9cl, \'bfe ja, stary, p\'b3ochliwy i wra\'bfliwy dziwak, nie tylko mia\'b3em odwiedzi\'e6
jeden z tych podejrzanych, modnych dansing\'f3w z muzyk\'b9 jazzow\'b9, ale popisywa\'e6 si\'ea tam przed obcymi lud\'9fmi jako tancerz, cho\'e6 jeszcze wcale nie umia\'b3em ta\'f1czy\'e6. I przyznaj\'ea, \'bfe \'9cmia\'b3em si\'ea z siebie i wstydzi\'b3
em si\'ea siebie samego, gdy w mojej cichej pracowni nastawi\'b3em i pu\'9cci\'b3em gramofon, i cicho, w skarpetkach powtarza\'b3em kroki fokstrota.
\par Nast\'eapnego dnia w hotelu \'93Balances\'94 gra\'b3 niewielki zesp\'f3\'b3, podawano herbat\'ea i whisky. Pr\'f3bowa\'b3em przekupi\'e6 Hermin\'ea, podsuwa\'b3em jej ciastka, namawia\'b3em na kieliszek wina, ale by\'b3a nieub\'b3agana.
\par - Nie jeste\'9c tu dzi\'9c dla przyjemno\'9cci. To lekcja ta\'f1ca.
\par Musia\'b3em z ni\'b9 zata\'f1czy\'e6 dwa lub trzy razy, a w przerwie zapozna\'b3a mnie z saksofonist\'b9, smag\'b3ym, pi\'eaknym m\'b3odym cz\'b3owiekiem hiszpa\'f1skiego czy po\'b3udniowoameryka\'f1skiego pochodzenia, kt\'f3ry, jak twierdzi\'b3a, gra\'b3
na wszystkich instrumentach i m\'f3wi\'b3 wszystkimi j\'eazykami \'9cwiata. Ten }{\i\cf1\cgrid0 se\'f1or}{\f1296\cf1\cgrid0 zdaje si\'ea bardzo dobrze zna\'b3 Hermin\'ea i by\'b3 z ni\'b9 zaprzyja\'9fniony, sta\'b3y przed nim dwa saksofony r\'f3\'bf
nej wielko\'9cci, d\'b9\'b3 w nie na zmian\'ea, podczas gdy jego czarne, b\'b3yszcz\'b9ce, weso\'b3e oczy uwa\'bfnie obserwowa\'b3y ta\'f1cz\'b9cych. Ku memu zdziwieniu uczu\'b3em w stosunku do owego nieszkodliwego, przystojnego muzyka co\'9c jakby zazdro
\'9c\'e6, ale nie maj\'b9c\'b9 \'9fr\'f3d\'b3a w mi\'b3o\'9cci, gdy\'bf mi\'eadzy mn\'b9 a Hermin\'b9 o mi\'b3o\'9cci nie by\'b3o mowy, lecz raczej zazdro\'9c\'e6 o duchow\'b9 przyja\'9f\'f1, gdy\'bf wydawa\'b3o mi si\'ea, \'bfe nie jest w pe\'b3
ni godzien zainteresowania i tego rzucaj\'b9cego si\'ea w oczy wyr\'f3\'bfnienia, ba, nawet czci, jak\'b9 mu okazywa\'b3a Hermina. \'8cmieszne znajomo\'9cci musz\'ea tu zawiera\'e6, my\'9cla\'b3em z niech\'eaci\'b9.
\par Potem Hermin\'ea raz po raz proszono do ta\'f1ca, ja za\'9c zostawa\'b3em przy herbacie sam, s\'b3ucha\'b3em muzyki, i to takiej, jakiej dotychczas nie znosi\'b3em. O Bo\'bfe, my\'9cla\'b3em, a wi\'eac mam by\'e6 tu wprowadzony i tu mam si\'ea zadomowi
\'e6, w tak obcym i wstr\'eatnym mi \'9cwiecie, dot\'b9d starannie przeze mnie omijanym, g\'b3\'eaboko pogardzanym, w \'9cwiecie hulak\'f3w i szlifibruk\'f3w, w tym g\'b3adkim, banalnym \'9cwiecie marmurowych stolik\'f3w, jazzu, prostytutek i komiwoja\'bf
er\'f3w! Pe\'b3en smutku s\'b9czy\'b3em herbat\'ea i wpatrywa\'b3em si\'ea w ten niezbyt elegancki t\'b3um. Dwie pi\'eakne dziewczyny przyci\'b9ga\'b3y m\'f3j wzrok, obie by\'b3y dobrymi tancerkami; \'9cledzi\'b3em je z podziwem i zawi\'9cci\'b9, ta\'f1
czy\'b3y p\'b3ynnie, pi\'eaknie, weso\'b3o i pewnie.
\par Wtem zn\'f3w zjawi\'b3a si\'ea Hermina i by\'b3a ze mnie niezadowolona. Nie po to tu jestem, \'b3aja\'b3a mnie, \'bfeby robi\'e6 kwa\'9cne miny i kamieniem siedzie\'e6 przy stole, powinienem wzi\'b9\'e6 si\'ea w gar\'9c\'e6 i ta\'f1czy\'e6
. Co, nie znam nikogo? To zupe\'b3nie zbyteczne. Czy\'bf nie ma tu \'bfadnej dziewczyny, kt\'f3ra by mi si\'ea podoba\'b3a?
\par Pokaza\'b3em jej jedn\'b9, t\'ea \'b3adniejsz\'b9, kt\'f3ra w\'b3a\'9cnie sta\'b3a w pobli\'bfu nas; wygl\'b9da\'b3a zachwycaj\'b9co w zgrabnej aksamitnej sukience, z jasnymi, bujnymi, kr\'f3tko ostrzy\'bfonymi w\'b3osami i kr\'b9g\'b3
ymi kobiecymi ramionami. Hermma upiera\'b3a si\'ea, \'bfebym natychmiast do niej podszed\'b3 i poprosi\'b3 j\'b9 do ta\'f1ca. Broni\'b3em si\'ea ro}{\cf1\cgrid0 zpaczliwie.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Przecie\'bf nie mog\'ea! - powiedzia\'b3em nieszcz\'ea\'9cliwy. - Ach, gdybym by\'b3 \'b3adnym, m\'b3odym ch\'b3opcem! Ale taki stary, niezdarny idiota, kt\'f3ry nawet ta\'f1czy\'e6 nie umie... przecie\'bf ona by mnie wy\'9cmia\'b3a!
\par Hermina spojrza\'b3a na mnie pogardliwie.
\par - A je\'9cli ja ci\'ea wy\'9cmiej\'ea, to naturalnie b\'eadzie ci oboj\'eatne? C\'f3\'bf z ciebie za tch\'f3rz! Ka\'bfdy, kto zbli\'bfa si\'ea do dziewczyny, ryzykuje, \'bfe b\'eadzie wy\'9cmiany; to jest stawka. A wi\'ea
c ryzykuj, Harry, a w najgorszym razie pozw\'f3l si\'ea wy\'9cmia\'e6... Inaczej przestan\'ea wierzy\'e6 w twoje pos\'b3usze\'f1stwo.
\par Nie ust\'eapowa\'b3a. Zgn\'eabiony wsta\'b3em i podszed\'b3em do pi\'eaknej dziewczyny akurat w chwili, kiedy muzyka znowu zacz\'ea\'b3a gra\'e6.
\par - W\'b3a\'9cciwie nie jestem wolna - powiedzia\'b3a i spojrza\'b3a na mnie z ciekawo\'9cci\'b9 wielkimi, jasnymi oczyma - ale m\'f3j partner utkn\'b9\'b3, zdaje si\'ea, w barze. Prosz\'ea, zata\'f1czmy!
\par Obj\'b9\'b3em j\'b9 i zrobi\'b3em pierwsze kroki, jeszcze zdziwiony, \'bfe nie da\'b3a mi kosza, ona za\'9c od razu zauwa\'bfy\'b3a, jak jest ze mn\'b9, i przej\'ea\'b3a prowadzenie. Ta\'f1czy\'b3a cudownie. Wci\'b9ga\'b3o mnie to, zapomina\'b3
em chwilami o wszystkich obowi\'b9zkach i regu\'b3ach tanecznych, po prostu p\'b3yn\'b9\'b3em wraz z ni\'b9, czu\'b3em j\'eadrne biodra i \'bfwawe, gi\'eatkie kolana mojej tancerki, patrzy\'b3em w jej m\'b3od\'b9, promienn\'b9 twarz i wyzna\'b3em jej,
\'bfe dzi\'9c po raz pierwszy w \'bfyciu ta\'f1cz\'ea. U\'9cmiecha\'b3a si\'ea i dodawa\'b3a mi otuchy, na moje pe\'b3ne zachwytu spojrzenie i pochlebne s\'b3owa odpowiada\'b3a cudownie mi\'eakko, nie s\'b3owami, lecz delikatnymi, zachwycaj\'b9
cymi gestami, kt\'f3re nas jeszcze bardziej, rozkoszniej zbli\'bfa\'b3y. Uszcz\'ea\'9cliwiony, mocno trzyma\'b3em praw\'b9 r\'eak\'ea nad jej tali\'b9, gorliwie powtarza\'b3em ruchy jej n\'f3g, ramion i plec\'f3w i ku swemu zdumieniu ani razu nie nast\'b9
pi\'b3em jej na nogi, a kiedy muzyka przesta\'b3a gra\'e6, oboje stali\'9cmy w miejscu i klaskali\'9cmy, a\'bf utw\'f3r zagrano raz jeszcze, a ja raz jeszcze dope\'b3ni\'b3em rytua\'b3u z gorliwo\'9cci\'b9, zakochaniem i nabo\'bfe\'f1stwem.
\par Gdy sko\'f1czy\'b3 si\'ea taniec, o wiele za wcze\'9cnie, pi\'eakna, aksamitna dziewczyna wycofa\'b3a si\'ea, a obok mnie nagle stan\'ea\'b3a Hermina, kt\'f3ra si\'ea nam uprzednio przygl\'b9da\'b3a.
\par - Czy zauwa\'bfy\'b3e\'9c co\'9c? - \'9cmia\'b3a si\'ea z pochwa\'b3\'b9. - Czy dostrzeg\'b3e\'9c, \'bfe kobiece nogi nie s\'b9 nogami sto\'b3owymi? Brawo! Fokstrota ju\'bf umiesz, Bogu dzi\'eaki, jutro zabierzemy si\'ea do bostona, a za trzy tygodnie b
\'eadzie bal maskowy w salach \'93Globusu\'94.
\par Kiedy przerwano ta\'f1ce, usiedli\'9cmy, podszed\'b3 do nas saksofonista, pi\'eakny m\'b3ody pan Pablo, skin\'b9\'b3 g\'b3ow\'b9 i usiad\'b3 obok Herminy. Zdaje si\'ea, \'bfe byli w wielkiej przyja\'9fni. Mnie jednak, przyznaj\'ea
, pan ten przy pierwszym spotkaniu wcale nie przypad\'b3 do gustu. By\'b3 pi\'eakny, temu nie mo\'bfna zaprzeczy\'e6, mia\'b3 \'b3adny wzrost i urodziw\'b9 twarz, ale innych zalet nie mog\'b3em w nim dostrzec. Nie wysila\'b3 si\'ea te\'bf, je\'9c
li idzie o t\'ea jego znajomo\'9c\'e6 j\'eazyk\'f3w, mianowicie nie m\'f3wi\'b3 w og\'f3le nic pr\'f3cz takich s\'b3\'f3w, jak: prosz\'ea, dzi\'eakuj\'ea, owszem, pewno, hallo i tym podobne, kt\'f3re to wyrazy rzeczywi\'9ccie zna\'b3 w kilku j\'eazykac
h. Nie, nie m\'f3wi\'b3 nic, ten }{\i\cf1\cgrid0 se\'f1or}{\f1296\cf1\cgrid0 Pablo, i zdaje si\'ea, \'bfe pi\'eakny }{\i\cf1\cgrid0 caballero}{\f1296\cf1\cgrid0 te\'bf niewiele my\'9cla\'b3. Jego zaj\'eaciem by\'b3
a gra na saksofonie w zespole jazzowym i zaw\'f3d ten uprawia\'b3 z zami\'b3owaniem i pasj\'b9; czasem podczas gry nieoczekiwanie klaska\'b3 w r\'eace lub pozwala\'b3 sobie na inne wybuchy entuzjazmu, wykrzykuj\'b9c g\'b3o\'9cno \'9cpiewne s\'b3owa, jak:
\'93o o o o, ha ha, hallo\'94. Poza tym by\'b3 na \'9cwiecie najwyra\'9fniej tylko po to, aby by\'e6 pi\'eaknym, podoba\'e6 si\'ea kobietom, nosi\'e6 ko\'b3nierzyki i krawaty najnowszej mody, a tak\'bfe du\'bfo pier\'9ccionk\'f3
w na palcach. Jego towarzystwo sprowadza\'b3o si\'ea do tego, \'bfe z nami siedzia\'b3, u\'9cmiecha\'b3 si\'ea do nas, spogl\'b9da\'b3 na zegarek i skr\'eaca\'b3 papierosy, w czym by\'b3 bardzo zr\'eaczny. Jego ciemne, pi\'ea
kne, kreolskie oczy, jego czarne loki nie kry\'b3y \'bfadnego romantyzmu, \'bfadnych problem\'f3w, \'bfadnych my\'9cli - widziany z bliska, ten pi\'eakny, egzotyczny p\'f3\'b3b\'f3g by\'b3 zadowolonym i troch\'ea rozpieszczonym m\'b3odzie\'f1
cem o przyjemnych manierach, niczym wi\'eacej. Rozmawia\'b3em z nim o jego instrumencie i o barwach d\'9fwi\'eaku w jazzie, musia\'b3 chyba zauwa\'bfy\'e6, \'bfe ma do czynienia ze starym smakoszem i znawc\'b9 muzyki. Ale na to wcale nie reagowa\'b3
i podczas gdy z uprzejmo\'9cci dla niego, a raczej dla Herminy, podj\'b9\'b3em co\'9c w rodzaju muzyczno-teoretycznej obrony jazzu, u\'9cmiecha\'b3 si\'ea niewinnie do mnie i do moich wysi\'b3k\'f3w; przypuszczalnie w og\'f3le nie wiedzia\'b3, \'bf
e przed i poza jazzem istnia\'b3a jeszcze inna muzyka. By\'b3 mi\'b3y i grzeczny, u\'9cmiecha\'b3 si\'ea \'b3adnie wielkimi, pustymi oczami, ale odnosi\'b3o si\'ea wra\'bfenie, \'bfe mi\'eadzy nim a mn\'b9 nie istnieje nic wsp\'f3lnego; nic z tego, c
o dla niego by\'b3o wa\'bfne i \'9cwi\'eate, nie mog\'b3o by\'e6 takim dla mnie, przybywali\'9cmy z przeciwnych kra\'f1c\'f3w \'9cwiata, nie mieli\'9cmy w naszych j\'eazykach ani jednego wsp\'f3lnego s\'b3owa. Ale p\'f3\'9fniej opowiada\'b3a mi Hermina co
\'9c zadziwiaj\'b9cego. M\'f3wi\'b3a, \'bfe Pablo po tej rozmowie powiedzia\'b3 jej, \'bfeby si\'ea ze mn\'b9 obchodzi\'b3a szczeg\'f3lnie troskliwie, gdy\'bf jestem bardzo nieszcz\'ea\'9cliwy. A kiedy zapyta\'b3a, z czego to wnosi, powiedzia\'b3: \'93
Biedny, biedny cz\'b3owiek. Sp\'f3jrz na jego oczy! Nie umie si\'ea \'9cmia\'e6!\'94
\par Gdy czarnooki Adonis nas po\'bfegna\'b3, a muzyka znowu zacz\'ea\'b3a gra\'e6, Hermina wsta\'b3a: - Teraz m\'f3g\'b3by\'9c dla odmiany zata\'f1czy\'e6 ze mn\'b9, Harry. A mo\'bfe ju\'bf nie masz ochoty?
\par R\'f3wnie\'bf i z ni\'b9 ta\'f1czy\'b3em teraz l\'bfej, rado\'9cniej i z wi\'eaksz\'b9 swobod\'b9, aczkolwiek nie z takim przej\'eaciem jak z tamt\'b9. Hermina pozwoli\'b3a mi prowadzi\'e6, stosuj\'b9c si\'ea do mnie delikatnie i zwiewnie jak p\'b3
atek kwiecia. Odkrywa\'b3em tak\'bfe i u niej b\'b9d\'9f to przybli\'bfaj\'b9ce si\'ea, b\'b9d\'9f umykaj\'b9ce wdzi\'eaki, i ona pachnia\'b3a kobiet\'b9 i mi\'b3o\'9cci\'b9, i jej taniec \'9cpiewa\'b3 delikatnie i gor\'b9co s\'b3odk\'b9, wabi\'b9c\'b9
melodi\'ea p\'b3ci - a jednak nie mog\'b3em na to swobodnie i rado\'9cnie odpowiedzie\'e6, nie mog\'b3em zapomnie\'e6 si\'ea i odda\'e6 ca\'b3kowicie. Hermina by\'b3a mi za bliska, by\'b3a moim koleg\'b9, moj\'b9 siostr\'b9, by\'b3a mi r\'f3wna, by\'b3
a podobna do mnie i do mojego przyjaciela z lat m\'b3odo\'9cci, Hermana, marzyciela, poety, do \'bfarliwego towarzysza moich duchowych \'e6wicze\'f1 i mojej rozpusty.
\par - Wiem - powiedzia\'b3a mi p\'f3\'9fniej, kiedy o tym m\'f3wi\'b3em - wiem o tym dobrze. Wprawdzie mimo wszystko rozkocham ci\'ea kiedy\'9c w sobie, ale z tym nie ma gwa\'b3tu. Tymczasem jeste\'9cmy kolegami, jeste\'9cmy lud\'9fmi, kt\'f3rzy maj\'b9
nadziej\'ea zosta\'e6 przyjaci\'f3\'b3mi, poniewa\'bf poznali si\'ea na sobie. Teraz b\'eadziemy si\'ea wzajemnie uczy\'e6 i bawi\'e6 si\'ea razem. Ja poka\'bf\'ea ci m\'f3j ma\'b3y teatr, naucz\'ea ci\'ea ta\'f1czy\'e6 i jak by\'e6 troch\'ea weso\'b3
ym i g\'b3upim, a ty poka\'bfesz mi swoje my\'9cli i swoj\'b9 wiedz\'ea.
\par - Ach, Hermino, nie ma tu wiele do pokazania, wiesz przecie\'bf du\'bfo wi\'eacej ode mnie. Jakim\'bfe ty jeste\'9c dziwnym cz\'b3owiekiem, dziewczyno! We wszystkim mnie rozumiesz i wyprzedzasz. Czy znacz\'ea co\'9c dla ciebie? Czy naprawd\'ea ci\'ea
nie nudz\'ea?
\par Pos\'eapnym wzrokiem spojrza\'b3a w ziemi\'ea.
\par - Nie lubi\'ea, kiedy tak m\'f3wisz. Przypomnij sobie wiecz\'f3r, kiedy to wyko\'f1czony i zrozpaczony, uciekaj\'b9c przed m\'eak\'b9 i samotno\'9cci\'b9, zaszed\'b3e\'9c mi drog\'ea i sta\'b3e\'9c si\'ea moim koleg\'b9! Jak s\'b9dzisz, dlaczego potrafi
\'b3am si\'ea w\'f3wczas pozna\'e6 na tobie i zrozumie\'e6 ci\'ea?
\par }{\cf1\cgrid0 - Dlaczego, Hermino? Powiedz!
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Poniewa\'bf jestem taka jak ty. Poniewa\'bf jestem, tak samo jak ty, samotna, i nie mog\'ea, podobnie jak ty, kocha\'e6 \'bfycia, ludzi i siebie i traktowa\'e6 tego wszystkiego serio. Zawsze przecie\'bf istnieje troch\'ea
takich ludzi, kt\'f3rzy wymagaj\'b9 od \'bfycia tego, co najlepsze, i nie mog\'b9 pogodzi\'e6 si\'ea z g\'b3upot\'b9 i brutalno\'9cci\'b9.
\par - Hermino! - zawo\'b3a\'b3em g\'b3\'eaboko zdumiony. - Rozumiem ci\'ea, przyjaci\'f3\'b3ko, nikt nie rozumie ci\'ea tak jak ja. A jednak jeste\'9c dla mnie zagadk\'b9. Z \'bfyciem przecie\'bf dajesz sobie \'9cwietnie rad\'ea
, masz tyle cudownego respektu dla drobiazg\'f3w i przyjemnostek, jeste\'9c prawdziwym mistrzem sztuki \'bfycia. Jak\'bfe wi\'eac mo\'bfesz cierpie\'e6 z powodu \'bfycia? Jak mo\'bfesz rozpacza\'e6?
\par - Nie rozpaczam, Harry. Ale cierpi\'ea... o tak, w tym mam do\'9cwiadczenie. Dziwisz si\'ea, \'bfe nie jestem szcz\'ea\'9cliwa, skoro umiem ta\'f1czy\'e6 i tak pewnie poruszam si\'ea po powierzchni \'bfycia. A ja, przyjacielu, dziwi\'ea si\'ea, \'bfe \'bf
ycie tak ci\'ea rozczarowa\'b3o, skoro jeste\'9c wtajemniczony w\'b3a\'9cnie w najpi\'eakniejsze i najg\'b3\'eabsze sprawy ducha, sztuki, my\'9cli! Dlatego poczuli\'9cmy poci\'b9g do siebie, dlatego jeste\'9cmy rodze\'f1stwem. B\'ead\'ea ci\'ea uczy\'b3
a ta\'f1czy\'e6, bawi\'e6 si\'ea i u\'9cmiecha\'e6, a przecie\'bf nie odczuwa\'e6 zadowolenia. Od ciebie za\'9c naucz\'ea si\'ea my\'9cle\'e6, gromadzi\'e6 wiedz\'ea, a mimo to nie odczuwa\'e6 zadowolenia. Czy wiesz, \'bfe my oboje jeste\'9cmy dzie\'e6
mi diab\'b3a?
\par - Tak, to prawda. Duch jest diab\'b3em, a my jeste\'9cmy jego nieszcz\'ea\'9cliwymi dzie\'e6mi. Wypadli\'9cmy z kr\'eagu natury i jeste\'9cmy zawieszeni w pr\'f3\'bfni. Ale przysz\'b3o mi co\'9c do g\'b3owy: w }{\i\cf1\cgrid0 Traktacie o wilku stepowym}{
\f1296\cf1\cgrid0 , o kt\'f3rym ci wspomina\'b3em, jest wzmianka o tym, \'bfe to tylko urojenie Harry'ego, je\'9cli s\'b9dzi, \'bfe ma jedn\'b9 lub dwie dusze, \'bfe sk\'b3ada si\'ea z jednej lub dw\'f3ch osobowo\'9cci. Ka\'bfdy cz\'b3owiek sk\'b3ada si
\'ea z dziesi\'eaciu, stu, tysi\'b9ca dusz.
\par - To mi si\'ea bardzo podoba - zawo\'b3a\'b3a Hermina. - W tobie na przyk\'b3ad pierwiastek duchowy jest wysoko rozwini\'eaty i dlatego w r\'f3\'bfnych drobiazgach \'bfyciowych pozosta\'b3e\'9c bardzo w tyle. My\'9c
liciel Harry ma sto lat, ale tancerz Harry ma zaledwie p\'f3\'b3 dnia. Tego ostatniego chcemy teraz dokszta\'b3ci\'e6, a tak\'bfe wszystkich jego ma\'b3ych braciszk\'f3w, kt\'f3rzy, podobnie jak on, s\'b9 mali, g\'b3upi i niedojrzali.
\par Spojrza\'b3a na mnie z u\'9cmiechem. Potem spyta\'b3a cicho, zmienionym g\'b3osem:
\par - A jak ci si\'ea podoba\'b3a Maria?
\par - Maria? Kt\'f3\'bf to jest?
\par - Ta, z kt\'f3r\'b9 ta\'f1czy\'b3e\'9c. \'a3adna dziewczyna, bardzo \'b3adna. By\'b3e\'9c w niej troch\'ea zakochany, je\'9cli trafnie zauwa\'bfy\'b3am.
\par - Znasz j\'b9?
\par - O tak, znamy si\'ea bardzo dobrze. Czy bardzo ci na niej zale\'bfy?
\par - Podoba\'b3a mi si\'ea i by\'b3em zadowolony, \'bfe tak pob\'b3a\'bfliwie odnosi\'b3a si\'ea do mojego ta\'f1ca.
\par - No, je\'9cli to wszystko! Powiniene\'9c troch\'ea umizga\'e6 si\'ea do niej, Harry, jest bardzo \'b3adna, dobrze ta\'f1czy, a zakochany te\'bf w niej jeste\'9c. S\'b9dz\'ea, \'bfe b\'eadziesz mia\'b3 u niej powodzenie.
\par }{\cf1\cgrid0 - Ach, nie mam takiej ambicji.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Teraz troch\'ea k\'b3amiesz. Wiem przecie\'bf, \'bfe gdzie\'9c tam w \'9cwiecie masz kochank\'ea i widujesz j\'b9 raz na p\'f3\'b3 roku, \'bfeby si\'ea potem z ni\'b9 k\'b3\'f3ci\'e6. To bardzo \'b3adnie z twojej strony, \'bf
e chcesz by\'e6 wierny tej dziwnej przyjaci\'f3\'b3ce, ale pozw\'f3l mi nie bra\'e6 tego serio! W og\'f3le przypuszczam, \'bfe mi\'b3o\'9c\'e6 traktujesz straszliwie powa\'bfnie. Mo\'bfesz to robi\'e6, mo\'bfesz kocha\'e6 na sw\'f3j idealny spos\'f3
b, ile tylko zechcesz, to twoja sprawa, nie b\'ead\'ea si\'ea o to troszczy\'e6. Troszczy\'e6 si\'ea natomiast musz\'ea o to, \'bfeby\'9c troch\'ea lepiej nauczy\'b3 si\'ea ma\'b3ych, lekkich sztuczek i gierek \'bfyciowych, na tym polu jestem twoj\'b9
nauczycielk\'b9 i b\'ead\'ea lepsz\'b9 nauczycielk\'b9, ni\'bf by\'b3a ni\'b9 twoja idealna kochanka. Mo\'bfesz by\'e6 pewny! Bardzo by ci si\'ea przyda\'b3o, wilku stepowy, przespa\'e6 si\'ea zn\'f3w kiedy\'9c z \'b3adn\'b9 dziewczyn\'b9.
\par - Hermino! - zawo\'b3a\'b3em udr\'eaczony - sp\'f3jrz na mnie, jestem starym cz\'b3owiekiem.
\par - Jeste\'9c ma\'b3ym ch\'b3opcem. I tak, jak by\'b3e\'9c zbyt wygodny, \'bfeby nauczy\'e6 si\'ea ta\'f1czy\'e6, i omal nie by\'b3o ju\'bf za p\'f3\'9fno, tak samo by\'b3e\'9c zbyt wygodny, by nauczy\'e6 si\'ea kocha\'e6. Kocha\'e6
idealnie i tragicznie, drogi przyjacielu, to na pewno umiesz znakomicie, nie w\'b9tpi\'ea w to, moje uznanie! Ale teraz nauczysz si\'ea kocha\'e6 tak\'bfe zwyczajnie, troch\'ea po ludzku. Pocz\'b9tek ju\'bf zrobiony, nied\'b3ugo b\'eadzie ci\'ea mo\'bf
na wyprawi\'e6 na bal. Musisz si\'ea jeszcze przedtem nauczy\'e6 bostona, jutro zaczniemy od tego. Przyjd\'ea o trzeciej. A poza tym, jak ci si\'ea tu podoba\'b3a muzyka?
\par }{\cf1\cgrid0 - Nadzwyczajnie!
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Widzisz, to ju\'bf post\'eap, poduczy\'b3e\'9c si\'ea troch\'ea. Dotychczas nie znosi\'b3e\'9c muzyki tanecznej i jazzowej, by\'b3a dla ciebie za ma\'b3o powa\'bfna i za ma\'b3o g\'b3\'eaboka, a teraz przekona\'b3e\'9c si\'ea, \'bf
e jej wcale nie trzeba bra\'e6 serio, \'bfe natomiast mo\'bfe by\'e6 mi\'b3a i pe\'b3na wdzi\'eaku, zachwycaj\'b9ca. Zreszt\'b9 bez Pabla orkiestra nie by\'b3aby nic warta. On j\'b9 prowadzi, dodaje jej ognia.
\par Podobnie jak gramofon zepsu\'b3 w mojej pracowni atmosfer\'ea intelektualnego ascetyzmu, a ta\'f1ce ameryka\'f1skie wciska\'b3y si\'ea obco i przykro, a nawet niwecz\'b9ce w m\'f3j piel\'eagnowany \'9cwiat muzyki, tak wcisn\'ea\'b3y si\'ea zewsz\'b9
d w moje dotychczas zdecydowanie okre\'9clone i szczelnie izolowane \'bfycie sprawy nowe, przera\'bfaj\'b9ce i dezorganizuj\'b9ce. }{\i\cf1\cgrid0 Traktat o wilku stepowym}{\f1296\cf1\cgrid0 i Hermina mieli racj\'ea z t\'b9 nauk\'b9 o tysi\'b9
cu dusz, co dzie\'f1 pojawia\'b3y si\'ea we mnie obok wszystkich starych coraz to nowe dusze, zg\'b3asza\'b3y pretensje, podnosi\'b3y wrzaw\'ea; widzia\'b3em teraz wyra\'9fnie przed sob\'b9, jak na obrazie, urojenie mojej dotychczasowej osobowo\'9c
ci. Uznawa\'b3em jedynie troch\'ea tych uzdolnie\'f1 i dyscyplin, w kt\'f3rych przypadkowo by\'b3em mocny, i namalowa\'b3em obraz takiego Harry'ego, i \'bfy\'b3em \'bfyciem takiego Harry'ego, kt\'f3ry by\'b3 jedynie wyrafinowanym specjalist\'b9
w dziedzinie poezji, muzyki i filozofii; ca\'b3\'b9 reszt\'ea mojej osoby, ca\'b3\'b9 reszt\'ea chaosu uzdolnie\'f1, pop\'ead\'f3w i d\'b9\'bfe\'f1 odczuwa\'b3em jako co\'9c uci\'b9\'bfliwego i okre\'9cla\'b3em mianem wilka stepowego.
\par Jednak to nawr\'f3cenie si\'ea z mojego urojenia i rozlu\'9fnienie mojej osobowo\'9cci bynajmniej nie by\'b3o tylko przyjemn\'b9 i zabawn\'b9 przygod\'b9, przeciwnie, by\'b3o niekiedy gorzkie i bolesne, cz\'ea
sto nie do zniesienia. W tym otoczeniu, gdzie wszystko by\'b3o nastrojone na ca\'b3kiem inn\'b9 nut\'ea, gramofon brzmia\'b3 wr\'eacz piekielnie. A czasem, kiedy w jakim\'9c modnym lokalu, w\'9cr\'f3d tych wszystkich eleganckich figur \'9cwiatowc\'f3
w i aferzyst\'f3w, ta\'f1czy\'b3em one-stepa, czu\'b3em si\'ea jak zdrajca w stosunku do wszystkiego, co niegdy\'9c w \'bfyciu by\'b3o dla mnie godne szacunku i \'9cwi\'eate. Gdyby Hermina zostawi\'b3a mnie samego cho\'e6by na osiem dni, sprzeniewierzy
\'b3bym si\'ea tym uci\'b9\'bfliwym i \'9cmiesznym pr\'f3bom uczynienia z siebie lowelasa. Ale Hermina by\'b3a tu ci\'b9gle; cho\'e6 nie widywa\'b3em jej codziennie, to jednak zawsze by\'b3em przez ni\'b9 obserwowany, prowadzony, strze\'bf
ony i szacowany - z u\'9cmiechem odczytywa\'b3a r\'f3wnie\'bf z mej twarzy wszystkie moje w\'9cciek\'b3e plany buntu i ucieczki.
\par W miar\'ea post\'eapuj\'b9cego niszczenia tego, co przedtem nazywa\'b3em moj\'b9 osobowo\'9cci\'b9, zaczyna\'b3em rozumie\'e6, dlaczego mimo ca\'b3ej rozpaczy tak straszliwie ba\'b3em si\'ea \'9cmierci; powoli dochodzi\'b3em do wniosku, \'bf
e ten ohydny i haniebny lek by\'b3 r\'f3wnie\'bf cz\'b9stk\'b9 mojej dawnej, mieszcza\'f1skiej, zak\'b3
amanej egzystencji. Ten dotychczasowy pan Haller, ten zdolny pisarz, znawca Mozarta i Goethego, autor godnych czytania rozpraw o metafizyce sztuki, o geniuszu i tragizmie, o humanitaryzmie, ten melancholijny eremita w wype\'b3nionej ksi\'b9\'bf
kami pustelni by\'b3 teraz systematycznie poddawany samokrytyce i nie sprawdza\'b3 si\'ea nigdzie. Ten zdolny i interesuj\'b9cy pan Haller g\'b3osi\'b3 wprawdzie apologi\'ea rozumu i humanitaryzmu i protestowa\'b3 przeciwko brutalno\'9cci wojny
, ale podczas wojny nie da\'b3 si\'ea postawi\'e6 pod mur i rozstrzela\'e6, co by\'b3oby w\'b3a\'9cciw\'b9 konsekwencj\'b9 jego postawy, lecz znalaz\'b3 sobie jaki\'9c spos\'f3b przystosowania si\'ea, rzecz jasna, absolutnie przyzwoity i szlachetny, b\'ea
d\'b9cy jednak kompromisem. By\'b3 r\'f3wnie\'bf przeciwnikiem przemocy i wyzysku, mimo to mia\'b3 w banku spor\'b9 ilo\'9c\'e6 papier\'f3w warto\'9cciowych wielkich przedsi\'eabiorstw, procenty za\'9c zgarnia\'b3 bez najmniejszych wyrzut\'f3
w sumienia. I tak by\'b3o ze wszystkim. Harry Haller przebiera\'b3 si\'ea wprawdzie cudownie za idealist\'ea pogardzaj\'b9cego \'9cwiatem, \'bfa\'b3osnego pustelnika i rzucaj\'b9cego gromy proroka, ale w gruncie rzeczy by\'b3 bur\'bfujem, uwa\'bfa\'b3
\'bfycie takie jak Herminy za zdro\'bfne, gniewa\'b3 si\'ea na zmarnowane w lokalach noce, na roztrwaniane tam pieni\'b9dze, mia\'b3 nieczyste sumienie i wcale nie t\'easkni\'b3 za wyzwoleniem i dokonaniem \'bfywota, lecz przeciwnie, ogromnie t\'easkni
\'b3 za powrotem do tych wygodnych czas\'f3w, kiedy bawi\'b3y go jeszcze i przynosi\'b3y mu s\'b3aw\'ea rozrywki intelektualne. Dok\'b3adnie tak samo t\'easknili za idealnymi czasami przedwojennymi wzgardzeni i wyszydzani przez niego czytelnicy gazet, by
\'b3o to bowiem wygodniejsze ni\'bf wyci\'b9ganie wniosk\'f3w z przebytych cierpie\'f1. Fe, c\'f3\'bf za obrzydliwiec z tego pana Hallera! A jednak czepia\'b3em si\'ea go kurczowo czy te\'bf jego rozk\'b3adaj\'b9cej si\'ea ju\'bf maski, kurczowo trzyma
\'b3em si\'ea jego kokietowania intelektem, jego mieszcza\'f1skiego strachu przed tym, co nieuporz\'b9dkowane i przypadkowe (do czego zalicza\'b3 r\'f3wnie\'bf \'9cmier\'e6), i por\'f3wnywa\'b3em szyderczo i zawistnie rodz\'b9cego si\'ea
nowego Harry'ego, tego troch\'ea nie\'9cmia\'b3ego i \'9cmiesznego dyletanta dansing\'f3w, z jego dawnym, k\'b3amliwie idealnym konterfektem, w kt\'f3rym odkry\'b3em tymczasem wszystkie ujemne cechy, tak bardzo mnie kiedy\'9c ra\'bf\'b9
ce w portrecie Goethego u profesora. Dawny Harry by\'b3 dok\'b3adnie takim po mieszcza\'f1sku wyidealizowanym Goethem, takim herosem ducha o nazbyt szlachetnym spojrzeniu, b\'b3yszcz\'b9cym jak od brylantyny wznios\'b3o\'9cci\'b9 i humanitaryzmem, by\'b3
te\'bf nieomal wzruszony szlachetno\'9cci\'b9 swej duszy! Do licha, na tym wdzi\'eacznym obrazie powsta\'b3y szpetne plamy, idealny pan Haller zosta\'b3 \'bfa\'b3o\'9cnie odbr\'b9zowiony. Wygl\'b9da\'b3 jak ograbiony przez bandyt\'f3
w dostojnik w poszarpanych spodniach, kt\'f3ry post\'b9pi\'b3by rozs\'b9dnie, ucz\'b9c si\'ea teraz roli n\'eadzarza, zamiast obnosi\'e6 swoje \'b3achmany, jak gdyby wisia\'b3y na nich jeszcze ordery, i dalej p\'b3aczliwie pretendowa\'e6 do utraconej ju
\'bf godno\'9cci. Wci\'b9\'bf spotyka\'b3em saksofonist\'ea Pabla i s\'b9d m\'f3j o nim musia\'b3em podda\'e6 rewizji, chocia\'bfby z tego powodu, \'bfe Hermina bardzo go lubi\'b3a i gorliwie szuka\'b3a jego towarzystwa. Zarejestrowa\'b3
em Pabla w mej pami\'eaci jako \'b3adne zero, jako ma\'b3ego, troch\'ea pr\'f3\'bfnego \'bfigolaka, jako zadowolone, nie maj\'b9ce \'bfadnych problem\'f3w dziecko, kt\'f3re z rado\'9cci\'b9 dmie w swoj\'b9 jarmarczn\'b9 tr\'b9bk\'ea i kt\'f3re \'b3atwo mo
\'bfna udobrucha\'e6 pochwa\'b3\'b9 i czekolad\'b9. Ale Pablo nie pyta\'b3 o moje s\'b9dy, by\'b3y mu one tak oboj\'eatne jak moje muzyczne teorie. S\'b3ucha\'b3 mnie grzecznie i przyja\'9fnie, u\'9cmiechaj\'b9c si\'ea ci\'b9gle, nie dawa\'b3
jednak nigdy prawdziwej odpowiedzi. Lecz mimo to - jak si\'ea zdaje - wzbudzi\'b3em w nim zainteresowanie, wida\'e6 by\'b3o, \'bfe podejmuje pewne wysi\'b3ki, by mi si\'ea podoba\'e6 i okaza\'e6 \'bfyczliwo\'9c\'e6. Kiedy podczas jednej z takich ja\'b3
owych rozm\'f3w zniecierpliwi\'b3em si\'ea i sta\'b3em si\'ea niemal grubia\'f1ski, spojrza\'b3 mi w twarz zaskoczony i smutny, uj\'b9\'b3 moj\'b9 lew\'b9 r\'eak\'ea i g\'b3aska\'b3 j\'b9, po czym z ma\'b3ego poz\'b3acanego puzderka poda\'b3 mi co\'9c
do pow\'b9chania, twierdz\'b9c, \'bfe mi to dobrze zrobi. Spojrza\'b3em pytaj\'b9co na Hermin\'ea, a gdy skin\'ea\'b3a g\'b3ow\'b9, wzi\'b9\'b3em szczypt\'ea i pow\'b9cha\'b3em. I rzeczywi\'9ccie, wkr\'f3tce sta\'b3em si\'ea rze\'9f
wiejszy i weselszy, prawdopodobnie w proszku by\'b3o troch\'ea kokainy. Hermina opowiada\'b3a mi, \'bfe Pablo ma wiele takich \'9crodk\'f3w, kt\'f3re otrzymuje potajemnie i kt\'f3rymi niekiedy cz\'eastuje przyjaci\'f3\'b3
, a jest mistrzem w mieszaniu i dozowaniu tych proszk\'f3w: ma \'9crodki przeciwb\'f3lowe, usypiaj\'b9ce, wywo\'b3uj\'b9ce pi\'eakne sny, rozweselaj\'b9ce i lubczyki.
\par Pewnego razu spotka\'b3em go na bulwarze nadrzecznym; bezceremonialnie przy\'b3\'b9czy\'b3 si\'ea do mnie. Tym razem uda\'b3o mi si\'ea wreszcie wci\'b9gn\'b9\'e6 go w rozmow\'ea.
\par - Panie Pablo - powiedzia\'b3em, gdy tymczasem on bawi\'b3 si\'ea srebrno-czarn\'b9 laseczk\'b9 - jest pan przyjacielem Herminy, oto pow\'f3d, dla kt\'f3rego interesuj\'ea si\'ea panem, ale musz\'ea przyzna\'e6... nie u\'b3
atwia mi pan rozmowy. Kilkakrotnie pr\'f3bowa\'b3em pom\'f3wi\'e6 z panem o muzyce... ciekaw by\'b3bym us\'b3ysze\'e6 pa\'f1skie zdanie, pa\'f1sk\'b9 opozycj\'ea, pa\'f1ski s\'b9d; ale pan nie raczy\'b3 mi da\'e6 jakiejkolwiek odpowiedz}{\cf1\cgrid0 i.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Roze\'9cmia\'b3 si\'ea serdecznie i tym razem nie pozosta\'b3 mi d\'b3u\'bfny, lecz odpar\'b3 spokojnie: - Widzi pan, moim zdaniem m\'f3wienie o muzyce nie ma \'bfadnego sensu. Ja nigdy nie m\'f3wi\'ea o muzyce. C\'f3\'bf mia\'b3
em panu odpowiedzie\'e6 na pa\'f1skie m\'b9dre, s\'b3uszne s\'b3owa? Mia\'b3 pan przecie\'bf racj\'ea we wszystkim, co pan m\'f3wi\'b3. Ale, widzi pan, ja jestem muzykiem, a nie uczonym, i nie s\'b9dz\'ea, aby w muzyce posiadanie s\'b3uszno\'9cci mia\'b3
o jak\'b9kolwiek warto\'9c\'e6. W muzyce nie chodzi o to, \'bfe si\'ea ma racj\'ea, smak, wykszta\'b3cenie i t\'ea ca\'b3\'b9 reszt\'ea.
\par }{\cf1\cgrid0 - No tak.}{\f1296\cf1\cgrid0 Ale o co w\'b3a\'9cciwie chodzi?
\par - O to, \'bfeby gra\'e6, panie Haller, \'bfeby gra\'e6 tak dobrze, tak du\'bfo i tak intensywnie, jak tylko mo\'bfna! O to chodzi, }{\i\cf1\cgrid0 monsieur}{\f1296\cf1\cgrid0 . Gdybym nawet mia\'b3 w g\'b3owie wszystkie dzie\'b3a Bacha i Haydna i m\'f3g
\'b3 o nich wyg\'b3asza\'e6 arcym\'b9dre zdania, to i tak nikomu nie przynios\'b3oby to korzy\'9cci. Je\'9cli jednak wezm\'ea moj\'b9 \'93dmuchawk\'ea\'94 i zagram modne shimmy, oboj\'eatne, czy b\'eadzie ono dobre, czy z\'b3
e, to i tak sprawi ludziom rado\'9c\'e6 i wejdzie im w nogi i krew. O to tylko chodzi. Niech pan kiedy\'9c przyjrzy si\'ea na dansingu twarzom w chwili, kiedy po d\'b3u\'bfszej przerwie muzyka znowu zaczyna gra\'e6... jak wtedy b\'b3yszcz\'b9 oczy, drgaj
\'b9 nogi, jak \'9cmiej\'b9 si\'ea twarze. Oto pow\'f3d, dla kt\'f3rego gramy.
\par - Zgoda, panie Pablo. Ale istnieje nie tylko muzyka zmys\'b3owa, istnieje r\'f3wnie\'bf i duchowa. Istnieje nie tylko ta, kt\'f3r\'b9 graj\'b9 w danej chwili, lecz r\'f3wnie\'bf nie\'9cmiertelna, kt\'f3ra \'bfyje nadal, chocia\'bf si\'ea jej nie gra. Kto
\'9c mo\'bfe le\'bfe\'e6 w \'b3\'f3\'bfku samotnie i w my\'9clach odtwarza\'e6 melodi\'ea z }{\i\cf1\cgrid0 Czarodziejskiego fletu}{\cf1\cgrid0 lub fragment z }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Pasji wed\'b3ug \'9cwi\'eatego Mate}{\i\cf1\cgrid0 usza}{
\f1296\cf1\cgrid0 , wtedy muzyka rozbrzmiewa, cho\'e6 nikt nie dmie we flet ani nie poci\'b9ga smyczkiem.
\par - Zapewne, panie Haller. Ale r\'f3wnie\'bf }{\i\cf1\cgrid0 Yearning}{\cf1\cgrid0 i }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Valenci\'ea}{\f1296\cf1\cgrid0 odtwarzaj\'b9 sobie w milczeniu co noc tysi\'b9
ce samotnych marzycieli; nawet najbiedniejszej maszynistce biurowej snuje si\'ea po g\'b3owie ostatni one-step i mo\'bfe ona stuka na maszynie w jego takt. Maj\'b9 racj\'ea ci samotnicy, \'bfycz\'ea im z serca tej niemej muzyki, czy to b\'eadzie }{
\i\cf1\cgrid0 Yearning, Czarodziejski flet, }{\f1296\cf1\cgrid0 czy te\'bf }{\i\cf1\cgrid0 Valencia}{\f1296\cf1\cgrid0 ! Ale sk\'b9d ci wszyscy ludzie bior\'b9 t\'ea samotn\'b9, niem\'b9 muzyk\'ea? Bior\'b9 j\'b9 od nas, od muzyk\'f3w, najpierw musi by
\'e6 zagrana, us\'b3yszana i musi wej\'9c\'e6 im w krew, zanim kt\'f3ry\'9c z nich w domu, w swojej izbie b\'eadzie m\'f3g\'b3 o niej my\'9cle\'e6 i marzy\'e6.
\par - Zgoda - odpowiedzia\'b3em ch\'b3odno. - Mimo wszystko nie godzi si\'ea stawia\'e6 na r\'f3wni Mozarta z najnowszym fokstrotem. I to wcale nie jest wszystko jedno, czy zagra pan ludziom muzyk\'ea bosk\'b9 i wieczn\'b9, czy te\'bf tani\'b9, efemeryczn\'b9
.
\par Gdy Pablo wyczu\'b3 w moim g\'b3osie podniecenie, od razu przybra\'b3 najmilszy wyraz twarzy, pog\'b3aska\'b3 mnie pieszczotliwie po ramieniu i nada\'b3 swemu g\'b3osowi niewiarygodn\'b9 s\'b3odycz.
\par - Ach, drogi panie, z tymi por\'f3wnaniami to ma pan zapewne racj\'ea. Nie mam absolutnie nic przeciwko temu, \'bfeby pan stawia\'b3 Mozarta, Haydna i }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Valenci\'ea}{\f1296\cf1\cgrid0 na takim poziomie, jaki pan uzna za s\'b3
uszny! Mnie jest to oboj\'eatne, nie moj\'b9 rzecz\'b9 jest warto\'9cciowanie, nikt mnie o to nie pyta. By\'e6 mo\'bfe Mozarta b\'ead\'b9 grali jeszcze i za sto lat, a }{\i\cf1\cgrid0 Valencii}{\f1296\cf1\cgrid0 mo\'bfe ju\'bf
za dwa lata nikt nie zagra... My\'9cl\'ea, \'bfe mo\'bfemy to spokojnie pozostawi\'e6 Panu Bogu, kt\'f3ry jest sprawiedliwy i dzier\'bfy w r\'eaku \'bfycie ka\'bfdego z nas, a tak\'bfe decyduje o trwaniu ka\'bfdego walca i ka\'bfdego fokstrota, z pewno
\'9cci\'b9 wi\'eac post\'b9pi tak, jak nale\'bfy. A my, muzycy, musimy robi\'e6 swoje, czyli to, co jest naszym obowi\'b9zkiem i zadaniem: musimy gra\'e6 to, czego w danej chwili ludzie sobie \'bfycz\'b9, i musimy gra\'e6 tak dobrze, \'b3
adnie i wnikliwie, jak tylko potrafimy.
\par }{\cf1\cgrid0
\par
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Z westchnieniem da\'b3em za wygran\'b9. Tego cz\'b3owieka nie mo\'bfna by\'b3o przekona\'e6.
\par Niekiedy w przedziwny spos\'f3b miesza\'b3o si\'ea stare i nowe, b\'f3l i rozkosz, l\'eak i rado\'9c\'e6. Raz przebywa\'b3em w niebie, raz zn\'f3w w piekle, najcz\'ea\'9cciej tu i tam jednocze\'9cnie. Dawny i nowy Harry \'bfyli z sob\'b9 b\'b9d\'9f
w gorzkim sk\'b3\'f3ceniu, b\'b9d\'9f w zgodzie. Czasami dawny Harry zdawa\'b3 si\'ea ca\'b3kiem nie\'bfywy, umar\'b3y i pogrzebany, a potem nagle si\'ea podnosi\'b3, rozkazywa\'b3, tyranizowa\'b3 i wszystko wiedzia\'b3 lepiej, a nowy, ma\'b3y, m\'b3
ody Harry wstydzi\'b3 si\'ea, milcza\'b3 i pozwala\'b3 przyciska\'e6 si\'ea do muru. Kiedy indziej zn\'f3w m\'b3ody Harry chwyta\'b3 starego za gard\'b3o i dusi\'b3 go z ca\'b3ych si\'b3, by\'b3o wiele j\'eak\'f3w, wiele \'9cmiertelnych walk, wiele my\'9c
li o brzytwie.
\par Cz\'easto jednak ogarnia\'b3a mnie fala b\'f3lu i szcz\'ea\'9ccia jednocze\'9cnie. By\'b3o tak, kiedy w par\'ea dni po pierwszej publicznej pr\'f3bie ta\'f1ca wszed\'b3em wieczorem do mojej sypialni i ku niewys\'b3owionemu zdumieniu, os\'b3upieniu, przera
\'bfeniu i zachwytowi zobaczy\'b3em le\'bf\'b9c\'b9 w moim \'b3\'f3\'bfku pi\'eakn\'b9 Mari\'ea.
\par Ze wszystkich niespodzianek, jakie dot\'b9d zgotowa\'b3a mi Hermina, ta by\'b3a najbardziej zaskakuj\'b9ca. Nie w\'b9tpi\'b3em ani chwili, \'bfe to ona przys\'b3a\'b3a mi tego rajskiego ptaka. Owego wieczoru wyj\'b9tkowo nie by\'b3em z Hermin\'b9, lecz s
\'b3ucha\'b3em w katedrze starej muzyki ko\'9ccielnej w dobrym wykonaniu - by\'b3a to pi\'eakna, melancholijna wyprawa w moje dawne \'bfycie, w czasy m\'b3odo\'9cci, w dziedzin\'ea idealnego Harry'ego. W wysokiej, gotyckiej nawie ko\'9ccio\'b3a, w kt\'f3
rej pi\'eakna siatka sklepienia ko\'b3ysa\'b3a si\'ea niesamowicie o\'bfywiona w chybotliwym blasku nielicznych \'9cwiec, wys\'b3ucha\'b3em utwor\'f3w Buxtehudego, Pachelbela, Bacha, Haydna, chodzi\'b3em zn\'f3w moimi ulubionymi dawnymi drogami, zn\'f3w s
\'b3ucha\'b3em wspania\'b3ego g\'b3osu wykonawczyni utwor\'f3w Bacha, z kt\'f3r\'b9 niegdy\'9c by\'b3em zaprzyja\'9fniony i z kt\'f3r\'b9 prze\'bfywali\'9cmy wiele wspania\'b3ych koncert\'f3w. Dawna muzyka, jej niesko\'f1czona godno\'9c\'e6 i \'9cwi\'eato
\'9c\'e6 wzbudzi\'b3y we mnie uniesienia, zachwyty i entuzjazm m\'b3odo\'9cci; smutny i zatopiony w my\'9clach siedzia\'b3em wysoko na ch\'f3rze ko\'9ccio\'b3a, by\'b3em przez godzin\'ea go\'9cciem w tym szlachetnym, b\'b3ogim \'9cwiecie, kt\'f3ry ongi
\'9c by\'b3 moj\'b9 ojczyzn\'b9. Podczas duetu Haydna nagle nap\'b3yn\'ea\'b3y mi do oczu \'b3zy, nie doczeka\'b3em ko\'f1ca koncertu, zrezygnowa\'b3em ze spotkania ze \'9cpiewaczk\'b9 (ach, ile\'bf to cudownych wieczor\'f3w sp\'eadzi\'b3e
m po takich koncertach w towarzystwie artyst\'f3w!), wymkn\'b9\'b3em si\'ea z katedry i gna\'b3em a\'bf do wyczerpania pogr\'b9\'bfonymi w cieniu nocy ulicami, gdzie tu i tam za oknami lokali orkiestry jazzowe wygrywa\'b3y melodie mojego obecnego \'bf
ycia. Ach, jak\'b9\'bf ponur\'b9 pomy\'b3k\'b9 sta\'b3a si\'ea moja obecna egzystencja! Podczas tej nocnej w\'eadr\'f3wki d\'b3ugo rozmy\'9cla\'b3em o moim osobliwym upodobaniu do muzyki i raz jeszcze doszed\'b3em do wniosku, \'bfe ten wzruszaj\'b9
cy, a jednocze\'9cnie fatalistyczny do niej stosunek jest losem ca\'b3ej niemieckiej mentalno\'9cci. W niemieckiej duszy panuje prawo macierzyste, \'b3\'b9czno\'9c\'e6 z natur\'b9 w postaci hegemonii muzyki, jakiej nie zna \'bfaden inny nar\'f3
d. My, intelektuali\'9cci, zamiast po m\'easku broni\'e6 si\'ea przed tym i s\'b3ucha\'e6 ducha, logosu, s\'b3owa, a tak\'bfe postara\'e6 si\'ea o pos\'b3uch dla niego, marzymy wszyscy o jakiej\'9c mowie bez s\'b3\'f3w, kt\'f3ra wyra\'bfa, czego nie spos
\'f3b powiedzie\'e6, przedstawia to, co nie da si\'ea ukszta\'b3towa\'e6. Zamiast gra\'e6 na swoim instrumencie mo\'bfliwie najwierniej i najuczciwiej, Niemiec-intelektualista buntuje si\'ea stale przeciw s\'b3owu i rozs\'b9dkowi i kokietuje muzyk\'ea
. A w muzyce, w cudownych, b\'b3ogich uczuciach i nastrojach, kt\'f3rych nigdy nie zmuszano do urzeczywistnienia si\'ea, niemiecki duch ca\'b3kowicie si\'ea wy\'bfywa i zaniedbuje wi\'eakszo\'9c\'e6 swych istotnych zada\'f1. My, ludzie intelektu, n
ie czuli\'9cmy si\'ea swojsko w rzeczywisto\'9cci, byli\'9cmy jej obcy i wrodzy, dlatego w naszej niemieckiej rzeczywisto\'9cci, w naszej historii, polityce i opinii publicznej rola ducha by\'b3a \'bfa\'b3osna. No c\'f3\'bf, nieraz analizowa\'b3em t\'ea
my\'9cl, czuj\'b9c niekiedy dojmuj\'b9c\'b9 ch\'ea\'e6, aby cho\'e6 raz uczestniczy\'e6 w kszta\'b3towaniu rzeczywisto\'9cci, aby raz robi\'e6 co\'9c serio i z poczuciem odpowiedzialno\'9cci, zamiast stale uprawia\'e6 estetyk\'ea, duchow\'b9 sztuk\'ea
stosowan\'b9. Ale ko\'f1czy\'b3o si\'ea zawsze na rezygnacji, na poddaniu si\'ea losowi. Panowie genera\'b3owie i wielcy przemys\'b3owcy maj\'b9 racj\'ea: nic si\'ea nie da\'b3o zrobi\'e6 z nami \'93intelektualistami\'94, jeste\'9cmy zb\'ea
dnym, obcym rzeczywisto\'9cci, nieodpowiedzialnym towarzystwem m\'eadrkuj\'b9cych gadu\'b3. Fe, do diab\'b3a! Brzytwa!
\par Przepe\'b3niony my\'9clami i echem muzyki, z sercem ci\'ea\'bfkim od smutku i rozpaczliwej t\'easknoty za \'bfyciem, za rzeczywisto\'9cci\'b9, za jej sensem nieodwracalnie straconym, wr\'f3ci\'b3em wreszcie do domu, wszed\'b3em po schodach na g\'f3r\'ea
, zapali\'b3em \'9cwiat\'b3o w gabinecie, na pr\'f3\'bfno pr\'f3bowa\'b3em troch\'ea poczyta\'e6, my\'9cla\'b3em o um\'f3wionym spotkaniu, kt\'f3re zmusza\'b3o mnie do p\'f3j\'9ccia jutro wieczorem na whisky i ta\'f1ce do baru \'93Cecil\'94, i czu\'b3em w
\'9cciek\'b3o\'9c\'e6 i rozgoryczenie, nie tylko w stosunku do siebie, ale i do Herminy. Mo\'bfliwe, \'bfe ma dobre i szczere intencje, by\'e6 mo\'bfe, jest te\'bf zachwycaj\'b9cym stworzeniem, ale lepiej by\'b3oby, gdyby mi w\'f3wczas pozwoli\'b3
a zmarnie\'e6, zamiast wprowadza\'e6 mnie i wci\'b9ga\'e6 w ten pogmatwany, obcy i rozbawiony \'9cwiat blichtru, gdzie przecie\'bf zawsze pozostan\'ea intruzem i gdzie to, co we mnie najlepsze, marnieje i cierpi niedostatek.
\par Tak wi\'eac smutny zgasi\'b3em \'9cwiat\'b3o, smutny wszed\'b3em do sypialni, smutny zacz\'b9\'b3em si\'ea rozbiera\'e6, gdy nagle zdziwi\'b3 mnie niezwyk\'b3y zapach. Pachnia\'b3o delikatnie perfumami, a rozgl\'b9daj\'b9c si\'ea, zobaczy\'b3em w moim
\'b3\'f3\'bfku pi\'eakn\'b9, u\'9cmiechni\'eat\'b9 Mari\'ea, nieco zal\'eaknion\'b9, spogl\'b9daj\'b9c\'b9 na mnie du\'bfymi, b\'b3\'eakitnymi oczyma.
\par - Mario! - zawo\'b3a\'b3em. Pierwsz\'b9 moj\'b9 my\'9cl\'b9 by\'b3o, \'bfe gospodyni wym\'f3wi\'b3aby mi mieszkanie, gdyby o tym wiedzia\'b3a.
\par - Przysz\'b3am - powiedzia\'b3a cichutko. - Czy pan si\'ea gniewa?
\par - Nie, nie. Wiem, Hermina da\'b3a pani kluc}{\cf1\cgrid0 z. No tak.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Och, pan si\'ea gniewa. Ja sobie p\'f3jd\'ea.
\par - Nie, pi\'eakna Mario, prosz\'ea zosta\'e6! Jestem tylko dzi\'9c wiecz\'f3r bardzo smutny, dzi\'9c nie mog\'ea by\'e6 weso\'b3y, mo\'bfe jutro b\'ead\'ea zn\'f3w weselszy.
\par Pochyli\'b3em si\'ea nieco ku niej, w\'f3wczas du\'bfymi, mocnymi r\'eakoma uj\'ea\'b3a moj\'b9 g\'b3ow\'ea i d\'b3ugo mnie ca\'b3owa\'b3a. Usiad\'b3em przy niej na \'b3\'f3\'bfku, wzi\'b9\'b3em j\'b9 za r\'eak\'ea i prosi\'b3em, by m\'f3wi\'b3
a cicho, gdy\'bf nie powinni nas tu s\'b3ysze\'e6, spogl\'b9da\'b3em w d\'f3\'b3 na jej pi\'eakn\'b9, okr\'b9g\'b3\'b9 twarzyczk\'ea, spoczywaj\'b9c\'b9 na mojej poduszce obco i cudownie, jak wielki kwiat. Powoli przyci\'b9gn\'ea\'b3a moj\'b9 d\'b3o\'f1
do swych ust, potem wsun\'ea\'b3a j\'b9 pod ko\'b3dr\'ea i po\'b3o\'bfy\'b3a na swej ciep\'b3ej, spokojnie oddychaj\'b9cej piersi.
\par - Nie musisz by\'e6 weso\'b3y - powiedzia\'b3a. - Hermina m\'f3wi\'b3a mi ju\'bf, \'bfe masz zmartwienie. Ka\'bfdy to rozumie. Czy podobam ci si\'ea jeszcze? Ostatnio, podczas ta\'f1ca, by\'b3e\'9c bardzo zakochany.
\par Ca\'b3owa\'b3em jej oczy, usta, szyj\'ea i piersi. Dopiero co my\'9cla\'b3em o Herminie gorzko i z wyrzutami. Teraz trzyma\'b3em jej dar w ramionach i by\'b3em jej wdzi\'eaczny. Pieszczoty Marii nie profanowa\'b3y cudownej muzyki, kt\'f3rej dzi\'9c s\'b3
ucha\'b3em, by\'b3y jej godne i by\'b3y jej dope\'b3nieniem. Powoli \'9cci\'b9ga\'b3em ko\'b3dr\'ea z pi\'eaknej kobiety, a\'bf poca\'b3unkami dotar\'b3em do jej st\'f3p. Kiedy si\'ea przy niej po\'b3o\'bfy\'b3em, jej twarz, podobna do kwiatu, u\'9cmiechn
\'ea\'b3a si\'ea wszechwiedz\'b9co i dobrotliwie.
\par }{\cf1\cgrid0 T}{\f1296\cf1\cgrid0 ej nocy u boku Marii spa\'b3em nied\'b3ugo, ale g\'b3\'eaboko i smacznie jak dziecko. A mi\'eadzy okresami snu spija\'b3em jej pi\'eakn\'b9, radosn\'b9 m\'b3odo\'9c\'e6 i dowiadywa\'b3em si\'ea
z cichego szeptu wielu godnych uwagi szczeg\'f3\'b3\'f3w z jej \'bfycia i z \'bfycia Herminy. Bardzo ma\'b3o wiedzia\'b3em o tego rodzaju istotach i o ich codzienno\'9cci, dawniej takie stworzenia spotyka\'b3em tylko w teatrze, i to sporadycznie, zar\'f3
wno kobiety, jak i m\'ea\'bfczyzn, na po\'b3y artyst\'f3w, na po\'b3y hulak\'f3w. Teraz dopiero wnikn\'b9\'b3em nieco g\'b3\'eabiej w to dziwnie niewinne, osobliwe, zepsute \'bfycie. Dziewcz\'eata te, przewa\'bfnie z ubogich rodzin, zbyt m\'b9dre i zbyt
\'b3adne, by ca\'b3e \'bfycie strawi\'e6 na \'9fle p\'b3atnych i nudnych posadach, \'bfy\'b3y b\'b9d\'9f z dorywczej pracy, b\'b9d\'9f ze swej urody i wdzi\'eaku. Niekiedy siedzia\'b3y przez par\'ea miesi\'eacy przy maszynie do pisania, bywa\'b3y przej
\'9cciowo kochankami bogatych lowelas\'f3w, otrzymywa\'b3y kieszonkowe i prezenty, niekiedy stroi\'b3y si\'ea w futra, je\'9fdzi\'b3y samochodami, mieszka\'b3y w Grand Hotelach, a kiedy indziej na poddaszach; do ma\'b3\'bfe\'f1stwa mo\'bfna je by\'b3
o wprawdzie nak\'b3oni\'e6 wysok\'b9 ofert\'b9, ale w zasadzie nie by\'b3y na to \'b3ase. Niekt\'f3re z nich nie okazywa\'b3y w mi\'b3o\'9cci po\'bf\'b9dania, oddawa\'b3y si\'ea niech\'eatnie i to po targach o najwy\'bfsz\'b9 cen\'ea. Inne, a do nich nale
\'bfa\'b3a Maria, by\'b3y w sztuce kochania niezwykle uzdolnione i bardzo jej spragnione, a wi\'eakszo\'9c\'e6 z nich mia\'b3a do\'9cwiadczenie w mi\'b3o\'9cci z obiema p\'b3ciami, \'bfy\'b3y wy\'b3\'b9cznie dla mi\'b3o\'9cci i romansowa\'b3
y nie tylko z oficjalnymi i p\'b3ac\'b9cymi przyjaci\'f3\'b3mi. Skrz\'eatne i pracowite, zatroskane i lekkomy\'9clne, m\'b9dre, a jednak nieopanowane, motyle te p\'eadzi\'b3y \'bfycie zar\'f3wno niefrasobliwe, jak wyrafinowane, by\'b3y niezale\'bf
ne, nie dla ka\'bfdego do kupienia, oczekuj\'b9ce \'93swojego\'94 losu, zdane na \'b3ask\'ea szcz\'ea\'9ccia i sprzyjaj\'b9cej aury, rozmi\'b3owane w \'bfyciu, a jednak o wiele mniej do niego przywi\'b9zane od mieszczuch\'f3w, zawsze gotowe pod\'b9\'bfy
\'e6 za ksi\'eaciem z bajki do jego zamku, zawsze w pod\'9cwiadomo\'9cci pewne trudnego, smutnego ko\'f1ca.
\par Maria nauczy\'b3a mnie - w ci\'b9gu tej przedziwnej pierwszej nocy i w ci\'b9gu nast\'eapnych dni - wielu rzeczy, nie tylko rozkosznych nowych igraszek i upoje\'f1 zmys\'b3owych, ale tak\'bfe nowego rozumienia, nowych pogl\'b9d\'f3w, nowej mi\'b3o\'9cci.
\'8cwiat tanecznych, rozrywkowych lokali, \'9cwiat kin, bar\'f3w i hol\'f3w hotelowych, kt\'f3ry dla mnie, pustelnika i estety, by\'b3 jeszcze ci\'b9gle czym\'9c podrz\'eadnym, zakazanym i poni\'bfaj\'b9cym, dla Marii, Herminy i ich kole\'bfa\-nek by\'b3
po prostu \'9cwiatem, ani dobrym, ani z\'b3ym, ani godnym po\'bf\'b9dania, ani nienawi\'9cci; w tym \'9cwiecie kwit\'b3o ich kr\'f3tkie, pe\'b3ne t\'easknoty \'bfycie, w nim by\'b3y zadomowione i zna\'b3y go na wylot. Lubi\'b3
y pewien gatunek szampana lub pewne danie w grill-roomie, tak jak kto\'9c z naszego \'9crodo\-wiska lubi jakiego\'9c kompozytora czy poet\'ea, a dla szlagieru tanecznego lub sentymentalnej, tkliwej piosenki \'9cpiewaka jazzowego trwoni\'b3
y tyle entuzjazmu, przej\'eacia i wzrusze\-nia, ile niekt\'f3rzy z nas dla Nietzschego lub Hamsuna. Maria opowiada\'b3a mi o pi\'eaknym saksofoni\'9ccie Pablu i o ja\-kiej\'9c ameryka\'f1skiej piosence, kt\'f3r\'b9 im niekiedy \'9cpiewa\'b3, i m\'f3wi\'b3
a o tym z przej\'eaciem, zachwytem i mi\'b3o\'9cci\'b9, co mnie znacznie bardziej wzruszy\'b3o i porwa\'b3o ni\'bf ekstazy jakiego\'9c wielce uczonego cz\'b3owieka nad wyrafinowanymi rozkoszami estetycznymi. By\'b3em got\'f3w podzieli\'e6 jej za\-
chwyt, oboj\'eatne, jaka by\'b3aby ta piosenka; pe\'b3ne mi\'b3o\'9cci s\'b3owa Marii, jej t\'easkne spojrzenia poczyni\'b3y g\'b3\'eabokie wy\'b3omy w mojej estetyce. Zapewne istnieje niejedno pi\'eak\-no, rzadkie, wybrane, kt\'f3re zda si\'ea by\'e6
poza wszelk\'b9 dyskusj\'b9 i w\'b9tpliwo\'9cci\'b9, na przyk\'b3ad takie zjawisko jak Mozart. Ale gdzie jest granica? Czy\'bf my, znawcy i krytycy, jako m\'b3odzie\'f1cy nie kochali\'9cmy \'bfarliwie dzie\'b3 sztuki i artyst\'f3w, kt\'f3rzy dzi\'9c
wydaj\'b9 si\'ea nam w\'b9tpliwi i kiepscy? Czy\'bf wielu nie do\'9cwiadczy\'b3o tego w odniesieniu do Liszta, Wagnera, a nawet Beethovena? Czy \'9cwie\'bfy, dziecinny zachwyt Marii ameryka\'f1sk\'b9 piosenk\'b9 nie by\'b3 r\'f3wnie czys\-tym, pi\'ea
knym i niew\'b9tpliwie wznios\'b3ym prze\'bfyciem estety\-cznym, jak przej\'eacie si\'ea jakiego\'9c profesora gimnazjum }{\i\cf1\cgrid0 Tristanem }{\cf1\cgrid0 albo ekstaza dyrygenta przy wykonywaniu }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Dzie\-wi\'b9tej symfonii! }{
\f1296\cf1\cgrid0 I czy przypadkiem nie pokrywa\'b3o si\'ea to przedziwnie z pogl\'b9dami pana Pabla i nie przyznawa\'b3o mu racji?
\par }\pard \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 {\f1296\cf1\cgrid0 Zdaje si\'ea, \'bfe tego adonisa Pabla r\'f3wnie\'bf i Maria bardzo kocha\'b3a!
\par - To pi\'eakny cz\'b3owiek - powiedzia\'b3em - mnie te\'bf si\'ea bardzo podoba, ale jak mo\'bfesz, Mario, r\'f3wnocze\'9cnie lubi\'e6 jeszcze i mnie, takiego starego nudziarza, kt\'f3ry nie jest \'b3adny i nawet zaczyna ju\'bf siwie\'e6
, nie gra na saksofonie i nie umie \'9cpiewa\'e6 angielskich piosenek mi\'b3osnych?
\par - Nie m\'f3w tak! - \'b3aja\'b3a mnie. - To przecie\'bf jest zupe\'b3nie proste. Ty te\'bf mi si\'ea podobasz i w tobie te\'bf jest co\'9c \'b3adnego, mi\'b3ego i szczeg\'f3lnego, nie powiniene\'9c by\'e6 inny, ni\'bf jeste\'9c
. O tych rzeczach nie trzeba m\'f3wi\'e6 ani si\'ea z nich rozlicza\'e6. Wiesz, kiedy mnie ca\'b3ujesz w szyj\'ea lub w ucho, wtedy czuj\'ea, \'bfe mnie lubisz, \'bfe ci si\'ea podobam; ty umiesz ca\'b3owa\'e6 w taki troch\'ea nie\'9cmia\'b3y spos\'f3
b i to mi m\'f3wi: on ci\'ea kocha i jest ci wdzi\'eaczny, \'bfe jeste\'9c \'b3adna. Bardzo, bardzo to lubi\'ea. A potem zn\'f3w u innego m\'ea\'bf\-czyzny lubi\'ea w\'b3a\'9cnie co\'9c przeciwnego, je\'9cli - zdawa\'b3oby si\'ea
- nic sobie ze mnie nie robi i tak mnie ca\'b3uje, jakby to robi\'b3 z \'b3aski.
\par Znowu zasn\'eali\'9cmy. I znowu si\'ea obudzi\'b3em, ci\'b9gle trzymaj\'b9c w ramionach m\'f3j pi\'eakny kwiat.
\par }{\cf1\cgrid0 I rzec}{\f1296\cf1\cgrid0 z dziwna! Ten pi\'eakny kwiat pozostawa\'b3 jednak niezmiennie podarunkiem Herminy! Wci\'b9\'bf sta\'b3a za Mari\'b9 i okrywa\'b3a j\'b9 na kszta\'b3t maski! Nagle przysz\'b3a mi na my\'9c
l Erika, moja daleka, niedobra kochanka, moja biedna przyjaci\'f3\'b3ka. Urod\'b9 niewiele ust\'eapowa\'b3a Marii, cho\'e6 nie by\'b3a tak kwitn\'b9ca, swobodna i nie zna\'b3a tylu genialnych sztuczek mi\'b3osnych jak ona; przez chwil\'ea stan\'b9\'b3
przede mn\'b9 jej obraz, wyra\'9fny i bolesny, kochany i g\'b3\'eaboko spleciony z mym losem, po czym zn\'f3w pogr\'b9\'bfy\'b3 si\'ea w sen, w zapomnienie i na wp\'f3\'b3 op\'b3akiwan\'b9 dal.
\par Wiele obraz\'f3w z mego \'bfycia wynurza\'b3o si\'ea przede mn\'b9 w t\'ea pi\'eakn\'b9, rozkoszn\'b9 noc, przede mn\'b9, kt\'f3ry tak d\'b3ugo \'bfy\'b3em w pustce, w n\'eadzy, bez wspomnie\'f1. Teraz owo \'9fr\'f3d\'b3o obraz\'f3
w, otwarte czarodziejsko przez Erosa, ude\-rzy\'b3o z g\'b3\'eabin i trysn\'ea\'b3o obficie; chwilami serce stawa\'b3o mi z zachwytu i \'bfalu nad tym, jak bogata by\'b3a galeria obraz\'f3w mego \'bfycia, jak pe\'b3na niedosi\'ea\'bf
nych, wiecznych gwiazd i konstelacji by\'b3a dusza biednego wilka stepowego. Zajrza\-\'b3o do mnie dzieci\'f1stwo i matka, delikatnie i przez mg\'b3\'ea, jak daleki b\'b3\'eakitny fragment pasma g\'f3rskiego; niczym d\'9fwi\'eak spi\'bfu czysto zabrzmia
\'b3 ch\'f3r moich przyjaci\'f3\'b3 z legendar\-nym Hermanem na czele, duchowym bratem Herminy; wonne i nieziemskie, jak wilgotne, wykwitaj\'b9ce z wody nenufary, wy\'b3ania\'b3y si\'ea obrazy wielu kobiet, kt\'f3re kocha\-\'b3em, kt\'f3rych po\'bf\'b9da
\'b3em i kt\'f3re opiewa\'b3em; niewiele z nich jednak zdoby\'b3em i usi\'b3owa\'b3em zatrzyma\'e6 dla siebie. Zjawi\-\'b3a si\'ea te\'bf moja \'bfona, wiele lat z ni\'b9 prze\'bfy\'b3em, nauczy\'b3a mnie kole\'bfe\'f1stwa, konflikt\'f3
w, rezygnacji, do kt\'f3rej uczu\-cie g\'b3\'eabokiego zaufania - mimo wszystkich \'bfyciowych niedosyt\'f3w - pozosta\'b3o \'bfywe a\'bf do dnia, kiedy dotkni\'eata ob\'b3\'eadem i chora, porzuci\'b3a mnie w nag\'b3ym pop\'b3ochu i buncie; przekona\'b3
em si\'ea w\'f3wczas, jak bardzo j\'b9 kocha\-\'b3em i jak bardzo musia\'b3em jej ufa\'e6, skoro fakt, \'bfe zawiod\'b3a moje zaufanie, tak ci\'ea\'bfko mnie dotkn\'b9\'b3, i to na ca\'b3e \'bfycie. Te wszystkie obrazy - a by\'b3
y ich setki, z nazwiskami lub bez - wszystkie by\'b3y zn\'f3w obecne, wy\'b3ania\'b3y si\'ea m\'b3ode i \'9cwie\'bfe ze \'9fr\'f3d\'b3a tej mi\'b3osnej nocy i wiedzia\'b3em znowu, o czym w mojej biedzie dawno zapomnia\'b3em: \'bfe stanowi\'b3y w\'b3asno
\'9c\'e6 i warto\'9c\'e6 mego \'bfycia i \'bfe trwa\'b3y nadal niezniszczalne, jako prze\'bfycia przemienione w gwiazdy. Mog\'b3em o nich zapomnie\'e6, lecz przecie\'bf nie mog\'b3em ich zniszczy\'e6, stanowi\'b3y bowiem legend\'ea mojego \'bf
ycia, ich gwia\'9fdzisty blask by\'b3 trwa\'b3\'b9 warto\'9cci\'b9 mojego istnienia. Moje \'bfycie by\'b3o uci\'b9\'bfliwe, pogmatwane i nie\-szcz\'ea\'9cliwe, wiod\'b3o ku rezygnacji i zaprzeczeniu, by\'b3o gorzkie od soli losu ca\'b3ego cz\'b3owiecze
\'f1stwa, ale by\'b3o bogate, dumne i bogate, i nawet w n\'eadzy jeszcze kr\'f3lew\-skie. Cho\'e6by ten kr\'f3tki odcinek drogi wiod\'b9cy do za\-g\'b3ady zosta\'b3 B\'f3g wie jak \'bfa\'b3o\'9cnie roztrwoniony, to j\'b9dro tego \'bfycia by\'b3
o szlachetne, mia\'b3o swoje oblicze i ras\'ea, nie liczy\'b3o si\'ea na grosze, lecz na gwiazdy.
\par I zn\'f3w min\'ea\'b3o sporo czasu, wiele si\'ea odt\'b9d zdarzy\'b3o i zmieni\'b3o, przypominam sobie tylko niekt\'f3re szczeg\'f3\'b3y owej nocy, pojedyncze s\'b3owa, pojedyncze gesty i odruchy g\'b3\'eabokiej, mi\'b3osnej tkliwo\'9c
ci oraz jasne jak gwiazdy chwile budzenia si\'ea z ci\'ea\'bfkiego snu mi\'b3osnego utrudzenia. Ale by\'b3a to owa noc, podczas kt\'f3rej po raz pierwszy od chwili za\'b3amania si\'ea moje w\'b3asne \'bfycie spojrza\'b3o na mnie nieub\'b3a\-
ganie bystrym wzrokiem, kiedy w przypadku zn\'f3w do\-strzeg\'b3em przeznaczenie, a w gruzach mojego bytu frag\-ment bosko\'9cci. Moja dusza zn\'f3w oddycha\'b3a, oko zn\'f3w widzia\'b3o, a przez moment mia\'b3em p\'b3omienne przeczucie, \'bf
e wystarczy zebra\'e6 rozproszony \'9cwiat obraz\'f3w, \'bfycie Harry'ego Hallera, wilka stepowego, jako ca\'b3o\'9c\'e6 podnie\'9c\'e6 do godno\'9cci obrazu, abym wszed\'b3 w \'9cwiat obraz\'f3w i sta\'b3 si\'ea nie\'9cmiertelnym. Czy\'bf nie to by\'b3
o celem, do kt\'f3rego zmierza ka\'bfde \'bfycie ludzkie i o kt\'f3ry si\'ea ubiega?
\par Rano podzieli\'b3em si\'ea \'9cniadaniem z Mari\'b9, po czym musia\'b3em j\'b9 niepostrze\'bfenie wyprowadzi\'e6 z domu, co mi si\'ea uda\'b3o. Jeszcze tego samego dnia wynaj\'b9\'b3em w poblis\-kiej dzielnicy pokoik, przeznaczony wy\'b3\'b9
cznie do naszych spotka\'f1.
\par Moja nauczycielka ta\'f1ca zjawi\'b3a si\'ea punktualnie i mu\-sia\'b3em uczy\'e6 si\'ea bostona. By\'b3a surowa i nieub\'b3agana i nie darowa\'b3a mi ani jednej chwili, by\'b3o bowiem postanowione, \'bfe p\'f3jd\'ea z ni\'b9 na najbli\'bf
szy bal maskowy. Poprosi\'b3a mnie o pieni\'b9dze na kostium, o kt\'f3rym nie chcia\'b3a mi jednak nic bli\'bfszego powiedzie\'e6. Wci\'b9\'bf jeszcze nie wolno mi by\'b3o jej odwiedza\'e6, nie mog\'b3em si\'ea dowiedzie\'e6, gdzie mieszka.
\par Okres oko\'b3o trzech tygodni, poprzedzaj\'b9cy bal mas\-kowy, by\'b3 wyj\'b9tkowo pi\'eakny. Maria wydawa\'b3a mi si\'ea pierwsz\'b9 prawdziw\'b9 kochank\'b9, jak\'b9 kiedykolwiek mia\'b3em. Od kobiet, kt\'f3re kocha\'b3em, zawsze wymaga\'b3
em intelektu i wykszta\'b3cenia, nie dostrzegaj\'b9c wcale, \'bfe nawet najbar\-dziej inteligentna i stosunkowo najbardziej wykszta\'b3cona kobieta nigdy nie dawa\'b3a odpowiedzi tkwi\'b9cemu we mnie logosowi, lecz zawsze mu si\'ea przeciwstawia\'b3
a; przycho\-dzi\'b3em do kobiet z moimi problemami i my\'9clami i wyda\-wa\'b3o mi si\'ea niemo\'bfliwo\'9cci\'b9 d\'b3u\'bfej ni\'bf godzin\'ea przestawa\'e6 z dziewczyn\'b9, kt\'f3ra przeczyta\'b3a najwy\'bfej jedn\'b9 ksi\'b9\'bfk\'ea, a naw
et dobrze nie wiedzia\'b3a, czym w og\'f3le jest czytanie, i kt\'f3ra nie umia\'b3aby odr\'f3\'bfni\'e6 Czajkowskiego od Beethovena. Maria nie mia\'b3a \'bfadnego wykszta\'b3cenia, nie po\-trzebowa\'b3a ani manowc\'f3w, ani zast\'eapczych \'9cwiat\'f3
w, jej problemy wyrasta\'b3y bezpo\'9crednio ze zmys\'b3\'f3w. Jej sztuk\'b9 i zadaniem by\'b3o osi\'b9ga\'e6 wy\'bfyny szcz\'ea\'9ccia mi\'b3osnego za pomoc\'b9 pos\'b3usznych sobie zmys\'b3\'f3w, za pomoc\'b9 swych wyj\'b9tkowych kszta\'b3t\'f3w, g\'b3
osu, barw, w\'b3os\'f3w, sk\'f3ry i tem\-peramentu oraz znale\'9f\'e6 i wyczarowa\'e6 w kochanku od\-powied\'9f, zrozumienie i \'bfyw\'b9, daj\'b9c\'b9 szcz\'ea\'9ccie reakcj\'ea na jej zdolno\'9cci, na ka\'bfde zgi\'eacie linii, na ka\'bf
de subtelne ukszta\'b3towanie cia\'b3a. Odczuwa\'b3em to ju\'bf podczas pierw\-szego nie\'9cmia\'b3ego ta\'f1ca z ni\'b9, zwietrzy\'b3em zapach genial\-nej, zachwycaj\'b9cej i wspaniale kultywowanej zmys\'b3owo\'9cci, kt\'f3ra mnie oczarowa\'b3
a. I z pewno\'9cci\'b9 nie by\'b3o te\'bf przy\-padkiem, \'bfe ta wszechwiedz\'b9ca Hermina sprowadzi\'b3a mi w\'b3a\'9cnie Mari\'ea. Jej zapach i wszystkie jej walory kry\'b3y w sobie co\'9c z lata, co\'9c z r\'f3\'bfy.
\par Nie mia\'b3em szcz\'ea\'9ccia by\'e6 jedynym albo uprzywilejowa\-nym kochankiem Marii, by\'b3em jednym z wielu. Cz\'easto nie znajdowa\'b3a dla mnie czasu, niekiedy tylko godzin\'ea po po\'b3udniu, rzadko noc. Nie chcia\'b3a bra\'e6 ode mnie pieni\'ea
dzy, by\'b3a to zapewne sprawka Herminy. Ale upominki przyjmo\-wa\'b3a ch\'eatnie, a gdy jej na przyk\'b3ad podarowa\'b3em now\'b9, ma\'b3\'b9 portmonetk\'ea z czerwonej, lakierowanej sk\'f3ry, to mog\'b3y si\'ea w niej znale\'9f\'e6 dwie albo trzy z\'b3
ote monety. Zreszt\'b9 z powodu tej czerwonej portmonetki porz\'b9dnie mnie wy\'9cmia\'b3a! Portmonetka by\'b3a \'9cliczna, ale niemodna. W tych sprawach, o kt\'f3rych dot\'b9d nie wiedzia\'b3em i na kt\'f3rych mniej si\'ea rozumia\'b3em ni\'bf na j\'ea
zyku Eskimos\'f3w, nauczy\'b3em si\'ea od Marii wiele. Przede wszystkim si\'ea dowie\-dzia\'b3em, \'bfe te ma\'b3e cacka, przedmioty mody i zbytku, nie s\'b9 tylko tandet\'b9, kiczami i wynalazkami \'bf\'b9dnych zysku fabrykant\'f3w i handlarzy, lecz s
\'b9 celowe, pi\'eakne, r\'f3\'bfnorod\-ne, s\'b9 ma\'b3ym albo raczej du\'bfym \'9cwiatem przedmiot\'f3w, maj\'b9cych jeden tylko cel: s\'b3u\'bfy\'e6 mi\'b3o\'9cci, wysubtelnia\'e6 zmys\'b3y, o\'bfywia\'e6 martwe otoczenie i obdarza\'e6 je w cudow\-
ny spos\'f3b nowymi akcesoriami sztuki uwodzenia, pocz\'b9w\-szy od pudru i perfum po pantofelki balowe, od pier\'9ccionka do papiero\'9cnicy, od klamerki paska do torebki. Torebka nie by\'b3a torebk\'b9, portmonetka nie by\'b3a portmonetk\'b9
, kwiaty nie by\'b3y kwiatami, wachlarz nie by\'b3 wachlarzem: wszystko by\'b3o plastycznym materia\'b3em mi\'b3o\'9cci, magii, podniety, by\'b3o pos\'b3a\'f1cem, przemytnikiem, broni\'b9, okrzykiem bojowym.
\par Cz\'easto my\'9cla\'b3em nad tym, kogo Maria w\'b3a\'9cciwie kocha. Najbardziej, jak mi si\'ea zdawa\'b3o, lubi\'b3a saksofonist\'ea, m\'b3o\-dzie\'f1ca o rozmarzonych czarnych oczach i d\'b3ugich, bladych, szlachetnych i melancholijnych r\'eakach. Wyob\-
ra\'bfa\'b3em sobie, \'bfe ten Pablo jest w mi\'b3o\'9cci troch\'ea ospa\'b3y, rozpieszczony i bierny, ale Maria zapewnia\'b3a mnie, \'bfe wprawdzie powoli si\'ea rozpala, ale za to p\'f3\'9fniej jest bardziej przej\'eaty, bardziej szorstki, m\'ea
ski i wymagaj\'b9cy ni\'bf jaki\'9c bokser lub d\'bfokej. W ten spos\'f3b dowiedzia\'b3em si\'ea i pozna\'b3em wiele r\'f3\'bfnych intymnych szczeg\'f3\'b3\'f3w o muzyku jazzowym, o aktorach, o niekt\'f3rych kobietach, o dziewcz\'eatach i m\'ea\'bf
czyznach z naszego \'9crodowiska, pozna\'b3em wiele tajemnic, zobaczy\'b3em ukryte pod po\-wierzchni\'b9 zwi\'b9zki i wrogo\'9cci, sta\'b3em si\'ea powoli (ja, kt\'f3ry w tym \'9cwiecie nie by\'b3em ustosunkowany) kim\'9c zaufanym i w\'b3\'b9czonym w ten
\'9cwiat. R\'f3wnie\'bf o Herminie dowie\-dzia\'b3em si\'ea wiele. Jednak szczeg\'f3lnie cz\'easto spotyka\'b3em si\'ea teraz z panem Pablo, kt\'f3rego Maria bardzo lubi\'b3a. Niekiedy potrzebowa\'b3a te\'bf kt\'f3rej\'9c
z jego tajemniczych mikstur, a tak\'bfe i mnie u\'bfycza\'b3a czasami tych rozkoszy, Pablo za\'9c by\'b3 zawsze ze szczeg\'f3ln\'b9 gorliwo\'9cci\'b9 na moje us\'b3ugi. Kiedy\'9c powiedzia\'b3 mi bez ogr\'f3dek: - Pan jest bardzo nieszcz\'ea\'9c
liwy, nie powinno si\'ea by\'e6 takim. Bardzo mi przykro. Niech pan zapali lekk\'b9 fajk\'ea opium. - M\'f3j s\'b9d o tym weso\'b3ym, m\'b9drym, dziecinnym, a przy tym niezg\'b3\'eabionym cz\'b3owieku zmienia\'b3 si\'ea ustawicznie, stali\'9c\-my si\'ea
przyjaci\'f3\'b3mi, nierzadko korzysta\'b3em z jego specy\-fik\'f3w. Z rozbawieniem przygl\'b9da\'b3 si\'ea mojemu zakochaniu w Marii. Kiedy\'9c urz\'b9dzi\'b3 \'93libacj\'ea\'94 w swoim pokoju, czyli w mansardzie podmiejskiego hotelu. By\'b3
o tam tylko jedno krzes\'b3o, Maria i ja musieli\'9cmy siedzie\'e6 na \'b3\'f3\'bfku. Pocz\'eas\-towa\'b3 nas zlanym z trzech buteleczek tajemniczym, cu\-downym likierem, a potem, kiedy by\'b3em ju\'bf dobrze podochocony, zaproponowa\'b3 nam z b\'b3yszcz
\'b9cymi oczyma mi\'b3osn\'b9 orgi\'ea we troje. Szorstko odrzuci\'b3em t\'ea propozy\-cj\'ea, co\'9c podobnego by\'b3o dla mnie nie do przyj\'eacia, mimo to zerkn\'b9\'b3em w kierunku Marii, aby si\'ea przekona\'e6, jak ona zareaguje na moj\'b9 odmow\'ea
, i cho\'e6 od razu si\'ea zgodzi\'b3a, to jednak dostrzeg\'b3em w jej oczach b\'b3ysk \'bfalu z powodu tej rezygnacji. Pablo by\'b3 moj\'b9 odmow\'b9 rozczarowany, ale nie ura\'bfony. - Szkoda - powiedzia\'b3 - Harry za du\'bfo my\'9cli o moralno\'9c
ci. Trudno. A by\'b3oby tak pi\'eaknie, bardzo pi\'eaknie! Ale ja znam namiastk\'ea. - Ka\'bfde z nas dosta\'b3o par\'ea haust\'f3w opium i siedz\'b9c nieruchomo, z otwar\-tymi oczyma, prze\'bfywali\'9cmy sugerowan\'b9 przez niego scen\'ea
, przy czym Maria dr\'bfa\'b3a z zachwytu. Potem zrobi\'b3o mi si\'ea s\'b3abo, Pablo po\'b3o\'bfy\'b3 mnie na \'b3\'f3\'bfku, da\'b3 mi par\'ea kropel lekarstwa, a gdy na chwil\'ea zamkn\'b9\'b3em oczy, poczu\-\'b3em na powiekach przelotny, zwiewny poca
\'b3unek. Przyj\'b9\-\'b3em go, niby to wierz\'b9c, \'bfe pochodzi od Marii. Wiedzia\'b3em jednak dobrze, \'bfe by\'b3 to poca\'b3unek Pabla. Pewnego wieczo\-ru zaskoczy\'b3 mnie jeszcze bardziej. Zjawi\'b3 si\'ea w moim mieszkaniu, o\'9cwiadczy\'b3, \'bf
e potrzebuje dwudziestu frank\'f3w i \'bfe prosi mnie o te pieni\'b9dze. W zamian za to proponuje, \'bfebym tej nocy dysponowa\'b3 Mari\'b9 zamiast niego. - Pablo - zawo\'b3a\'b3em przera\'bfony - pan nie wie, co pan m\'f3wi. Odst\'b9pi\'e6 komu\'9c
kochank\'ea za pieni\'b9dze to u nas rzecz najhaniebniejsza! Nie s\'b3ysza\'b3em pa\'f1skiej propozycji, Pablo! Spojrza\'b3 na mnie ze wsp\'f3\'b3czuciem. - Pan nie chce, panie Harry? Dobrze. Zawsze sam pan sobie sprawia trudno\'9c
ci. Wobec tego niech pan nie sp\'eadza dzisiejszej nocy z Mari\'b9, je\'9cli pan tak woli, i niech mi pan po prostu da te pieni\'b9dze, zwr\'f3c\'ea je panu. S\'b9 mi koniecznie potrzebne.
\par - Na c\'f3\'bf to?
\par - Dla Agostina... wie pan, to ten ma\'b3y drugi skrzypek. Od o\'9cmiu dni le\'bfy chory i nikt si\'ea nim nie zajmuje, nie ma ani grosza, a teraz i moje pieni\'b9dze si\'ea sko\'f1czy\'b3y.
\par Z ciekawo\'9cci, a troch\'ea dla ukarania samego siebie, poszed\'b3em razem z nim do Agostina; Pablo zani\'f3s\'b3 mu mleko i lekarstwa na bardzo n\'eadzne poddasze, prze\'9ccieli\'b3 \'b3\'f3\'bfko, wywietrzy\'b3 pok\'f3j i na rozpalonej g\'b3
owie chorego po\'b3o\'bfy\'b3 porz\'b9dnie, fachowo przygotowany kompres; zro\-bi\'b3 to wszystko pr\'eadko, delikatnie i zr\'eacznie, jak dobra piel\'eagniarka. Tego samego wieczoru widzia\'b3em, jak gra\'b3 w barze \'93City\'94 a\'bf do \'9cwitu.
\par Cz\'easto prowadzi\'b3em z Hermin\'b9 d\'b3ugie i rzeczowe rozmowy o Marii, o jej r\'eakach, plecach, biodrach, o jej sposobie \'9cmiania si\'ea, ca\'b3owania i ta\'f1czenia.
\par - A to ci ju\'bf pokazywa\'b3a? - spyta\'b3a kiedy\'9c Hermina i opisa\'b3a mi specjaln\'b9 pieszczot\'ea j\'eazykiem przy poca\'b3unku. Prosi\'b3em, aby mi sama to zademonstrowa\'b3a, ale odm\'f3wi\'b3a z powag\'b9. - To przyjdzie p\'f3\'9f
niej - powiedzia\'b3a - jeszcze nie jestem twoj\'b9 kochank\'b9.
\par Zapyta\'b3em, sk\'b9d zna sztuk\'ea poca\'b3unk\'f3w Marii i nie\-kt\'f3re intymne szczeg\'f3\'b3y jej cia\'b3a, znane jedynie kochaj\'b9\-cemu m\'ea\'bfczy\'9fnie.
\par - Och - zawo\'b3a\'b3a - jeste\'9cmy przecie\'bf w przyja\'9fni. Czy my\'9clisz, \'bfe mamy przed sob\'b9 jakie\'9c tajemnice? Cz\'easto u niej sypia\'b3am i bawi\'b3y\'9cmy si\'ea z sob\'b9. Tak, tak, dosta\'b3a ci si\'ea \'b3adna dziewczyna, umie wi\'ea
cej od innych.
\par - My\'9cl\'ea jednak, Hermino, \'bfe i wy macie tajemnice przed sob\'b9. A mo\'bfe i o mnie powiedzia\'b3a\'9c jej wszystko, co wiesz?
\par - Nie, to s\'b9 inne sprawy, kt\'f3rych by Maria nie zro\-zumia\'b3a. Jest zachwycaj\'b9ca, mia\'b3e\'9c szcz\'ea\'9ccie, ale mi\'eadzy tob\'b9 i mn\'b9 s\'b9 sprawy, o kt\'f3rych ona nie ma poj\'eacia. Wiele jej o tobie m\'f3wi\'b3am, znacznie wi\'ea
cej, ni\'bfby ci to w\'f3wczas by\'b3o mi\'b3e... przecie\'bf musia\'b3am j\'b9 uwie\'9c\'e6 dla ciebie. Ale tak ciebie rozumie\'e6, przyjacielu, jak ja ci\'ea rozumiem, nie potrafi ani Maria, ani \'bfadna inna kobieta. Zreszt\'b9 i ja uczy\'b3am si\'ea
niejednego od Marii... Wiem o tobie wszystko, znam ci\'ea na tyle, na ile zna ci\'ea Maria. Znam ci\'ea prawie tak dobrze, jak gdybym cz\'easto z tob\'b9 sypia\'b3a.
\par Kiedy znowu spotka\'b3em si\'ea z Mari\'b9, dozna\'b3em dziw\-nego i tajemniczego uczucia, wiedz\'b9c, \'bfe Hermin\'ea tak samo tuli\'b3a do serca jak mnie, \'bfe tak samo dotyka\'b3a, ca\'b3owa\'b3a, pie\'9cci\'b3a i bada\'b3a jej r\'eace i nogi, w\'b3
osy i sk\'f3r\'ea jak moje. Jawi\'b3y si\'ea przede mn\'b9 nowe, po\'9crednie i skomplikowne stosunki i zwi\'b9zki, nowe mo\'bfliwo\'9cci kochania i \'bfycia, my\'9cla\'b3em o tysi\'b9cach dusz w }{\i\cf1\cgrid0 Traktacie o wilku stepowym.}{\cf1\cgrid0
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 W ci\'b9gu tego kr\'f3tkiego czasu, mi\'eadzy moim pozna\-niem si\'ea z Mari\'b9 a wielkim balem maskowym, by\'b3em po prostu szcz\'ea\'9cliwy; nie mia\'b3em jednak przy tym nigdy uczucia, \'bfe jest to jakie\'9c wybawienie, jaki\'9c
osi\'b9gni\'eaty stan b\'b3ogo\'9cci, lecz czu\'b3em bardzo wyra\'9fnie, \'bfe wszystko jest prologiem i przygotowaniem, \'bfe wszystko gwa\'b3\-townie posuwa si\'ea naprz\'f3d, \'bfe to \'93istotne\'94 dopiero nast\'b9pi.
\par Ta\'f1ca nauczy\'b3em si\'ea tyle, \'bfe - jak mi si\'ea zdawa\'b3o - mog\'b3em wzi\'b9\'e6 udzia\'b3 w balu, o kt\'f3rym z ka\'bfdym dniem m\'f3wi\'b3o si\'ea coraz wi\'eacej. Hermina mia\'b3a swoj\'b9 tajemnic\'ea, mocno upiera\'b3a si\'ea
przy tym, by mi nie zdra\-dzi\'e6, w jakim pojawi si\'ea kostiumie. M\'f3wi\'b3a, \'bfe i tak j\'b9 poznam, a gdyby mi si\'ea to nie uda\'b3o, to mi w tym pomo\'bfe, ale z g\'f3ry nie powinienem nic wiedzie\'e6. Nie by\'b3a te\'bf ciekawa moich plan\'f3
w kostiumowych, postano\-wi\'b3em zreszt\'b9 wcale si\'ea nie przebiera\'e6. Kiedy chcia\'b3em zaprosi\'e6 na bal Mari\'ea, o\'9cwiadczy\'b3a, \'bfe na t\'ea zabaw\'ea ma ju\'bf partnera, i rzeczywi\'9ccie mia\'b3a ju\'bf bilet wst\'eapu; wi\'eac troch
\'ea rozczarowany u\'9cwiadomi\'b3em sobie, \'bfe b\'ead\'ea musia\'b3 sam p\'f3j\'9c\'e6 na bal. By\'b3a to najelegantsza reduta w mie\'9ccie, urz\'b9dzana corocznie w salach \'93Globusu\'94 przez \'9cwiat artystyczny.
\par W tych dniach rzadko widywa\'b3em Hermin\'ea, ale w przeddzie\'f1 balu wst\'b9pi\'b3a do mnie - przysz\'b3a po odbi\'f3r karty wst\'eapu, kt\'f3r\'b9 dla niej za\'b3atwi\'b3em - i posiedzia\'b3a chwil\'ea w moim pokoju; dosz\'b3o wtedy mi\'ea
dzy nami do dziwnej rozmowy, kt\'f3ra wywar\'b3a na mnie g\'b3\'eabokie wra\'bfenie.
\par - W\'b3a\'9cciwie powodzi ci si\'ea teraz bardzo dobrze - po\-wiedzia\'b3a - taniec ci s\'b3u\'bfy. Kto ci\'ea nie widzia\'b3 przez ostatnie cztery tygodnie, z trudem by ci\'ea pozna\'b3.
\par - Tak - przyzna\'b3em - ju\'bf od lat nie wiod\'b3o mi si\'ea tak dobrze. To wszystko zawdzi\'eaczam tobie, Hermino.
\par - Czy\'bfby, a nie pi\'eaknej Marii?
\par - Nie. Bo nawet i Mari\'ea ty\'9c mi darowa\'b3a. Ona jest cudowna!
\par - Jest kochank\'b9, jakiej potrzebowa\'b3e\'9c, wilku stepowy. \'a3adna, m\'b3oda, weso\'b3a, w mi\'b3o\'9cci do\'9cwiadczona i nie co dzie\'f1 mo\'bfna j\'b9 mie\'e6. Gdyby\'9c nie musia\'b3 dzieli\'e6 si\'ea ni\'b9 z innymi, gdyby nie by\'b3
a u ciebie tylko przelotnym go\'9cciem, nie uk\'b3ada\'b3oby si\'ea wszystko tak dobrze.
\par Tak, musia\'b3em to przyzna\'e6.
\par }{\cf1\cgrid0 - A}{\f1296\cf1\cgrid0 wi\'eac masz teraz w\'b3a\'9cciwie ju\'bf wszystko, czego ci potrzeba.
\par - Nie, Hermino, tak nie jest. Mam co\'9c bardzo pi\'eaknego i zachwycaj\'b9cego, wielk\'b9 rado\'9c\'e6 i ukojenie. Jestem po prostu szcz\'ea\'9cliwy...
\par - No wi\'eac? Czego jeszcze chcesz?
\par - Chc\'ea czego\'9c wi\'eacej. Nie jestem zadowolony ze stanu szcz\'ea\'9cliwo\'9cci, nie jestem do tego stworzony, to nie jest moim przeznaczeniem. Moim przeznaczeniem jest co\'9c przeciwnego.
\par - A wi\'eac chcesz by\'e6 nieszcz\'ea\'9cliwy? Tego mia\'b3e\'9c chyba pod dostatkiem w\'f3wczas, kiedy z powodu brzytwy nie mog\'b3e\'9c wr\'f3ci\'e6}{\cf1\cgrid0 do domu.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Nie, Hermino, tu chodzi o co\'9c innego. Przyznaj\'ea, \'bfe by\'b3em wtedy bardzo nieszcz\'ea\'9cliwy. Ale by\'b3o to nieszcz\'ea\'9c\-cie g\'b3upie, ja\'b3owe.
\par }{\cf1\cgrid0 - Dlaczego?
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Dlatego, \'bfe nie nale\'bfa\'b3o mie\'e6 a\'bf takiego l\'eaku przed \'9cmierci\'b9, kt\'f3rej przecie\'bf pragn\'b9\'b3em! T\'easkni\'ea za innym nieszcz\'ea\'9cciem, innego potrzebuj\'ea; powinno by\'e6 takie, kt\'f3
re pozwoli mi cierpie\'e6 i umiera\'e6 z rozkosz\'b9. Oto jest nieszcz\'ea\'9ccie czy mo\'bfe szcz\'ea\'9ccie, na kt\'f3re czekam.
\par - Rozumiem ci\'ea. Pod tym wzgl\'eadem jeste\'9cmy ro\-dze\'f1stwem. Ale co masz przeciwko szcz\'ea\'9cciu, kt\'f3re teraz znalaz\'b3e\'9c przy Marii? Dlaczego nie jeste\'9c zado\-wolony?
\par - Nie mam nic przeciw temu szcz\'ea\'9cciu, kocham je, jestem mu wdzi\'eaczny. Jest tak pi\'eakne jak s\'b3oneczny dzie\'f1 po\'9cr\'f3d deszczowego lata. Ale czuj\'ea, \'bfe nie mo\'bfe ono trwa\'e6 wiecznie. A poza tym, to szcz\'ea\'9ccie jest ja\'b3
owe. Zadowala, ale zadowolenie nie jest dla mnie po\'bfywk\'b9. Usypia wilka stepowego, syci go. Ale nie jest takim szcz\'ea\'9cciem, dla kt\'f3rego warto by umrze\'e6.
\par - Wi\'eac trzeba umrze\'e6, wilku stepowy?
\par - My\'9cl\'ea, \'bfe tak! Ciesz\'ea si\'ea moim szcz\'ea\'9cciem, jeszcze przez jaki\'9c czas mo\'bfe by\'e6 ono moim udzia\'b3em. Ale je\'9cli niekiedy daje mi godzin\'ea wytchnienia na przebudzenie i t\'easknot\'ea, wtedy nie mam ochoty zachowa\'e6
go na zawsze, lecz zn\'f3w cierpie\'e6, tylko pi\'eakniej i nie tak n\'eadznie jak dawniej. T\'easkni\'ea za cierpieniem, kt\'f3re uczyni mnie gotowym i \'bf\'b9dnym \'9cmierci.
\par Naraz Hermina spojrza\'b3a na mnie czule swoimi ciem\-nymi oczyma. Wspania\'b3e, straszliwe oczy! Powoli, szu\-kaj\'b9c poszczeg\'f3lnych s\'b3\'f3w i zestawiaj\'b9c je ze sob\'b9, po\-wiedzia\'b3a tak cicho, \'bfe musia\'b3em wysili\'e6 si\'ea, \'bfeby j
\'b9 us\'b3ysze\'e6:
\par - Chc\'ea ci dzisiaj oznajmi\'e6 co\'9c, o czym wiem ju\'bf od dawna i o czym ty tak\'bfe ju\'bf wiesz, ale mo\'bfe sobie jeszcze tego nie u\'9cwiadomi\'b3e\'9c. Powiem ci teraz, co wiem o sobie, o tobie i o naszym losie. Ty, Harry, by\'b3e\'9c artyst\'b9
, my\'9clicielem, cz\'b3owiekiem pe\'b3nym rado\'9cci i wiary, zawsze na tropie wielkich i wiecznych rzeczy, nigdy nie zadowa\-laj\'b9cym si\'ea czym\'9c \'b3adnym i ma\'b3ym. Ale im bardziej budzi\'b3o ci\'ea \'bfycie i przywraca\'b3o ci \'9cwiadomo\'9c
\'e6, tym wi\'eaksza stawa\'b3a si\'ea twoja bieda, tym bardziej, a\'bf do dna, pogr\'b9\'bfa\'b3e\'9c si\'ea w cierpieniu, smutku i rozpaczy, i wszyst\-ko, co niegdy\'9c zna\'b3e\'9c, kocha\'b3e\'9c i czci\'b3e\'9c jako pi\'eakne i \'9cwi\'eate, ca\'b3
a twoja dawna wiara w ludzi i w nasze pos\'b3annictwo nie mog\'b3a ci pom\'f3c, sta\'b3a si\'ea bezwarto\'9c\-ciowa i rozpad\'b3a si\'ea w drzazgi. Twoja wiara nie mia\'b3a ju\'bf czym oddycha\'e6. A \'9cmier\'e6 przez uduszenie jest ci\'ea\'bf
ka. Czy tak, Harry? Czy nie taki jest tw\'f3j los?
\par Skin\'b9\'b3em g\'b3ow\'b9 potakuj\'b9co.
\par - Mia\'b3e\'9c w sobie obraz \'bfycia, jak\'b9\'9c wiar\'ea, jakie\'9c \'bf\'b9danie, by\'b3e\'9c got\'f3w do czyn\'f3w, do cierpie\'f1 i ofiar... a potem spostrzega\'b3e\'9c stopniowo, \'bfe \'9cwiat nie \'bf\'b9da od ciebie ani czyn\'f3
w, ani ofiar, ani podobnych rzeczy, \'bfe \'bfycie nie jest heroicznym poematem z rolami bo\-hater\'f3w i tym podobnych postaci, lecz mieszcza\'f1sk\'b9 najlepsz\'b9 izb\'b9, gdzie ludzi w pe\'b3ni zadowala jedzenie, picie i rob\'f3tka na
drutach, partia taroka i radio. Kto za\'9c pragnie czego\'9c innego i \'bfywi w sobie pragnienie tego, co bohaterskie i pi\'eakne, pragnienie kultu dla wielkich poet\'f3w albo dla \'9cwi\'eatych, ten jest szale\'f1cem i donkiszotem. Tak, m\'f3
j przyjacielu. Ze mn\'b9 by\'b3o tak samo! By\'b3am dziewczyn\'b9 o dobrych zadatkach, przeznaczon\'b9 do \'bfycia wed\'b3ug okre\'9clonego wzoru, do stawiania sobie wielkich wymaga\'f1, do pe\'b3nienia szczy\-tnych zada\'f1. Mog\'b3am przyj\'b9\'e6
na siebie wielki los, by\'e6 \'bfon\'b9 kr\'f3la, kochank\'b9 rewolucjonisty, siostr\'b9 ge\-niusza, matk\'b9 m\'eaczennika. A \'bfycie pozwoli\'b3o mi tylko zosta\'e6 kurtyzan\'b9 o wzgl\'eadnie dobrym gu\'9c
cie... ale nawet i to utrudniano mi dostatecznie! Tak by\'b3o ze mn\'b9. Przez jaki\'9c czas by\'b3am niepocieszona i d\'b3ugo szuka\'b3am winy w sobie. \'afycie, my\'9cla\'b3am, musi w ko\'f1cu przecie\'bf mie\'e6 racj\'ea, a je\'9cli wyszydza\'b3
o moje pi\'eakne marzenia, to widocznie - s\'b9dzi\'b3am - moje marzenia by\'b3y g\'b3upie i nie mia\'b3y racji. Ale to nic nie pomog\'b3o. A poniewa\'bf mia\'b3am dobre oczy i uszy, a przy tym by\'b3am te\'bf troch\'ea ciekawa, przyjrza\'b3am si\'ea do
\'9c\'e6 do\-k\'b3adnie tak zwanemu \'bfyciu, moim znajomym i s\'b9siadom, pi\'ea\'e6dziesi\'eaciu i wi\'eacej ludziom i ich losom, i wtedy przekona\'b3am si\'ea, Harry, \'bfe moje marzenia mia\'b3y racj\'ea, po stokro\'e6 mia\'b3y racj\'ea
, podobnie jak twoje. Natomiast \'bfycie i rzeczywisto\'9c\'e6 nie mia\'b3y racji. To, \'bfe kobieta mojego pokroju nie mia\'b3a innego wyboru, jak bez\-sensownie starze\'e6 si\'ea przy maszynie do pisania na us\'b3ugach jakiego\'9c groszoroba albo wyj
\'9c\'e6 za m\'b9\'bf za niego dla pieni\'eadzy, lub te\'bf sta\'e6 si\'ea pewnego rodzaju prostytutk\'b9, jest tak samo niesprawiedliwe jak to, \'bfe cz\'b3owiek taki jak ty, samotny, nie\'9cmia\'b3y i zrozpaczony, musi si\'eaga\'e6 po brzytw\'ea. Moja n
\'eadza by\'b3a zawsze bardzo materialna i moralna, u ciebie za\'9c raczej duchowa, ale droga by\'b3a ta sama. My\'9clisz, \'bfe nie rozumiem twej niech\'eaci do fokstrota, twojej awersji do bar\'f3w i dansing\'f3w, tego wzdragania si\'ea przed muzyk\'b9
jazzow\'b9 i przed tym ca\'b3ym kramem? A\'bf nadto dobrze ci\'ea rozumiem, tak\'bfe tw\'f3j wstr\'eat do polityki, smutek z po\-wodu czczej gadaniny i nieodpowiedzialnych poczyna\'f1 partii, prasy, twoj\'b9 rozpacz z powodu ostatniej wojny i tych, kt
\'f3re jeszcze b\'ead\'b9, spos\'f3b, w jaki dzi\'9c si\'ea my\'9cli, czyta, buduje, uprawia muzyk\'ea, obchodzi uro\-czysto\'9cci, szerzy wiedz\'ea. Masz racj\'ea, wilku stepowy, po stokro\'e6 masz racj\'ea, a przecie\'bf musisz zgin\'b9\'e6. Jeste\'9c
dla tego prostego, wygodnego dzisiejszego \'9cwiata, za\-dowalaj\'b9cego si\'ea byle czym, za bardzo wymagaj\'b9cy i za g\'b3odny, on ci\'ea wypluwa, masz dla niego o jeden wymiar za du\'bfo. Kto chce dzi\'9c \'bfy\'e6 zadowolony ze swego \'bf
ycia, temu nie wolno by\'e6 takim cz\'b3owiekiem jak ty i ja. Kto zamiast brzd\'b9kania \'bf\'b9da muzyki, zamiast zadowole\-nia - rado\'9cci, zamiast pieni\'eadzy - duszy, zamiast ta\'9c\-
mowej produkcji - prawdziwej roboty, a zamiast flirtu - prawdziwej nami\'eatno\'9cci, dla takiego ten pi\'eakny \'9cwiat nie jest ojczyzn\'b9... Spu\'9cci\'b3a wzrok i pogr\'b9\'bfy\'b3a si\'ea w my\'9clach.
\par }{\cf1\cgrid0 - Herm}{\f1296\cf1\cgrid0 ino - zawo\'b3a\'b3em tkliwie - siostro, jakie dobre masz oczy! A przecie\'bf nauczy\'b3a\'9c mnie fokstrota! Ale jak to rozumiesz: \'bfe ludzie tacy jak my, maj\'b9cy o jeden wymiar za du\'bfo, nie mog\'b9 tu \'bfy
\'e6? Na czym to polega? Czy to tylko dzisiaj tak si\'ea dzieje? Czy mo\'bfe tak by\'b3o zawsze?
\par - Nie wiem. Na chwa\'b3\'ea \'9cwiata chc\'ea przypuszcza\'e6, \'bfe jest to tylko sprawa naszych czas\'f3w, \'bfe jest to tylko choroba, chwilowe nieszcz\'ea\'9ccie. Przyw\'f3dcy pra\-cuj\'b9 dzielnie i skutecznie nad now\'b9 wojn\'b9, my tym\-czasem ta
\'f1czymy fokstrota, zarabiamy pieni\'b9dze i jemy czekoladki... W takich czasach \'9cwiat musi wygl\'b9da\'e6 bardzo skromnie. Miejmy nadziej\'ea, \'bfe inne czasy by\'b3y lepsze i zn\'f3w b\'ead\'b9 lepsze, bogatsze, szersze, g\'b3\'ea
bsze. Ale to nam nie da \'bfadnych korzy\'9cci. A mo\'bfe zawsze tak by\'b3o...
\par - Zawsze tak jak dzi\'9c? Zawsze \'9cwiat tylko dla poli\-tyk\'f3w, paskarzy, kelner\'f3w i hulak\'f3w, a bez powietrza dla ludzi?
\par - Nie wiem, nikt tego nie wie. To zreszt\'b9 oboj\'eatne. Ale my\'9cl\'ea teraz o twoim ulubie\'f1cu, m\'f3j przyjacielu, o kt\'f3rym mi troch\'ea opowiada\'b3e\'9c i czyta\'b3e\'9c mi jego listy: o Mozarcie. Jak to z nim by\'b3o? Kto za jego czas\'f3w rz
\'b9dzi\'b3 \'9cwiatem, zbiera\'b3 \'9cmietank\'ea, nadawa\'b3 ton i mia\'b3 znaczenie: Mozart czy geszefciarze, Mozart czy niecie\-kawi, tuzinkowi ludzie? I jak umar\'b3, jak zosta\'b3 pochowa\-ny? By\'e6 mo\'bfe zawsze tak by\'b3o i zawsze tak b\'ea
dzie, a to, co w szko\'b3ach nazywaj\'b9 \'93histori\'b9 powszechn\'b9\'94 i czego si\'ea tam trzeba uczy\'e6 na pami\'ea\'e6 dla zdobycia wykszta\'b3\-cenia, razem z wszystkimi bohaterami, geniuszami, wiel\-
kimi czynami i uczuciami... jest po prostu oszustwem, wymy\'9clonym przez belfr\'f3w dla cel\'f3w kszta\'b3cenia i po to, \'bfeby dzieci w ci\'b9gu obowi\'b9zkowych lat szkolnych by\'b3y jednak czym\'9c zaj\'eate. Zawsze tak by\'b3o i zawsze tak b\'ea
dzie, \'bfe czas i \'9cwiat, pieni\'b9dze i pot\'eaga nale\'bf\'b9 do ludzi ma\'b3ych i p\'b3askich, a do innych, do tych w\'b3a\'9cciwych ludzi, nic nie nale\'bfy. Nic opr\'f3cz \'9cmierci.
\par }{\cf1\cgrid0 - I nic ponadto?
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Owszem, wieczno\'9c\'e6.
\par - Masz na my\'9cli nazwisko, s\'b3aw\'ea u potomnych?
\par - Nie, wilczku, nie s\'b3aw\'ea... czy ma ona jak\'b9\'9c war\-to\'9c\'e6? Czy s\'b9dzisz, \'bfe wszyscy rzeczywi\'9ccie prawdziwi i pe\'b3nowarto\'9cciowi ludzie osi\'b9gn\'eali s\'b3aw\'ea i znani s\'b9 potomno\'9cci?
\par - Nie, oczywi\'9ccie, \'bfe nie.
\par - A wi\'eac nie chodzi o s\'b3aw\'ea. S\'b3awa istnieje tylko dla cel\'f3w kszta\'b3cenia, jest spraw\'b9 nauczycieli szkolnych. Nie mia\'b3am na my\'9cli s\'b3awy, o nie! Ale to, co nazywam wieczno\'9cci\'b9. Pobo\'bfni nazywaj\'b9 to Kr\'f3lestwem Bo
\'bfym. My\'9cl\'ea sobie: my, ludzie o wi\'eakszych aspiracjach, t\'eask\-nocie, o dodatkowym wymiarze, nie mogliby\'9cmy w og\'f3le \'bfy\'e6, gdyby opr\'f3cz powietrza tego \'9cwiata nie by\'b3o jeszcze innego powietrza do oddychania, gdyby opr\'f3
cz czasu nie istnia\'b3a jeszcze wieczno\'9c\'e6; a ona jest w\'b3a\'9cnie kr\'f3lest\-wem prawdziwego cz\'b3owieka. Do wieczno\'9cci nale\'bfy mu\-zyka Mozarta i wiersze twoich wielkich poet\'f3w, do wieczno\'9cci nale\'bf\'b9 \'9cwi\'eaci, kt\'f3
rzy dzia\'b3ali cuda, umierali m\'eacze\'f1sk\'b9 \'9cmierci\'b9 i dawali ludziom wspania\'b3y przy\-k\'b3ad. Ale do wieczno\'9cci nale\'bfy r\'f3wnie\'bf obraz ka\'bfdego prawdziwego czynu, si\'b3a ka\'bfdego prawdziwego uczucia, nawet je\'bf
eli nikt o nim nie wie, nikt go nie widzi, nie spisze i nie przechowa dla potomno\'9cci. W wiecz\-no\'9cci nie ma \'9cwiata potomnych, jest tylko \'9cwiat wsp\'f3\'b3\-czesnyc}{\cf1\cgrid0 h.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Masz racj\'ea - powiedzia\'b3em.
\par - Ludzie pobo\'bfni - ci\'b9gn\'ea\'b3a w zamy\'9cleniu - przecie\'bf najwi\'eacej o tym wiedzieli. Dlatego ustanawiali \'9cwi\'eatych i to, co nazywaj\'b9 \'93\'9cwi\'eatych obcowaniem\'94. \'8cwi\'eaci to prawdziwi ludzie, m\'b3
odsi bracia Zbawiciela. Przez ca\'b3e \'bfycie idziemy ku nim ka\'bfdym dobrym uczynkiem, ka\'bf\-d\'b9 odwa\'bfn\'b9 my\'9cl\'b9, ka\'bfd\'b9 mi\'b3o\'9cci\'b9. W dawnych czasach malarze przedstawiali \'93\'9cwi\'eatych obcowanie\'94 na tle z\'b3o\-
tego nieba, promiennie, pi\'eaknie i spokojnie... Jest ono w\'b3a\'9cnie tym, co przedtem nazwa\'b3am wieczno\'9cci\'b9. Jest kr\'f3lestwem poza granicami czasu i pozoru. My tam przynale\'bfymy, tam jest nasza ojczyzna, tam pod\'b9\'bfa na\-
sze serce, wilku stepowy, i dlatego t\'easknimy za \'9cmier\-ci\'b9. Tam odnajdziesz twojego Goethego, twego Novalisa i Mozarta, a ja moich \'9cwi\'eatych: Krzysztofa, Filipa z Neri i wszystkich innych. Jest wielu \'9cwi\'eatych, kt\'f3
rzy najpierw byli wielkimi grzesznikami, grzech mo\'bfe by\'e6 r\'f3wnie\'bf drog\'b9 do \'9cwi\'eato\'9cci, grzech i wyst\'eapek. B\'ea\-dziesz si\'ea \'9cmia\'b3, ale cz\'easto sobie my\'9cl\'ea, \'bfe r\'f3wnie\'bf i m\'f3j przyjaciel Pablo m\'f3g\'b3
by by\'e6 ukrytym \'9cwi\'eatym. Ach, Harry, musimy po omacku brn\'b9\'e6 przez tyle b\'b3ota i absurdu, aby si\'ea dosta\'e6 do domu! Nie mamy nikogo, kto by nas prowadzi\'b3, naszym jedynym przewodnikiem jest nostalgia.
\par Ostatnie s\'b3owa wym\'f3wi\'b3a zn\'f3w delikatnym szeptem, w pokoju zapanowa\'b3a cisza, s\'b3o\'f1ce mia\'b3o si\'ea ku zachodowi i roz\'9cwietla\'b3o b\'b3yskami z\'b3ote napisy na grzbietach ksi\'b9\'bfek w bibliotece. Uj\'b9\'b3em w d\'b3onie g\'b3
ow\'ea Herminy, poca\'b3owa\'b3em j\'b9 w czo\'b3o, przytuli\'b3em po bratersku jej policzek do mego policzka i tak trwali\'9cmy przez chwil\'ea. Najch\'eatniej pozosta\'b3bym tak i nie wychodzi\'b3bym ju\'bf dzisiaj. Ale na t\'ea ostatni\'b9
noc przed wielkim balem zapowiedzia\'b3a si\'ea do mnie Maria.
\par Id\'b9c do niej, my\'9cla\'b3em tylko o tym, co powiedzia\'b3a Hermina. Zdawa\'b3o mi si\'ea, \'bfe to mo\'bfe nie by\'b3y jej w\'b3asne my\'9cli, lecz moje, kt\'f3re ta jasnowidz\'b9ca odczyta\-\'b3a i wch\'b3on\'ea\'b3a, a teraz mi je oddawa\'b3a, tak
\'bfe przy\-obleczone w kszta\'b3t jawi\'b3y si\'ea przede mn\'b9 w nowej postaci. By\'b3em jej w tym momencie g\'b3\'eaboko wdzi\'eaczny za to, \'bfe wypowiedzia\'b3a my\'9cl o wieczno\'9cci. Potrzebo\-wa\'b3em tej idei, bez niej nie mog\'b3em \'bfy\'e6
ani umiera\'e6. Moja przyjaci\'f3\'b3ka i nauczycielka ta\'f1ca darowa\'b3a mi dzi\-siaj na nowo b\'b3ogos\'b3awione za\'9cwiaty, bezczasowo\'9c\'e6, \'9cwiat wiecznej warto\'9cci i boskiej substancji. Przypo\-mnia\'b3 mi si\'ea
sen o Goethem, o portrecie s\'eadziwego m\'eadrca, kt\'f3ry \'9cmia\'b3 si\'ea tak nieludzko i uprawia\'b3 ze mn\'b9 swoje nie\'9cmiertelne igraszki. Teraz dopiero zrozumia\-\'b3em \'9cmiech Goethego, \'9cmiech nie\'9cmiertelnych. \'8cmiech ten by\'b3
bezprzedmiotowy, by\'b3 tylko \'9cwiat\'b3em, jasno\'9cci\'b9, by\'b3 tym, co pozostaje po przej\'9cciu prawdziwego cz\'b3o\-wieka przez cierpienia, wyst\'eapki, b\'b3\'eady, nami\'eatno\'9cci i nieporozumienia ludzkie i po jego przebiciu si\'ea
do wieczno\'9cci, do wszech\'9cwiata. A \'93wieczno\'9c\'e6\'94 nie by\'b3a niczym innym, jak wyzwoleniem si\'ea czasu, jego po\-wrotem do niewinno\'9cci, jego powt\'f3rnym przeobra\'bfe\-niem w przestrze\'f1.
\par Szuka\'b3em Marii tam, gdzie zwykle jadali\'9cmy w wieczory naszych spotka\'f1, lecz jeszcze jej nie by\'b3o. Siedzia\'b3em w cichej, podmiejskiej knajpce, czekaj\'b9c przy nakrytym stole i wci\'b9\'bf jeszcze wspomina\'b3em dzisiejsz\'b9 rozmow\'ea
. Wszystkie my\'9cli, kt\'f3re wy\'b3oni\'b3y si\'ea mi\'eadzy Hermin\'b9 a mn\'b9, wyda\'b3y mi si\'ea niezmiernie bliskie, od dawna zna\-ne, zaczerpni\'eate z mojej w\'b3asnej mitologii i z mojego \'9cwiata obraz\'f3w! Nie\'9cmiertelni, \'bfyj\'b9
cy w bezczasowej przestrzeni, usuni\'eaci sprzed oczu, przekszta\'b3ceni w obra\-zy, wtopieni w kryszta\'b3ow\'b9 wieczno\'9c\'e6 jakby w eter i ta ch\'b3odna, gwiezdnie promieniej\'b9ca pogoda pozaziemskie\-go \'9cwiata - sk\'b9d te\'bf to wszystko by
\'b3o mi takie bliskie? Zastanawia\'b3em si\'ea i przysz\'b3y mi na my\'9cl fragmenty z }{\i\cf1\cgrid0 Cassations }{\cf1\cgrid0 Mozarta i }{\i\cf1\cgrid0 Wohltemperierte Klavier }{\cf1\cgrid0 Bacha i w}{\f1296\cf1\cgrid0 yda\-wa\'b3o mi si\'ea, \'bfe wsz
\'eadzie w tej muzyce b\'b3yszczy owa ch\'b3odna, gwiezdna jasno\'9c\'e6, drga czysto\'9c\'e6 eteru. I rzeczy\-wi\'9ccie, ta muzyka by\'b3a jakby zamro\'bfonym w przestrze\'f1 czasem, a nad ni\'b9 unosi\'b3a si\'ea w bezkres nadludzka weso\-\'b3o\'9c\'e6
, wieczny boski \'9cmiech. Ach, jak\'bfe znakomicie har\-monizowa\'b3 z tym r\'f3wnie\'bf stary Goethe z mojego snu! I nagle us\'b3ysza\'b3em wok\'f3\'b3 siebie ten niezg\'b3\'eabiony \'9cmiech, s\'b3ysza\'b3em, jak \'9cmiali si\'ea nie\'9c
miertelni. Siedzia\'b3em oczaro\-wany i oczarowany wydoby\'b3em z kieszeni kamizelki o\'b3\'f3\-wek, poszuka\'b3em papieru, znalaz\'b3em le\'bf\'b9c\'b9 przede mn\'b9 kart\'ea win, odwr\'f3ci\'b3em j\'b9 i pisa\'b3em na jej odwrocie wersy, kt\'f3
re dopiero nazajutrz odnalaz\'b3em w mojej kieszeni. Brzmia\'b3y one:
\par }{\cf1\cgrid0
\par
\par
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 NIE\'8cMIERTELNI
\par Wci\'b9\'bf i wci\'b9\'bf na nowo z dolin ziemi
\par Wznosi ku nam si\'ea do \'bfycia p\'ead,
\par Dziki g\'b3\'f3d, upajaj\'b9cy nadmiar,
\par Z setek uczt katowskich bije sw\'b9d.
\par Spazm rozkoszy, \'bf\'b9dza nieustanna,
\par R\'eace dziad\'f3w, zbir\'f3w i lichwiarzy,
\par Trzoda ludzka, pop\'eadzana l\'eakiem,
\par Dyszy chuci\'b9 i o szcz\'ea\'9cciu marzy.
\par Md\'b3y jej od\'f3r wok\'f3\'b3 si\'ea wyczuwa,
\par Sama z\'bfera si\'ea i znowu si\'ea wyplu}{\i\cf1\cgrid0 wa.
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Knuje wojny, tworzy sztuki pi\'eakne,
\par Dom rozpusty przyozdabia z\'b3ud\'b9,
\par Grz\'ea\'9fnie w blichtrze dzieci\'eacego \'9cwiata,
\par T\'b3oczy si\'ea i ginie przed jarmarczn\'b9 bud\'b9.
\par Dla ka\'bfdego z fal si\'ea wznosi kszta\'b3t \'bfywota,
\par By si\'ea rozpa\'9c\'e6 zn\'f3w na bry\'b3y b\'b3ota.
\par }{\i\cf1\cgrid0
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Ale my\'9cmy odnale\'9f}{\i\cf1\cgrid0 li siebie
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 W sferze lodu prze\'9cwietlonej gwiezdnie,
\par Obce s\'b9 nam lata, dni, godziny,
\par Obca m\'b3odo\'9c\'e6, staro\'9c\'e6 i r\'f3\'bfnica p\'b3ci.
\par Wasze grzechy, l\'eaki, wasze cnoty,
\par Mordy, zbrodnie, b\'f3le i rado\'9cci
\par Widowiskiem s\'b9 wam jak s\'b3o\'f1ca obroty,
\par Ka\'bfdy dzie\'f1 tu d\'b3ugo\'9c\'e6 ma wieczno\'9cci.
\par Na wasz \'bfywot patrz\'b9c pob\'b3a\'bfliwym okiem,
\par Na kr\'b9\'bf\'b9ce gwiazdy cicho spogl\'b9daj\'b9c,
\par Przyja\'9fnimy si\'ea z niebieskim smokiem,
\par }{\i\cf1\cgrid0 Oddychamy tu kosmicznym mrozem.
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Ch\'b3odny, nieruchomy jest nasz wieczny byt,
\par Ch\'b3odny i promienny jest nasz wieczny \'9cmiech.
\par }{\cf1\cgrid0
\par Potem przys}{\f1296\cf1\cgrid0 z\'b3a Maria, a po kolacji w weso\'b3ym nastroju poszed\'b3em z ni\'b9 do naszego pokoiku. Tego wieczoru by\'b3a pi\'eakniejsza, gor\'eatsza i serdeczniejsza ni\'bf kiedykol\-wiek i pozwoli\'b3a mi zakosztowa\'e6
pieszczot i czu\'b3o\'9cci, kt\'f3re odczuwa\'b3em jako ostatni wyraz oddania.
\par }{\cf1\cgrid0 - Mario}{\f1296\cf1\cgrid0 - powiedzia\'b3em - jeste\'9c dzi\'9c rozrzutna jak bogini. Nie u\'9cmiercaj nas obojga tak bez reszty, jutro jest przecie\'bf bal maskowy. Jakiego b\'eadziesz mia\'b3a ka\-walera? Obawiam si\'ea, m\'f3
j drogi kwiatuszku, \'bfe b\'eadzie to kr\'f3lewicz z bajki, kt\'f3ry ci\'ea uprowadzi i nigdy ju\'bf do mnie nie wr\'f3cisz. Pie\'9ccisz mnie dzisiaj prawie tak, jak to czyni\'b9 kochankowie na po\'bfegnanie, po raz ostatni.
\par Przytuli\'b3a wargi tu\'bf do mego ucha i szepn\'ea\'b3a:
\par - Nie m\'f3w tak, Harry! Za ka\'bfdym razem mo\'bfe to by\'e6 ostatni raz. Je\'9cli we\'9fmie ci\'ea Hermina, ju\'bf wi\'eacej do mnie nie przyjdziesz. Mo\'bfe zabierze ci\'ea jutro.
\par Nigdy nie prze\'bfy\'b3em silniej charakterystycznego uczu\-cia i tego cudownego, dwojakiego, gorzko-s\'b3odkiego nastroju, doznawanego w owych dniach, jak w t\'ea noc przed balem. Szcz\'ea\'9cciem by\'b3o to, co odczuwa\'b3em
: uroda i oddanie Marii, dotykanie i wch\'b3anianie setek subtelnych, uroczych pon\'eat zmys\'b3owych, kt\'f3re pozna\'b3em dopiero jako starzej\'b9cy si\'ea cz\'b3owiek, poddawanie si\'ea \'b3agodnej, rozko\'b3ysanej fali rozkoszy. A przecie\'bf by\'b3
a to tylko otoczka: wewn\'b9trz wszystko by\'b3o pe\'b3ne znaczenia, napi\'ea\-cia, donios\'b3ej wagi i podczas gdy pe\'b3en tkliwo\'9cci i czu\'b3o\'9cci zaj\'eaty by\'b3em s\'b3odkimi, wzruszaj\'b9cymi mi\'b3osnymi szczeg\'f3likami, p\'b3awi\'b9c si\'ea
pozornie w atmosferze letniego szcz\'ea\'9ccia, w g\'b3\'eabi duszy czu\'b3em, jak m\'f3j los na \'b3eb na szyj\'ea gna naprz\'f3d, p\'eadzi na o\'9clep jak sp\'b3oszony ko\'f1 ku otch\'b3a\-ni, ku upadkowi, pe\'b3en l\'eaku, pe\'b3en t\'easknoty, pe\'b3
en podda\-nia wobec \'9cmierci. I tak, jak jeszcze niedawno broni\'b3em si\'ea p\'b3ochliwie i z obaw\'b9 przed mi\'b3\'b9 lekkomy\'9clno\'9cci\'b9 wy\'b3\'b9cz\-nie zmys\'b3owej mi\'b3o\'9cci, jak czu\'b3em strach przed roze\'9cmia\-n\'b9 urod\'b9
gotowej do oddania si\'ea Marii, tak teraz czu\'b3em strach przed \'9cmierci\'b9 - lecz strach \'9cwiadomy ju\'bf tego, \'bfe niebawem przekszta\'b3ci si\'ea on w uleg\'b3o\'9c\'e6 i wyzwolenie.
\par Kiedy w milczeniu oddawali\'9cmy si\'ea absorbuj\'b9cej grze naszej mi\'b3o\'9cci i nale\'bfeli\'9cmy do siebie serdeczniej ni\'bf kiedykolwiek, dusza moja \'bfegna\'b3a si\'ea z Mari\'b9 i z tym wszystkim, czym ona dla mnie by\'b3a. Dzi\'eaki niej nau\-
czy\'b3em si\'ea, raz jeszcze przed ko\'f1cem, dziecinnie oddawa\'e6 si\'ea powierzchownym igraszkom, szuka\'e6 przelotnych uciech, by\'e6 dzieckiem i zwierz\'eaciem w niewinno\'9cci p\'b3ci - stan, kt\'f3ry w moim dawnym \'bfyciu zna\'b3
em tylko jako rzadki wyj\'b9tek, gdy\'bf \'bfycie zmys\'b3\'f3w i p\'b3ci mia\'b3o dla mnie zawsze gorzki posmak winy, s\'b3odki, ale niepokoj\'b9cy smak zakazanego owocu, kt\'f3rego cz\'b3owiek ducha musi si\'ea wystrzega\'e6. Teraz Hermina i Maria ukaza
\'b3y mi ten ogr\'f3d w jego niewinno\'9cci. Go\'9cci\'b3em tam z wdzi\'eaczno\'9cci\'b9 - ale ju\'bf wkr\'f3tce nadejdzie dla mnie czas ruszenia w drog\'ea, zbyt \'b3adnie i zbyt ciep\'b3o jest w tym ogrodzie. Moim przeznaczeniem by\'b3o ubiega\'e6 si
\'ea nadal o koron\'ea \'bfycia, nadal pokutowa\'e6 za niesko\'f1czon\'b9 win\'ea istnienia. Lekkie \'bfycie, lekka mi\'b3o\'9c\'e6, lekka \'9cmier\'e6 - to nie dla mnie.
\par Z aluzji dziewcz\'b9t wywnioskowa\'b3em, \'bfe na jutrzejszy bal, a raczej jako jego dalszy ci\'b9g, przewidziane s\'b9 szcze\-g\'f3lne rozkosze i rozpustne wybryki. Mo\'bfe to b\'eadzie koniec, mo\'bfe Maria mia\'b3a racj\'ea z tym swoim przeczuciem, mo
\'bfe po raz ostatni le\'bfeli\'9cmy obok siebie, mo\'bfe jutro zacznie si\'ea nowa droga przeznaczenia? By\'b3em pe\'b3en pal\'b9cej t\'easknoty, pe\'b3en dusz\'b9cego l\'eaku, rozpaczliwie czepia\'b3em si\'ea Marii, przebiega\'b3
em raz jeszcze, rozpalony \'bf\'b9dz\'b9, \'9ccie\'bfki i g\'b9szcza jej ogrodu, wpija\'b3em si\'ea raz jeszcze w s\'b3odki owoc rajskiego drzewa.
\par }{\cf1\cgrid0
\par
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Zaniedbany tej nocy sen odespa\'b3em nast\'eapnego dnia. Rano pojecha\'b3em do \'b3a\'9fni, po czym wr\'f3ci\'b3em do domu \'9cmiertelnie zm\'eaczony. Zaciemni\'b3em pok\'f3j sypialny, roz\-bieraj\'b9c si\'ea, znalaz\'b3em w kieszeni m
\'f3j wiersz i zn\'f3w o nim zapomnia\'b3em, po\'b3o\'bfy\'b3em si\'ea natychmiast, zapo\-mnia\'b3em o Marii, Herminie i o balu maskowym i spa\'b3em przez ca\'b3y dzie\'f1. Kiedy wieczorem wsta\'b3em, u\'9cwiadomi\-\'b3em sobie dopiero podczas golenia,
\'bfe ju\'bf za godzin\'ea zaczyna si\'ea bal i \'bfe musz\'ea poszuka\'e6 koszuli do fraka. W dobrym nastroju doko\'f1czy\'b3em toalety i wyszed\'b3em, by przede wszystkim co\'9c zje\'9c\'e6.
\par By\'b3 to pierwszy bal maskowy, w kt\'f3rym mia\'b3em wzi\'b9\'e6 udzia\'b3. W dawnych czasach bywa\'b3em wprawdzie na tego rodzaju zabawach i niekiedy nawet podoba\'b3y mi si\'ea, ale nigdy nie ta\'f1czy\'b3em, by\'b3
em tylko widzem, a entuzjazm, z jakim inni opowiadali o tych balach i cieszyli si\'ea na nie, zawsze wydawa\'b3 mi si\'ea \'9cmieszny. Dzisiaj bal by\'b3 r\'f3wnie\'bf i dla mnie wydarzeniem, na kt\'f3re cieszy\'b3em si\'ea
z pewnym podnieceniem i nie bez obawy. Poniewa\'bf nie mia\'b3em \'bfadnej damy pod opiek\'b9, postanowi\'b3em p\'f3j\'9c\'e6 p\'f3\'9fno, co mi zreszt\'b9 zaleci\'b3a r\'f3wnie\'bf i Hermina.
\par Restauracj\'ea \'93Pod Stalowym He\'b3mem\'94, m\'f3j dawny azyl, gdzie rozczarowani m\'ea\'bfczy\'9fni przesiadywali ca\-\'b3ymi wieczorami, s\'b9czyli wino i udawali kawaler\'f3w, rzadko odwiedza\'b3em w ostatnich czasach, nie harmo\-nizowa\'b3a ju\'bf
ze stylem mojego obecnego \'bfycia. Ale dzi\'9c wiecz\'f3r co\'9c mnie tam ci\'b9gn\'ea\'b3o nieprzeparcie; w tym nastroju o mieszanych uczuciach losu i po\'bfegnania, kt\'f3ry mnie w owej chwili opanowa\'b3, wszystkie przy\-stanki i pami\'ea
tne miejsca mego \'bfycia zyskiwa\'b3y raz jeszcze bolesny i pi\'eakny blask rzeczy minionych, a wi\'eac i ma\'b3a, zadymiona knajpka, gdzie jeszcze niedawno na\-le\'bfa\'b3em do sta\'b3ych bywalc\'f3w, gdzie jeszcze niedawno prymitywny, osza\'b3amiaj\'b9
cy \'9crodek w postaci butelki wina bez nazwy wystarcza\'b3 mi, abym m\'f3g\'b3 sp\'eadzi\'e6 je\-szcze jedn\'b9 samotn\'b9 noc w moim \'b3\'f3\'bfku, abym m\'f3g\'b3 znie\'9c\'e6 jeszcze jeden dzie\'f1 \'bfycia. Od tego czasu za\-kosztowa\'b3em innych
\'9crodk\'f3w, mocniejszych podniet, rozkoszowa\'b3em si\'ea s\'b3odszymi truciznami. Z u\'9cmiechem wszed\'b3em do starej budy, witany pozdrowieniem go\-spodyni i milcz\'b9cym kiwni\'eaciem g\'b3owy sta\'b3ych go\'9c
ci. Polecono mi i podano pieczonego kurczaka, do ch\'b3op\-skiego, grubego kieliszka sp\'b3yn\'ea\'b3o jasne, m\'b3ode alzackie wino, przyja\'9fnie spogl\'b9da\'b3y na mnie czyste, bia\'b3e, drewniane stoliki i stare, \'bf\'f3\'b3
te boazerie. A kiedy tak jad\'b3em i pi\'b3em, wzmaga\'b3o si\'ea we mnie uczucie przekwitania i po\'bfegnania, owo s\'b3odkie i bole\'9cnie tkliwe uczucie nigdy niezerwanej ca\'b3kowicie, teraz jednak dojrzewaj\'b9cej do zerwania wi\'eazi ze sceneri\'b9
mego dawnego \'bfycia. Cz\'b3owiek \'93wsp\'f3\'b3czesny\'94 nazywa to sentymentalizmem; nie kocha ju\'bf tych rzeczy, nawet przedmiotu naj\'9cwi\'eat\-szego - swego samochodu, kt\'f3ry spodziewa si\'ea mo\-\'bfliwie jak najszybciej wymieni\'e6
na lepszy. Cz\'b3owiek wsp\'f3\'b3czesny jest energiczny, dzielny, zdrowy, ch\'b3odny i surowy, \'9cwietny facet, w razie nast\'eapnej wojny zachowa si\'ea wspaniale. Nic mi na tym nie zale\'bfy, nie jestem cz\'b3owiekiem wsp\'f3\'b3
czesnym ani staromodnym, zosta\'b3em wytr\'b9cony z czasu i gnam przed siebie, bliski \'9cmierci, zdecydowany na \'9cmier\'e6. Nie mam nic przeciwko sen\-tymentalizmem, jestem zadowolony i wdzi\'eaczny, \'bfe w moim spalonym sercu w og\'f3le tl\'b9 si\'ea
jeszcze jakie\'9c uczucia. Tak wi\'eac oddawa\'b3em si\'ea wspomnieniom o starej knajpie, mojemu przywi\'b9zaniu do starych, s\'eakatych sto\'b3\-k\'f3w, zapach\'f3w dymu i wina, z\'b3udnemu b\'b3yskowi przy\-zwyczajenia, ciep\'b3
a, skojarzeniom z domem rodzinnym, urokowi, jaki to wszystko mia\'b3o dla mnie. Po\'bfegnanie jest rzecz\'b9 pi\'eakn\'b9, nastraja \'b3agodnie. Mi\'b3y mi by\'b3 ten twardy sto\'b3ek, mi\'b3y ten ch\'b3opski kielich, ten ch\'b3
odny owocowy smak wina alzackiego, mi\'b3a za\'bfy\'b3o\'9c\'e6 ze wszy\-stkim i ze wszystkimi w tej izbie, mi\'b3e mi by\'b3y twarze rozmarzonych, przycupni\'eatych, rozczarowanych pija\-k\'f3w, kt\'f3rym przez d\'b3ugi czas by\'b3em bratem. Odczu\-wa
\'b3em tu mieszcza\'f1skie sentymentalizmy, lekko zapra\-wione zapachem staromodnej romantyki z moich ch\'b3o\-pi\'eacych czas\'f3w, kiedy knajpa, wino i cygaro by\'b3y czym\'9c zakazanym, obcym i wspania\'b3ym. Ale \'bfaden wilk ste\-powy si\'ea
nie podni\'f3s\'b3, aby wyszczerzy\'e6 k\'b3y i w strz\'eapy rozerwa\'e6 m\'f3j sentymentalizm. Siedzia\'b3em spokojny, rozgrzany przesz\'b3o\'9cci\'b9 i s\'b3abym promieniowaniem gwia\-zdy, kt\'f3ra tymczasem ju\'bf zgas\'b3a.
\par Wszed\'b3 jaki\'9c uliczny sprzedawca z pieczonymi kasz\-tanami, kupi\'b3em od niego ca\'b3\'b9 gar\'9c\'e6. Potem przysz\'b3a stara kobieta z kwiatami, kupi\'b3em od niej par\'ea go\'9fdzik\'f3w i podarowa\'b3em je gospodyni. Dopiero kiedy chcia\'b3em p
\'b3aci\'e6 i na pr\'f3\'bfno si\'eaga\'b3em do kieszeni marynarki, przy\-pomnia\'b3em sobie, \'bfe jestem we fraku. Bal mask}{\cf1\cgrid0 owy! Hermina!
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Ale by\'b3o jeszcze bardzo wcze\'9cnie, nie mog\'b3em si\'ea zdecydowa\'e6, \'bfeby ju\'bf teraz p\'f3j\'9c\'e6 do \'93Globusu\'94. A tak\'bfe czu\'b3em w sobie - jak mi si\'ea to w ostatnich czasach cz\'easto zdarza\'b3
o przy tego rodzaju rozrywkach - r\'f3\'bfne opory i zahamowania, niech\'ea\'e6 wchodzenia do wielkich, przepe\'b3\-nionych i ha\'b3a\'9cliwych sal, jak\'b9\'9c sztuback\'b9 nie\'9cmia\'b3o\'9c\'e6 przed obc\'b9 atmosfer\'b9, przed \'9cwiatem salonowc\'f3
w, przed ta\'f1cem.
\par Wa\'b3\'easaj\'b9c si\'ea po ulicach, min\'b9\'b3em kino: jarzy\'b3y si\'ea tam snopy \'9cwiate\'b3 i olbrzymie kolorowe reklamy, poszed\'b3em par\'ea krok\'f3w dalej, zawr\'f3ci\'b3em i wszed\'b3em do \'9crodka. Tutaj mog\'b3em sobie spokojnie posiedzie
\'e6 w p\'f3\'b3mroku do godziny jedenastej. Prowadzony przez ch\'b3opca z latar\-k\'b9, potykaj\'b9c si\'ea o zas\'b3ony, dosta\'b3em si\'ea do ciemnej salki, zdoby\'b3em jakie\'9c miejsce i znalaz\'b3em si\'ea nagle w sa\-mym \'9c
rodku Starego Testamentu. By\'b3 to jeden z tych film\'f3w, kt\'f3re nakr\'eacono pono\'e6 nie dla zarobku, lecz dla szlachetnych i \'9cwi\'eatych cel\'f3w, z wyrafinowanym sma\-kiem i wielkim nak\'b3adem koszt\'f3w, i na kt\'f3
re nawet nauczyciele religii prowadzili po po\'b3udniu swoich uczni\'f3w. Wy\'9cwietlano histori\'ea Moj\'bfesza i Izraelit\'f3w w Egipcie, z ogromnymi t\'b3umami ludzi, koni, wielb\'b3\'b9d\'f3w i mn\'f3stwem pa\'b3ac\'f3w, z przepychem faraon\'f3w i m
\'eak\'b9 \'afyd\'f3w w gor\'b9cych piaskach pustyni. Widzia\'b3em Moj\-\'bfesza, ufryzowanego troch\'ea wed\'b3ug pierwowzoru Walta Whitmana, wspania\'b3ego, teatralnego Moj\'bfesza, wiod\'b9ce\-go \'afyd\'f3w, w\'eadruj\'b9cego o d\'b3
ugim kiju przez pustyni\'ea ogni\'9ccie i pos\'eapnie, krokiem Wotana. Widzia\'b3em go modl\'b9cego si\'ea nad Morzem Czerwonym do Boga i wi\-dzia\'b3em, jak Morze Czerwone rozst\'eapuje si\'ea i otwiera drog\'ea, rodzaj w\'b9wozu, mi\'eadzy spi\'ea
trzonymi zwa\'b3ami w\'f3d (w jaki spos\'f3b dokonali tego filmowcy, nad tym d\'b3ugo mogliby si\'ea sprzecza\'e6 konfirmanci, przyprowa\-dzeni przez ksi\'eadza na ten film religijny), widzia\'b3em, jak prorok i zal\'eakniony lud przechodz\'b9 tamt\'ea
dy na drug\'b9 stron\'ea, jak ukazuj\'b9 si\'ea za nimi wojenne rydwany faraona, widzia\'b3em, jak Egipcjanie zdumieli si\'ea i przera\-zili, po czym jednak odwa\'bfnie weszli do w\'b9wozu; wi\-dzia\'b3em, jak nad wspania\'b3ym, w z\'b3ot\'b9 zbroj\'ea
zakutym faraonem i nad wszystkimi jego wozami i wojownikami zamkn\'ea\'b3y si\'ea g\'f3ry wodne, przywodz\'b9c mi na pami\'ea\'e6 cudowny duet H\'e4ndla na dwa basy, wspaniale opiewaj\'b9\-cy to zdarzenie. Dalej widzia\'b3em Moj\'bfesza wst\'eapuj\'b9
cego na g\'f3r\'ea Synaj, pos\'eapnego bohatera w\'9cr\'f3d pos\'eapnej dzi\-ko\'9cci ska\'b3, i przygl\'b9da\'b3em si\'ea, jak Jehowa, za po\'9crednic\-twem burzy, wichru i b\'b3yskawic, przekazywa\'b3 mu tam dziesi\'eacioro przykaza\'f1
, gdy tymczasem jego niegodny lud wznosi\'b3 u st\'f3p g\'f3ry z\'b3otego cielca i oddawa\'b3 si\'ea rozpustnym uciechom. By\'b3o dla mnie czym\'9c dziwnym i niewiarygodnym ogl\'b9da\'e6 to wszystko: histori\'ea \'9cwiata, jej bohater\'f3w i cuda, kt\'f3
re niegdy\'9c w dzieci\'f1stwie da\-wa\'b3y nam pierwsze niejasne przeczucie innego \'9cwiata, czego\'9c nadludzkiego, ogl\'b9da\'e6 to wszystko za cen\'ea we\-j\'9cciowego biletu, na filmie, przed wdzi\'eaczn\'b9 publiczno\-\'9cci\'b9, kt\'f3
ra spokojnie spo\'bfywa\'b3a przyniesione ze sob\'b9 kanapki; \'b3adny obrazek, kupiony na olbrzymim bazarze, gdzie wyprzedaje si\'ea kultur\'ea naszych czas\'f3w. M\'f3j Bo\'bfe, aby unikn\'b9\'e6 tego bezece\'f1stwa, powinni byli w\'f3
wczas razem z Egipcjanami zgin\'b9\'e6 od razu \'afydzi i wszyscy inni ludzie gwa\'b3town\'b9 i godn\'b9 \'9cmierci\'b9, a nie t\'b9 okrutn\'b9, pozorn\'b9 i po\'b3owiczn\'b9, jak\'b9 my dzisiaj umieramy. No c\'f3\'bf, trudno!
\par Moje skryte zahamowania, m\'f3j niewyznany l\'eak przed balem maskowym nie umniejszy\'b3y si\'ea przez kino i do\-znane tam wra\'bfenia, przeciwnie, spot\'eagowa\'b3y si\'ea nie\-przyjemnie; my\'9cl\'b9c o Herminie, musia\'b3em wzi\'b9\'e6 si\'ea w gar
\'9c\'e6, by wreszcie pojecha\'e6 do \'93Globusu\'94 i wej\'9c\'e6 na sal\'ea. Zrobi\'b3o si\'ea p\'f3\'9fno, bal by\'b3 ju\'bf w pe\'b3nym toku; trze\'9fwy i nie\'9cmia\'b3y, od razu, zanim zd\'b9\'bfy\'b3em zdj\'b9\'e6 okrycie w szatni, dosta\'b3em si
\'ea w wielki t\'b3ok masek, poszturchiwano mnie poufale, dziewcz\'eata namawia\'b3y do odwiedzenia pawilonu z szampanem, klowni uderza\-li mnie po plecach i m\'f3wili mi \'93ty\'94. Nie reagowa\'b3em na zaczepki, z trudem przecisn\'b9\'b3em si\'ea
przez zape\'b3\-nione sale do szatni, a kiedy dosta\'b3em numerek, w\'b3o\'bfy\-\'b3em go starannie do kieszeni z my\'9cl\'b9, \'bfe mo\'bfe nieba\-wem b\'eadzie mi potrzebny, gdybym mia\'b3 do\'9c\'e6 tego harmidru.
\par We wszystkich pomieszczeniach wielkiego budynku panowa\'b3a atmosfera zabawy, we wszystkich salach, a na\-wet w piwnicy ta\'f1czono, wszystkie korytarze i schody przepe\'b3nione by\'b3y maskami, ta\'f1cem, muzyk\'b9, \'9cmiechem i gonitw\'b9. Przygn\'ea
biony snu\'b3em si\'ea w\'9cr\'f3d t\'b3umu, od orkiestry murzy\'f1skiej do ch\'b3opskiej kapeli, przechodzi\-\'b3em z wielkiej, rz\'easi\'9ccie o\'9cwietlonej g\'b3\'f3wnej sali na kory\-tarze, na schody, do bar\'f3w, bufet\'f3w i pawilon\'f3w z szam\-
panem. \'8cciany ozdobiono przewa\'bfnie dzikimi, zabaw\-nymi malowid\'b3ami najm\'b3odszych plastyk\'f3w. Byli tu wszy\-scy, arty\'9cci, dziennikarze, uczeni, kupcy, no i oczywi\'9ccie ca\'b3y \'93weso\'b3y \'9cwiatek\'94 miasta. W jednej z
orkiestr siedzia\'b3 mister Pablo i z zapa\'b3em d\'b9\'b3 w wygi\'eat\'b9 tub\'ea; zobaczywszy mnie, g\'b3o\'9cno za\'9cpiewa\'b3 na powitanie. Popychany przez t\'b3um, trafia\'b3em coraz to do innej sali, wspina\'b3em si\'ea po schodach i schodzi\'b3
em po nich na d\'f3\'b3; jeden z korytarzy piwnicy plastycy udekorowali jak piek\'b3o, a zesp\'f3\'b3 muzy\-czny, z\'b3o\'bfony z diab\'b3\'f3w, b\'eabni\'b3 tam op\'eata\'f1czo. Powoli zacz\'b9\'b3em rozgl\'b9da\'e6 si\'ea za Hermin\'b9 i Mari\'b9
. Postanowi\'b3em ich poszuka\'e6, wielokrotnie usi\'b3owa\'b3em przedosta\'e6 si\'ea do g\'b3\'f3wnej sali, ale za ka\'bfdym razem szed\'b3em albo w z\'b3ym kierunku, albo musia\'b3em przedziera\'e6 si\'ea pod pr\'b9d przez ludzk\'b9 fal\'ea. Do p\'f3
\'b3nocy jeszcze nikogo nie znalaz\'b3em; i cho\'e6 jak dot\'b9d nie ta\'f1czy\'b3em, by\'b3o mi ju\'bf gor\'b9co i kr\'eaci\'b3o mi si\'ea w g\'b3owie, rzuci\'b3em si\'ea wi\'eac na najbli\'bfsze krzes\'b3o, w\'9cr\'f3d samych obcych ludzi, kaza\'b3
em sobie poda\'e6 wino i uzna\'b3em, \'bfe udzia\'b3 w ha\'b3a\'9cliwych zabawach to nie dla takich podstarza\'b3ych pan\'f3w jak ja. Zrezygnowany popija\'b3em wino i gapi\'b3em si\'ea na obna\'bfone ramiona i plecy kobiet, patrzy\'b3em na t\'b3
umy przebiegaj\'b9cych obok mnie groteskowych masek, pozwala\'b3em si\'ea poszturchiwa\'e6 i mil\-cz\'b9co odprawi\'b3em kilka dziewcz\'b9t, kt\'f3re siada\'b3y mi na kolanach lub chcia\'b3y ze mn\'b9 ta\'f1czy\'e6. - Stary ramol - zawo\'b3a\'b3
a jedna z nich i mia\'b3a racj\'ea. Postanowi\'b3em alkoholem doda\'e6 sobie odwagi i animuszu, ale wino mi nie smakowa\'b3o, ledwo wmusi\'b3em w siebie drugi kieliszek. Powoli zacz\'b9\'b3em wyczuwa\'e6, \'bfe wilk stepowy stoi za mn\'b9 i wywiesza j\'ea
zor. By\'b3em do niczego, znalaz\'b3em si\'ea tutaj na fa\'b3szywym miejscu. Przyszed\'b3em przecie\'bf w najlepszym zamiarze, ale nie mog\'b3em si\'ea rozkr\'eaci\'e6, a ca\'b3a ta g\'b3o\'9cna, kipi\'b9ca rado\'9c\'e6, \'9cmiechy i ca\'b3e to szale\'f1
stwo dooko\'b3a wyda\'b3y mi si\'ea g\'b3upie i wymuszone.
\par Tak wi\'eac sta\'b3o si\'ea, \'bfe o godzinie pierwszej, rozczaro\-wany i z\'b3y, dobrn\'b9\'b3em zn\'f3w do szatni, aby w\'b3o\'bfy\'e6 palto i wyj\'9c\'e6. Oznacza\'b3o to kl\'eask\'ea, powr\'f3t do wilka stepowego i w\'b9tpi\'ea
, czyby mi to Hermina przebaczy\'b3a. Ale nie mog\'b3em inaczej. Z trudem toruj\'b9c sobie drog\'ea przez ci\'bfb\'ea ludzk\'b9 do szatni, raz jeszcze rozejrza\'b3em si\'ea staran\-nie doko\'b3a, czy nie zobacz\'ea kt\'f3rej\'9c z moich przyjaci\'f3\'b3
ek. Daremnie. Sta\'b3em wi\'eac przed garderob\'b9, uprzejmy cz\'b3o\-wiek za lad\'b9 wyci\'b9gn\'b9\'b3 ju\'bf r\'eak\'ea po m\'f3j numerek, si\'eag\-n\'b9\'b3em do kieszeni kamizelki, ale numerka ju\'bf nie by\'b3o! Do diab\'b3
a, tego tylko jeszcze brakowa\'b3o! Podczas moich smutnych w\'eadr\'f3wek przez sale, podczas wysiadywania nad md\'b3ym winem, wielokrotnie si\'eaga\'b3em do kieszeni, walcz\'b9c z pokus\'b9 powrotu do domu, i za ka\'bfdym razem czu\'b3em okr\'b9g\'b3y, p
\'b3aski znaczek na swoim miejscu. A teraz znik\'b3. Wszystko sprzysi\'eag\'b3o si\'ea przeciwko mnie.
\par - Zgubi\'b3e\'9c numerek? - zapyta\'b3 przera\'9fliwym g\'b3osem czarno-\'bf\'f3\'b3ty diabe\'b3 stoj\'b9cy obok mnie. - Prosz\'ea, kolego, mo\'bfesz wzi\'b9\'e6 m\'f3j - i ju\'bf mi go wr\'eacza\'b3. Gdy machinalnie przyj\'b9\'b3em znaczek i obraca\'b3
em go w palcach, zwinny koboldzik znikn\'b9\'b3.
\par Kiedy jednak ma\'b3y kartonowy \'bfeton przybli\'bfy\'b3em do oczu, by sprawdzi\'e6 numer, nie by\'b3o na nim \'bfadnego numeru, tylko jakie\'9c maczkiem pisane gryzmo\'b3ki. Poprosi\-\'b3em szatniarza, by chwil\'ea zaczeka\'b3, podszed\'b3em do najbli
\'bf\-szego \'9cwiecznika i zacz\'b9\'b3em czyta\'e6. Ma\'b3ymi, niepewnymi literkami, trudnymi do odczytania, by\'b3o tam nagryzmolone:
\par }{\i\cf1\cgrid0
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Dzi\'9c w no}{\i\cf1\cgrid0 cy, od godziny czwartej,}{\cf1\cgrid0
\par }{\i\cf1\cgrid0 teatr magiczny}{\cf1\cgrid0
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 - tylko dla ob\'b3\'b9kanych -}{\cf1\cgrid0
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Wej\'9ccie kosztuje rozum}{\cf1\cgrid0
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Nie dla ka\'bfdego. Hermina jest w piekle.}{\cf1\cgrid0
\par
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Jak marionetka, kt\'f3rej drut na chwil\'ea wy\'9clizn\'b9\'b3 si\'ea aktorowi z r\'eaki, o\'bfywia si\'ea na nowo po kr\'f3tkiej, dr\'eatwej \'9cmierci i ot\'eapieniu i na nowo w\'b3\'b9cza si\'ea do gry, ta\'f1czy i dzia\'b3
a, tak i ja, spr\'ea\'bfy\'9ccie, m\'b3odo i z zapa\'b3em, jakby poci\'b9gany magicznym drutem, rzuci\'b3em si\'ea w wir, z kt\'f3re\-go dopiero co ucieka\'b3em zm\'eaczony, zniech\'eacony i stary. Jeszcze nigdy \'bfaden grzesznik nie spieszy\'b3 si\'ea
do piek\'b3a tak jak ja. Jeszcze przed chwil\'b9 uwiera\'b3y mnie lakierki, mdli\'b3o mnie ci\'ea\'bfkie, przepojone perfumami powietrze, os\'b3abia\'b3 upa\'b3; teraz bieg\'b3em \'bfwawo na spr\'ea\'bf
ystych nogach w takt one-stepa, przez wszystkie sale w stron\'ea piek\'b3a, czu\'b3em, \'bfe powietrze przesycone jest jakim\'9c czarem, \'bfe jestem ko\'b3y\-sany i niesiony ciep\'b3em, szumem muzyki, szale\'f1stwem barw, zapachem kobiecych ramion, oszo
\'b3omieniem t\'b3umu, \'9cmiechem, tanecznym rytmem i blaskiem rozognionych oczu. Jaka\'9c Hiszpanka sfrun\'ea\'b3a mi w ramiona: - Zata\'f1cz ze mn\'b9! - Nie mog\'ea - powiedzia\'b3em - musz\'ea i\'9c\'e6 do piek\'b3a. Ale ch\'eatnie zabior\'ea ze sob
\'b9 tw\'f3j poca\'b3unek. - Czerwone usta spod maski zbli\'bfy\'b3y si\'ea do mnie i dopiero w poca\'b3un\-ku pozna\'b3em, \'bfe by\'b3a to Maria. Przygarn\'b9\'b3em j\'b9 mocno ramionami, jej pe\'b3ne wargi rozkwita\'b3y jak dojrza\'b3a r\'f3\'bfa. I ju
\'bf ta\'f1czyli\'9cmy, jeszcze z ustami na ustach, przesun\'eali\'9c\-my si\'ea ko\'b3o Pabla, kt\'f3ry z wyrazem rozkochania pochyla\'b3 si\'ea nad swoim tkliwie zawodz\'b9cym saksofonem; promien\-nie i tylko na p\'f3\'b3 przytomnie ogarn\'b9\'b3
nas swym pi\'eaknym, zwierz\'eacym spojrzeniem. Zaledwie jednak przeta\'f1czyli\'9cmy dwadzie\'9ccia krok\'f3w, muzyka urwa\'b3a si\'ea nagle; z \'bfalem wypu\'9cci\'b3em Mari\'ea z obj\'ea\'e6.
\par - Ch\'eatnie zata\'f1czy\'b3bym z tob\'b9 raz jeszcze - powie\-dzia\'b3em oszo\'b3omiony ciep\'b3em jej cia\'b3a - odprowad\'9f mnie kawa\'b3ek, Mario, jestem zakochany w twym pi\'eaknym ramieniu, zostaw mi je jeszcze przez chwil\'ea
! Ale, wiesz, Hermina mnie wezwa\'b3a. Jest w piekle.
\par - Tak sobie pomy\'9cla\'b3am. \'afegnaj, Harry, zachowam ci\'ea w mi\'b3ej pami\'eaci. - \'afegna\'b3a si\'ea. Po\'bfegnaniem, jesieni\'b9, przeznaczeniem pachnia\'b3a ta dojrza\'b3a, rozkwit\'b3a, letnia r\'f3\'bfa.
\par Pobieg\'b3em dalej przez d\'b3ugie korytarze, wype\'b3nione tkliwie rozmarzonym t\'b3umem, w d\'f3\'b3 po schodach do piek\'b3a. Tam, na czarnych jak smo\'b3a \'9ccianach, p\'b3on\'ea\'b3y z\'b3e, jaskrawe lampy, a diabelska kapela gra\'b3
a jak w malignie. Na wysokim barowym sto\'b3ku siedzia\'b3 \'b3adny m\'b3odzieniec we fraku, bez maski; zmierzy\'b3 mnie kr\'f3tkim, szyderczym spojrzeniem. Wir ta\'f1cz\'b9cych przycisn\'b9\'b3 mnie do \'9cciany, oko\'b3o dwudziestu par bawi\'b3o si\'ea
w tym ma\'b3ym pomiesz\-czeniu. Chciwie i z l\'eakiem obserwowa\'b3em wszystkie kobiety, wi\'eakszo\'9c\'e6 by\'b3a jeszcze w maskach, niekt\'f3re u\'9cmiecha\'b3y si\'ea do mnie, ale \'bfadna z nich nie by\'b3a Hermi\-n\'b9. Szyderczo spogl\'b9da\'b3
w moj\'b9 stron\'ea \'f3w pi\'eakny, m\'b3ody cz\'b3owiek z wysoko\'9cci swego barowego sto\'b3ka. My\'9cla\'b3em, \'bfe podczas nast\'eapnej przerwy w ta\'f1cu Hermina przyjdzie i zawo\'b3a mnie. Taniec si\'ea sko\'f1czy\'b3, ale nikt nie przyszed\'b3.
\par Podszed\'b3em do baru, wci\'9cni\'eatego w k\'b9t ma\'b3ej, niskiej salki. Stan\'b9\'b3em obok sto\'b3ka, na kt\'f3rym siedzia\'b3 \'f3w m\'b3o\-dzieniec, i kaza\'b3em poda\'e6 sobie whisky. Pij\'b9c, widzia\'b3em profil m\'b3odego cz\'b3owieka, wygl\'b9
da\'b3 tak znajomo i wdzi\'eacz\-nie jak obraz zamierzch\'b3ych czas\'f3w, cenny dzi\'eaki delikat\-nie pokrywaj\'b9cej go patynie przesz\'b3o\'9cci. Wstrz\'b9sn\'b9\'b3 mn\'b9 dreszcz: to przecie\'bf Herman, m\'f3j przyjaciel z m\'b3odo\'9cci.
\par - Herman! - powiedzia\'b3em nie\'9cmia\'b3o.
\par U\'9cmiechn\'b9\'b3 si\'ea. - Harry? Znalaz\'b3e\'9c mnie?
\par By\'b3a to Hermina, tylko troch\'ea inaczej uczesana i lekko uszminkowana; jej m\'b9dra twarz, wy\'b3aniaj\'b9ca si\'ea z mod\-nego sztywnego ko\'b3nierzyka, wygl\'b9da\'b3a osobliwie i blado, z szerokich, czarnych, frakowych r\'eakaw\'f3w i bia\'b3
ych mankiet\'f3w wysuwa\'b3y si\'ea dziwnie ma\'b3e r\'eace, a z d\'b3ugich czarnych spodni niezwykle drobne stopy w czarno-bia\'b3ych, jedwabnych, m\'easkich skarpetkach.
\par - Czy to kostium, w kt\'f3rym chcesz mnie rozkocha\'e6 w sobie?
\par - Jak dot\'b9d - skin\'ea\'b3a - rozkocha\'b3am w sobie dopiero par\'ea kobiet. Te}{\cf1\cgrid0 raz kolej na ciebie. Wypijmy najpierw kieliszek szampana.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Uczynili\'9cmy to, siedz\'b9c na wysokich barowych tabo\-retach; tymczasem obok ta\'f1czono, a gor\'b9ca, gwa\'b3towna muzyka smyczkowa nasila\'b3a si\'ea coraz bardziej. I jakkol\-wiek Hermina nie zadawa\'b3a sobie w tym kierunku \'bf
ad\-nego trudu, to jednak zakocha\'b3em si\'ea w niej niebawem. Poniewa\'bf mia\'b3a na sobie str\'f3j m\'easki, nie mog\'b3em z ni\'b9 ta\'f1czy\'e6, nie mog\'b3em te\'bf pozwoli\'e6 sobie na \'bfadn\'b9 piesz\-czot\'ea lub natarczywo\'9c\'e6, i chocia
\'bf w tym m\'easkim prze\-braniu robi\'b3a wra\'bfenie dalekiej i oboj\'eatnej, to jednak otacza\'b3a mnie w spojrzeniach, s\'b3owach i gestach wszyst\-kimi urokami swej kobieco\'9cci. A mimo i\'bf nawet jej nie dotkn\'b9\'b3em, ulega\'b3
em jej czarowi, gdy\'bf czar ten tkwi\'b3 w jej roli, by\'b3 hermafrodytyczny. M\'f3wi\'b3a bowiem ze mn\'b9 o Hermanie i o dzieci\'f1stwie, moim i swoim, o latach przed dojrza\'b3o\'9cci\'b9 p\'b3ciow\'b9, kiedy to m\'b3odzie\'f1czy zapa\'b3 mi\'b3
osny ogarnia nie tylko obie p\'b3ci, lecz wszystko - i to co zmys\'b3owe, i to co duchowe - wszystko obdarza czarem kochania i zdolno\'9cci\'b9 ba\'9cniowego przemieniania si\'ea. Zdolno\'9c\'e6 ta powraca niekiedy i w p\'f3\'9f
niejszym wieku, ale tylko u wybranych i poet\'f3w. Hermina zachowywa\'b3a si\'ea zupe\'b3nie jak ch\'b3opak, pali\'b3a papierosy i gaw\'eadzi\'b3a lekko i inteligentnie, cz\'easto w tonie troch\'ea \'bfartobliwie szyder\-czym, ale wszystko by\'b3o przepoj
one erosem, wszystko przekszta\'b3ca\'b3o si\'ea w drodze do moich zmys\'b3\'f3w w roz\-koszne uwodzenie.
\par S\'b9dzi\'b3em, \'bfe znam Hermin\'ea dobrze i dok\'b3adnie, a tym\-czasem tej nocy objawi\'b3a mi si\'ea w zupe\'b3nie nowej po\-staci! Jak delikatnie i niepostrze\'bfenie zarzuca\'b3a na mnie upragnion\'b9 sie\'e6, jak, igraj\'b9
c niby wodna nimfa, podawa\'b3a mi s\'b3odk\'b9 trucizn\'ea do picia!
\par Siedzieli\'9cmy przy barze, gaw\'eadzili\'9cmy i pili\'9cmy szam\-pana. W\'eadrowali\'9cmy przez sale, obserwuj\'b9c, niby szu\-kaj\'b9cy przyg\'f3d odkrywcy, wy\'b3awiali\'9cmy parki i przy\-s\'b3uchiwali\'9cmy si\'ea ich flirtom. Pokazywa\'b3
a mi kobiety, zach\'eacaj\'b9c mnie do ta\'f1czenia z nimi, dawa\'b3a mi rady co do sztuki uwodzenia, jak\'b9 nale\'bfa\'b3oby stosowa\'e6 przy tej czy innej dziewczynie. Wyst\'eapowali\'9cmy jako rywale, przez chwil\'ea szli\'9cmy \'9c
ladem tej samej kobiety, ta\'f1\-czyli\'9cmy z ni\'b9 na przemian, oboje starali\'9cmy si\'ea j\'b9 zdoby\'e6. A przecie\'bf to wszystko by\'b3o tylko igraszk\'b9 masek, tylko gr\'b9 mi\'eadzy nami dwojgiem, gr\'b9, kt\'f3ra splata\'b3a nas \'9cci\'9c
lej ze sob\'b9, rozpala\'b3a bardziej ku sobie. Wszystko by\'b3o ba\'9cni\'b9, wszystko by\'b3o bogatsze o jeden wymiar, g\'b3\'eabsze o jedno znaczenie, by\'b3o igraszk\'b9 i sym\-bolem. Zauwa\'bfyli\'9cmy bardzo \'b3adn\'b9 m\'b3od\'b9 kobiet\'ea, kt
\'f3ra mia\'b3a wygl\'b9d troch\'ea cierpi\'b9cej i niezadowolonej. Herman zata\'f1czy\'b3 z ni\'b9, rozpali\'b3 j\'b9 i znik\'b3 z ni\'b9 w altance szampa\'f1skiej; Hermina opowiada\'b3a mi p\'f3\'9fniej, \'bfe ko\-biet\'ea zdoby\'b3a nie jako m\'ea\'bf
czyzna, ale jako kobieta, lesbijskim czarem. Dla mnie za\'9c ten ca\'b3y rozedrgany d\'9fwi\'eakami gmach, pe\'b3en kipi\'b9cych ta\'f1cem sal, ten upo\-jony t\'b3um masek zmienia\'b3 si\'ea stopniowo w jakie\'9c ob\'b3\'ead\-ne senne widziad\'b3
o raju, kwiat za kwiatem kusi\'b3 mnie swym zapachem, dotyka\'b3em r\'eakoma owocu za owocem, poddaj\'b9c go pr\'f3bie badawczych palc\'f3w, w\'ea\'bfe patrzy\'b3y na mnie uwodzicielsko spoza li\'9cci rzucaj\'b9cych zielony cie\'f1, kwiat lotosu majaczy
\'b3 nad czarnym bagnem, cza\-rodziejskie ptaki wabi\'b3y w ga\'b3\'eaziach, a wszystko wiod\'b3o mnie przecie\'bf tylko do jednego, upragnionego celu, wszystko nape\'b3nia\'b3o now\'b9 t\'easknot\'b9 do tej Jedynej. Prze-ta\'f1czy\'b3
em raz jeden z nieznan\'b9 dziewczyn\'b9, gor\'b9co, zdobywczo porwa\'b3em j\'b9 w wir i sza\'b3, a kiedy tak unosi\-li\'9cmy si\'ea w nierzeczywisto\'9cci, powiedzia\'b3a nagle, \'9cmiej\'b9c si\'ea: - Nie mo\'bfna ci\'ea pozna\'e6. Dzi\'9c wiecz\'f3r by
\'b3e\'9c taki g\'b3upi i nudny. - Pozna\'b3em w niej t\'ea, kt\'f3ra przed paru godzinami nazwa\'b3a mnie \'93starym ramolem\'94. Teraz my\'9c\-la\'b3a, \'bfe ju\'bf mnie ma, ale w nast\'eapnym ta\'f1cu p\'b3on\'b9\'b3em przy innej. Ta\'f1czy\'b3
em dwie godziny albo nawet d\'b3u\'bfej, wszystkie ta\'f1ce, nawet takie, kt\'f3rych nigdy si\'ea nie uczy\'b3em. Co chwil\'ea zjawia\'b3 si\'ea w moim pobli\'bfu u\'9cmie\-chni\'eaty m\'b3odzieniec Herman, kiwa\'b3 mi g\'b3ow\'b9 i znika\'b3 w t\'b3umie.
\par }{\cf1\cgrid0 Podczas tej balowej nocy }{\f1296\cf1\cgrid0 moim udzia\'b3em sta\'b3o si\'ea prze\'bfycie, jakiego nie zna\'b3em w ci\'b9gu pi\'ea\'e6dziesi\'eaciu lat, cho\'e6 zna je ka\'bfdy podlotek i ka\'bfdy student: przygoda zabawy, upojenie wsp\'f3
ln\'b9 uciech\'b9, tajemnica zatracenia si\'ea jednostki w t\'b3umie, }{\i\cf1\cgrid0 unio mystica }{\f1296\cf1\cgrid0 rado\'9cci. Cz\'easto o tym s\'b3ysza\'b3em, zna\'b3a to ka\'bfda s\'b3u\'bf\'b9ca, cz\'easto widzia\'b3em ol\'9c
nienie w oczach opowiadaj\'b9cych i zawsze u\'9cmiecha\'b3em si\'ea do tego na wp\'f3\'b3 pob\'b3a\'bfliwie, na wp\'f3\'b3 zazdro\'9cnie. T\'ea promienno\'9c\'e6 w rozmarzonych oczach wniebowzi\'eatego, wyzwolonego, ten u\'9cmiech i na po\'b3y b\'b3\'ea
dne zamy\'9clenie cz\'b3owieka, kt\'f3ry roztapia si\'ea w upojeniu wsp\'f3lnoty, widzia\'b3em w \'bfyciu po sto razy na szlachetnych i prostac\-kich przyk\'b3adach, u pijanych rekrut\'f3w i marynarzy, a tak\'bfe u wielkich artyst\'f3
w, w entuzjazmie podczas uroczystych spektakli lub u m\'b3odych \'bfo\'b3nierzy wyrusza\-j\'b9cych na wojn\'ea; jeszcze ostatnio podziwia\'b3em, kocha\'b3em i wykpiwa\'b3em z zazdro\'9cci\'b9 u mego przyjaciela Pabla t\'ea promienno\'9c\'e6 i u\'9c
miech wniebowzi\'eatego, gdy szcz\'ea\'9cliwy i upojony muzykowaniem w orkiestrze pochyla\'b3 si\'ea nad swoim saksofonem lub gdy z ekstatycznym zachwytem przygl\'b9da\'b3 si\'ea dyrygentowi, perkusi\'9ccie lub koledze gra\-j\'b9cemu na banjo. Niekiedy my
\'9cla\'b3em, \'bfe taki u\'9cmiech, taka dzieci\'eaca promienno\'9c\'e6 mo\'bfliwe s\'b9 tylko u ca\'b3kiem m\'b3odych ludzi albo u narod\'f3w, kt\'f3re nie pozwalaj\'b9 sobie na zbytni\'b9 indywidualizacj\'ea i zr\'f3\'bfnicowanie jed\-
nostek. Ale dzisiaj, podczas tej b\'b3ogos\'b3awionej nocy, ja sam, wilk stepowy, Harry, promienia\'b3em tym u\'9cmie\-chem, sam p\'b3yn\'b9\'b3em nurtem tego g\'b3\'eabokiego, dzieci\'ea\-cego, ba\'9cniowego szcz\'ea\'9ccia, sam oddycha\'b3em s\'b3
odkim snem i upojeniem wsp\'f3lnoty, muzyki, rytmu, wina i \'bf\'b9dzy; dawniej cz\'easto przys\'b3uchiwa\'b3em si\'ea z szyderst\-wem i politowania godnym poczuciem wy\'bfszo\'9cci wy\-chwalaniu tych dozna\'f1 w relacji o balu, na przyk\'b3ad jakiego\'9c
studenta. Nie by\'b3em ju\'bf sob\'b9, moja osobo\-wo\'9c\'e6 rozpu\'9cci\'b3a si\'ea w upojeniu balowym jak s\'f3l w wo\-dzie. Ta\'f1czy\'b3em z t\'b9 lub ow\'b9 kobiet\'b9, ale by\'b3a to nie tylko ta, kt\'f3r\'b9 trzyma\'b3em w ramionach, kt\'f3rej w
\'b3osy mnie muska\'b3y, kt\'f3rej zapach wch\'b3ania\'b3em, lecz wszyst\-kie inne kobiety, p\'b3yn\'b9ce w tej samej sali, w tym sa\-mym ta\'f1cu, przy tej samej muzyce, kt\'f3rych promienne twarze przesuwa\'b3y si\'ea obok mnie niby wielkie, fantas\-
tyczne kwiaty, wszystkie nale\'bfa\'b3y do mnie i ja nale\'bfa\-\'b3em do wszystkich, wszyscy nale\'bfeli\'9cmy wzajemnie do siebie. A tak\'bfe m\'ea\'bfczy\'9fni nale\'bfeli do tej wsp\'f3lnoty, znajdowa\'b3em si\'ea tak\'bf
e i w nich, i oni nie byli mi obcy, ich u\'9cmiech by\'b3 moim u\'9cmiechem, ich zaloty moimi zalotami i na odwr\'f3t.
\par Tej zimy nowy taniec podbi\'b3 \'9cwiat: fokstrot pod tytu\-\'b3em \'93Yearning\'94. Tego yearninga grano raz po raz i wci\'b9\'bf domagano si\'ea go na nowo, wszyscy byli\'9cmy nim przepo\-jeni i oszo\'b3omieni, wszyscy nucili\'9cmy jego melodi\'ea. Ta
\'f1czy\'b3em bez przerwy, z ka\'bfd\'b9 kobiet\'b9, kt\'f3ra mi si\'ea nawin\'ea\'b3a, z dziewcz\'b9tkami, z m\'b3odymi kobietami w pe\'b3ni rozkwitu, z dojrza\'b3ymi, z \'bfa\'b3o\'9cnie przekwitaj\'b9cymi: wszy\-stkimi by\'b3em zachwycony, u\'9cmiecha
\'b3em si\'ea szcz\'ea\'9cliwy i promienny. A kiedy Pablo, dla kt\'f3rego zawsze by\'b3em tylko po\'bfa\'b3owania godnym nieborakiem, zobaczy\'b3 mnie tak promieniej\'b9cego, oczy jego zab\'b3ys\'b3y szcz\'ea\'9cciem, za\-chwycony zerwa\'b3 si\'ea
ze swego krzes\'b3a w orkiestrze, mocno zad\'b9\'b3 w saksofon, wszed\'b3 na krzes\'b3o, stan\'b9\'b3 wy\-soko i gra\'b3, wydymaj\'b9c policzki, ko\'b3ysa\'b3 si\'ea przy tym wraz z instrumentem op\'eata\'f1czo i rozkosznie w takt yearninga, ja za\'9c
i moja tancerka posy\'b3ali\'9cmy mu ca\'b3uski i \'9cpiewali\'9cmy g\'b3o\'9cno wraz z nim. Ach, pomy\'9cla\'b3em, niech si\'ea dzieje co chce, wreszcie i ja raz jestem szcz\'ea\-\'9c
liwy, promienny, oderwany od samego siebie, jestem bratem Pabla, dzieckiem.
\par Zatraci\'b3em poczucie czasu, nie wiem, ile godzin czy chwil trwa\'b3o to upojne szcz\'ea\'9ccie. Nie zauwa\'bfy\'b3em te\'bf, \'bfe w miar\'ea jak zabawa stawa\'b3a si\'ea gor\'eatsza, wszyscy skupiali si\'ea na coraz cia\'9cniejszej powierzchni. Wi\'ea
kszo\'9c\'e6 go\'9cci ju\'bf wysz\'b3a, w korytarzach zapanowa\'b3a cisza, pogas\'b3y \'9cwiat\'b3a, zamar\'b3 ruch na schodach i w g\'f3rnych salach, po kolei milk\'b3y orkiestry i sz\'b3y do domu; tylko w g\'b3\'f3wnej sali i w piekle szala\'b3
o jeszcze barwne op\'eatanie zabaw\'b9, coraz bardziej przybieraj\'b9c na sile. Poniewa\'bf z Hermin\'b9, jako ch\'b3opcem, nie wolno by\'b3o mi ta\'f1czy\'e6, spotykali\'9cmy si\'ea i pozdrawiali tylko przelotnie, w przerwach mi\'eadzy ta\'f1cami, a w ko
\'f1cu znikn\'ea\'b3a mi ca\'b3kowicie, nie tylko z oczu, ale nawet z my\'9cli. Od pewnego momentu w og\'f3le nie my\'9cla\'b3em. Wyzwolony p\'b3yn\'b9\'b3em w upojnym, tanecz\-nym k\'b3\'eabowisku, dolatywa\'b3y do mnie zapachy, d\'9fwi\'ea
ki, westchnienia i s\'b3owa, obce oczy wita\'b3y mnie i obrzuca\'b3y pal\'b9cymi spojrzeniami, otacza\'b3y mnie obce twarze, usta, policzki, ramiona, piersi i kolana, by\'b3em, niby fala, ko\'b3y\-sany w takt muzyki tam i z powrotem.
\par Ockn\'b9wszy si\'ea na chwil\'ea, zobaczy\'b3em nagle po\'9cr\'f3d pozosta\'b3ych jeszcze go\'9cci, wype\'b3niaj\'b9cych jedn\'b9 z ma\'b3ych sal, w kt\'f3rej wci\'b9\'bf rozlega\'b3a si\'ea muzyka, czarnego pierrota o pomalowanej na bia\'b3o twarzy; \'b3
adna, \'9cwie\'bfa dziewczyna, jedyna z mask\'b9 na twarzy, o zachwycaj\'b9cej figurze, kt\'f3rej w ci\'b9gu ca\'b3ej tej nocy nie widzia\'b3em ani razu. Podczas gdy na innych zna\'e6 by\'b3o p\'f3\'9fn\'b9 por\'ea
, na ich czerwonych rozgrzanych twarzach, na zmi\'eatych kostiumach, pogniecionych ko\'b3nierzach i kryzach, ona by\'b3a \'9cwie\'bfa z bia\'b3\'b9 twarz\'b9 pod mask\'b9, w niepogniecionym kostiumie, z nieskaziteln\'b9 kryz\'b9, bia\'b3ymi koron\-
kowymi mankietami i now\'b9 fryzur\'b9. Ci\'b9gn\'ea\'b3o mnie do niej, obj\'b9\'b3em j\'b9, zacz\'eali\'9cmy ta\'f1czy\'e6, jej pachn\'b9ca kryza \'b3echta\'b3a mnie w podbr\'f3dek, w\'b3osy muska\'b3y policzki, a pr\'ea\'bfne, m\'b3ode cia\'b3
o subtelniej i serdeczniej reagowa\'b3o na moje gesty ni\'bf cia\'b3o jakiejkolwiek innej tancerki w ci\'b9gu tej nocy, wymyka\'b3o mi si\'ea, wyzywa\'b3o i n\'eaci\'b3o igraszk\'b9 do coraz to nowych zbli\'bfe\'f1. I nagle, kiedy ta\'f1cz\'b9c, pochyli
\'b3em si\'ea nad ni\'b9, by ustami poszuka\'e6 jej ust, one u\'9cmiechn\'ea\'b3y si\'ea pob\'b3a\'bfliwie i bardzo znajomo, pozna\'b3em mocny podbr\'f3dek, pozna\'b3em z rado\'9cci\'b9 ple\-cy, r\'eace. By\'b3a to Hermina, ju\'bf nie Herman, przebrana,
\'9cwie\'bfa, lekko uperfumowana i upudrowana. Nasze go\-r\'b9ce wargi spotka\'b3y si\'ea przez chwil\'ea, ca\'b3e jej cia\'b3o po\'bf\'b9\-dliwie i z oddaniem przylgn\'ea\'b3o do mnie, potem ode\-rwa\'b3a usta i ta\'f1czy\'b3a ju\'bf z rezerw\'b9
, jak gdyby umykaj\'b9c przede mn\'b9. Gdy muzyka milk\'b3a, stali\'9cmy, trzymaj\'b9c si\'ea nadal w obj\'eaciach, wok\'f3\'b3 nas podniecone pary klas\-ka\'b3y, tupa\'b3y, krzycza\'b3y, pogania\'b3y wyczerpan\'b9 orkiestr\'ea, aby raz jeszcze powt\'f3
rzy\'b3a yearninga. I nagle wszyscy spostrzegli\'9cmy, \'bfe jest ju\'bf ranek, zobaczyli\'9cmy blady \'9cwit za firankami, poczuli\'9cmy bliski koniec rozkoszy, rado\'9cci, przeczuwali\'9cmy nadchodz\'b9ce znu\'bfenie i raz jeszcze rzucili\'9cmy si\'ea
na o\'9clep, ze \'9cmiechem i rozpacz\'b9 w wir ta\'f1ca, muzyki, w potop \'9cwiat\'b3a, kroczyli\'9cmy szale\'f1czo w takt muzyki, \'9cci\'9cni\'eaci, para przy parze, i raz jeszcze czuli\'9cmy, jak zalewa nas wielka fala szcz\'ea\'9ccia. W tym ta\'f1
cu Hermina poniecha\'b3a swej przewagi, szy\-derstwa i ch\'b3odu - wiedzia\'b3a, \'bfe ju\'bf nie musi niczego robi\'e6, by rozkocha\'e6 mnie w sobie. Nale\'bfa\'b3em do niej. Oddawa\'b3a mi si\'ea w ta\'f1cu, w spojrzeniu, w poca\'b3unku, w u\'9c
miechu. Wszystkie kobiety tej gor\'b9cej nocy, wszy\-stkie, kt\'f3re mnie rozpala\'b3y, wszystkie, do kt\'f3rych si\'ea zaleca\'b3em, wszystkie, na kt\'f3re spogl\'b9da\'b3em z mi\'b3osn\'b9 t\'easknot\'b9, stopi\'b3y si\'ea i sta\'b3y si\'ea jedn\'b9
kobiet\'b9, rozkwita\-j\'b9c\'b9 w moi}{\cf1\cgrid0 ch ramionach.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 D\'b3ugo trwa\'b3 ten weselny taniec. Dwa, trzy razy s\'b3ab\'b3a muzyka, tr\'eabacze odk\'b3adali instrumenty, pianista wsta\-wa\'b3 od fortepianu, pierwszy skrzypek przecz\'b9co po\-trz\'b9sa\'b3 g\'b3ow\'b9, a za ka\'bf
dym razem rozpala\'b3y ich na no\-wo p\'f3\'b3przytomne b\'b3agania ostatnich tancerzy, grali raz jeszcze, grali szybciej, grali op\'eata\'f1czo. Stali\'9cmy splece\-ni u\'9cciskiem, ci\'ea\'bfko dysz\'b9c po ostatnim zach\'b3annym ta\'f1
cu, gdy z hukiem zatrzasn\'ea\'b3o si\'ea wieko fortepianu, nasze znu\'bfone ramiona opad\'b3y, jak ramiona tr\'eabaczy i skrzypk\'f3w; flecista, mrugaj\'b9c oczyma, schowa\'b3 flet do futera\'b3u, otwiera\'b3y si\'ea drzwi, do sali wtargn\'ea\'b3
o zimne powietrze, szatniarze zjawili si\'ea z p\'b3aszczami, a kelner z baru zgasi\'b3 \'9cwiat\'b3o. Wszyscy rozpierzchli si\'ea jak du\-chy, jak widziad\'b3a; tancerze, kt\'f3rzy jeszcze przed chwi\-l\'b9 p\'b3on\'eali \'bfarem, teraz, dygoc\'b9c, w
\'9clizgiwali si\'ea w p\'b3a\-szcze i podnosili ko\'b3nierze. Hermina by\'b3a blada, ale u\'9cmiechni\'eata. Powoli podnios\'b3a ramiona i r\'eakoma od\-garn\'ea\'b3a w\'b3osy do ty\'b3u. W \'9cwietle zaja\'9cnia\'b3a jej pacha, cieniutki, niesko\'f1
czenie delikatny cie\'f1 bieg\'b3 ku zakry\-tej piersi. Zdawa\'b3o mi si\'ea, \'bfe ta ma\'b3a, p\'b3ynna linia cie\-nia skupia niby u\'9cmiech wszystkie uroki i sekrety jej pi\'eaknego cia\'b3a.
\par Stali\'9cmy i patrzyli\'9cmy na siebie, ostatni na parkiecie, ostatni w budynku. Gdzie\'9c na dole s\'b3ycha\'e6 by\'b3o trza\'9c\-niecie drzwiami, brz\'eak t\'b3uczonego szk\'b3a, gubi\'b9cy si\'ea chichot zmieszany z niedobrym, pospiesznym ha\'b3
asem ruszaj\'b9cych samochod\'f3w. Gdzie\'9c w nieokre\'9clonej dali i wysoko\'9cci s\'b3ysza\'b3em rozbrzmiewaj\'b9cy \'9cmiech, niezwykle jasny i weso\'b3y, a mimo to przera\'bfaj\'b9cy i obcy, jakby z kryszta\'b3\'f3
w i lodu, jasny i promienny, ale zimny i nie\-ub\'b3agany. Sk\'b9d te\'bf dolatywa\'b3 ten dziwny, a znany mi \'9cmiech? Nie mog\'b3em sobie przypomnie\'e6.
\par Stali\'9cmy oboje i patrzyli\'9cmy na siebie. Na moment oprzytomnia\'b3em i otrze\'9fwia\'b3em, czu\'b3em, jak ci\'b9\'bfy mi przepocone, wstr\'eatne, wilgotne i ciep\'b3awe ubranie, wi\-dzia\'b3em moje wystaj\'b9ce ze zmi\'eatych i przepoconych mankiet
\'f3w czerwone r\'eace z nabrzmia\'b3ymi \'bfy\'b3ami. Ale natychmiast wszystko zn\'f3w min\'ea\'b3o, zgaszone jednym spojrzeniem Herminy. Pod tym spojrzeniem, kt\'f3rym - jak mi si\'ea zdawa\'b3o - przygl\'b9da\'b3a mi si\'ea moja w\'b3
asna dusza, rozpada\'b3a si\'ea wszelka rzeczywisto\'9c\'e6, nawet rze\-czywisto\'9c\'e6 zmys\'b3owego po\'bf\'b9dania Herminy. Zauroczeni spogl\'b9dali\'9cmy na siebie, spogl\'b9da\'b3a na mnie moja biedna, ma\'b3a duszyczka.
\par - Czy jeste\'9c got\'f3w? - zapyta\'b3a Hermina, przy czym u\'9cmiech jej rozwia\'b3 si\'ea, jak \'f3w cie\'f1 ponad piersi\'b9. Gdzie\'9c daleko i wysoko, w nieznanych pomieszczeniach przebrzmiewa\'b3 \'f3w obcy \'9cmiech.
\par Skin\'b9\'b3em g\'b3ow\'b9. O tak, by\'b3em got\'f3w.
\par Teraz zjawi\'b3 si\'ea w drzwiach muzyk Pablo i promiennie spojrza\'b3 na nas weso\'b3ymi oczyma, kt\'f3re w\'b3a\'9cciwie by\'b3y oczami zwierz\'eacia, ale zwierz\'eace oczy s\'b9 zawsze powa\'bfne, a jego oczy zawsze si\'ea \'9cmia\'b3y i w\'b3a\'9c
nie ich \'9cmiech czyni\'b3 je cz\'b3owieczymi. Skin\'b9\'b3 na nas z ca\'b3\'b9 swoj\'b9 serdeczn\'b9 \'bfyczliwo\'9cci\'b9. Mia\'b3 na sobie barwn\'b9 jedwabn\'b9 bon\'bfurk\'ea z czerwonymi wy\'b3ogami, z kt\'f3rej wyziera\'b3 przepocony ko\'b3
nierzyk; jego zm\'eaczona, blada twarz wydawa\'b3a si\'ea dziwnie zwi\'ead\'b3a i zszarza\'b3a, ale b\'b3yszcz\'b9ce, czarne oczy \'b3agodzi\'b3y to wra\'bfenie. One r\'f3wnie\'bf przy\'e6miewa\'b3y rze\-czywisto\'9c\'e6, one r\'f3wnie\'bf czarowa\'b3y.
\par Poszli\'9cmy za jego skinieniem, a przed drzwiami po\-wiedzia\'b3 do mnie cicho: - Bracie, Harry, zapraszam pana na ma\'b3e posiedzonko. Wst\'eap tylko dla ob\'b3\'b9ka\-nych, p\'b3aci si\'ea rozumem. Czy jest pan got\'f3w? - Zno\-wu skin\'b9\'b3em g\'b3
ow\'b9.
\par Mi\'b3y ch\'b3opak! Delikatnie i troskliwie wzi\'b9\'b3 nas pod rami\'ea, Hermin\'ea z prawej strony, mnie z lewej, i po\-prowadzi\'b3 pi\'eatro wy\'bfej do ma\'b3ego, okr\'b9g\'b3ego pokoju, o\'9cwietlonego z g\'f3ry niebieskawym \'9cwiat\'b3
em i prawie zupe\'b3nie pustego; nie by\'b3o tam nic pr\'f3cz ma\'b3ego, okr\'b9g\-\'b3ego stolika i trzech krzese\'b3, na kt\'f3rych usiedli\'9cmy.
\par Gdzie byli\'9cmy? Czy \'9cni\'b3em? Czy by\'b3em w domu? Czy siedzia\'b3em w samochodzie i jecha\'b3em? Nie, siedzia\'b3em w niebiesko o\'9cwietlonym, okr\'b9g\'b3ym pokoju, w rozrze\-dzonej atmosferze, w jakiej\'9c
warstwie bardzo nieszczelnej rzeczywisto\'9cci. Dlaczego Hermina jest taka blada? Dla\-czego Pablo m\'f3wi tak du\'bfo? Czy to aby nie ja zmusza\'b3em go do m\'f3wienia, czy to nie ja przez niego m\'f3wi\'b3em? Czy\'bf
z jego czarnych oczu, podobnie jak z szarych oczu Herminy, nie spogl\'b9da\'b3a na mnie tylko moja w\'b3asna dusza, ten zagubiony, strwo\'bfony ptak?
\par Przyjaciel Pablo patrzy\'b3 na nas z ca\'b3\'b9 swoj\'b9 poczciw\'b9 i troch\'ea ceremonialn\'b9 serdeczno\'9cci\'b9, m\'f3wi\'b3 du\'bfo i d\'b3ugo. On, kt\'f3rego nigdy nie s\'b3ysza\'b3em m\'f3wi\'b9cego potoczy\'9ccie, kt\'f3rego nie interesowa\'b3a
\'bfadna dysputa, \'bfadne sformu\'b3o\-wanie i kt\'f3remu ledwie przyznawa\'b3em zdolno\'9c\'e6 my\'9clenia, m\'f3wi\'b3 teraz swym dobrym, ciep\'b3ym g\'b3osem p\'b3ynnie i bezb\'b3\'eadnie.
\par - Przyjaciele, zaprosi\'b3em was na spektakl, kt\'f3rego Harry od dawna pragn\'b9\'b3, o kt\'f3rym od dawna marzy\'b3. Jest troch\'ea p\'f3\'9fno i prawdopodobnie jeste\'9cmy wszyscy troch\'ea zm\'ea
czeni. Dlatego najpierw odpoczniemy tutaj nieco i posilimy si\'ea.
\par Z wn\'eaki w \'9ccianie wyj\'b9\'b3 trzy kieliszki i ma\'b3\'b9, \'9cmiesz\-n\'b9 buteleczk\'ea, wyj\'b9\'b3 te\'bf ma\'b3e, egzotyczne pude\'b3ko z kolorowego drewna, nala\'b3 z butelki trzy kieliszki do pe\'b3na, wyci\'b9gn\'b9\'b3 z pude\'b3
ka trzy cienkie, d\'b3ugie, \'bf\'f3\'b3te papierosy, wydoby\'b3 z kieszeni jedwabnej bluzy zapal\-niczk\'ea i poda\'b3 nam ogie\'f1. Ka\'bfde z nas, siedz\'b9c wygod\-nie w fotelu, pali\'b3o teraz powoli papierosa, z kt\'f3rego dym by\'b3 tak g\'ea
sty jak dym kadzid\'b3a; pili\'9cmy ma\'b3ymi, powolnymi \'b3ykami cierpko-s\'b3odki, przedziwnie obco i nieznajomie smakuj\'b9cy nap\'f3j, kt\'f3ry rzeczywi\'9ccie dzia\-\'b3a\'b3 niezwykle o\'bfywczo i uszcz\'ea\'9cliwiaj\'b9co, jak gdyby nape\'b3nia
\'b3 nas gazem i powodowa\'b3 utrat\'ea ci\'ea\'bfaru cia\'b3a. Siedzieli\'9cmy tak, palili\'9cmy powoli papierosy, poci\'b9gali\'9c\-my z kieliszk\'f3w, czuli\'9cmy si\'ea lekko i ogarnia\'b3a nas weso\'b3o\'9c\'e6. Wtem odezwa\'b3 si\'ea Pablo swym ciep
\'b3ym, st\'b3u\-mionym g\'b3osem:
\par - Wielka to dla mnie rado\'9c\'e6, drogi Harry, \'bfe mog\'ea dzi\'9c pana ugo\'9cci\'e6. Nieraz ju\'bf panu \'bfycie obrzyd\'b3o, stara\'b3 si\'ea pan st\'b9d wydosta\'e6, prawda? T\'easkni pan za tym, \'bfeby zostawi\'e6 t\'ea epok\'ea, ten \'9cwiat, t
\'ea rzeczywisto\'9c\'e6 i przenie\'9c\'e6 si\'ea w inn\'b9, bardziej panu odpowiadaj\'b9c\'b9, w \'9cwiat bez czasu. Niech pan to zrobi, drogi przyjacielu, zach\'eacam pana do tego. Pan przecie\'bf wie, gdzie jest ukryty ten inny \'9cwiat, kt\'f3
rego pan szuka, i wie pan, \'bfe jest to \'9cwiat pa\'f1skiej w\'b3asnej duszy. Tylko w pa\'f1skim wn\'eatrzu \'bfyje ta inna rzeczywisto\'9c\'e6, za kt\'f3r\'b9 pan t\'easkni. Nie mog\'ea panu da\'e6 niczego, co by nie istnia\'b3o ju\'bf w panu, nie mog
\'ea panu otworzy\'e6 innej galerii obraz\'f3w pr\'f3cz galerii pa\'f1skiej duszy. Nie mog\'ea panu da\'e6 niczego pr\'f3cz sposobno\'9cci, bod\'9fca i klucza. Pomagam panu ujawni\'e6 jego w\'b3asny \'9cwiat, to wszystko.
\par Si\'eagn\'b9\'b3 zn\'f3w do kieszeni swej barwnej bluzki i wyci\'b9g\-n\'b9\'b3 z niej okr\'b9g\'b3e lusterko kieszonkowe.
\par }{\cf1\cgrid0 - Niech pan s}{\f1296\cf1\cgrid0 pojrzy: tak pan dotychczas widzia\'b3 sa\-mego siebie!
\par Podsun\'b9\'b3 mi lusterko pod oczy (przypomnia\'b3 mi si\'ea dziecinny wierszyk: }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Zwierciade\'b3ko, powiedz przecie) }{\f1296\cf1\cgrid0 i zo\-baczy\'b3em, nieco zamazany i zachmurzony, niesamowity, poruszaj\'b9cy si\'ea, dzia\'b3aj
\'b9cy i fermentuj\'b9cy sam w sobie obraz: siebie samego, Harry'ego Hallera, a wewn\'b9trz, w tym Harrym, wilka stepowego, p\'b3ochliwego, pi\'eaknego, ale ob\'b3\'eadnie i l\'eakliwie patrz\'b9cego, z oczyma \'bfarz\'b9cymi si\'ea b\'b9d\'9f wrogo, b
\'b9d\'9f smutno, a ca\'b3a ta wilcza posta\'e6 przep\'b3ywa\'b3a przez Harry'ego w nieustannym ruchu, po\-dobnie jak w rzece dop\'b3yw o innej barwie m\'b9ci wod\'ea i \'bf\'b3obi dno, walcz\'b9c bole\'9cnie; nurty po\'bferaj\'b9 si\'ea na\-wzajem, pe
\'b3ne niezaspokojonej t\'easknoty za w\'b3asnym kszta\'b3tem. Smutno, smutno patrzy\'b3 na mnie swymi pi\'eak\-nymi, p\'b3ochliwymi oczyma p\'b3ynny, na wp\'f3\'b3 ukszta\'b3to\-wany wilk.
\par - A wi\'eac tak widzia\'b3 pan samego siebie - powt\'f3rzy\'b3 Pablo \'b3agodnie i schowa\'b3 lusterko do kieszeni. Wdzi\'eaczny zamkn\'b9\'b3em oczy i umacza\'b3em usta w eliksirze.
\par - My\'9cl\'ea, \'bfe wypocz\'eali\'9cmy - rzek\'b3 Pablo - pokrzepili\'9c\-my si\'ea i pogaw\'eadzili\'9cmy sobie. A je\'9cli nie czujecie si\'ea zm\'eaczeni, to zaprowadz\'ea was teraz do mojej panoramy i poka\'bf\'ea wam m\'f3j teatrzyk. Zgoda?
\par Wstali\'9cmy, Pablo, u\'9cmiechaj\'b9c si\'ea, szed\'b3 naprz\'f3d, ot\-worzy\'b3 jakie\'9c drzwi, odsun\'b9\'b3 zas\'b3on\'ea i oto znale\'9fli\'9cmy si\'ea w p\'f3\'b3kolistym korytarzu teatralnym, dok\'b3adnie w \'9crod\-ku, sk\'b9d \'b3ukiem rozchodzi
\'b3 si\'ea w obie strony kr\'eaty korytarz obok nieprawdopodobnie wielu w\'b9skich drzwi\-czek, prowadz\'b9cych do l\'f3\'bf.
\par - To jest nasz teatr - o\'9cwiadczy\'b3 Pablo - weso\'b3y teatr, mam nadziej\'ea, \'bfe znajdziecie tu wiele rzeczy do \'9cmiechu. - Za\'9cmia\'b3 si\'ea przy tym g\'b3o\'9cno; by\'b3o to tylko par\'ea d\'9fwi\'ea\-k\'f3w, ale przeszy\'b3y mnie na wskro
\'9c, by\'b3 to zn\'f3w ten cienki, niesamowity \'9cmiech, kt\'f3ry ju\'bf przedtem doszed\'b3 mnie z g\'f3ry.
\par - M\'f3j teatrzyk ma tyle drzwi do l\'f3\'bf, ile tylko ze\-chcecie... dziesi\'ea\'e6 albo sto, albo tysi\'b9c, i za ka\'bfdymi z nich czeka was to, czego w\'b3a\'9cnie szukacie. To \'b3adny gabinet portret\'f3w, drogi przyjacielu, ale na nic by si\'ea
panu nie zda\'b3o przebiec go. Zahamowa\'b3oby pana i o\'9cle\-pi\'b3o to, co pan przywyk\'b3 nazywa\'e6 swoj\'b9 osobowo\'9cci\'b9. Niew\'b9tpliwie odgad\'b3 pan ju\'bf dawno, \'bfe przezwyci\'ea\-\'bfenie czasu, wyzwolenie od rzeczywisto\'9cci i ca\'b3
a pa\'f1\-ska t\'easknota, jakkolwiek by j\'b9 pan nazwa\'b3, nie oznacza niczego innego jak pragnienie pozbycia si\'ea pa\'f1skiej tak zwanej osobowo\'9cci. Jest ona bowiem tym wi\'eazie\-niem, w kt\'f3rym pan tkwi. I gdyby pan wszed\'b3
do teatru taki, jakim pan jest, to widzia\'b3by pan wszystko oczyma Harry'ego, wszystko przez stare okulary wilka stepowego. Dlatego zosta\'b3 pan zaproszony, aby si\'ea po\-zby\'e6 tych okular\'f3w i \'b3askawie z\'b3o\'bfy\'e6 t\'ea tak bardzo czcigodn
\'b9 osobowo\'9c\'e6 w szatni, gdzie na \'bfyczenie w ka\'bf\-dej chwili b\'eadzie zn\'f3w do pa\'f1skiej dyspozycji. Ten \'b3adny wiecz\'f3r taneczny, }{\i\cf1\cgrid0 Traktat o wilku stepowym, }{\f1296\cf1\cgrid0 a w ko\'f1cu szczypta \'9crodka podniecaj
\'b9cego, kt\'f3ry w\'b3a\-\'9cnie za\'bfyli\'9cmy, powinny by\'b3y pana dostatecznie przy\-gotowa\'e6. Pan, Harry, po z\'b3o\'bfeniu w garderobie pa\'f1\-skiej cennej osobowo\'9cci, b\'eadzie mia\'b3 do dyspozycji lew\'b9 stron\'ea teatru, Hermina praw
\'b9, a w \'9crodku b\'ea\-dziecie si\'ea mogli spotyka\'e6 wedle \'bfyczenia. Prosz\'ea, Hermino, id\'9f na razie za kurtyn\'ea, chcia\'b3bym najpierw wprowadzi\'e6 Harry'ego.
\par Hermina znikn\'ea\'b3a, id\'b9c w praw\'b9 stron\'ea ko\'b3o olbrzy\-miego lustra, kt\'f3re zajmowa\'b3o ca\'b3\'b9 tyln\'b9 \'9ccian\'ea, od pod\-\'b3ogi a\'bf po sklepienie.
\par - Tak, Harry, a teraz pan p\'f3jdzie ze mn\'b9 i prosz\'ea by\'e6 w dobrym nastroju. Celem ca\'b3ej tej imprezy jest wprowa\-dzi\'e6 pana w dobry humor, nauczy\'e6 pana \'9cmia\'e6 si\'ea... mam nadziej\'ea, \'bfe mi pan to u\'b3atwi. Pan si\'ea przecie
\'bf dobrze czuje? Nieprawda\'bf? Czy pan nie boi si\'ea przypadkiem? A wi\'eac dobrze, bardzo dobrze. Teraz wejdzie pan bez obaw i z prawdziw\'b9 przyjemno\'9cci\'b9 do naszego \'9cwiata u\'b3udy, pope\'b3niwszy, zgodnie ze zwyczajem, ma\'b3
e pozorne samob\'f3jstwo.
\par Zn\'f3w wyci\'b9gn\'b9\'b3 ma\'b3e kieszonkowe lusterko i podsun\'b9\'b3 mi je przed oczy. I znowu spojrza\'b3 na mnie ob\'b3\'b9kany, chmurny Harry, przez kt\'f3rego przep\'b3ywa\'b3a zmagaj\'b9ca si\'ea ze sob\'b9 posta\'e6
wilka, obraz dobrze mi znany i na\-prawd\'ea niesympatyczny; jego zniszczenie nie mog\'b3o mi sprawi\'e6 przykro\'9cci.
\par - To zb\'eadne ju\'bf lustrzane odbicie zetrze pan teraz, drogi przyjacielu, to wszystko. Wystarczy, \'bfeby pan, je\'9cli pa\'f1ski humor na to pozwoli, przyjrza\'b3 si\'ea temu obrazowi ze szczerym \'9c
miechem. Jest pan tutaj w szkole humoru, ma pan nauczy\'e6 si\'ea \'9cmia\'e6. Ot\'f3\'bf wszelki humor wy\'bfszego rz\'eadu zaczyna si\'ea od tego, \'bfe nie bierze si\'ea ju\'bf powa\'bfnie w\'b3asnej osoby.
\par Uparcie wpatrywa\'b3em si\'ea w zwierciade\'b3ko, w kt\'f3rym wilk Harry wyczynia\'b3 swoje harce. W pewnej chwili co\'9c we mnie drgn\'ea\'b3o, g\'b3\'eaboko, cicho, lecz bole\'9cnie, co\'9c jak wspomnienie, nostalgia, jak \'bfal. Potem ten lekki niepok
\'f3j ust\'b9pi\'b3 nowemu uczuciu, podobnemu do tego, jakiego doznajemy, gdy ze znieczulonej kokain\'b9 szcz\'eaki usunie si\'ea chory z\'b9b, uczucie ulgi z g\'b3\'eabokim odetchni\'eaciem, a jednocze\'9cnie zdziwieniem, \'bfe to wcale nie bola\'b3
o. A do tego uczucia przy\'b3\'b9czy\'b3a si\'ea nowa weso\'b3o\'9c\'e6 i potrzeba \'9cmiechu, kt\'f3rej nie mog\'b3em si\'ea oprze\'e6; parskn\'b9\'b3em wi\'eac jakim\'9c wyzwalaj\'b9cym \'9cmiechem.
\par M\'eatne odbicie w lustrze drgn\'ea\'b3o i zgas\'b3o; ma\'b3a, okr\'b9g\'b3a tafla lustrzana sta\'b3a si\'ea nagle jakby przepalona, szara, chropowata i nieprzezroczysta. Pablo ze \'9cmiechem wy\-rzuci\'b3 skorup\'ea; tocz\'b9c si\'ea, zgin\'ea\'b3a gdzie
\'9c na pod\'b3odze nie ko\'f1cz\'b9cego si\'ea korytarza.
\par - Dobrze, Harry - zawo\'b3a\'b3 Pablo - nauczysz si\'ea je\-szcze \'9cmia\'e6 jak nie\'9cmiertelni. Teraz nareszcie zabi\'b3e\'9c wilka stepowego. Tego nie da si\'ea zrobi\'e6 brzytw\'b9. Pil\-nuj, \'bfeby ju\'bf nie o\'bfy\'b3! Zaraz b\'eadziesz m\'f3g
\'b3 opu\'9cci\'e6 g\'b3upi\'b9 rzeczywisto\'9c\'e6. Przy najbli\'bfszej sposobno\'9cci wy\-pijemy bruderszaft, nigdy jeszcze, m\'f3j drogi, nie podo\-ba\'b3e\'9c mi si\'ea tak, jak dzi\'9c. A je\'9cli b\'eadzie ci na tym zale\'bfa\'b3o, to b\'ea
dziemy mogli te\'bf ze sob\'b9 pofilozofowa\'e6, podyskutowa\'e6 i porozmawia\'e6 o muzyce, o Mozarcie, Glucku, Platonie i Goethem - ile tylko dusza zaprag\-nie. Zrozumiesz teraz, dlaczego przedtem by\'b3o to nie\-mo\'bfliwe. Mam nadziej\'ea, \'bfe ci si
\'ea uda i \'bfe na dzi\'9c po-zb\'eadziesz si\'ea wilka stepowego. Twoje samob\'f3jstwo nie jest bowiem ostateczne; jeste\'9cmy tu w teatrze magicz\-nym, tu s\'b9 tylko wizje, nie ma rzeczywisto\'9cci. Wyszu\-kaj sobie \'b3adne i weso\'b3e obrazy i poka
\'bf, \'bfe nie jeste\'9c ju\'bf zakochany we w\'b3asnej w\'b9tpliwej osobowo\'9cci! Gdy\-by\'9c jednak mimo wszystko pragn\'b9\'b3 j\'b9 odzyska\'e6, to wy\-starczy ci spojrze\'e6 w lustro, kt\'f3re ci teraz poka\'bf\'ea. Znasz chyba stare przys\'b3
owie: \'93Jedno zwierciade\'b3ko w r\'eaku jest lepsze od dw\'f3ch na \'9ccianie\'94. Haha! - Zn\'f3w za\'9cmia\'b3 si\'ea pi\'eaknie i przera\'bfaj\'b9co. - No tak, a teraz pozostaje do spe\'b3nienia ju\'bf tylko ma\'b3a, weso\'b3a ceremonijka. Odrzuci
\'b3e\'9c okulary osobowo\'9cci, chod\'9f wi\'eac i sp\'f3jrz raz w prawdziwe lustro! Ubawisz si\'ea!
\par W\'9cr\'f3d \'9cmiechu i ma\'b3ych, zabawnych gest\'f3w czu\'b3o\'9cci obr\'f3ci\'b3 mnie w ten spos\'f3b, \'bfe stan\'b9\'b3em naprzeciw ol\-brzymiego \'9cciennego zwierciad\'b3a. Zobaczy\'b3em w nim swoje odbicie.
\par Przez kr\'f3tk\'b9 chwil\'ea widzia\'b3em znanego mi ju\'bf Harry'ego, tylko \'bfe z niezwykle weso\'b3\'b9, jasn\'b9, roze\'9cmian\'b9 twarz\'b9. Lecz zaledwie zd\'b9\'bfy\'b3em go pozna\'e6, rozpad\'b3 si\'ea, a wy\'b3oni\'b3a si\'ea z niego druga posta
\'e6, trzecia, dziesi\'b9ta, dwudziesta, wreszcie ca\'b3e olbrzymie zwierciad\'b3o zaroi\'b3o si\'ea od Harrych czy te\'bf od cz\'b9stek Harry'ego, od niezli\-czonych Harrych, z kt\'f3rych ka\'bfdego widzia\'b3em i pozna\-wa\'b3
em tylko przez mgnienie oka. Kilku z tych licznych Harrych by\'b3o w moim wieku, kilku by\'b3o starszych, kilku s\'eadziwych, inni byli zupe\'b3nie m\'b3odzi: m\'b3odzie\'f1cy, ch\'b3op\-cy, uczniacy, smarkacze, dzieci. Pi\'ea\'e6dziesi\'eacioletni i dwu
\-dziestoletni, trzydziestoletni i pi\'eacioletni, powa\'bfni i wese\-li, godni i \'9cmieszni, dobrze ubrani, obszarpani, a tak\'bfe ca\'b3kiem nadzy, \'b3ysi i d\'b3ugow\'b3osi biegali i skakali bez\'b3adnie, a wszyscy byli mn\'b9, ka\'bfdego dostrzega
\'b3em i poznawa\'b3em b\'b3yskawicznie, a potem wszyscy znikali, rozpraszali si\'ea na wszystkie strony, na lewo, na prawo, biegli w g\'b3\'b9b lustra i z niego wybiegali. Jeden z nich, m\'b3ody, elegancki ch\'b3opak, \'9cmiej\'b9c si\'ea, skoczy\'b3
Pablowi w ramiona, u\'9ccisn\'b9\'b3 go i uciek\'b3 z nim. A inny, kt\'f3ry szczeg\'f3lnie mi si\'ea podoba\'b3, \'b3adny, uroczy szesnasto- czy siedemnastoletni ch\'b3opiec wpad\'b3 jak b\'b3yskawica do korytarza, chciwie czyta\'b3
napisy na drzwiach. Pobieg\'b3em za nim, zatrzyma\'b3 si\'ea przed jednymi, na kt\'f3rych przeczyta\'b3em nast\'eapuj\'b9cy napis:
\par }{\i\cf1\cgrid0
\par }\trowd \trqc\trgaph70\trleft-70\trbrdrt\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr\brdrs\brdrw10 \trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10 \trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt
\brdrs\brdrw10 \clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth3402 \cellx3332\pard\plain \s6\qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\widctlpar\intbl\faauto\outlinelevel5\adjustright\rin0\lin0 \cbpat8
\i\fs24\cf1\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296 Wszystkie dziewcz\'eata s\'b9 twoje
\par }\pard\plain \s5\qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\widctlpar\intbl\faauto\outlinelevel4\adjustright\rin0\lin0 \i\fs24\cf1\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296 Wrzu\'e6 jedn\'b9 mark\'ea\cell }\pard\plain
\ql \li0\ri0\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\i\cf1\cgrid0 \trowd \trqc\trgaph70\trleft-70\trbrdrt\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr\brdrs\brdrw10
\trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10 \trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt\brdrs\brdrw10 \clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth3402 \cellx3332\row
}\pard \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 {\i\cf1\cgrid0
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Uroczy ch\'b3opak jednym susem wspi\'b9\'b3 si\'ea w g\'f3r\'ea, g\'b3ow\'b9 naprz\'f3d sam rzuci\'b3 si\'ea w otw\'f3r na pieni\'b9dze i znikn\'b9\'b3 za drzwiami.
\par Znikn\'b9\'b3 r\'f3wnie\'bf Pablo, zdawa\'b3o si\'ea, \'bfe i lustro znikn\'ea\'b3o, a z nim razem wszystkie niezliczone postacie Harry'ego. Czu\'b3em, \'bfe jestem teraz pozostawiony samemu sobie i teatrowi, i z ciekawo\'9cci\'b9 szed\'b3em, mijaj\'b9
c kolejne drzwi, na kt\'f3rych odczytywa\'b3em jakie\'9c s\'b3owa, jak\'b9\'9c przy\-n\'eat\'ea, jak\'b9\'9c obietnic\'ea.
\par Poci\'b9gn\'b9\'b3 mnie }{\cf1\cgrid0 napis:
\par }{\i\cf1\cgrid0
\par }\pard \qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 \cbpat8 {\i\f1296\cf1\cgrid0 Hej\'bfe na weso\'b3e \'b3owy
\par }\pard\plain \s6\qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\widctlpar\intbl\faauto\outlinelevel5\adjustright\rin0\lin0 \cbpat8 \i\fs24\cf1\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {Wielkie polowanie na samochody\cell }\pard\plain
\ql \li0\ri0\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\i\cf1\cgrid0 \trowd \trqc\trgaph70\trleft-70\trbrdrt\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr\brdrs\brdrw10
\trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10 \trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt\brdrs\brdrw10 \clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth3402 \cellx3332\row
}\pard \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 {\i\cf1\cgrid0
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Otworzy\'b3em w\'b9skie drzwi i wszed\'b3em do \'9crodka. Co\'9c gwa\'b3townie wci\'b9gn\'ea\'b3o mnie w g\'b3o\'9cny i pe\'b3en podniecenia \'9cwiat. Ulicami p\'eadzi\'b3y samochody, po cz\'ea\'9cci opancerzone, i urz\'b9dza\'b3
y polowanie na pieszych, mia\'bfd\'bfy\'b3y i unicestwia\-\'b3y, rozgniataj\'b9c o mury dom\'f3w. Zrozumia\'b3em od razu: by\'b3a to walka mi\'eadzy lud\'9fmi a maszynami, od dawna przygoto\-wywana, d\'b3ugo oczekiwana, d\'b3ugo ze strachem przewidy\-
wana i wreszcie doprowadzona do wybuchu. Wsz\'eadzie le\'bfa\'b3y cia\'b3a zabitych i poszarpanych, wsz\'eadzie potrzaskane, pogi\'eate, na wp\'f3\'b3 spalone samochody, nad opustosza\'b3ym pobojowiskiem kr\'b9\'bfy\'b3y samoloty; z wielu dach\'f3
w i okien tak\'bfe i do nich strzelano ze strzelb i karabin\'f3w maszyno\-wych. Dzikie, wspaniale podniecaj\'b9ce afisze o wielkich, p\'b3on\'b9cych jak pochodnie literach, rozlepione na wszystkich murach, nawo\'b3ywa\'b3y nar\'f3d, by wreszcie uj\'b9\'b3
si\'ea za lud\'9fmi przeciw maszynom, by wreszcie pozabija\'b3 t\'b3ustych, pi\'eaknie ubranych, pachn\'b9cych bogaczy, kt\'f3rzy za pomoc\'b9 maszyn wyciskaj\'b9 t\'b3uszcz z bli\'9fnich, by pozabija\'b3 ich wreszcie wraz z wielkimi, kaszl\'b9cymi, w
\'9cciekle warcz\'b9cymi, diabelnie turkocz\'b9cymi samochodami, by wreszcie podpali\'b3 fabryki i sponiewieran\'b9 ziemi\'ea nieco uprz\'b9tn\'b9\'b3 i wyludni\'b3, aby zn\'f3w mog\'b3a rosn\'b9\'e6 trawa, by zakurzony \'9cwiat cementu m\'f3g\'b3
znowu sta\'e6 si\'ea czym\'9c takim jak las, \'b3\'b9ka, pastwisko, strumyk i moczar. Natomiast inne plakaty, cudownie namalowane, wspaniale wystylizowane, utrzymane w deli\-katniejszych, mniej jarmarcznych barwach, nies\'b3ychanie m\'b9
drze i inteligentnie zredagowane, w przeciwie\'f1stwie do tamtych plakat\'f3w wzruszaj\'b9co ostrzega\'b3y ludzi posiadaj\'b9\-cych i zamo\'bfnych przed gro\'bf\'b9cym chaosem i anarchi\'b9, przedstawia\'b3y w spos\'f3b naprawd\'ea rozczulaj\'b9cy b\'b3
ogos\'b3a\-wie\'f1stwo porz\'b9dku, pracy, w\'b3asno\'9cci, kultury i prawa, wychwala\'b3y maszyny jako najwi\'eakszy i najnowszy wynala\-zek cz\'b3owieka, dzi\'eaki kt\'f3remu ludzie stan\'b9 si\'ea bogami. Z zadum\'b9 i podziwem czyta\'b3
em te plakaty, zar\'f3wno czerwone, jak i zielone, bajecznie dzia\'b3a\'b3a na mnie ich p\'b3omienna wymowa, ich zniewalaj\'b9ca logika, mia\'b3y racj\'ea; g\'b3\'eaboko przekonany stawa\'b3em to przed jednym, to przed drugim, aczkolwiek przeszkadza\'b3
a mi w tym do\'9c\'e6 ostra strzelanina dooko\'b3a. No c\'f3\'bf, sprawa zasadnicza by\'b3a jasna: toczy\'b3a si\'ea wojna, gwa\'b3towna, rasowa i niezwykle sympaty\-czna, w kt\'f3rej nie chodzi\'b3o o cesarza, republik\'ea, granice, chor\'b9
gwie i barwy, i tym podobne raczej dekoracyjne i teatralne rekwizyty, a w gruncie rzeczy o \'b3ajdactwa, lecz taka wojna, w kt\'f3rej ka\'bfdy, kt\'f3remu by\'b3o zbyt duszno na \'9cwiecie i kt\'f3remu \'bfycie niezbyt ju\'bf smakowa\'b3o, dawa\'b3
dobitny wyraz swemu niezadowoleniu i d\'b9\'bfy\'b3 do zapocz\'b9t\-kowania powszechnego zniszczenia tego cywilizowanego \'9cwiata blichtru. Widzia\'b3em, jak \'bf\'b9dza niszczenia i mordo\-wania jasno i \'9cmia\'b3o wyziera\'b3a z roze\'9c
mianych oczu, a i we mnie rozkwita\'b3y wysoko i bujnie te czerwone, dzikie kwiaty, a oczy te\'bf si\'ea \'9cmia\'b3y. Z rado\'9cci\'b9 w\'b3\'b9czy\'b3em si\'ea do walki.
\par Najpi\'eakniejsze jednak ze wszystkiego by\'b3o to, \'bfe nagle ko\'b3o mnie zjawi\'b3 si\'ea m\'f3j kolega szkolny Gustaw, kt\'f3ry od dziesi\'b9tek lat znik\'b3 mi z oczu, niegdy\'9c najniesforniejszy, najsilniejszy i najbardziej \'bf\'b9dny \'bf
ycia z wszystkich przyja\-ci\'f3\'b3 mego wczesnego dzieci\'f1stwa. Serce mi si\'ea \'9cmia\'b3o, \'bfe mruga do mnie swymi jasnoniebieskimi oczyma. Skin\'b9\'b3 na mnie, ja za\'9c natychmiast pod\'b9\'bfy\'b3em za nim z rado\'9cci\'b9.
\par - Bo\'bfe drogi, Gustaw - zawo\'b3a\'b3em uszcz\'ea\'9cliwiony - \'bfe te\'bf zn\'f3w ci\'ea mog\'ea ogl\'b9da\'e6! Kim teraz jeste\'9c?
\par Roze\'9cmia\'b3 si\'ea z niezadowoleniem, zupe\'b3nie jak za ch\'b3opi\'eacych lat.
\par - Och, bydlaku, czy od razu musisz stawia\'e6 pytania i gl\'eadzi\'e6? Jestem profesorem teologii, je\'9cli chcesz wie\-dzie\'e6, ale teraz na szcz\'ea\'9ccie nie ma ju\'bf teologii, m\'f3j ch\'b3opcze, tylko wojna. No, chod\'9f!
\par Gustaw zastrzeli\'b3 kierowc\'ea ci\'ea\'bfar\'f3wki, kt\'f3ra sapi\'b9c, w\'b3a\'9cnie jecha\'b3a wprost na nas; zwinny jak ma\'b3pa wskoczy\'b3 do wozu, zatrzyma\'b3 go i kaza\'b3 mi wsi\'b9\'9c\'e6, po czym w piekielnym tempie, w\'9cr\'f3d karabin
owych kul i prze\-wracanych samochod\'f3w, pomkn\'eali\'9cmy przez miasto i przedmie\'9ccia.
\par - Czy jeste\'9c po stronie fabrykant\'f3w? - spyta\'b3em mego przyjaciela.
\par - Ach, to rzecz gustu, zastanowimy si\'ea nad tym za miastem. Albo nie, poczekaj, jestem raczej za tym, \'bfeby\'9c\-my wybrali tamt\'b9 parti\'ea, chocia\'bf w gruncie rzeczy jest to w\'b3a\'9cciwie zupe\'b3nie oboj\'eatne. Jestem teologiem, a m\'f3
j przodek, Luter, swego czasu pomaga\'b3 ksi\'b9\'bf\'eatom i boga\-czom przeciw ch\'b3opom, skorygujemy to teraz troch\'ea. Marny w\'f3z, miejmy nadziej\'ea, \'bfe wytrzyma jeszcze tych par\'ea kilometr\'f3w!
\par Szybko jak wicher, z trzaskiem i ha\'b3asem rwali\'9cmy naprz\'f3d przez zielon\'b9, spokojn\'b9 okolic\'ea, d\'b3ugie mile p\'eadzili\'9cmy przez wielk\'b9 r\'f3wnin\'ea, a potem, wznosz\'b9c si\'ea powoli, wjechali\'9cmy w g\'b3\'b9b pot\'ea\'bfnych g
\'f3r. Tu zatrzy\-mali\'9cmy si\'ea na g\'b3adkiej, wy\'9clizganej szosie, kt\'f3ra mi\'eadzy strom\'b9 \'9ccian\'b9 skaln\'b9 a niskim murkiem ochronnym \'9cmia\-\'b3ymi serpentynami prowadzi\'b3a wy\'bfej i wy\'bfej nad b\'b3\'eakit\-nym, l\'9cni\'b9
cym jeziorem.
\par - Pi\'eakna okolica - powiedzia\'b3em.
\par - Bardzo pi\'eakna. Mo\'bfemy j\'b9 nazwa\'e6 drog\'b9 osi, podob\-no \'b3amie si\'ea tu mn\'f3stwo osi, uwa\'bfaj, m\'f3j drogi!
\par Przy drodze sta\'b3a du\'bfa pinia, a na niej wysoko zoba\-czyli\'9cmy co\'9c w rodzaju budki zbitej z desek czy punktu obserwacyjnego lub stra\'bfnicy. Gustaw za\'9cmia\'b3 si\'ea g\'b3o\'9cno, chytrze mrugaj\'b9c do mnie niebieskimi oczyma. Sz
ybko wysiedli\'9cmy z wozu, wspi\'eali\'9cmy si\'ea po pniu w g\'f3r\'ea, ci\'ea\'bfko dysz\'b9c, ukryli\'9cmy si\'ea w stra\'bfnicy, kt\'f3ra bardzo nam si\'ea podoba\'b3a. Znale\'9fli\'9cmy tam strzelby, rewolwery i skrzynki z nabojami. Zaledwie och\'b3
on\'eali\'9cmy troch\'ea i urz\'b9dzili\'9cmy si\'ea na posterunku, a ju\'bf zabrzmia\'b3 na najbli\'bfszym zakr\'eacie ochryp\'b3y i w\'b3adczy klakson luk\-susowego samochodu, kt\'f3ry warcz\'b9c, p\'eadzi\'b3 z du\'bf\'b9 szyb\-ko\'9cci\'b9 po l\'9cni
\'b9cej, g\'f3rskiej drodze. Trzymali\'9cmy ju\'bf strzelby w pogotowiu. By\'b3o to nies\'b3ychanie emocjonuj\'b9ce.
\par }{\cf1\cgrid0 - Celuj w szofera! - rozka}{\f1296\cf1\cgrid0 za\'b3 szybko Gustaw, ci\'ea\'bfki samoch\'f3d przeje\'bfd\'bfa\'b3 w\'b3a\'9cnie pod nami. Wycelowa\'b3em i strzeli\'b3em w niebiesk\'b9 czapk\'ea kierowcy. Cz\'b3owiek osu\-n\'b9\'b3 si\'ea, w
\'f3z p\'eadzi\'b3 dalej, uderzy\'b3 o \'9ccian\'ea, odskoczy\'b3 do ty\'b3u, zn\'f3w uderzy\'b3 ci\'ea\'bfko i w\'9cciekle o niski murek, jak du\'bfy, gruby b\'b9k, przekozio\'b3kowa\'b3 i z kr\'f3tkim, s\'b3abym trzaskiem run\'b9\'b3
przez murek w przepa\'9c\'e6.
\par - Za\'b3atwione - \'9cmia\'b3 si\'ea Gustaw. - Nast\'eapny nale\'bfy do mnie.
\par I zn\'f3w nadje\'bfd\'bfa\'b3 w p\'eadzie samoch\'f3d, wewn\'b9trz na poduszkach rozpar\'b3o si\'ea trzech albo czterech dziwnie ma\'b3ych pasa\'bfer\'f3w, na g\'b3owie kobiety powiewa\'b3a jas\-noniebieska woalka, w\'b3a\'9cciwie by\'b3o mi \'bf
al tej woalki, kto wie, mo\'bfe pod ni\'b9 u\'9cmiecha\'b3a si\'ea pi\'eakna kobieca twarz. Na mi\'b3o\'9c\'e6 Bosk\'b9, je\'9cli ju\'bf bawimy si\'ea w roz\-b\'f3jnik\'f3w, to by\'b3oby mo\'bfe s\'b3uszniej i \'b3adniej - na\'9cla\-duj\'b9c w
ielkie wzory - nie rozci\'b9ga\'e6 naszej bohaterskiej \'bf\'b9dzy mordowania na pi\'eakne damy? Ale Gustaw ju\'bf strzeli\'b3. Szofer drgn\'b9\'b3 i osun\'b9\'b3 si\'ea do przodu, w\'f3z stan\'b9\'b3 d\'eaba, uderzaj\'b9c o pionow\'b9 ska\'b3\'ea
, odskoczy\'b3 i run\'b9\'b3 na szos\'ea ko\'b3ami do g\'f3ry. Czekali\'9cmy, nie ruszy\'b3o si\'ea nic, ludzie le\'bfeli bezg\'b3o\'9cnie pod swoim wozem, jakby w pu\'b3apce. Tymczasem samoch\'f3d wci\'b9\'bf jeszcze warcza\'b3 i chrz\'ea\'9cci\'b3
, a jego ko\'b3a zabawnie obraca\'b3y si\'ea w po\-wietrzu, a\'bf nagle wyda\'b3 straszliwy huk i stan\'b9\'b3 w p\'b3o\-mieniach.
\par - To ford - powiedzia\'b3 Gustaw. - Musimy zej\'9c\'e6 i oczy\-\'9cci\'e6 szos\'ea.
\par Zeszli\'9cmy na d\'f3\'b3 i przygl\'b9dali\'9cmy si\'ea p\'b3on\'b9cemu wra\-kowi. Wypali\'b3 si\'ea szybko; zrobili\'9cmy z m\'b3odych drzew d\'9fwigary, przesun\'eali\'9cmy szcz\'b9tki samochodu na pobocze drogi, po czym przerzucili\'9c
my je przez murek; d\'b3ugo jeszcze s\'b3ycha\'e6 by\'b3o w zaro\'9clach trzaski. Gdy samoch\'f3d przewraca\'b3 si\'ea, wypad\'b3o z niego dw\'f3ch zabitych; le\'bfeli na drodze w cz\'ea\'9cciowo spalonych ubraniach. Jeden mia\'b3 marynark\'ea
jeszcze wzgl\'eadnie dobrze zachowan\'b9, prze\-szuka\'b3em kieszenie zaciekawiony, czy dowiemy si\'ea, kim by\'b3. Wydoby\'b3em sk\'f3rzany portfel, by\'b3y w nim bilety wizytowe. Na jednym z nich odczyta\'b3em nast\'eapuj\'b9ce s\'b3owa: \'93
Tat twam asi\'94.
\par - Bardzo dowcipne - powiedzia\'b3 Gustaw. - Ale w grun\-cie rzeczy wszystko jedno, jak nazywaj\'b9 si\'ea ludzie, kt\'f3\-rych tu zabijamy. To takie biedaki jak my, nie chodzi o nazwiska. Ten \'9cwiat musi zgin\'b9\'e6
, a my razem z nim. Najmniej bolesnym rozwi\'b9zaniem by\'b3oby zanurzy\'e6 go na dziesi\'ea\'e6 minut w wodzie. No, do roboty!
\par Zrzucili\'9cmy trupy w \'9clad za wozem. W tym momencie zatr\'b9bi\'b3 nast\'eapny samoch\'f3d. Zestrzelili\'9cmy go z miejsca. Kr\'eaci\'b3 si\'ea jeszcze w\'9cciekle na szosie, jak pijany, potem przewr\'f3ci\'b3 si\'ea i ci\'ea\'bfko dysz\'b9c, utkwi
\'b3 nieruchomo; jeden z pasa\'bfer\'f3w spokojnie siedzia\'b3 we wn\'eatrzu, z kt\'f3rego wysz\'b3a \'b3adna, m\'b3oda dziewczyna; nie dozna\'b3a \'bfadnego szwanku, ale by\'b3a blada i dr\'bfa\'b3a na ca\'b3ym ciele. Po\-zdrowili\'9cmy j\'b9
uprzejmie i zaoferowali\'9cmy nasze us\'b3ugi. By\'b3a jednak ogromnie przestraszona, nie mog\'b3a m\'f3wi\'e6 i przez chwil\'ea patrzy\'b3a na nas os\'b3upia\'b3ym wzrokiem.
\par - No, zobaczymy najpierw, co si\'ea dzieje ze starszym panem - powiedzia\'b3 Gustaw i zwr\'f3ci\'b3 si\'ea do pasa\'bfera, kt\'f3ry wci\'b9\'bf jeszcze tkwi\'b3 na swoim miejscu za plecami zabitego szofera. By\'b3 to pan o kr\'f3tko ostrzy\'bf
onych, siwych w\'b3osach, jego m\'b9dre, jasnoszare oczy by\'b3y otwarte, zdawa\'b3o si\'ea jednak, \'bfe jest ci\'ea\'bfko ranny, w ka\'bfdym razie krew ciek\'b3a z jego ust, szyj\'ea mia\'b3 nieprzyjemnie prze\-krzywion\'b9 i sztywn\'b9.
\par - Szanowny pan pozwoli, nazywam si\'ea Gustaw. O\'9cmielili\'9cmy si\'ea zastrzeli\'e6 pa\'f1skiego szofera. Czy wolno zapyta\'e6, z kim mamy zaszczyt?
\par Starszy pan popatrzy\'b3 ch\'b3odno i smutno swymi ma\'b3ymi, szarymi oczyma.
\par - Jestem generalny prokurator Loering - odpowiedzia\'b3 powoli. - Zabili\'9ccie nie tylko mojego biednego szofera, ale i mnie, czuj\'ea, \'bfe zbli\'bfa si\'ea koniec. W\'b3a\'9cciwie dlaczego strzelali\'9ccie do nas?
\par - Za zbyt szybk\'b9 jazd\'ea.
\par }{\cf1\cgrid0 - Je}{\f1296\cf1\cgrid0 chali\'9cmy z normaln\'b9 szybko\'9cci\'b9.
\par - To co wczoraj by\'b3o normalne, dzi\'9c ju\'bf takim nie jest, panie prokuratorze generalny. Dzisiaj jeste\'9cmy zdania, \'bfe ka\'bfda szybko\'9c\'e6, z jak\'b9 samoch\'f3d mo\'bfe jecha\'e6, jest za wielka. Niszczymy teraz samochody i inne maszyny.
\par }{\cf1\cgrid0 - A wasze strzelby?
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - I na nie przyjdzie kolej, je\'bfeli starczy nam czasu. Prawdopodobnie jutro albo pojutrze wszyscy b\'eadziemy za\'b3atwieni. Pan przecie\'bf wie, \'bfe nasza cze\'9c\'e6 \'9cwiata by\'b3a paskudnie przeludniona. No, ale teraz b\'ea
dzie czym od\-dycha\'e6.
\par }{\cf1\cgrid0 - Czy strzela pan d}{\f1296\cf1\cgrid0 o ka\'bfdego, jak popadnie?
\par - Oczywi\'9ccie. Niekt\'f3rych niew\'b9tpliwie mi szkoda. Na przyk\'b3ad tej m\'b3odej, \'b3adnej pani by\'b3oby mi \'bfal... to zapewne pa\'f1ska c\'f3rka?
\par }{\cf1\cgrid0 - Nie, to moja sekretarka.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Tym lepiej. A teraz prosz\'ea wysi\'b9\'9c\'e6 albo pozwoli pan, \'bfe go wyci\'b9gniemy z wozu, gdy\'bf samoch\'f3d musimy zniszczy\'e6.
\par - Wol\'ea zgin\'b9\'e6 razem z nim.
\par - Jak pan sobie \'bfyczy. Pozwoli pan, jeszcze jedno pytanie! Pan jest prokuratorem. By\'b3o dla mnie zawsze rzecz\'b9 niepoj\'eat\'b9, jak cz\'b3owiek mo\'bfe by\'e6 prokuratorem. Pan \'bfyje z tego, \'bfe oskar\'bf
a i skazuje na kary innych ludzi, przewa\'bfnie biedak\'f3w. Czy tak?
\par - Tak jest. Spe\'b3nia\'b3em m\'f3j obowi\'b9zek. To by\'b3 m\'f3j zaw\'f3d. Podobnie jak zawodem kata jest zabija\'e6 skazanych przeze mnie ludzi. Pan przecie\'bf przej\'b9\'b3 taki sam zaw\'f3d, pan przecie\'bf tak\'bfe zabija.
\par }{\cf1\cgrid0 - S}{\f1296\cf1\cgrid0 \'b3usznie. Tylko \'bfe my nie zabijamy z obowi\'b9zku, lecz dla przyjemno\'9cci albo raczej z niezadowolenia, z rozpa\-czy, jak\'b9 budzi w nas ten \'9cwiat. Dlatego zabijanie w pew\-
nym sensie nas bawi. Czy nigdy nie bawi\'b3o pana zabijanie?
\par - Pan mnie nudzi. Zechce pan \'b3askawie sko\'f1czy\'e6 swoj\'b9 robot\'ea. Je\'9cli poj\'eacie obowi\'b9zku jest panu obce...
\par Umilk\'b3 i wykrzywi\'b3 wargi, jak gdyby chcia\'b3 splun\'b9\'e6. Ale wyp\'b3yn\'ea\'b3o tylko troch\'ea krwi, kt\'f3ra zakrzep\'b3a na podbr\'f3dku.
\par - Chwileczk\'ea! - powiedzia\'b3 uprzejmie Gustaw. - Po\-j\'eacia obowi\'b9zku rzeczywi\'9ccie nie znam, ju\'bf nie znam. Dawniej mia\'b3em urz\'eadowo wiele z nim do czynienia, by\'b3em profesorem teologii. Poza tym by\'b3em \'bfo\'b3nierzem i bra\'b3
em udzia\'b3 w wojnie. To, co wydawa\'b3o mi si\'ea obowi\'b9zkiem i co nakazywa\'b3y mi autorytety i zwie\-rzchnicy, wcale nie by\'b3o dobre, stale mia\'b3em ochot\'ea uczyni\'e6 co\'9c przeciwnego. Ale je\'9cli nawet nie znam ju\'bf poj\'eacia obowi\'b9
zku, to przecie\'bf znam poj\'eacie winy... zreszt\'b9 kto wie, mo\'bfe obydwa oznaczaj\'b9 to samo. Ju\'bf z chwil\'b9, kiedy matka mnie urodzi\'b3a, sta\'b3em si\'ea winny, skazany na \'bfycie, zobowi\'b9zany do okre\'9clonej przynale\'bfno\'9cci pa\'f1
stwowej, zobowi\'b9zany do s\'b3u\'bfby woj\-skowej, zabijania, p\'b3acenia podatk\'f3w na zbrojenia. A te\-raz, aktualnie, jak niegdy\'9c podczas wojny, grzech \'bfywota zn\'f3w doprowadzi\'b3 mnie do tego, \'bfe musz\'ea zabija\'e6. Lecz tym raz
em nie zabijam z odraz\'b9, podda\'b3em si\'ea poczuciu winy, nie mam nic przeciwko temu, \'bfeby ten g\'b3upi, przeludniony \'9cwiat rozpad\'b3 si\'ea w gruzy, ch\'eatnie przyczyni\'ea si\'ea do tego i ch\'eatnie sam przy tym zgin\'ea.
\par Prokurator zadawa\'b3 sobie du\'bfo trudu, by si\'ea troch\'ea u\'9cmiechn\'b9\'e6 sklejonymi krwi\'b9 ustami. Nie najlepiej mu si\'ea to udawa\'b3o, lecz dobre ch\'eaci by\'b3y widoczne.
\par - W porz\'b9dku - powiedzia\'b3. - A wi\'eac jeste\'9cmy kolega\-mi. Prosz\'ea teraz spe\'b3ni\'e6 sw\'f3j obowi\'b9zek, panie kolego.
\par Tymczasem \'b3adna dziewczyna usiad\'b3a na skraju drogi i zemdla\'b3a.
\par W tej\'bfe chwili zn\'f3w zatr\'b9bi\'b3 jaki\'9c samoch\'f3d, zbli\'bfaj\'b9c si\'ea na pe\'b3nym gazie. Odci\'b9gn\'eali\'9cmy dziewczyn\'ea nieco na bok, przywarli\'9cmy do ska\'b3 i pozwolili\'9cmy zbli\'bfaj\'b9cemu si\'ea samochodowi wjecha\'e6
na szcz\'b9tki poprzedniego. Za\-hamowa\'b3 jednak gwa\'b3townie, w\'f3z stan\'b9\'b3 d\'eaba i zatrzyma\'b3 si\'ea nieuszkodzony. Szybko si\'eagn\'eali\'9cmy po nasze strzelby, celuj\'b9c do nowo przyby\'b3ych.
\par - Wysiada\'e6 - zakomenderowa\'b3 Gustaw. - R\'eace do g\'f3ry!
\par Z samochodu wysiad\'b3o trzech m\'ea\'bfczyzn i pos\'b3usznie podnios\'b3o r\'eace.
\par - Czy kt\'f3ry\'9c z pan\'f3w jest lekarzem? - zapyta\'b3 Gustaw.
\par }{\cf1\cgrid0 Zaprzeczyli.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - W takim razie zechc\'b9 panowie ostro\'bfnie wyci\'b9gn\'b9\'e6 tego pana z samochodu, jest ci\'ea\'bfko ranny. A potem zabior\'b9 go panowie swoim samochodem do najbli\'bfszego miasta. Szybko, do roboty!
\par Niebawem u\'b3o\'bfono starszego pana w drugim samo\-chodzie, Gustaw wyda\'b3 komend\'ea i wszyscy ruszyli w drog\'ea.
\par Tymczasem nasza stenotypistka odzyska\'b3a przytom\-no\'9c\'e6 i przygl\'b9da\'b3a si\'ea zaj\'9cciu. By\'b3em zadowolony, \'bfe z\'b3owili\'9cmy tak\'b9 zdobycz.
\par - Prosz\'ea pani - rzek\'b3 Gustaw - straci\'b3a pani swego chlebodawc\'ea. Mam nadziej\'ea, \'bfe ten starszy pan nie by\'b3 dla pani kim\'9c bli\'bfszym. Anga\'bfuj\'ea pani\'b9, prosz\'ea by\'e6 dla nas dobrym koleg\'b9! No, ale teraz trzeba si\'ea
troch\'ea pospieszy\'e6. Wkr\'f3tce b\'eadzie tutaj nieprzyjemnie. Czy umie pani chodzi\'e6 po drzewach? Tak? No, to jazda, we\'9fmiemy pani\'b9 mi\'eadzy siebie i pomo\'bfemy.
\par Tak szybko, jak tylko si\'ea da\'b3o, wdrapali\'9cmy si\'ea w tr\'f3jk\'ea do naszej kryj\'f3wki. Na g\'f3rze zrobi\'b3o si\'ea panience niedo\-brze, ale dosta\'b3a \'b3yk koniaku i wkr\'f3tce na tyle jej si\'ea polepszy\'b3o, \'bfe mog\'b3a podziwia\'e6
wspania\'b3y widok na jezioro i g\'f3ry; o\'9cwiadczy\'b3a nam, \'bfe ma na imi\'ea Dora.
\par Zaraz potem na dole zn\'f3w nadjecha\'b3 samoch\'f3d; ostro\'bf\-nie, nie zatrzymuj\'b9c si\'ea, omin\'b9\'b3 przewr\'f3cone auto i na\-tychmiast przyspieszy\'b3.
\par - Dekownik! - za\'9cmia\'b3 si\'ea Gustaw i zastrzeli\'b3 kierowc\'ea. W\'f3z ta\'f1czy\'b3 troch\'ea na szosie, uderzy\'b3 o mur, uszkodzi\'b3 go i zawis\'b3 uko\'9cnie nad przepa\'9cci\'b9.
\par - Doro - powiedzia\'b3em - czy umie pani obchodzi\'e6 si\'ea z broni\'b9?
\par Nie umia\'b3a, ale nauczy\'b3a si\'ea od nas, jak \'b3aduje si\'ea strzelb\'ea. Pocz\'b9tkowo by\'b3a niezr\'eaczna i skaleczy\'b3a si\'ea w palec do krwi, rozp\'b3aka\'b3a si\'ea i za\'bf\'b9da\'b3a plastra. Ale Gustaw o\'9cwiadczy\'b3, \'bf
e jest wojna. Powinna wi\'eac pokaza\'e6, i\'bf jest dzieln\'b9 i odwa\'bfn\'b9 dziewczyn\'b9. To pomog\'b3o.
\par - Ale co b\'eadzie z nami? - zapyta\'b3a potem.
\par - Nie wiem - powiedzia\'b3 Gustaw - m\'f3j przyjaciel, Harry, lubi \'b3adne kobiety, on b\'eadzie pani przyjacielem.
\par - Ale oni przyjd\'b9 z policj\'b9 i z \'bfo\'b3nierzami i pozabijaj\'b9 nas.
\par - Policja i tym podobne organizacje ju\'bf nie istniej\'b9. Mamy do wyboru, Doro: albo pozostaniemy spokojnie tu na g\'f3rze i wystrzelamy wszystkie wozy, kt\'f3re by chcia\'b3y t\'eady przejecha\'e6, albo we\'9fmiemy w\'f3z, wyruszymy st\'b9
d i pozwolimy, \'bfeby inni do nas strzelali. Wszystko jedno, po czyjej stronie staniemy. Jestem za tym, \'bfeby tu zosta\'e6.
\par Na dole zn\'f3w pojawi\'b3 si\'ea samoch\'f3d, rozleg\'b3 si\'ea g\'b3o\'9cny d\'9fwi\'eak klaksonu. W\'f3z zosta\'b3 wkr\'f3tce zlikwidowany, le\'bfa\'b3 na szosie odwr\'f3cony ko\'b3ami do g\'f3ry.
\par - Zabawne - powiedzia\'b3em - \'bfe strzelanie mo\'bfe spra\-wia\'e6 tyle przyjemno\'9cci! A przecie\'bf dawniej by\'b3em prze\-ciwnikiem wojny!
\par Gustaw u\'9cmiecha\'b3 si\'ea: - Tak, stanowczo za du\'bfo ludzi jest na tym \'9cwiecie. Dawniej nie rzuca\'b3o si\'ea to tak w oczy. Ale teraz, gdy ka\'bfdy nie tylko chce oddycha\'e6 powietrzem, ale mie\'e6 tak\'bfe samoch\'f3d, dostrzega si\'ea
to od razu. Rzecz jasna, \'bfe to, co tu robimy, nie jest rozs\'b9dne, jest dzieci\-nad\'b9, tak jak i wojna by\'b3a olbrzymi\'b9 dziecinad\'b9. Kiedy\'9c, w przysz\'b3o\'9cci, ludzko\'9c\'e6 b\'eadzie musia\'b3a w rozs\'b9dny spo\-s\'f3b przyhamowa\'e6
sw\'f3j przyrost naturalny. Tymczasem reagujemy na niezno\'9cne stosunki do\'9c\'e6 nierozs\'b9dnie, ale w gruncie rzeczy post\'eapujemy s\'b3usznie: redukujemy.
\par - Rzeczywi\'9ccie - powiedzia\'b3em - to, co czynimy, jest prawdopodobnie szalone, a mimo to jest chyba s\'b3uszne i konieczne. Niedobrze, je\'9cli ludzko\'9c\'e6 nazbyt wysila sw\'f3j umys\'b3 i stara si\'ea logicznie uporz\'b9dkowa\'e6 sprawy, kt\'f3
re dla rozumu s\'b9 jeszcze w og\'f3le niedost\'eapne. Obraz cz\'b3o\-wieka, niegdy\'9c szczytny idea\'b3, staje si\'ea dzi\'9c schematem. My, ob\'b3\'b9kani, by\'e6 mo\'bfe na nowo uszlachetnimy ten idea\'b3.
\par Gustaw odpar\'b3 ze \'9cmiechem: - Ch\'b3opcze, gadasz nie\-zwykle m\'b9drze, s\'b3uchanie takiej krynicy m\'b9dro\'9cci jest przyjemno\'9cci\'b9 i przynosi po\'bfytek. Mo\'bfe nawet i masz troch\'ea racji. Ale na razie b\'b9d\'9f tak dobry i na\'b3
aduj swoj\'b9 strzelb\'ea, jeste\'9c dla mnie nazbyt romantyczny. Lada chwila mo\'bfe zn\'f3w nadbiec par\'ea kozio\'b3k\'f3w, kt\'f3rych nie ustrze\-limy filozofi\'b9, w lufie zawsze musz\'b9 by\'e6 naboje.
\par Nadjecha\'b3 samoch\'f3d i przewr\'f3ci\'b3 si\'ea natychmiast, droga zosta\'b3a zatarasowana. Pozosta\'b3y przy \'bfyciu za\'bfywny, rudy m\'ea\'bfczyzna, gwa\'b3townie gestykulowa\'b3 przy szcz\'b9tkach wozu, wytrzeszcza\'b3 oczy to w d\'f3\'b3, to w g
\'f3r\'ea, odkry\'b3 nasz\'b9 kryj\'f3wk\'ea, podbieg\'b3 ku nam z wrzaskiem i odda\'b3 w nasz\'b9 stron\'ea kilka strza\'b3\'f3w rewolwerowych.
\par - Odejd\'9f pan, bo strzel\'ea! - krzyn\'b9\'b3 Gustaw w d\'f3\'b3. Cz\'b3owiek wycelowa\'b3 w niego i strzeli\'b3 raz jeszcze. W\'f3w\-czas po\'b3o\'bfyli\'9cmy go dwoma strza\'b3ami.
\par Nadjecha\'b3y jeszcze dwa samochody, te r\'f3wnie\'bf zmiet\-li\'9cmy. Potem droga sta\'b3a si\'ea cicha i pusta, widocznie rozesz\'b3a si\'ea wiadomo\'9c\'e6 o tym, \'bfe jest niebezpieczna. Mieli\'9cmy czas przyjrze\'e6 si\'ea pi\'ea
knemu widokowi. Z dru\-giej strony jeziora, na nizinie, le\'bfa\'b3o ma\'b3e miasteczko; w k\'b3\'eabach unosz\'b9cego si\'ea nad nim dymu spostrzegli\'9cmy, jak ogie\'f1 przenosi\'b3 si\'ea z dachu na dach. S\'b3ycha\'e6 by\'b3o r\'f3wnie\'bf strza\'b3
y. Dora pop\'b3akiwa\'b3a, a ja g\'b3aska\'b3em jej mokre policzki.
\par - Czy wszyscy musimy umrze\'e6? - zapyta\'b3a. Nikt nie odpowiedzia\'b3. Tymczasem do\'b3em nadszed\'b3 jaki\'9c piechur, zobaczy\'b3 zniszczone i rozrzucone samochody, w\'easzy\'b3 doko\'b3a wrak\'f3w, zajrza\'b3 do wn\'eatrza jednego z nich, wy\-ci\'b9
gn\'b9\'b3 kolorow\'b9 parasolk\'ea, damsk\'b9 sk\'f3rzan\'b9 torebk\'ea i flaszk\'ea wina, usiad\'b3 spokojnie na murku, pi\'b3 z butelki, jad\'b3 co\'9c, co by\'b3o owini\'eate w staniol i co wyj\'b9\'b3 z torebki, wypi\'b3 zawarto\'9c\'e6
butelki do dna i, \'9cciskaj\'b9c parasolk\'ea pod pach\'b9, weso\'b3o pow\'eadrowa\'b3 dalej. Kiedy tak szed\'b3 spokoj\-nie, zapyta\'b3em Gustawa: - Czy m\'f3g\'b3by\'9c teraz strzeli\'e6 do tego sympatycznego nieboraka i zrobi\'e6 mu dziur\'ea w g\'b3
o\-wie? B\'f3g \'9cwiadkiem, ja bym nie m\'f3g\'b3.
\par - Tego si\'ea nie \'bf\'b9da - rzek\'b3 m\'f3j przyjaciel. Ale i jemu zrobi\'b3o si\'ea nieswojo ko\'b3o serca.
\par Ledwo zobaczyli\'9cmy cz\'b3owieka, kt\'f3ry zachowywa\'b3 si\'ea niefrasobliwie, spokojnie jak dziecko i \'bfy\'b3 jeszcze w stanie niewinno\'9cci, ca\'b3e nasze tak chwalebne i konieczne dzia\'b3a\-nie wyda\'b3o si\'ea nam g\'b3upie i wstr\'ea
tne. Obrzydliwo\'9c\'e6, tyle krwi! Ogarn\'b9\'b3 nas wstyd. Podczas wojny podobno i ge\-nera\'b3owie odczuwali co\'9c w tym rodzaju.
\par - Nie sied\'9fmy tu d\'b3u\'bfej - lamentowa\'b3a Dora - ze\-jd\'9fmy na d\'f3\'b3, z pewno\'9cci\'b9 znajdziemy w samochodach co\'9c do jedzenia. Nie jeste\'9ccie g\'b3odn}{\cf1\cgrid0 i, rozb\'f3jnicy?
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Na dole w p\'b3on\'b9cym mie\'9ccie dzwony bi\'b3y gwa\'b3townie na trwog\'ea. Zacz\'eali\'9cmy schodzi\'e6. Kiedy pomaga\'b3em Dorze przeprawia\'e6 si\'ea przez murek, poca\'b3owa\'b3em j\'b9 w kolano. Roze\'9cmia\'b3a si\'ea d\'9fwi
\'eacznie. Ale w tej\'bfe chwili za\'b3ama\'b3a si\'ea por\'eacz i oboje run\'eali\'9cmy w pr\'f3\'bfni\'ea...
\par Zn\'f3w znalaz\'b3em si\'ea w p\'f3\'b3kolistym korytarzu, pod\-niecony my\'9cliwsk\'b9 przygod\'b9, a wsz\'eadzie, na niezliczo\-nych drzwiach n\'eaci\'b3y napisy:
\par }{\i\cf1\cgrid0
\par }\pard \qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 \cbpat8 {\i\cf1\cgrid0 Mutabor}{\cf1\cgrid0
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 przemiany w dowolne zwierz\'eata
\par }\pard\plain \s5\qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\widctlpar\intbl\faauto\outlinelevel4\adjustright\rin0\lin0 \i\fs24\cf1\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296 i ro\'9cliny}{\cell }\pard\plain
\ql \li0\ri0\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\i\cf1\cgrid0 \trowd \trqc\trgaph70\trleft-70\trbrdrt\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr\brdrs\brdrw10
\trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10 \trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt\brdrs\brdrw10 \clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth3402 \cellx3332\row
}\pard \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 {\i\cf1\cgrid0
\par }\trowd \trqc\trgaph70\trleft-70\trbrdrt\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr\brdrs\brdrw10 \trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10 \trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt
\brdrs\brdrw10 \clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth4536 \cellx4466\pard\plain \s6\qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\widctlpar\intbl\faauto\outlinelevel5\adjustright\rin0\lin0 \cbpat8
\i\fs24\cf1\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {Kamasutra
\par }\pard\plain \qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 \cbpat8 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\i\f1296\cf1\cgrid0 nauka indyjskiej sztuki mi\'b3o\'9cci}{\cf1\cgrid0
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Kurs dla pocz\'b9tkuj\'b9cych: 42 r\'f3\'bfne}{\cf1\cgrid0
\par }\pard\plain \s5\qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\widctlpar\intbl\faauto\outlinelevel4\adjustright\rin0\lin0 \i\fs24\cf1\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296 metody \'e6wicze\'f1 mi\'b3osnych}{\cell }\pard\plain
\ql \li0\ri0\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\i\cf1\cgrid0 \trowd \trqc\trgaph70\trleft-70\trbrdrt\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr\brdrs\brdrw10
\trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10 \trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt\brdrs\brdrw10 \clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth4536 \cellx4466\row
}\pard \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 {\i\cf1\cgrid0
\par }\trowd \trqc\trgaph70\trleft-70\trbrdrt\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr\brdrs\brdrw10 \trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10 \trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt
\brdrs\brdrw10 \clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth3402 \cellx3332\pard \qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 \cbpat8 {\i\cf1\cgrid0 Rozkoszne samob\'f3
jstwo
\par }\pard\plain \s7\qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\widctlpar\intbl\faauto\outlinelevel6\adjustright\rin0\lin0 \cbpat8 \i\fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296\cf1 Za\'9cmiejesz si\'ea na \'9cmier\'e6\cell }\pard\plain
\ql \li0\ri0\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\i\cf1\cgrid0 \trowd \trqc\trgaph70\trleft-70\trbrdrt\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr\brdrs\brdrw10
\trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10 \trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt\brdrs\brdrw10 \clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth3402 \cellx3332\row
}\pard \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 {\i\cf1\cgrid0
\par }\pard \qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 \cbpat8 {\i\f1296\cf1\cgrid0 Czy chcesz si\'ea uduchowi\'e6?
\par }\pard\plain \s5\qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\widctlpar\intbl\faauto\outlinelevel4\adjustright\rin0\lin0 \i\fs24\cf1\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296 M\'b9dro\'9c\'e6 Wschodu}{\cell }\pard\plain
\ql \li0\ri0\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\i\cf1\cgrid0 \trowd \trqc\trgaph70\trleft-70\trbrdrt\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr\brdrs\brdrw10
\trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10 \trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt\brdrs\brdrw10 \clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth3402 \cellx3332\row
}\pard \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 {\i\cf1\cgrid0
\par }\trowd \trqc\trgaph70\trleft-70\trbrdrt\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr\brdrs\brdrw10 \trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10 \trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt
\brdrs\brdrw10 \clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth3686 \cellx3616\pard \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 \cbpat8 {\i\f1296\cf1\cgrid0
Ach, gdybym mia\'b3 tysi\'b9c j\'eazyk\'f3w!
\par }\pard \qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 \cbpat8 {\i\cf1\cgrid0 Tylko dla pan\'f3w}{\cf1 \cell }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 {\i\cf1\cgrid0 \trowd \trqc\trgaph70\trleft-70
\trbrdrt\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr\brdrs\brdrw10 \trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10 \trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt\brdrs\brdrw10 \clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb
\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth3686 \cellx3616\row }\pard \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 {\i\cf1\cgrid0
\par }\trowd \trqc\trgaph70\trleft-70\trbrdrt\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr\brdrs\brdrw10 \trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10 \trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt
\brdrs\brdrw10 \clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth5103 \cellx5033\pard\plain \s8\qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\widctlpar\intbl\faauto\outlinelevel7\adjustright\rin0\lin0 \cbpat8
\i\fs24\cf1\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296 Zag\'b3ada Zachodu
\par }\pard\plain \s5\qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\widctlpar\intbl\faauto\outlinelevel4\adjustright\rin0\lin0 \i\fs24\cf1\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296 Zni\'bfone ceny. Wci\'b9\'bf jeszcze bezkonkurencyjne!}{\cell
}\pard\plain \ql \li0\ri0\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\i\cf1\cgrid0 \trowd \trqc\trgaph70\trleft-70\trbrdrt\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr
\brdrs\brdrw10 \trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10 \trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt\brdrs\brdrw10 \clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth5103
\cellx5033\row }\pard \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 {\i\cf1\cgrid0
\par }\trowd \trqc\trgaph70\trleft-70\trbrdrt\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr\brdrs\brdrw10 \trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10 \trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt
\brdrs\brdrw10 \clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth3686 \cellx3616\pard\plain \s6\qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\widctlpar\intbl\faauto\outlinelevel5\adjustright\rin0\lin0 \cbpat8
\i\fs24\cf1\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {Istota sztuki
\par }{\f1296 Przemiana czasu w przestrze\'f1
\par }\pard\plain \qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 \cbpat8 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\i\f1296\cf1\cgrid0 za pomoc\'b9 muzyki}{\cf1 \cell }\pard
\ql \li0\ri0\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 {\i\cf1\cgrid0 \trowd \trqc\trgaph70\trleft-70\trbrdrt\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr\brdrs\brdrw10 \trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10
\trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt\brdrs\brdrw10 \clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth3686 \cellx3616\row }\pard \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1
\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 {\i\cf1\cgrid0
\par
\par }\trowd \trqc\trgaph70\trleft-70\trbrdrt\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr\brdrs\brdrw10 \trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10 \trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt
\brdrs\brdrw10 \clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth2722 \cellx2652\pard\plain \s6\qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\widctlpar\intbl\faauto\outlinelevel5\adjustright\rin0\lin0 \cbpat8
\i\fs24\cf1\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296 Roze\'9cmiana \'b3za
\par }\pard\plain \s5\qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\widctlpar\intbl\faauto\outlinelevel4\adjustright\rin0\lin0 \i\fs24\cf1\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {Gabinet humoru\cell }\pard\plain
\ql \li0\ri0\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\i\cf1\cgrid0 \trowd \trqc\trgaph70\trleft-70\trbrdrt\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr\brdrs\brdrw10
\trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10 \trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt\brdrs\brdrw10 \clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth2722 \cellx2652\row
}\pard \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 {\i\cf1\cgrid0
\par }\trowd \trqc\trgaph70\trleft-70\trbrdrt\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr\brdrs\brdrw10 \trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10 \trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt
\brdrs\brdrw10 \clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth4536 \cellx4466\pard \qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 \cbpat8 {\i\cf1\cgrid0 Zabawy pustelnik
\'f3w}{\cf1\cgrid0
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Pe\'b3nowarto\'9cciowa namiastka wszelkiego}{\cf1\cgrid0
\par }\pard\plain \s5\qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\widctlpar\intbl\faauto\outlinelevel4\adjustright\rin0\lin0 \i\fs24\cf1\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296 \'bfycia towarzyskiego}{\cell }\pard\plain
\ql \li0\ri0\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\i\cf1\cgrid0 \trowd \trqc\trgaph70\trleft-70\trbrdrt\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr\brdrs\brdrw10
\trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10 \trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt\brdrs\brdrw10 \clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth4536 \cellx4466\row
}\pard \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 {\cf1\cgrid0
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Nie by\'b3o ko\'f1ca napisom. Jeden brzmia\'b3:
\par }{\i\cf1\cgrid0
\par }\pard\plain \s6\qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\keepn\widctlpar\intbl\faauto\outlinelevel5\adjustright\rin0\lin0 \cbpat8 \i\fs24\cf1\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\f1296 Wskaz\'f3wki do odbudowy osobowo\'9cci
\par }\pard\plain \qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 \cbpat8 \fs24\lang1045\langfe1045\cgrid\langnp1045\langfenp1045 {\i\cf1\cgrid0 Skutek gwarantowany}{\cf1 \cell }\pard
\ql \li0\ri0\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 {\i\cf1\cgrid0 \trowd \trqc\trgaph70\trleft-70\trbrdrt\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr\brdrs\brdrw10 \trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10
\trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt\brdrs\brdrw10 \clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth4536 \cellx4466\row }\pard \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1
\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 {\i\cf1\cgrid0
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 To wyda\'b3o mi si\'ea godne uwagi. Wszed\'b3em wi\'eac do tych drzwi.
\par Znalaz\'b3em si\'ea w mrocznym, cichym pomieszczeniu, w kt\'f3rym na spos\'f3b wschodni siedzia\'b3 nie na krze\'9cle, lecz na ziemi, m\'ea\'bfczyzna; przed nim sta\'b3o co\'9c w rodzaju du\'bfej szachownicy. W pierwszej chwili wydawa\'b3o mi si\'ea, \'bf
e jest to przyjaciel Pablo, w ka\'bfdym razie mia\'b3 podobn\'b9 kolorow\'b9 bluz\'ea i takie same jak saksofonista ciemne, promienne oczy.
\par - Czy pan jest Pablo? - zapyta\'b3em.
\par - Nikim nie jestem - wyja\'9cni\'b3 uprzejmie. - Nie nosimy tu \'bfadnych imion, nie jeste\'9cmy osobami. Jestem szachist\'b9. Czy \'bfyczy pan sobie lekcji odbudowania osobowo\'9cci?
\par - Tak, prosz\'ea.
\par - W takim razie zechce mi pan \'b3askawie postawi\'e6 do dyspozycji kilka tuzin\'f3w swoich postaci.
\par }{\cf1\cgrid0 - Moich postaci...?
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Figur, na jakie rozszczepi\'b3a si\'ea pa\'f1ska osobowo\'9c\'e6, jak to pan sam widzia\'b3. Bez figur nie mog\'ea przecie\'bf gra\'e6.
\par Podsun\'b9\'b3 mi lustro i zn\'f3w zobaczy\'b3em w nim jedno\'9c\'e6 mojej osoby, rozszczepiaj\'b9c\'b9 si\'ea na wiele ja\'9fni, zdawa\'b3o si\'ea, \'bfe ich liczba jeszcze wzros\'b3a. Ale teraz postacie by\'b3y bardzo ma\'b3e, mniej wi\'ea
cej takie jak zwykle figury szacho\-we, a szachista spokojnymi, pewnymi ruchami wybra\'b3 spo\'9cr\'f3d nich kilka tuzin\'f3w i postawi\'b3 je na ziemi, ko\'b3o szachownicy. M\'f3wi\'b3 przy tym monotonnie jak cz\'b3owiek, kt\'f3ry cz\'easto powtarza wyg
\'b3aszane przem\'f3wienie albo lekcj\'ea:
\par - B\'b3\'eadne i nieszcz\'ea\'9cliwe w skutkach mniemanie, jakoby cz\'b3owiek by\'b3 trwa\'b3\'b9 jedno\'9cci\'b9, jest panu znane. Wiadomo panu r\'f3wnie\'bf, \'bfe cz\'b3owiek sk\'b3ada si\'ea z mn\'f3stwa dusz, z bardzo wielu ja\'9f
ni. Rozszczepianie pozornej jedno\'9cci osoby na wiele postaci uchodzi za ob\'b3\'ead, nauka wynalaz\'b3a na to okre\'9clenie \'93schizofrenia\'94. Nauka ma racj\'ea o tyle, \'bfe oczywi\'9ccie \'bfadnej wielo\'9cci nie da si\'ea ujarzmi\'e6, nie kieruj
\'b9c ni\'b9, bez pewnego rodzaju porz\'b9dku i ugrupowania. Nie ma natomiast racji w tym, \'bfe s\'b9dzi, i\'bf mo\'bfliwy jest jednorazo\-wy, obowi\'b9zuj\'b9cy, do\'bfywotni porz\'b9dek licznych ja\'9fni pochodnych. Ten b\'b3\'b9d nauki ma wiele niemi
\'b3ych skutk\'f3w, jego warto\'9c\'e6 polega jedynie na tym, \'bfe zawodowi nauczy\-ciele i wychowawcy uwa\'bfaj\'b9 swoj\'b9 prac\'ea za uproszczon\'b9, a my\'9clenie i eksperymentowanie za zb\'eadne. Wskutek tej pomy\'b3
ki sporo ludzi, nieuleczalnie chorych umys\'b3owo, uchodzi za \'93normalnych\'94, ba, nawet za spo\'b3ecznie wysoko warto\'9cciowych, i na odwr\'f3t, niekt\'f3rych geniuszy uwa\'bfa si\'ea za ob\'b3\'b9kanych. Uzupe\'b3niamy wi\'eac niedoskona\'b3\'b9
nauk\'ea o duszy, podawan\'b9 przez wiedz\'ea, poj\'eaciem zwanym sztuk\'b9 odbudowy. Pokazujemy temu, kto prze\'bfy\'b3 rozszczepienie swojej ja\'9fni, \'bfe mo\'bfe on w ka\'bfdej chwili na nowo zestawi\'e6 wszystkie cz\'b9stki w dowolnym porz\'b9
dku i w ten spos\'f3b osi\'b9gn\'b9\'e6 niesko\'f1czon\'b9 r\'f3\'bfnorodno\'9c\'e6 kszta\'b3tu \'bfycia. Po\-dobnie jak autor z gar\'9cci figur tworzy dramat, tak my z figur naszej rozszczepionej ja\'9fni budujemy coraz to nowe ugrupowania z nowymi fabu
\'b3ami i napi\'eaciami, z wiecznie nowymi sytuacjami. Prosz\'ea, niech pan spojrzy!
\par }{\cf1\cgrid0 Spokoj}{\f1296\cf1\cgrid0 nymi, do\'9cwiadczonymi palcami chwyci\'b3 moje figurki: figurki starc\'f3w, m\'b3odzie\'f1c\'f3w, dzieci i kobiet, figurki weso\'b3e i smutne, mocne i delikatne, zgrabne i nie\-poradne, ustawi\'b3
je szybko na szachownicy do rozegrania partii, w kt\'f3rej zorganizowa\'b3y si\'ea one wkr\'f3tce w grupy i rodziny, urz\'b9dza\'b3y zabawy i toczy\'b3y walki, nawi\'b9zywa\'b3y przyja\'9fnie i doznawa\'b3y uczu\'e6 wrogo\'9cci, tworz\'b9c miniaturo\-wy
\'9cwiat. Przed moimi zachwyconymi oczyma szachista pozwoli\'b3 temu o\'bfywionemu, a zarazem dobrze uporz\'b9dko\-wanemu, ma\'b3emu \'9cwiatkowi porusza\'e6 si\'ea przez chwil\'ea, bawi\'e6 si\'ea i walczy\'e6, zawiera\'e6 przymierza i stacza\'e6
bitwy, pozwala\'b3 figurkom zaleca\'e6 si\'ea do siebie, pobiera\'e6 si\'ea i rozmna\'bfa\'e6; by\'b3 to w istocie wielopostaciowy, burzliwy i pasjonuj\'b9cy dramat.
\par Potem szachista weso\'b3ym gestem przesun\'b9\'b3 r\'eak\'b9 po desce, delikatnie przewr\'f3ci\'b3 figurki, zgarn\'b9\'b3 je razem, po czym wybredny artysta ustawia\'b3 w zamy\'9cleniu z tych samych figur zupe\'b3nie nowe kombinacje, z zupe\'b3
nie innymi ugrupowania\-mi, stosunkami i uk\'b3adami. Druga gra by\'b3a podobna do pierwszej, by\'b3 to ten sam \'9cwiat, z tego samego tworzywa, z kt\'f3rego budowa\'b3 gr\'ea, ale tonacja by\'b3a zmieniona, inne by\'b3o tempo, inaczej podkre\'9c
lone motywy, inne sytuacje.
\par I tak ten m\'b9dry budowniczy konstruowa\'b3 z postaci, z kt\'f3rych ka\'bfda by\'b3a cz\'b9stk\'b9 mojej ja\'9fni, wci\'b9\'bf nowe uk\'b3ady, na poz\'f3r wszystkie do siebie podobne, wszystkie jakby przynale\'bfne do tego samego \'9c
wiata, wszystkie tego samego pochodzenia, a jednak ca\'b3kowicie odmienne.
\par - Oto jest sztuka \'bfycia - powiedzia\'b3 pouczaj\'b9co. - W przysz\'b3o\'9cci b\'eadzie pan m\'f3g\'b3 sam dowolnie dalej kszta\'b3towa\'e6 i o\'bfywia\'e6, komplikowa\'e6 i wzbogaca\'e6 gr\'ea swojego \'bfycia, to b\'eadzie zale\'bfa\'b3
o od pana. I tak jak ob\'b3\'ead, w wy\'bfszym tego s\'b3owa znaczeniu, jest pocz\'b9tkiem wszel\-kiej m\'b9dro\'9cci, tak schizofrenia jest pocz\'b9tkiem wszelkiej sztuki, wszelkiej fantazji. Nawet uczeni uznali to ju\'bf po cz\'ea\'9cci, co mo\'bf
na sprawdzi\'e6 czytaj\'b9c }{\i\cf1\cgrid0 Des Prinzen Wunderhorn, }{\f1296\cf1\cgrid0 zachwycaj\'b9c\'b9 ksi\'b9\'bfk\'ea, w kt\'f3rej mozolna i solidna praca uczonego zosta\'b3a uszlachetniona dzi\'eaki wsp\'f3\'b3udzia\-\'b3owi pewnej liczby ob\'b3
\'b9kanych artyst\'f3w, przebywaj\'b9cych w zamkni\'eatych zak\'b3adach... Prosz\'ea, niech pan schowa swoje figurki, ta zabawa nieraz jeszcze sprawi panu przy\-jemno\'9c\'e6. Figur\'ea, kt\'f3ra dzi\'9c rozros\'b3a si\'ea do rozmiar\'f3w niezno\'9c
nego po\'9cmiewiska i psuje panu gr\'ea, zdegraduje pan jutro do rangi nieszkodliwego pionka. Z biednej, uroczej figurki, kt\'f3ra przez moment wydawa\'b3a si\'ea skazana jedynie na z\'b3y los i na z\'b3\'b9 gwiazd\'ea, w nast\'ea
pnej kombinacji uczyni pan ksi\'ea\'bfniczk\'ea. \'afycz\'ea panu dobrej zabawy!
\par Sk\'b3oni\'b3em si\'ea g\'b3\'eaboko i z wdzi\'eaczno\'9cci\'b9 przed tym zdolnym szachist\'b9, schowa\'b3em figurki do kieszeni i wy\-cofa\'b3em si\'ea przez w\'b9skie drzwi.
\par My\'9cla\'b3em, \'bfe zaraz w korytarzu usi\'b9d\'ea na ziemi i go\-dzinami, przez ca\'b3\'b9 wieczno\'9c\'e6, b\'ead\'ea si\'ea bawi\'b3 figurkami, ale gdy tylko znalaz\'b3em si\'ea w jasnym p\'f3\'b3kolistym kory\-tarzu, poci\'b9gn\'ea\'b3
y mnie nowe, silniejsze ode mnie pr\'b9dy. Przed moimi oczyma jaskrawo zap\'b3on\'b9\'b3 napis:
\par }\pard \qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 {\cf1\cgrid0
\par }\pard \qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 \cbpat8 {\i\cf1 Cud tresury wilka stepowego\cell }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 {\i\cf1\cgrid0 \trowd \trqc\trgaph70\trleft-70\trbrdrt
\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr\brdrs\brdrw10 \trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10 \trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt\brdrs\brdrw10 \clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb
\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth4536 \cellx4466\row }\pard \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 {\cf1\cgrid0
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Napis ten wzbudzi\'b3 we mnie mieszane uczucia; r\'f3\'bfne l\'eaki i przymusy z mojego dawnego \'bfycia, z opuszczonej przeze mnie rzeczywisto\'9cci bole\'9cnie \'9ccisn\'ea\'b3y mi serce. Dr\'bf\'b9c\'b9 r\'eak\'b9 otworzy\'b3
em drzwi i wszed\'b3em do jarmarcznej budy, w kt\'f3rej \'bfelazna krata oddziela\'b3a widz\'f3w od ubo\-giej scenki. Na scenie sta\'b3 pogromca zwierz\'b9t, wygl\'b9daj\'b9cy troch\'ea na krzykliwego szarlatana i pysza\'b3kowatego faceta, kt\'f3
ry mimo ogromnych w\'b9s\'f3w, okaza\'b3ych biceps\'f3w i fircykowatego stroju cyrkowego w jaki\'9c z\'b3o\'9cliwy, mocno odra\'bfaj\'b9cy spos\'f3b podobny by\'b3 do mnie. Ten si\'b3acz - c\'f3\'bf za \'bfa\'b3osny widok! - prowadzi\'b3
na smyczy, jak psa, wiel\-kiego, pi\'eaknego, ale straszliwie wychudzonego i niewol\-niczo spogl\'b9daj\'b9cego wilka. Widok brutalnego pogromcy prezentuj\'b9cego w szeregu numer\'f3w i sensacyjnych scen tego szlachetnego, a tak haniebnie uleg\'b3
ego drapie\'bfnika budzi\'b3 we mnie wstr\'eat i emocj\'ea, obrzydzenie i tajon\'b9 rozkosz.
\par Trzeba przyzna\'e6, \'bfe pogromca, m\'f3j przekl\'eaty bli\'9fniak z krzywego zwierciad\'b3a, bajecznie ujarzmi\'b3 swego wilka. Wilk s\'b3ucha\'b3 uwa\'bfnie ka\'bfdego rozkazu, reagowa\'b3 na ka\'bfde zawo\'b3anie i trza\'9cniecie bata jak pies: pada
\'b3 na kolana, udawa\'b3 nie\'bfywego, pos\'b3usznie s\'b3u\'bfy\'b3 i grzecznie nosi\'b3 w pysku bochenek chleba, jajko, kawa\'b3 mi\'easa i koszyczek, ba, musia\'b3 nawet podnie\'9c\'e6 szpicrut\'ea, kt\'f3r\'b9 pogromca upu\'9cci\'b3, i nie\'9c\'e6 j
\'b9 w pysku za nim, przy czym merda\'b3 ogonem, p\'b3aszcz\'b9c si\'ea obrzydliwie. Przyprowadzono wilkowi kr\'f3lika, potem bia\'b3e jagni\'ea, i chocia\'bf szczerzy\'b3 z\'eaby i dr\'bfa\'b3 ca\'b3y z po\'bf\'b9dliwo\'9cci, a \'9clina ciek\'b3
a mu z pyska, nie ruszy\'b3 \'bfadnego ze zwierz\'b9t, lecz na rozkaz przeskakiwa\'b3 w eleganckich susach przez dygoc\'b9ce i skulone na ziemi zwierz\'eata, ba, po\'b3o\'bfy\'b3 si\'ea mi\'eadzy kr\'f3likiem a jagni\'eaciem, obj\'b9\'b3 je przednimi \'b3
apami i utworzy\'b3 wraz z nimi wzruszaj\'b9c\'b9 rodzinn\'b9 grup\'ea. Na domiar wszystkiego ze\'bfar\'b3 z r\'eaki cz\'b3owieka tabliczk\'ea czekolady. By\'b3o prawdziw\'b9 m\'eak\'b9 patrze\'e6, do jakiego nie\-prawdopodobnego stopnia wilk ten nauczy
\'b3 si\'ea zadawa\'e6 k\'b3am swojej naturze; w\'b3osy je\'bfy\'b3y mi si\'ea na ten widok.
\par W drugiej cz\'ea\'9cci spektaklu zar\'f3wno wzburzony widz, jak i wilk zostali jednak za t\'ea m\'eak\'ea wynagrodzeni. Mia\-nowicie po tym wyrafinowanym programie tresury i po triumfuj\'b9cym i pe\'b3nym wdzi\'eaku uk\'b3onie, z\'b3o\'bf
onym przez pogromc\'ea nad grup\'b9 jagni\'eacia i wilka, role zosta\'b3y zmie\-nione. Nagle podobny do Harry'ego pogromca, k\'b3aniaj\'b9c si\'ea nisko, z\'b3o\'bfy\'b3 z g\'b3\'eabokim uk\'b3onem sw\'f3j pejcz u st\'f3p wilka i zacz\'b9\'b3 tak samo dr
\'bfe\'e6, kuli\'e6 si\'ea i przybiera\'e6 \'bfa\'b3osny wygl\'b9d, jak przedtem zwierz\'ea. Wilk natomiast, \'9cmiej\'b9c si\'ea, oblizywa\'b3 sobie mord\'ea. Pozby\'b3 si\'ea dr\'bfenia i zak\'b3amania, oczy mu b\'b3yszcza\'b3y, cia\'b3o odzyska\'b3o pr
\'ea\'bf\-no\'9c\'e6 i rozkwita\'b3o w odzyskanej na nowo dziko\'9cci.
\par Teraz wilk rozkazywa\'b3, a cz\'b3owiek musia\'b3 s\'b3ucha\'e6. Na rozkaz pada\'b3 na kolana, gra\'b3 rol\'ea wilka, wywiesza\'b3 j\'eazyk, plombowanymi z\'eabami zrywa\'b3 z siebie ubranie. Zale\'bfnie od rozkazu pogromcy ludzi chodzi\'b3 na dw\'f3
ch nogach albo na czworakach, s\'b3u\'bfy\'b3, udawa\'b3 nie\'bfywego, pozwala\'b3 wilkowi je\'9fdzi\'e6 na sobie okrakiem, nosi\'b3 za nim pejcz, z psim talentem i fantazj\'b9 godzi\'b3 si\'ea na ka\'bfde upokorzenie i perwersj\'ea. Na scen\'ea wesz\'b3
a pi\'eakna dziewczyna, zbli\'bfy\'b3a si\'ea do tresowanego cz\'b3owieka, g\'b3aska\'b3a go w podbr\'f3dek, pociera\'b3a policzek o jego policzek, on jednak trwa\'b3 na czworakach, pozosta\'b3 zwierz\'eaciem, potrz\'b9sa\'b3 g\'b3ow\'b9 i za\-cz\'b9\'b3
do pi\'eaknej dziewczyny szczerzy\'e6 z\'eaby, w ko\'f1cu tak gro\'9fnie i drapie\'bfnie, \'bfe uciek\'b3a. Podano mu czekolad\'ea, kt\'f3r\'b9 pogardliwie obw\'b9cha\'b3 i odtr\'b9ci\'b3. Na koniec przy\-niesiono zn\'f3w bia\'b3e jagni\'ea i t\'b3
ustego pstrokatego kr\'f3lika, a poj\'eatny cz\'b3owiek pokaza\'b3 sw\'f3j szczytowy numer i zagra\'b3 wilka a\'bf mi\'b3o. Palcami i z\'eabami chwyta\'b3 wrzeszcz\'b9ce zwierz\'eata, wyrywa\'b3 im kawa\'b3y sier\'9cci i cia\'b3a, u\'9cmiechaj\'b9c si\'ea
, \'bfu\'b3 ich \'bfywe mi\'easo i nieprzytomny, pijany, z roz\-kosznie przymkni\'eatymi oczyma ch\'b3epta\'b3 ich ciep\'b3\'b9 krew.
\par Przera\'bfony wybieg\'b3em przez drzwi. Przekona\'b3em si\'ea, \'bfe ten magiczny teatr nie by\'b3 idealnym rajem, pod jego zachwycaj\'b9c\'b9 fasad\'b9 kry\'b3y si\'ea wszystkie piek\'b3a. O Bo\'bfe, czy\'bf i tu nie ma wybawienia?
\par Pe\'b3en l\'eaku biega\'b3em tam i z powrotem, czu\'b3em w ustach smak krwi i czekolady, obydwa jednakowo wstr\'eatne, gor\'b9co pragn\'b9\'b3em wyrwa\'e6 si\'ea z tej pos\'eapnej fali, \'bfarliwie walczy\'b3em w my\'9clach o zno\'9c
niejsze, milsze obrazy. \'93O, przyjaciele, nie takie tony!\'94 \'9cpiewa\'b3o co\'9c we mnie i z prze\-ra\'bfeniem przypomnia\'b3em sobie potworne fotografie z frontu, jakie niekiedy ogl\'b9da\'b3em podczas wojny, owe stosy sk\'b3\'eabionych trup\'f3
w o twarzach zmienionych mas\-kami gazowymi w szczerz\'b9ce z\'eaby diabelskie maszkary. Jak\'bfe g\'b3upi, dziecinny by\'b3em jeszcze w\'f3wczas, kiedy jako humanitarnie usposobiony przeciwnik wojny przera\'bfa\'b3em si\'ea tymi obrazami! - Dzi\'9c
wiedzia\'b3em, \'bfe \'bfaden pogrom\-ca, \'bfaden minister, genera\'b3 czy ob\'b3\'b9kany nie jest w stanie wyhodowa\'e6 w swoim m\'f3zgu my\'9cli i obraz\'f3w, kt\'f3re nie drzema\'b3yby tak\'bfe we mnie, i to w formie r\'f3wnie ohydnej, dzikiej i z
\'b3ej, r\'f3wnie okrutnej i g\'b3upiej.
\par }{\cf1\cgrid0 Z poczuciem ulgi p}{\f1296\cf1\cgrid0 rzypomnia\'b3em sobie napis, kt\'f3ry na pocz\'b9tku przedstawienia tak gwa\'b3townie poci\'b9gn\'b9\'b3 owego \'b3adnego m\'b3odzie\'f1ca. Napis brzmia\'b3:
\par }{\i\cf1\cgrid0
\par }\trowd \trqc\trgaph70\trleft-70\trbrdrt\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr\brdrs\brdrw10 \trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10 \trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt
\brdrs\brdrw10 \clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth3402 \cellx3332\pard \qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 \cbpat8 {\i\f1296\cf1\cgrid0
Wszystkie dziewcz\'eata s\'b9 twoje}{\cf1 \cell }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 {\i\cf1\cgrid0 \trowd \trqc\trgaph70\trleft-70\trbrdrt\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr\brdrs\brdrw10
\trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10 \trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt\brdrs\brdrw10 \clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth3402 \cellx3332\row
}\pard \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 {\i\cf1\cgrid0
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Ostatecznie wydawa\'b3o mi si\'ea, \'bfe przecie\'bf nic nie jest tak po\'bf\'b9dania godne, jak to. Ciesz\'b9c si\'ea, \'bfe b\'ead\'ea m\'f3g\'b3 zn\'f3w uciec z tego przekl\'eatego, wilczego \'9cwiata, wszed\'b3em do wn\'eatrza.
\par Zadziwiaj\'b9ce: powia\'b3 na mnie legendarny, a zarazem tak bardzo bliski zapach mojej m\'b3odo\'9cci, atmosfery mych lat ch\'b3opi\'eacych i m\'b3odzie\'f1czych, \'bfe a\'bf zadr\'bfa\'b3em, w mo\-im sercu p\'b3yn\'ea\'b3
a krew tamtych dni. Wszystko, co przed chwil\'b9 jeszcze czyni\'b3em i my\'9cla\'b3em i czym by\'b3em, opad\'b3o ze mnie i zn\'f3w sta\'b3em si\'ea m\'b3ody. Jeszcze przed godzin\'b9, jeszcze przed chwil\'b9 my\'9cla\'b3em, \'bfe dobrze wiem, czym jest mi
\'b3o\'9c\'e6, po\'bf\'b9danie i t\'easknota, ale to by\'b3a mi\'b3o\'9c\'e6 i t\'easknota starego cz\'b3owieka. Teraz zn\'f3w by\'b3em m\'b3ody, a to, co czu\'b3em: roz\'bfarzony ogie\'f1, pot\'ea\'bfna porywaj\'b9ca t\'easknota, owa przenikaj\'b9
ca wszystko nami\'eatno\'9c\'e6 - niby ciep\'b3y powiew wiosny - by\'b3o m\'b3ode, nowe i prawdziwe. Ach, jak\'bfe rozgorza\'b3y zn\'f3w zapomniane ognie, jak na\-brzmia\'b3y i g\'b3\'eaboko zadrga\'b3y d\'9fwi\'eaki minionych lat, jak migotliwie budzi
\'b3o si\'ea co\'9c we krwi, jak\'bfe krzycza\'b3o co\'9c i \'9cpiewa\'b3o w mojej duszy! By\'b3em ch\'b3opcem pi\'eatnasto- czy szesnastoletnim, g\'b3ow\'ea mia\'b3em pe\'b3n\'b9 \'b3aciny, greki i pi\'eaknej poezji, my\'9cli pe\'b3ne d\'b9\'bfe\'f1
i ambicji, fantazj\'ea pe\'b3n\'b9 marze\'f1 artystycznych, ale o wiele g\'b3\'eabiej, silniej i straszli\-wiej ni\'bf wszystkie te p\'b3on\'b9ce ognie pali\'b3 si\'ea we mnie i drga\'b3 ogie\'f1 mi\'b3o\'9cci, g\'b3\'f3d p\'b3ci, dojmuj\'b9
ce przeczucie rozkoszy.
\par Sta\'b3em na jednym ze skalnych wzg\'f3rz nad moim ro\-dzinnym miasteczkiem, unosi\'b3 si\'ea tam zapach wiosennego wiatru i pierwszych fio\'b3k\'f3w, wida\'e6 by\'b3o po\'b3yskuj\'b9c\'b9 rzek\'ea i okna mojego rodzinnego domu; wszystko b\'b3yszcza\'b3
o, d\'9fwi\'eacza\'b3o i pachnia\'b3o osza\'b3amiaj\'b9c\'b9 pe\'b3ni\'b9, \'9cwie\'bf\'b9 tw\'f3r\-cz\'b9 gotowo\'9cci\'b9, wszystko ja\'9cnia\'b3o soczystymi barwami i mieni\'b3o si\'ea nierealnie w podmuchach wiosennego wiatru, a \'9cwiat wydawa\'b3
mi si\'ea taki, jak niegdy\'9c w najbujniejszych, poetyckich uniesieniach mojej pierwszej m\'b3odo\'9cci. Sta\'b3em na wzg\'f3rzu, wiatr rozrzuca\'b3 moje d\'b3ugie w\'b3osy; zatopiony w marzycielskiej, mi\'b3osnej t\'easknocie bezwiednie si\'eagn\'b9\-
\'b3em do ledwie zieleniej\'b9cego krzewu i zerwa\'b3em m\'b3ody, na wp\'f3\'b3 rozwini\'eaty p\'b9czek listka, przybli\'bfy\'b3em go do oczu, pow\'b9cha\'b3em (ju\'bf sam zapach przypomnia\'b3 mi wszystko, co by\'b3o, i obla\'b3 mnie \'bfarem), po
tem, bawi\'b9c si\'ea, chwyci\'b3em ten ma\'b3y, zielony p\'b9czek ustami, kt\'f3re jeszcze nie ca\'b3owa\-\'b3y \'bfadnej dziewczyny, i zacz\'b9\'b3em go gry\'9f\'e6. Ten cierpki, aromatyczny, gorzki smak nagle u\'9cwiadomi\'b3 mi, co prze\-\'bf
ywam, wszystko zn\'f3w by\'b3o obecne. Po raz drugi prze\'bfy\-\'b3em chwile z ostatnich lat mojego ch\'b3opi\'eactwa, niedzielne popo\'b3udnie wczesnej wiosny, \'f3w dzie\'f1, kiedy na samo\-tnym spacerze spotka\'b3em R\'f3\'bf\'ea Kreisler, nie\'9cmia
\'b3o z\'b3o\'bfy\-\'b3em jej uk\'b3on i nieprzytomnie si\'ea w niej zakocha\'b3em.
\par Patrzy\'b3em w\'f3wczas pe\'b3en l\'eakliwego oczekiwania na t\'ea pi\'eakn\'b9, rozmarzon\'b9 dziewczyn\'ea, kt\'f3ra samotnie sz\'b3a w g\'f3r\'ea i jeszcze mnie nie spostrzeg\'b3a, patrzy\'b3em na jej w\'b3osy splecione w grube warkocze i podpi\'ea
te, na sp\'b3ywa\-j\'b9ce po obu stronach policzk\'f3w lu\'9fne kosmyki, kt\'f3rymi igra\'b3 i powiewa\'b3 wiatr. Po raz pierwszy w \'bfyciu spostrzeg\'b3em, jak by\'b3a pi\'eakna, jak pi\'eakne i nierealne by\'b3y igraszki wiatru w jej delikatnych w\'b3
osach, jak pi\'eaknie i powabnie sp\'b3ywa\'b3a po jej m\'b3odych kszta\'b3tach cienka, niebieska sukienka; i podobnie jak gorzko-aromatyczny smak roz\-gryzionego p\'b9czka przenikn\'b9\'b3 mnie nie\'9cmia\'b3\'b9, s\'b3odk\'b9 rozkosz\'b9 i l\'ea
kiem wiosny, tak widok dziewcz\'eacia nape\'b3ni\'b3 mnie \'9cmiertelnym przeczuciem mi\'b3o\'9cci i kobiety, wstrz\'b9\-saj\'b9cym przeczuciem nies\'b3ychanych mo\'bfliwo\'9cci i obietnic, nieopisanych rozkoszy, nieprawdopodobnych powik\'b3a\'f1
, obaw i cierpie\'f1, najserdeczniejszego wyzwolenia i najg\'b3\'eab\-szej winy. O, jak\'bfe bardzo pali\'b3 mi j\'eazyk gorzki smak wiosny! O, jak\'bfe igra\'b3 wiatr lu\'9fnymi kosmykami w\'b3os\'f3w, sp\'b3ywaj\'b9cymi wok\'f3\'b3 jej rumianych policzk
\'f3w! Potem zbli\'bfy\'b3a si\'ea, unios\'b3a oczy i pozna\'b3a mnie, zarumieni\'b3a si\'ea jeszcze bardziej i na chwil\'ea spojrza\'b3a w bok; potem zdj\'b9\'b3em kapelusz konfirmanta i uk\'b3oni\'b3em si\'ea, a R\'f3\'bfa, zn\'f3w opanowana, odk\'b3oni
\'b3a si\'ea z u\'9cmiechem, troch\'ea jak dama, z podniesion\'b9 g\'b3ow\'b9, i odesz\'b3a powoli, pewnie i wynio\'9cle, otoczona tysi\'b9cem mi\'b3osnych \'bfycze\'f1, \'bf\'b9da\'f1 i ho\'b3d\'f3w, kt\'f3re w \'9clad za ni\'b9 posy\'b3a\'b3em.
\par Tak by\'b3o niegdy\'9c, pewnej niedzieli przed trzydziestu pi\'eaciu laty, i wszystko niegdysiejsze powr\'f3ci\'b3o w tej w\'b3a\'9cnie chwili: wzg\'f3rze i miasto, marcowy wiatr i zapach p\'b9czk\'f3w, R\'f3\'bfa i jej kasztanowe w\'b3osy, nabrzmiewaj
\'b9ca t\'easknota i s\'b3odki, dusz\'b9cy l\'eak. Wszystko by\'b3o jak wtedy, wydawa\'b3o mi si\'ea, \'bfe p\'f3\'9fniej ju\'bf nigdy nikogo tak nie kocha\'b3em, jak w\'f3wczas R\'f3\'bf\'ea. Lecz tym razem dane mi by\'b3o przyj\'b9\'e6 j\'b9 inaczej ni
\'bf w\'f3wczas. Widzia\'b3em jej ru\-mieniec, gdy mnie pozna\'b3a, widzia\'b3em, jak stara\'b3a si\'ea go ukry\'e6, i wiedzia\'b3em od razu, \'bfe mnie lubi, \'bfe to spotkanie mia\'b3o dla niej takie samo znaczenie, jak dla mnie. I za\-miast zn\'f3w zdj
\'b9\'e6 kapelusz i uroczy\'9ccie trzymaj\'b9c go w r\'eaku, czeka\'e6, a\'bf ona przejdzie, uczyni\'b3em tym razem, mimo l\'eaku i niepokoju to, co nakazywa\'b3a mi krew; zawo\'b3a\-\'b3em: \'93R\'f3\'bfo, jaka\'9c ty \'9cliczna! Dzi\'eaki Bogu, \'bfe
\'9c przysz\'b3a! Tak bardzo ci\'ea kocham!\'94 To mo\'bfe nie by\'b3o najlepsze, co mo\'bfna by\'b3o w podobnej chwili powiedzie\'e6, ale nie wymaga\'b3o inteligencji, wystarcza\'b3o zupe\'b3nie. R\'f3\'bfa nie udawa\'b3a damy i nie odesz\'b3a, zatrzyma
\'b3a si\'ea, spojrza\'b3a na mnie, zaczerwieni\-\'b3a si\'ea jeszcze bardziej ni\'bf przedtem i powiedzia\'b3a: \'93Dzie\'f1 dobry, Harry, czy naprawd\'ea mnie lubisz?\'94 Jej ciemne oczy promienia\'b3y w wyrazistej twarzyczce, a ja czu\'b3em, \'bfe ca
\'b3e moje minione \'bfycie i kochanie by\'b3o fa\'b3szywe, zagmatwane i pe\'b3ne g\'b3upiego nieszcz\'ea\'9ccia od chwili, kiedy owej niedzieli pozwoli\'b3em R\'f3\'bfy odej\'9c\'e6. Ale teraz b\'b3\'b9d zosta\'b3 naprawiony, wszystko stawa\'b3o si\'ea
inne, wszystko zmienia\'b3o si\'ea na dobre. Wzi\'eali\'9cmy si\'ea za r\'eace i tak szli\'9cmy powoli dalej, niewy\-mownie szcz\'ea\'9cliwi, bardzo zak\'b3opotani, nie wiedzieli\'9cmy, co m\'f3wi\'e6, co robi\'e6, z zak\'b3opotania zacz\'eali\'9c
my szybciej biec i p\'eadzili\'9cmy tak, a\'bf nam tchu zabrak\'b3o i musieli\'9cmy zatrzyma\'e6 si\'ea, nie zwalniaj\'b9c jednak u\'9ccisku naszych r\'b9k. Oboje byli\'9cmy jeszcze dzie\'e6mi i nie bardzo wiedzieli\'9c
my, po co jedno drugiemu, tej niedzieli nie dosz\'b3o nawet do pierwszego poca\'b3unku, ale byli\'9cmy nies\'b3ychanie szcz\'ea\'9c\-liwi. Stali\'9cmy i oddychali\'9cmy, usiedli\'9cmy w trawie, g\'b3as\-ka\'b3em jej r\'eak\'ea, ona za\'9c nie\'9cmia\'b3
o g\'b3adzi\'b3a moje w\'b3osy, potem zn\'f3w wstali\'9cmy i pr\'f3bowali\'9cmy zmierzy\'e6, kto z nas jest wy\'bfszy, i w\'b3a\'9cciwie ja by\'b3em o palec wy\'bfszy, ale nie chcia\'b3em tego przyzna\'e6, lecz utrzymywa\'b3em, \'bfe jeste\'9c\-my dok\'b3
adnie tego samego wzrostu, \'bfe Pan B\'f3g przezna\-czy\'b3 nas dla siebie i \'bfe pobierzemy si\'ea kiedy\'9c. Wtedy R\'f3\'bfa powiedzia\'b3a, \'bfe czuje zapach fio\'b3k\'f3w, ukl\'eakli\'9cmy w niskiej, wiosennej trawie, szukali\'9cmy i znale\'9fli
\'9cmy par\'ea kwiatk\'f3w o kr\'f3tkich \'b3ody\'bfkach i darowywali\'9cmy je sobie wzajemnie, a gdy zrobi\'b3o si\'ea ch\'b3odniej i \'9cwiat\'b3o ju\'bf uko\'9cnie pada\'b3o na ska\'b3y, R\'f3\'bfa powiedzia\'b3a, \'bfe musi i\'9c\'e6
do domu, i wtedy oboje posmutnieli\'9cmy, gdy\'bf odprowadzi\'e6 jej nie mog\'b3em, ale mieli\'9cmy teraz wsp\'f3ln\'b9 tajemnic\'ea i to by\'b3o najmilsze, co posiadali\'9cmy. Pozosta\'b3em na g\'f3rze w\'9cr\'f3d ska\'b3, w\'b9cha\-\'b3em fio\'b3
ki od R\'f3\'bfy, po\'b3o\'bfy\'b3em si\'ea na ziemi nad przepa\'9cci\'b9, z twarz\'b9 nad g\'b3\'eabi\'b9, i spogl\'b9da\'b3em w d\'f3\'b3 na miasto, czyhaj\'b9c, a\'bf uka\'bfe si\'ea tam na dole jej urocza, male\'f1ka posta\'e6
i przebiegnie przez most obok studni. Teraz wiedzia\'b3em, \'bfe jest ju\'bf w domu ojca, \'bfe chodzi tam po pokojach, a ja by\'b3em tu na g\'f3rze, daleko od niej, ale ode mnie ku niej bieg\'b3a ni\'e6, p\'b3yn\'b9\'b3 strumie\'f1, wia\'b3o tajemnic
\'b9.
\par Przez ca\'b3\'b9 t\'ea wiosn\'ea widywali\'9cmy si\'ea tu i \'f3wdzie, na ska\'b3ach, przy sztachetach ogrodu, a kiedy zacz\'ea\'b3y kwitn\'b9\'e6 bzy, zamienili\'9cmy pierwszy nie\'9cmia\'b3y poca\'b3unek. Nie\-wiele jako dzieci mogli\'9c
my sobie wzajemnie da\'e6, a nasz poca\'b3unek nie mia\'b3 jeszcze ani \'bfaru, ani pe\'b3ni; zaledwie odwa\'bfy\'b3em si\'ea delikatnie pog\'b3aska\'e6 jej lu\'9fne, wij\'b9ce si\'ea ko\'b3o uszu w\'b3osy, ale wszystko by\'b3
o nasze, wszystko, do czego byli\'9cmy zdolni w mi\'b3o\'9cci i rado\'9cci, a ka\'bfdym nie\'9cmia\'b3ym dotkni\'eaciem, ka\'bfdym niedojrza\'b3ym s\'b3owem mi\'b3osnym, ka\'bfdym niespokojnym oczekiwaniem na siebie uczyli\'9cmy si\'ea nowego szcz\'ea\'9c
cia, wznosili\'9cmy si\'ea w hierar\-chii sztuki kochania o jeden ma\'b3y szczebel wy\'bfej.
\par Tak prze\'bfywa\'b3em, poczynaj\'b9c od R\'f3\'bfy i fio\'b3k\'f3w, ca\'b3e moje \'bfycie mi\'b3osne raz jeszcze, ale pod szcz\'ea\'9cliwszymi gwiazdami. R\'f3\'bfa znik\'b3a, zjawi\'b3a si\'ea Irmgarda, s\'b3o\'f1ce sta\'b3o si\'ea gor\'ea
tsze, gwiazdy bardziej pijane, ale ani R\'f3\'bfa, ani Irmgarda nie nale\'bfa\'b3y do mnie, musia\'b3em si\'ea wspina\'e6 stopie\'f1 po stopniu, wiele prze\'bfy\'e6, wiele si\'ea uczy\'e6, musia\'b3em r\'f3wnie\'bf Irmgard\'ea i Ann\'ea zn\'f3w utraci\'e6
. Ka\'bfd\'b9 dziewczyn\'ea, kt\'f3r\'b9 kocha\'b3em niegdy\'9c w mojej m\'b3odo\'9cci, kocha\'b3em znowu, ale ka\'bfd\'b9 potrafi\'b3em natchn\'b9\'e6 mi\'b3o\'9cci\'b9, ka\'bfdej co\'9c da\'e6, od ka\'bfdej otrzyma\'e6 co\'9c
w darze. Pragnienia, sny i mo\'bfliwo\'9cci, kt\'f3re niegdy\'9c \'bfy\'b3y jedynie w mojej wyobra\'9fni, by\'b3y teraz prze\'bfywan\'b9 przeze mnie rzeczywisto\'9cci\'b9. O, pi\'eakne kwiaty, Ido, Lauro i wy wszystkie, kt\'f3re niegdy\'9c kocha\'b3
em przez jedno lato, przez jeden miesi\'b9c, jeden dzie\'f1!
\par Zrozumia\'b3em, \'bfe jestem teraz tym \'b3adnym, rozpromienio\-nym ch\'b3opcem, kt\'f3ry przedtem jawi\'b3 mi si\'ea jako niecierpli\-wie wbiegaj\'b9cy do wr\'f3t mi\'b3o\'9cci, \'bfe teraz prze\'bfywam cz\'b9stk\'ea samego siebie, ale t\'ea spe\'b3nion
\'b9 tylko w jednej dziesi\'b9tej, w jednej tysi\'eacznej cz\'b9stce mej istoty i mego \'bfycia, \'bfe pozwalam jej teraz rosn\'b9\'e6, nieobci\'b9\'bfony ju\'bf innymi postacia\-mi mej ja\'9fni, niehamowany przez my\'9cliciela, niedr\'ea
czony przez wilka stepowego, nieograniczony przez poet\'ea, fantast\'ea i moralist\'ea. Nie, teraz by\'b3em tylko i wy\'b3\'b9cznie kochankiem, oddycha\'b3em tylko szcz\'ea\'9cciem i cierpieniem mi\'b3o\'9cci. Ju\'bf Irmgarda nauczy\'b3a mnie ta\'f1czy
\'e6, Ida ca\'b3owa\'e6, a najpi\'eakniej\-sza, Emma, by\'b3a pierwsz\'b9, kt\'f3ra pewnego jesiennego wieczo\-ru pod szumi\'b9cymi ga\'b3\'eaziami wi\'b9zu da\'b3a mi ca\'b3owa\'e6 swoje smag\'b3e piersi i pozwoli\'b3a wypi\'e6 do dna kielich rozkoszy.
\par Wiele prze\'bfy\'b3em w teatrzyku Pabla, nawet tysi\'eacznej cz\'ea\'9cci tego nie da si\'ea wyrazi\'e6 s\'b3owami. Wszystkie dziew\-cz\'eata, kt\'f3re kiedykolwiek kocha\'b3em, by\'b3y teraz moje, ka\'bfda dawa\'b3a mi to, co tylko ona jedna da\'e6 mog
\'b3a, ka\'bfdej dawa\'b3em to, co tylko ona umia\'b3a wzi\'b9\'e6 ode mnie. Zakosz\-towa\'b3em wiele mi\'b3o\'9cci, wiele szcz\'ea\'9ccia, wiele rozkoszy, wiele powik\'b3a\'f1 i cierpie\'f1, ca\'b3a zaniedbana mi\'b3o\'9c\'e6 mego \'bfycia zakwit\'b3
a w tej godzinie sennych majak\'f3w w moim ogrodzie, kwiaty niewinne i delikatne, jaskrawe i pa\'b3aj\'b9ce, ciemne i szybko wi\'eadn\'b9ce, p\'b3omienna rozkosz, serdeczne marzenia, tl\'b9ca si\'ea melancholia, trwo\'bfna \'9cmier\'e6
, promienne narodziny. Spotyka\'b3em kobiety, kt\'f3re mo\'bfna by\'b3o zdoby\'e6 szybko i szturmem, i takie, o kt\'f3re zabiega\'e6 d\'b3ugo i wy\-trwale by\'b3o prawdziwym szcz\'ea\'9cciem; ka\'bfdy mroczny zak\'b9\-tek mego \'bfycia, w kt\'f3rym niegdy
\'9c przywo\'b3ywa\'b3 mnie g\'b3os p\'b3ci cho\'e6by tylko na chwil\'ea, w kt\'f3rym rozpala\'b3o mnie kobiece spojrzenie lub n\'eaci\'b3 po\'b3ysk bia\'b3ej dziewcz\'eacej sk\'f3ry, wy\'b3ania\'b3 si\'ea znowu i nadrabia\'b3em wszystko niegdy\'9c
zaniedba\-ne. Ka\'bfda nale\'bfa\'b3a do mnie, ka\'bfda na sw\'f3j spos\'f3b. Znalaz\'b3a si\'ea tu r\'f3wnie\'bf kobieta o dziwnych, ciemnobr\'b9zowych oczach i jasnych jak len w\'b3osach, obok kt\'f3rej sta\'b3em kiedy\'9c przez kwadr
ans przy oknie w korytarzu pospiesznego poci\'b9gu. P\'f3\'9fniej wielokrotnie jawi\'b3a si\'ea w moich snach - nie powiedzia\'b3a ani s\'b3owa, ale nauczy\'b3a mnie nieprzeczuwanych, przera\'bfaj\'b9cych, \'9cmiertelnych sztuk mi\'b3osnych. A ta spokoj\-
na, \'b3agodna Chinka z portu w Marsylii, o g\'b3adkich, kruczo\-czarnych w\'b3osach i wilgotnych oczach, te\'bf zna\'b3a nies\'b3ychane rzeczy. Ka\'bfda mia\'b3a swoj\'b9 tajemnic\'ea, pachnia\'b3a swoj\'b9 ziemi\'b9, ca\'b3owa\'b3a, \'9cmia\'b3a si\'ea
po swojemu i tak\'bfe po swojemu by\'b3a wstydliwa i bezwstydna. Przychodzi\'b3y i odchodzi\'b3y, przyno\-si\'b3 mi je nurt, przerzuca\'b3 mnie w ich stron\'ea lub od nich odrywa\'b3; by\'b3o to zabawne, dziecinne p\'b3ywanie w strumieniu p\'b3ci, pe\'b3
ne uroku, niebezpiecze\'f1stwa i niespodzianek. I zdu\-miewa\'b3em si\'ea, jak bogate w mi\'b3osne przygody, okazje i pokusy by\'b3o moje na poz\'f3r tak ubogie i pozbawione mi\'b3o\'9cci \'bfycie wilka stepowego. Prawie wszystkie sposobno\'9cci zaniedba
\'b3em i ucieka\'b3em od nich, potykaj\'b9c si\'ea o nie, pr\'eadko o nich zapomina\'b3em - ale tu przechowa\'b3y si\'ea wszystkie bez wyj\'b9tku, ca\'b3e ich setki. A teraz zobaczy\'b3em je, poddawa\'b3em si\'ea im, by\'b3em got\'f3w na ich przyj\'ea
cie, pogr\'b9\'bfa\'b3em si\'ea w ich r\'f3\'bfowe, mroczne podziemia. Powr\'f3ci\'b3a r\'f3wnie\'bf uwodziciel\-ska propozycja, kt\'f3r\'b9 mi kiedy\'9c podsuwa\'b3 Pablo, a tak\'bfe inne wcze\'9cniejsze, kt\'f3rych w\'f3wczas nawet dobrze nie rozumia\-
\'b3em; fantastyczne igraszki we troje, we czworo z u\'9cmiechem wci\'b9ga\'b3y mnie w sw\'f3j korow\'f3d. Dzia\'b3o si\'ea wiele rzeczy, rozgrywa\'b3y si\'ea r\'f3\'bfne, trudne do opisania gry.
\par Z niesko\'f1czonego strumienia pokus, wyst\'eapk\'f3w i konflikt\'f3w wyp\'b3yn\'b9\'b3em znowu na powierzchni\'ea cichy, milcz\'b9cy, uzbrojony, nasycony wiedz\'b9, m\'b9dry, g\'b3\'eaboko do\'9cwiadczony, dojrza\'b3y dla Herminy. Jako ostatnia figu\-
ra mojej tysi\'b9cpostaciowej mitologii, jako ostatnie imi\'ea w tym niesko\'f1czonym szeregu, wy\'b3oni\'b3a si\'ea w\'b3a\'9cnie ona, Hermina; jednocze\'9cnie powr\'f3ci\'b3a \'9cwiadomo\'9c\'e6 i po\'b3o\'bfy\'b3a kres tej mi\'b3osnej bajce, gdy\'bf
nie chcia\'b3em spotka\'e6 si\'ea z Hermin\'b9 tu, w mroku czarodziejskiego zwierciad\'b3a; do niej nale\'bfa\'b3 ca\'b3y Harry. Ach, chcia\'b3bym teraz przestawi\'e6 moje szachowe figurki w ten spos\'f3b, \'bfeby wszystko odnosi\'b3o si\'ea
do niej i poprowadzi\'b3o do spe\'b3nienia.
\par Fala wyrzuci\'b3a mnie na brzeg, sta\'b3em zn\'f3w w mil\-cz\'b9cym, cichym, prowadz\'b9cym do l\'f3\'bf korytarzu teatral\-nym. Co dalej? Si\'eagn\'b9\'b3em do kieszeni po figurki, ale ju\'bf mi jako\'9c przesz\'b3a ochota do tej zabawy. Otacza\'b3
mnie nie ko\'f1cz\'b9cy si\'ea \'9cwiat drzwi, napis\'f3w, magicznych luster. Mimo woli przeczyta\'b3em najbli\'bfszy i dreszcz mnie prze\-szed\'b3. Napis brzmia\'b3:
\par }{\i\cf1\cgrid0
\par }\pard \qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 \cbpat8 {\i\f1296\cf1\cgrid0 Jak si\'ea przez mi\'b3o\'9c\'e6 zabija}{\cf1 \cell }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 {\i\cf1\cgrid0 \trowd
\trqc\trgaph70\trleft-70\trbrdrt\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr\brdrs\brdrw10 \trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10 \trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt\brdrs\brdrw10
\clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth3402 \cellx3332\row }\pard \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 {\i\cf1\cgrid0
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Nagle pojawi\'b3 mi si\'ea i trwa\'b3 przez sekund\'ea obraz wspo\-mnie\'f1: Hermina przy stoliku restauracyjnym, nagle daleka od rzeczywisto\'9cci, ze straszliw\'b9 powag\'b9 w spojrzeniu, zagubiona w brzemiennej rozmowie, oznajmiaj
\'b9ca mi, \'bfe tylko dlatego rozkocha mnie w sobie, by ponie\'9c\'e6 \'9cmier\'e6 z mojej r\'eaki. Ci\'ea\'bfka fala l\'eaku i mroku przep\'b3yn\'ea\'b3a przez moje serce, nagle wszystko znowu stan\'ea\'b3o przede mn\'b9, nagle poczu\'b3em znowu w g\'b3
\'eabi duszy moj\'b9 n\'eadz\'ea i donios\-\'b3o\'9c\'e6 tej chwili. Zrozpaczony si\'eagn\'b9\'b3em do kieszeni, by wydoby\'e6 figurki, zabawi\'e6 si\'ea troch\'ea w magi\'ea i zmieni\'e6 porz\'b9dek na mojej szachownicy. Ale figurek ju\'bf nie by\'b3
o. Zamiast nich wyci\'b9gn\'b9\'b3em z kieszeni n\'f3\'bf. \'8cmiertelnie przera\'bfony pobieg\'b3em korytarzem, mijaj\'b9c drzwi, znalaz\-\'b3em si\'ea nagle naprzeciw olbrzymiego lustra i spojrza\'b3em w nie. W lustrze sta\'b3
, wysoki jak ja, olbrzymi, pi\'eakny wilk, sta\'b3 cicho i p\'b3ochliwie \'b3yska\'b3 niespokojnymi \'9clepiami. Mruga\'b3 do mnie p\'b3omiennymi oczyma, u\'9cmiechn\'b9\'b3 si\'ea troch\'ea, tak \'bfe wargi roz\'b3\'b9czy\'b3y si\'ea na chwil\'ea i wida
\'e6 by\'b3o czerwony j\'eazor.
\par Gdzie jest Pablo? Gdzie Hermina? Gdzie ten m\'b9dry magik, kt\'f3ry tak \'b3adnie gl\'eadzi\'b3 o odbudowie osobowo\'9cci?
\par Raz jeszcze spojrza\'b3em w lustro. By\'b3em ob\'b3\'b9kany. W wysokim lustrze nie by\'b3o \'bfadnego wilka miel\'b9cego j\'eazorem. W lustrze sta\'b3em ja, Harry, o szarej twarzy, pozbawiony wszelkich uciech, znu\'bfony wszystkimi wy\-st\'eapkami, wstr
\'eatnie blady, ale - jakkolwiek by by\'b3o - cz\'b3owiek, zawsze kto\'9c, z kim mo\'bfna by\'b3o pogada\'e6.
\par - Harry - powiedzia\'b3em - co ty tu robisz?
\par - Nic - odpowiedzia\'b3 ten w lustrze - czekam tylko. Czekam na \'9cmier\'e6.
\par - A gdzie jest \'9cmier\'e6? - zapyta\'b3em.
\par - Ju\'bf idzie - odpowiedzia\'b3 tamten. I us\'b3ysza\'b3em muzyk\'ea p\'b3yn\'b9c\'b9 z pustych sal teatru, pi\'eakn\'b9 i straszn\'b9 muzyk\'ea, towarzysz\'b9c\'b9 wyst\'b9pieniu kamiennego go\'9ccia w }{\i\cf1\cgrid0 Don Giovannim. }{\f1296\cf1\cgrid0
Przera\'bfaj\'b9co brzmia\'b3y lodowate d\'9fwi\'eaki w upior\-nym budynku, dochodzi\'b3y z za\'9cwiat\'f3w, od nie\'9cmiertelnych.
\par Mozart, pomy\'9cla\'b3em i wywo\'b3a\'b3em t\'b9 my\'9cl\'b9 najbardziej drogie i najwznio\'9clejsze obrazy mego wewn\'eatrznego \'bfycia.
\par Wtem rozleg\'b3 si\'ea za mn\'b9 g\'b3o\'9cny i lodowaty \'9cmiech, zrodzony z nieznanych cz\'b3owiekowi za\'9cwiat\'f3w cierpie\'f1, z humoru bog\'f3w. Odwr\'f3ci\'b3em si\'ea, zmro\'bfony i uszcz\'ea\'9c\-liwiony tym \'9cmiechem; wtem nadszed\'b3
Mozart, min\'b9\'b3 mnie z u\'9cmiechem, podszed\'b3 spokojnie, niedba\'b3ym kro\-kiem do jednych z drzwi prowadz\'b9cych do lo\'bfy, otworzy\'b3 je i wszed\'b3 do \'9crodka, ja za\'9c, z\'b3akniony, skierowa\'b3em si\'ea tam jego \'9cladem, \'9cladem b
\'f3stwa mej m\'b3odo\'9cci, za tym dozgonnym celem mojej mi\'b3o\'9cci i czci. Muzyka brzmia\'b3a dalej. Mozart sta\'b3 przy por\'eaczy lo\'bfy, teatru w og\'f3le nie by\'b3o wida\'e6, bezkresn\'b9 przestrze\'f1 wype\'b3nia\'b3 mrok.
\par - Widzi pan - powiedzia\'b3 Mozart - mo\'bfna si\'ea obej\'9c\'e6 i bez saksofonu. Zreszt\'b9 z tym znakomitym instrumen\-tem nie chcia\'b3bym zawiera\'e6 bli\'bfszej znajomo\'9c}{\cf1\cgrid0 ci.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Gdzie my jeste\'9cmy? - zapyta\'b3em.
\par - Jeste\'9cmy na ostatnim akcie }{\i\cf1\cgrid0 Don Giovanniego. }{\f1296\cf1\cgrid0 Leporello ju\'bf upad\'b3 na kolana. \'8cwietna scena, muzyki te\'bf mo\'bfna pos\'b3ucha\'e6, a jak\'bfe. I chocia\'bf
ma ona w sobie jeszcze pewne cechy bardzo ludzkie, to jednak wyczuwa si\'ea w niej za\'9cwiaty, ten \'9cmiech... prawda?
\par - To ostatnia wielka muzyka, jak\'b9 napisano - powie\-dzia\'b3em uroczy\'9ccie jak belfer. - Zapewne, by\'b3 potem jeszcze Schubert i Hugo Wolf, a tego biednego wspania\'b3e\-go Chopina te\'bf nie wolno mi pomin\'b9\'e6. Pan marszczy czo\'b3o, maestro
... no tak, jest te\'bf Beethoven, on te\'bf jest cudowny. Ale to wszystko, bez wzgl\'eadu na swe pi\'eakno, ma ju\'bf w sobie co\'9c z od\'b3amka, co\'9c z roztapiania si\'ea; od czasu }{\i\cf1\cgrid0 Don Giovanniego }{\f1296\cf1\cgrid0 \'bfadne dzie\'b3
o o tak znakomitym kszta\'b3cie nie zosta\'b3o przez ludzi stworzone.
\par - Niech si\'ea pan nie wysila - za\'9cmia\'b3 si\'ea Mozart strasz\-liwie szyderczo. - Pan zapewne sam jest muzykiem? No c\'f3\'bf, ja ju\'bf porzuci\'b3em ten }{\i\cf1\cgrid0 metier, }{\f1296\cf1\cgrid0 przeszed\'b3
em w stan spoczynku. Tylko dla zabawy przygl\'b9dam si\'ea niekiedy temu, co dzieje si\'ea w muzyce.
\par Uni\'f3s\'b3 r\'eace, jak gdyby dyrygowa\'b3, gdzie\'9c wzeszed\'b3 ksi\'ea\'bfyc czy te\'bf jaka\'9c inna blada planeta, znad balustrady spogl\'b9da\'b3em w niezmierzon\'b9 g\'b3\'b9b przestrzeni, przeci\'b9ga\'b3y tamt\'eady mg\'b3y i ob\'b3oki, majaczy
\'b3y g\'f3ry, morskie wy\-brze\'bfa, a pod nimi rozci\'b9ga\'b3a si\'ea szeroka jak \'9cwiat pus\-tynna r\'f3wnina. Na tej r\'f3wninie zobaczyli\'9cmy czcigodnie wygl\'b9daj\'b9cego starszego pana o d\'b3ugiej brodzie, kt\'f3
ry z bolesnym wyrazem twarzy szed\'b3 na czele pot\'ea\'bfnego pochodu, sk\'b3adaj\'b9cego si\'ea z kilkudziesi\'eaciu tysi\'eacy czarno ubranych m\'ea\'bfczyzn. Wygl\'b9da\'b3 ponuro}{\cf1\cgrid0 i beznadziejnie.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Niech pan spojrzy - powiedzia\'b3 Mozart - to jest Brahms. D\'b9\'bfy do zbawienia, ale to jeszcze troch\'ea potrwa.
\par Dowiedzia\'b3em si\'ea, \'bfe te czarne rzesze wyobra\'bfa\'b3y wszystkich wykonawc\'f3w tych g\'b3os\'f3w i nut, kt\'f3re wed\'b3ug boskiego os\'b9du by\'b3y zb\'eadne w}{\cf1\cgrid0 jego partyturach.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Niezbyt starannie zinstrumentowane, za wiele roz\-trwoni\'b3 materia\'b3u - pokiwa\'b3 g\'b3ow\'b9 Mozart.
\par Zaraz potem zobaczyli\'9cmy Ryszarda Wagnera, krocz\'b9\-cego na czele r\'f3wnie wielkiej armii, i czuli\'9cmy, jak te czarne tysi\'b9ce czepiaj\'b9 si\'ea go i jak go wysysaj\'b9; widzieli\'9c\-my, \'bfe i on znu\'bfony wl\'f3k\'b3 si\'ea jak cierpi\'ea
tnik.
\par - Za czas\'f3w mojej m\'b3odo\'9cci - zauwa\'bfy\'b3em ze smut\-kiem - obaj ci muzycy uchodzili za swoje najwi\'eaksze przeciwie\'f1stwa.
\par Mozart \'9cmia\'b3 si\'ea.
\par }{\cf1\cgrid0 - Zawsze tak jest. Z pewnego oddalenia tego rodzaju k}{\f1296\cf1\cgrid0 ontrasty staj\'b9 si\'ea coraz bardziej do siebie podobne. Bogate instrumentowanie nie by\'b3o zreszt\'b9 osobistym b\'b3\'eadem ani Wagnera, ani Brahmsa, by\'b3o b\'b3
\'eadem ich epoki.
\par - Jak to? I za to musz\'b9 teraz tak ci\'ea\'bfko pokutowa\'e6? - zawo\'b3a\'b3em z wyrzutem.
\par - Oczywi\'9ccie. To idzie przez r\'f3\'bfne instancje. Dopiero kiedy odpokutuj\'b9 win\'ea swoich czas\'f3w, oka\'bfe si\'ea, czy pozostanie jeszcze tyle osobistych walor\'f3w, \'bfeby warto by\'b3o dokona\'e6 obrachunku.
\par - Ale oni obaj nie s\'b9 temu winni!
\par - Oczywi\'9ccie, \'bfe nie. Nie jest r\'f3wnie\'bf ich win\'b9, \'bfe Adam ze\'bfar\'b3 jab\'b3ko, a przecie\'bf musz\'b9 za to pokutowa\'e6.
\par }{\cf1\cgrid0 - Ale to straszne!
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Zapewne, \'bfycie jest zawsze straszne. Nie jeste\'9cmy winni, a mimo to jeste\'9cmy odpowiedzialni. Z chwil\'b9 kiedy si\'ea rodzimy, ju\'bf jeste\'9cmy winni. Musia\'b3 si\'ea pan uczy\'e6 jakiej\'9c dziwnej religii,}{\cf1\cgrid0
skoro pan tego nie wie.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Zrobi\'b3o mi si\'ea bardzo nieswojo. Zobaczy\'b3em samego siebie jako \'9cmiertelnie znu\'bfonego pielgrzyma, w\'eadruj\'b9cego przez pustyni\'ea za\'9cwiat\'f3w, ob\'b3adowanego mn\'f3stwem zb\'ead\-nych ksi\'b9\'bfek, kt\'f3
re napisa\'b3em, zb\'eadnych artyku\'b3\'f3w i felie\-ton\'f3w, a za mn\'b9 post\'eapowa\'b3a armia zecer\'f3w, kt\'f3rzy musieli przy tym pracowa\'e6 i armia czytelnik\'f3w, kt\'f3rzy to wszystko musieli prze\'b3kn\'b9\'e6. M\'f3j Bo\'bfe! A pr\'f3
cz tego by\'b3 tu i Adam i jab\'b3ko, i w og\'f3le ca\'b3y grzech pierworodny. Wszystko to trzeba wi\'eac by\'b3o odpokutowa\'e6 w bezkresnym ogniu czy\'9c\'e6\-cowym, a dopiero potem wy\'b3oni\'b3oby si\'ea pytanie, czy poza tym jest jeszcze co\'9c
osobistego, co\'9c w\'b3asnego, czy te\'bf ca\'b3a moja dzia\'b3alno\'9c\'e6 i wszystkie jej skutki s\'b9 tylko pust\'b9 pian\'b9 na morzu, tylko bezsensown\'b9 igraszk\'b9 w potoku wydarze\'f1!
\par Widz\'b9c moj\'b9 min\'ea, Mozart zacz\'b9\'b3 si\'ea g\'b3o\'9cno \'9cmia\'e6. Ze \'9cmiechu fikn\'b9\'b3 w powietrzu kozio\'b3ka i nogami wywija\'b3 trele. Krzycza\'b3 przy tym do mnie: - Hej, hej, m\'b3odzie\'f1\-cze, nie p\'b3aw si\'ea w m\'eace, j
\'eazyk ci\'ea sw\'eadzi czy w p\'b3ucach rz\'eazi? A mo\'bfe my\'9clisz o czytelnikach, molach ksi\'b9\'bfko\-wych i z\'b3ych krytykach? O swych drukarzach, \'9ccierwach, kacerzach, przekl\'eatych szczwaczach i pod\'bf
egaczach? Psiakrew, do czarta, rzecz \'9cmiechu warta, \'9cmiech do rozpuku ul\'bfy ci w brzuchu... O ty, serce w poniewierce, druk, czernid\'b3o to mamid\'b3o, czujesz wieczny \'bfal do \'9cwiata, gdzie cz\'b3ek cz\'b3ekiem wci\'b9\'bf
pomiata, na pociech\'ea dam ci \'9cwiec\'ea, zapal sobie, tak na hec\'ea. Plot\'b3e\'9c bzdury i micha\'b3ki, banialuki, fidryga\'b3ki, wywija\'b3e\'9c wci\'b9\'bf ogonem, ale koniec z tym fasonem. \'afycz\'ea ci szcz\'ea\'9cliwej drogi, diabe\'b3 we\'9f
mie ci\'ea na rogi, a \'bfe\'9c pi\'f3rem moc napsoci\'b3, dobrze kijem ci\'ea wygrzmoci. Za bezczelne plagiaty bies ci porachuje gnaty.
\par Ale tego by\'b3o mi ju\'bf za wiele. Gniew nie pozostawia\'b3 mi czasu na smucenie si\'ea. Chwyci\'b3em Mozarta za warkocz, ale mistrz uni\'f3s\'b3 si\'ea w g\'f3r\'ea, warkocz - niby ogon komety - stawa\'b3 si\'ea coraz d\'b3u\'bfszy, ja za\'9c wisia\'b3
em u jego ko\'f1ca i wirowa\'b3em przez \'9cwiat. Do licha, ale\'bf w tym \'9cwiecie by\'b3o zimno! Ci nie\'9cmiertelni wytrzymuj\'b9 wida\'e6 paskudnie rozrzedzone, lodowate powietrze. Ale to lodowate powie\-trze rozwesela\'b3o, czu\'b3
em to, nawet przez t\'ea kr\'f3tk\'b9 chwil\'ea, zanim omdla\'b3em. Przenikn\'ea\'b3a mnie gorzka, ostra, l\'9cni\'b9ca jak stal lodowata weso\'b3o\'9c\'e6 i ch\'ea\'e6 do r\'f3wnie g\'b3o\'9cnego, op\'eata\'f1czego i nieziemskiego \'9cmiechu, jakim \'9c
mia\'b3 si\'ea Mozart, ale w tej\'bfe chwili straci\'b3em oddech i przytomno\'9c\'e6.
\par Oszo\'b3omiony i rozbity odnalaz\'b3em si\'ea znowu, bia\'b3e \'9cwiat\'b3o korytarza odbija\'b3o si\'ea w l\'9cni\'b9cej pod\'b3odze. Nie by\'b3em u nie\'9cmiertelnych, jeszcze nie. By\'b3em wci\'b9\'bf jeszcze po tej stronie zagadek, cierpie\'f1, wilk
\'f3w stepowych i dr\'ea\-cz\'b9cych konflikt\'f3w. Niedobre to miejsce, trudny do wytrzymania pobyt. Trzeba b\'eadzie po\'b3o\'bfy\'e6 temu kres.
\par W du\'bfym lustrze \'9cciennym sta\'b3 naprzeciwko mnie Harry. Nie wygl\'b9da\'b3 dobrze. Podobnie jak owej nocy po wizycie u profesora i po balu w \'93Czarnym Orle\'94. Ale to by\'b3o dawno, przed laty, przed setkami lat; Harry postarza\'b3 si\'ea
, nauczy\'b3 si\'ea ta\'f1czy\'e6, odwiedza\'b3 magiczne teatry, s\'b3ysza\'b3, jak \'9cmieje si\'ea Mozart, nie ba\'b3 si\'ea ju\'bf ani ta\'f1c\'f3w, ani kobiet, ani no\'bfy. Nawet przeci\'eatnie uzdolniony cz\'b3o\-wiek, przebieg\'b3
szy kilka stuleci, staje si\'ea dojrza\'b3y. D\'b3ugo przygl\'b9da\'b3em si\'ea Harry'emu w lustrze: jeszcze go dobrze zna\'b3em, wci\'b9\'bf jeszcze by\'b3 troszeczk\'ea podobny do pi\'eat\-nastoletniego Harry'ego, kt\'f3
ry pewnej marcowej niedzieli spotka\'b3 w g\'f3rach R\'f3\'bf\'ea i zdj\'b9\'b3 przed ni\'b9 czapk\'ea konfirmanta. A jednak od tego czasu postarza\'b3 si\'ea o kilkaset lat, uprawia\'b3 muzyk\'ea i filozofi\'ea, sporo wojowa\'b3, spija\'b3
alzackie wino w gospodzie \'93Pod Stalowym He\'b3mem\'94, prowadzi\'b3 dysputy z poczciwymi uczonymi na temat Kriszny, kocha\'b3 Erik\'ea i Mari\'ea, sta\'b3 si\'ea przyjacielem Herminy, zestrzeliwa\'b3 samochody i spa\'b3 u boku g\'b3
adkiej Chinki, spotka\'b3 Goethego i Mozarta, a w wielu miejscach rozerwa\'b3 sie\'e6 czasu i pozornej rzeczywisto\'9cci, kt\'f3ra go jeszcze wi\'eazi\'b3a. I cho\'e6 zgubi\'b3 swoje \'b3adne szachowe figurki, to jednak w kieszeni zosta\'b3 mu solidny n
\'f3\'bf. Naprz\'f3d, Harry, naprz\'f3d, stary zm\'eaczony ch\'b3opie!
\par Fe, do licha, jak\'bfe gorzko smakuje \'bfycie! Splun\'b9\'b3em na Harry'ego w lustrze, nast\'b9pi\'b3em na niego nog\'b9 i rozbi\'b3em go w kawa\'b3ki. Wolno szed\'b3em przez rozbrzmiewaj\'b9ce echem korytarze, uwa\'bfnie przygl\'b9da\'b3em si\'ea drz
wiom, kt\'f3re obiecywa\'b3y wiele ciekawych przyg\'f3d: na \'bfadnych drzwiach nie by\'b3o ju\'bf napis\'f3w. Powoli obszed\'b3em sto drzwi magicz\-nego teatru. Czy\'bf nie by\'b3em dzi\'9c na balu maskowym? Sto lat min\'ea\'b3o od tego czasu. Wkr\'f3
tce nie b\'eadzie ju\'bf \'bfadnych lat. Pozostawa\'b3o jeszcze co\'9c do zrobienia, Hermina czeka\'b3a jeszcze. B\'eadzie to osobliwe wesele. P\'b3yn\'b9\'b3em w m\'eatnej fali, pos\'eapnie wleczony: niewolnik, wilk stepowy. Do licha!
\par Zatrzyma\'b3em si\'ea przed ostatnimi drzwiami. Tam za\-nios\'b3a mnie m\'eatna fala. O R\'f3\'bfo, o daleka m\'b3odo\'9cci, o }{\cf1\cgrid0 Goethe, o Mozarcie!
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Otworzy\'b3em drzwi. To, co za nimi ujrza\'b3em, by\'b3o pros\-tym i pi\'eaknym obrazem. Na dywanach, na pod\'b3odze le\'bfa\'b3o dwoje nagich ludzi, pi\'eakna Hermina i pi\'eakny Pablo, le\'bfeli tu\'bf obok siebie, pogr\'b9\'bf
eni w g\'b3\'eabokim \'9cnie, do dna wyczerpani mi\'b3osn\'b9 gr\'b9, kt\'f3r\'b9 na poz\'f3r nigdy nasyci\'e6 si\'ea nie mo\'bfna, a kt\'f3ra jednak syci tak szybko. Pi\'eakni ludzie, wspania\'b3e obrazy, cudowne cia\'b3a. Pod lew\'b9 piersi\'b9
Herminy spostrzeg\'b3em \'9cwie\'bfy, okr\'b9g\'b3y, ciemno podbarwiony \'9clad; mi\'b3osne uk\'b9szenie pi\'eaknych, po\'b3yskuj\'b9cych z\'eab\'f3w Pabla. W to miejsce wbi\'b3em n\'f3\'bf a\'bf po r\'eakoje\'9c\'e6. Krew sp\'b3yn\'ea\'b3a na bia\'b3
\'b9, delikatn\'b9 sk\'f3r\'ea Herminy. Sca\'b3owa\'b3bym t\'ea krew, gdyby wszystko by\'b3o inaczej, gdyby wszystko odby\'b3o si\'ea troch\'ea inaczej. Teraz tego nie uczyni\'b3em; przygl\'b9da\'b3em si\'ea tylko, jak krew p\'b3yn\'ea\'b3a, i widzia\'b3
em, jak na chwil\'ea otworzy\-\'b3y si\'ea oczy Herminy, bole\'9cnie, g\'b3\'eaboko zdziwione. Dlaczego jest zdziwiona? - pomy\'9cla\'b3em. Potem przysz\'b3o mi na my\'9cl, \'bfe musz\'ea jej zacisn\'b9\'e6 powieki. Ale zamkn\'ea\'b3y si\'ea same. Sta\'b3
o si\'ea. Obr\'f3ci\'b3a si\'ea tylko troch\'ea na bok, od pachy do piersi zamigota\'b3 cienki, delikatny cie\'f1, mia\'b3 mi co\'9c przypomnie\'e6. Zapomniane! Potem le\'bfa\'b3a ju\'bf spokojnie.
\par D\'b3ugo na ni\'b9 patrzy\'b3em. W ko\'f1cu przeszy\'b3 mnie dreszcz, jakby po przebudzeniu, chcia\'b3em odej\'9c\'e6. Wtedy zobaczy\-\'b3em, \'bfe Pablo przeci\'b9ga si\'ea, otwiera oczy, prostuje cz\'b3onki, pochyla si\'ea nad zmar\'b3\'b9 i u\'9c
miecha si\'ea. Ten cz\'b3owiek nigdy ju\'bf nie b\'eadzie powa\'bfny, wszystko pobudza go do \'9cmiechu. Ostro\'bfnie odwin\'b9\'b3 jeden r\'f3g dywanu i przykry\'b3 Hermin\'ea a\'bf po piersi, tak \'bfe rana nie by\'b3a ju\'bf widoczna, po czym bezs
zelestnie wysun\'b9\'b3 si\'ea z lo\'bfy. Dok\'b9d poszed\'b3? Czy wszyscy zostawiaj\'b9 mnie samego? Zosta\'b3em sam z t\'b9 na wp\'f3\'b3 okryt\'b9 zmar\'b3\'b9, kt\'f3r\'b9 kocha\'b3em i kt\'f3rej zazdro\'9cci\'b3em. Na jej blade czo\'b3o spada\'b3 ch
\'b3opi\'eacy lok, usta \'9cwieci\'b3y czerwieni\'b9 w zupe\'b3nie zbiela\'b3ej twarzy i by\'b3y nieco rozchy\-lone, jej w\'b3osy pachnia\'b3y subtelnie, delikatnie, a przez ich g\'b9szcz prze\'9cwitywa\'b3o ma\'b3e, pi\'eaknie ukszta\'b3towane ucho.
\par \'afyczenie Herminy zosta\'b3o wi\'eac spe\'b3nione. Zabi\'b3em moj\'b9 kochank\'ea, zanim j\'b9 w pe\'b3ni posiad\'b3em. Uczyni\'b3em rzecz nie do pomy\'9clenia, a teraz kl\'eacza\'b3em, wpatrywa\'b3em si\'ea w ni\'b9 i nie wiedzia\'b3
em, co ten czyn oznacza\'b3, nie wiedzia\'b3em nawet, czy by\'b3 on dobry i s\'b3uszny, czy te\'bf odwrotnie. Co by o nim powiedzia\'b3 m\'b9dry szachista, co powiedzia\'b3by Pablo? Nie, nie wiedzia\'b3em, nie mog\'b3em my\'9cle\'e6
. Coraz bardziej czerwieni\'b3y si\'ea uszminkowane usta w gasn\'b9cej twarzy. Takie by\'b3o ca\'b3e moje \'bfycie, taka by\'b3a odrobina mego szcz\'ea\'9ccia i mi\'b3o\'9cci, jak te zastyg\'b3e usta: troch\'ea r\'f3\'bfu na znieruchomia\'b3ej twarzy.
\par I od tej martwej twarzy, od tych martwych bia\'b3ych plec\'f3w, martwych bia\'b3ych ramion powoli powia\'b3o groz\'b9, zimow\'b9 pustk\'b9 i samotno\'9cci\'b9, jakim\'9c wolno wzmagaj\'b9cym si\'ea ch\'b3o\-dem, od kt\'f3rego zacz\'ea\'b3y mi dr\'eatwie
\'e6 r\'eace i wargi. Czy\'bfbym zgasi\'b3 s\'b3o\'f1ce? Czy\'bfbym zabi\'b3 serce wszelkiego \'bfycia? Czy mo\'bfe wtargn\'b9\'b3 tu \'9cmiertelny ch\'b3\'f3d wszech\'9cwiata?
\par Z przera\'bfeniem patrzy\'b3em na skamienia\'b3e czo\'b3o, na sztywny lok, na blady, zimny po\'b3ysk ucha. Ch\'b3\'f3d p\'b3yn\'b9cy od nich by\'b3 \'9cmiertelny, a jednak pi\'eakny: brzmia\'b3 i wibro\-wa\'b3 cudownie, by\'b3 muzyk\'b9!
\par Czy nie czu\'b3em ju\'bf kiedy\'9c tej grozy, kt\'f3ra jednocze\'9cnie by\'b3a jakby szcz\'ea\'9cciem? Czy nie s\'b3ysza\'b3em ju\'bf kiedy\'9c tej muzyki? Tak, owszem, u Mozarta, u nie\'9cmiertelnych.
\par Przyszed\'b3 mi na my\'9cl wiersz, kt\'f3ry kiedy\'9c, w innych czasach, gdzie\'9c znalaz\'b3em:
\par }{\cf1\cgrid0
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Ale my\'9cmy odnale\'9fli siebie,
\par W sferze lodu prze\'9cwietlonym g}{\i\cf1\cgrid0 wiezdnie,
\par }{\i\f1296\cf1\cgrid0 Obce s\'b9 nam lata, dni, godziny,
\par Obca m\'b3odo\'9c\'e6, staro\'9c\'e6 i r\'f3\'bfnica p\'b3ci...
\par Ch\'b3odny, nieruchomy jest nasz wieczny byt,
\par Ch\'b3odny i promienny jest nasz wieczny \'9cmiech.
\par }{\cf1\cgrid0
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Wtem otworzy\'b3y si\'ea drzwi lo\'bfy i wszed\'b3 Mozart, kt\'f3\-rego na pierwszy rzut oka nie pozna\'b3em: nie mia\'b3 war\-kocza ani kr\'f3tkich spodni, ani pantofli ze sprz\'b9czkami, by\'b3 ubrany wsp\'f3\'b3cze\'9cnie. Usiad\'b3
tu\'bf ko\'b3o mnie, omal go nie dotkn\'b9\'b3em i nie przytrzyma\'b3em, \'bfeby si\'ea nie pobrudzi\'b3 krwi\'b9, kt\'f3ra sp\'b3yn\'ea\'b3a na pod\'b3og\'ea z piersi Herminy. Usiad\'b3 i zaj\'b9\'b3 si\'ea pilnie kilkoma ma\'b3
ymi porozstawianymi tu instrumentami i aparatami, a robi\'b3 to z du\'bf\'b9 powag\'b9, kr\'eaci\'b3 co\'9c i majstrowa\'b3 przy tych przedmiotach, ja za\'9c z podziwem spogl\'b9da\'b3em na jego zr\'eaczne, ruchliwe palce, kt\'f3re tak ch\'eatnie zobaczy
\'b3bym kiedy\'9c, gdy graj\'b9 na fortepianie. Zamy\'9clony przypatrywa\'b3em si\'ea Mozartowi, a raczej nie tyle zamy\'9clony, co rozmarzony i zagubiony w widoku jego pi\'eaknych, m\'b9drych r\'b9k, ogrzany uczuciem jego blisko\'9cci, a zarazem troch
\'ea zal\'eakniony. Nie zwraca\'b3em uwagi na to, co on w\'b3a\'9cciwie robi\'b3, co tam majstrowa\'b3, czym si\'ea zajmowa\'b3.
\par A by\'b3 to aparat radiowy, kt\'f3ry tu ustawi\'b3 i uruchomi\'b3, po czym w\'b3\'b9czy\'b3 g\'b3o\'9cnik i powiedzia\'b3: - S\'b3ycha\'e6 Mona\-chium, }{\i\cf1\cgrid0 Concerto grosso F-dur }{\cf1\cgrid0 Handla.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 I rzeczywi\'9ccie, ku memu nieopisanemu zdziwieniu i przera\'bfeniu, piekielny, blaszany lejek zacz\'b9\'b3 niebawem wypluwa\'e6 ow\'b9 mieszanin\'ea flegmy i prze\'bfutej gumy, kt\'f3r\'b9 posiadacze gramofon\'f3
w i abonenci radia postanowili nazywa\'e6 muzyk\'b9; poprzez pos\'eapny \'e6harkot i skrzeczenie mo\'bfna by\'b3o istotnie pozna\'e6 - podobnie jak pod grub\'b9 warstw\'b9 brudu stare, wspania\'b3e malowid\'b3o - szlachetn\'b9 struktur\'ea
tej boskiej muzyki, jej kr\'f3lewsk\'b9 budow\'ea, ch\'b3odny, daleki oddech i nasycony, szeroki d\'9fwi\'eak in\-strument\'f3w smyczkowych.
\par - M\'f3j Bo\'bfe - zawo\'b3a\'b3em przera\'bfony - co pan robi, mistrzu? Czy serio chce pan sobie i mnie zrobi\'e6 tak\'b9 przykro\'9c\'e6? Nastawia pan ten ohydny aparat, triumf naszej epoki, jej ostatni\'b9 zwyci\'eask\'b9 bro\'f1
w niszczycielskiej walce ze sztuk\'b9. Czy musi tak by\'e6, mistrzu?
\par O, jak\'bfe za\'9cmia\'b3 si\'ea ten niesamowity cz\'b3owiek, jak\'bfe \'9cmia\'b3 si\'ea zimno i upiornie, bezd\'9fwi\'eacznie, a jednak druzgoc\'b9c wszystko tym \'9cmiechem! Z prawdziw\'b9 przy\-jemno\'9cci\'b9 przygl\'b9da\'b3 si\'ea moim m\'eakom, kr
\'eaci\'b3 przy prze\-kl\'eatych ga\'b3kach, poprawia\'b3 blaszany lejek. \'8cmiej\'b9c si\'ea, pozwoli\'b3 tej zniekszta\'b3conej, bezdusznej i zatrutej muzyce w dalszym ci\'b9gu przenika\'e6 do naszego pomieszczenia i, \'9cmiej\'b9c si\'ea, da\'b3
mi odpowied\'9f.
\par - Tylko bez patosu, panie s\'b9siedzie! Czy pan w og\'f3le zwr\'f3ci\'b3 uwag\'ea na to ritardando? Niez\'b3y pomys\'b3, co? No tak, a teraz niech pan, niecierpliwy cz\'b3owieku, pozwoli, by przenikn\'ea\'b3a pana my\'9cl tego ritardanda... czy s\'b3
yszy pan te basy? Krocz\'b9 jak bogowie... i niech pan pozwoli, by ten pomys\'b3 starego Handla nasyci\'b3 i uspokoi\'b3 pa\'f1skie serce! Pos\'b3uchaj raz, cz\'b3owieku, bez patosu i szyderstwa, jak za t\'b9 istotnie idiotyczn\'b9 i beznadziejn\'b9 zas
\'b3on\'b9 \'9cmiesznego aparatu majaczy daleki kszta\'b3t muzyki bog\'f3w! Niech pan uwa\'bfa, mo\'bfna si\'ea przy tym czego\'9c nauczy\'e6. Niech pan zwr\'f3ci uwag\'ea, jak ten zwariowany g\'b3o\'9cnik czyni rzecz na poz\'f3r najg\'b3upsz\'b9 w \'9c
wiecie, najbardziej niepotrzebn\'b9 i najba\-rdziej zakazan\'b9, ciskaj\'b9c gran\'b9 gdzie\'9c muzyk\'ea bez wyboru, g\'b3upio i brutalnie, w dodatku \'bfa\'b3o\'9cnie zniekszta\'b3con\'b9, w ob\-cy, dla niej niew\'b3a\'9c
ciwy obszar - i jak, mimo to, nie mo\'bfe zniszczy\'e6 pierwotnego ducha tej muzyki, a tylko ujawnia na jej przyk\'b3adzie w\'b3asn\'b9 bezradn\'b9 technik\'ea i bezduszn\'b9 prze\-my\'9clno\'9c\'e6. S\'b3uchaj dobrze, ma\'b3y cz\'b3
owieczku, trzeba ci tego koniecznie! Zatem uszy do g\'f3ry! Tak. A teraz s\'b3yszy pan nie tylko pogwa\'b3conego przez radio Handla, kt\'f3ry nawet w tej najobrzydliwszej formie wci\'b9\'bf jeszcze jest boski, s\'b3yszy pan i widzi jednocze\'9c
nie, czcigodny s\'b9siedzie, znakomite por\'f3w\-nanie wszelkiego \'bfycia. S\'b3uchaj\'b9c radia, s\'b3yszy i widzi pan odwieczn\'b9 walk\'ea mi\'eadzy ide\'b9 a zjawiskiem, mi\'eadzy wieczno\-\'9cci\'b9 a czasem, mi\'ea
dzy tym co boskie a tym co ludzkie. W\'b3a\'9cnie tak, m\'f3j drogi, jak radio ciska najwspanialsz\'b9 muzyk\'ea \'9cwiata w ci\'b9gu dziesi\'eaciu minut, bez wyboru, w najmniej do tego odpowiednie miejsca, w mieszcza\'f1skie salony i na poddasza, pomi
\'eadzy plotkuj\'b9cych, ob\'bferaj\'b9cych si\'ea, ziewaj\'b9cych i \'9cpi\'b9cych abonent\'f3w, tak jak t\'ea muzyk\'ea odziera z jej zmys\'b3owego pi\'eakna, psuje j\'b9, niszczy, zaflegmia, a mimo to nie mo\'bfe ca\'b3kowicie zniszczy\'e6
jej ducha... dok\'b3adnie tak samo \'bfycie ciska wok\'f3\'b3 siebie tak zwan\'b9 rzeczywisto\'9cci\'b9, wspania\'b3ym kalejdoskopem \'9cwiata, pozwala na to, by po Handlu nast\'eapowa\'b3 odczyt o sposobie fa\'b3szowa\-nia bilansu w \'9crednich zak\'b3
adach przemys\'b3owych, z czaro\-dziejskich d\'9fwi\'eak\'f3w orkiestry czyni odra\'bfaj\'b9c\'b9 zawiesin\'ea ton\'f3w, a swoj\'b9 technik\'ea, zapobiegliwo\'9c\'e6, sw\'b9 straszliw\'b9 n\'eadz\'ea i pr\'f3\'bfno\'9c\'e6 wsuwa wsz\'eadzie mi\'ea
dzy idee a rzeczywis\-to\'9c\'e6, mi\'eadzy orkiestr\'ea a ucho. Ca\'b3e \'bfycie jest takie, m\'f3j ma\'b3y, i musimy je takim pozostawi\'e6, a je\'9cli nie jeste\'9cmy g\'b3upcami, to musimy si\'ea z tego \'9cmia\'e6. Ludziom pa\'f1
skiego pokroju stanowczo nie przystoi krytykowa\'e6 radia lub \'bfycia. Niech si\'ea pan raczej nauczy najpierw umiej\'eatno\'9cci s\'b3uchania! Niech si\'ea pan nauczy bra\'e6 serio to, co jest tego warte, a z reszty niech si\'ea pan \'9cmieje! Czy\'bf
by pan przypadkiem sam dokonywa\'b3 tego lepiej, szlachetniej, m\'b9drzej, z wi\'eakszym smakiem? O nie, monsieur Harry, na pewno nie. Ze swego \'bfycia uczyni\'b3 pan jak\'b9\'9c wstr\'eatn\'b9 histori\'ea choroby, ze swych zdolno\'9cci nieszcz\'ea\'9c
cie. I, jak widz\'ea, nie potrafi pan nic innego zrobi\'e6 z pi\'eakn\'b9, zachwycaj\'b9c\'b9, m\'b3od\'b9 dziewczyn\'b9, jak wbi\'e6 jej n\'f3\'bf w cia\'b3o i zada\'e6 \'9cmier\'e6! Czy pan to uwa\'bfa za s\'b3uszne?
\par - S\'b3uszne? Ach, nie! - zawo\'b3a\'b3em zrozpaczony. - M\'f3j Bo\'bfe, wszystko jest takie fa\'b3szywe, tak piekielnie g\'b3upie i z\'b3e! - Jestem bydl\'eaciem, mistrzu, g\'b3upim, z\'b3ym bydl\'eaciem, chorym i zepsutym, co do tego ma pan po tysi\'b9
ckro\'e6 racj\'ea... Ale co si\'ea tyczy tej dziewczyny, ona sama tego chcia\'b3a, spe\'b3ni\'b3em tylko jej \'bfyczenie.
\par Mozart \'9cmia\'b3 si\'ea bezd\'9fwi\'eacznie, zdoby\'b3 si\'ea jednak na wielk\'b9 uprzejmo\'9c\'e6 i wy\'b3\'b9czy\'b3 radio.
\par Moja obrona, w kt\'f3r\'b9 dopiero co tak szczerze wierzy\'b3em, dla mnie samego zabrzmia\'b3a nieoczekiwanie g\'b3upio. Gdy kiedy\'9c Hermina - przypomnia\'b3em to sobie nagle - m\'f3wi\'b3a o czasie i wieczno\'9cci, natychmiast by\'b3em got\'f3w uzna
\'e6 jej my\'9cli za odbicie moich w\'b3asnych. Przyj\'b9\'b3em jednak za rzecz oczywist\'b9, \'bfe my\'9cl poniesienia \'9cmierci z mojej r\'eaki by\'b3a w\'b3asnym pomys\'b3em i \'bfyczeniem Herminy bez jakie\-gokolwiek wp\'b3
ywu z mojej strony. Ale dlaczego w\'f3wczas nie tylko przyj\'b9\'b3em ten straszliwy i niesamowity pomys\'b3 i nie tylko w niego uwierzy\'b3em, ale nawet z g\'f3ry go odgad\'b3em? Mo\'bfe jednak dlatego, \'bfe by\'b3a to moja w\'b3asna my\'9c
l? I dlaczego zabi\'b3em Hermin\'ea w\'b3a\'9cnie w chwili, gdy le\'bfa\'b3a nago w ramionach innego? Wszechwiedz\'b9co i szy\-derczo brzmia\'b3 bezg\'b3o\'9cny \'9cmiech Mozarta.
\par - Harry - powiedzia\'b3 - pan jest dowcipnisiem. Czy\'bfby rzeczywi\'9ccie ta pi\'eakna dziewczyna nie mog\'b3a sobie od pana \'bfyczy\'e6 ju\'bf niczego innego jak pchni\'eacia no\'bfem? Niech pan to opowiada komu innemu! No, przynajmniej ugodzi\'b3 j
\'b9 pan solidnie, biedne dziecko ani drgn\'ea\'b3o. A teraz by\'b3aby mo\'bfe pora, \'bfeby pan u\'9cwiadomi\'b3 sobie skutki swojej galanterii wobec tej damy. Czy te\'bf mia\'b3by pan zamiar uchyli\'e6 si\'ea od poniesienia konsekwencji swego czynu?
\par - Nie - krzykn\'b9\'b3em - czy\'bfby pan mnie zupe\'b3nie nie rozumia\'b3? Ja mia\'b3bym si\'ea uchyla\'e6 od konsekwencji? Przecie\'bf niczego innego nie pragn\'ea jak tylko pokutowa\'e6, pokutowa\'e6, pokutowa\'e6, po\'b3o\'bfy\'e6 g\'b3ow\'ea pod top
\'f3r, da\'e6 si\'ea ukara\'e6 i zniszczy\'e6.
\par Mozart spojrza\'b3 na mnie z trudnym do zniesienia szyderstwem.
\par - Jaki\'bf pan jest patetyczny! Ale pan si\'ea jeszcze nauczy humoru, Harry. Humor jest zawsze humorem wisielczym, a w razie potrzeby nauczy si\'ea go pan w\'b3a\'9cnie na szubi
enicy. Czy jest pan na to przygotowany? Tak? Dobrze, wobec tego niech pan idzie do prokuratora i pozwoli zastosowa\'e6 wobec siebie ca\'b3y ten pozbawiony humoru aparat sadowni\-k\'f3w, a\'bf do ch\'b3odnego \'9cci\'eacia g\'b3owy wczesnym rankiem na podw
\'f3rzu wi\'eaziennym. Czy wi\'eac }{\cf1\cgrid0 jest pan gotowy?
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Nagle zab\'b3ysn\'b9\'b3 przede mn\'b9 napis:
\par }{\i\cf1\cgrid0
\par }\pard \qc \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 \cbpat8 {\i\cf1\cgrid0 Stracenie Harry'ego}{\cf1 \cell }\pard \ql \li0\ri0\widctlpar\intbl\faauto\adjustright\rin0\lin0 {\i\cf1\cgrid0 \trowd \trqc\trgaph70\trleft-70
\trbrdrt\brdrs\brdrw10 \trbrdrl\brdrs\brdrw10 \trbrdrb\brdrs\brdrw10 \trbrdrr\brdrs\brdrw10 \trbrdrh\brdrs\brdrw10 \trbrdrv\brdrs\brdrw10 \trftsWidth1\trpaddl70\trpaddr70\trpaddfl3\trpaddfr3 \clvertalt\clbrdrt\brdrs\brdrw10 \clbrdrl\brdrs\brdrw10 \clbrdrb
\brdrs\brdrw10 \clbrdrr\brdrs\brdrw10 \cltxlrtb\clftsWidth3\clwWidth3402 \cellx3332\row }\pard \qj \fi709\li0\ri0\sl360\slmult1\widctlpar\faauto\adjustright\rin0\lin0\itap0 \cbpat8 {\i\cf1\cgrid0
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 Kiwn\'b9\'b3em g\'b3ow\'b9 na znak zgody. Pusty dziedziniec mi\'eadzy czterema murami o ma\'b3ych, zakratowanych ok\-nach, porz\'b9dnie ustawiona gilotyna, tuzin pan\'f3w w to\-gach i surdutach, a po\'9crodku sta\'b3em ja, dr\'bf\'b9
c z zimna w szarym mroku wczesnego ranka, z sercem \'9cci\'9cni\'eatym strachem pe\'b3nym \'bfa\'b3o\'9cci, lecz zdecydowany i pogodzony z losem. Na rozkaz wyst\'b9pi\'b3em do przodu i na rozkaz ukl\'b9k\'b3em. Prokurator zdj\'b9\'b3 biret i chrz\'b9kn
\'b9\'b3, inni panowie te\'bf chrz\'b9kn\'eali. Trzyma\'b3 przed sob\'b9 roz\'b3o\'bfone uroczyste pismo i odczyta\'b3 z niego, co nast\'eapuje:
\par - Szanowni panowie, stoi przed wami pan Haller, oskar\-\'bfony i uznany za winnego lekkomy\'9clnego nadu\'bfycia nasze\-go magicznego teatru. Haller nie tylko obrazi\'b3 wznios\'b3\'b9 sztuk\'ea, myl\'b9c nasz\'b9 pi\'eakn\'b9 galeri\'ea obraz\'f3
w z tak zwan\'b9 rzeczywisto\'9cci\'b9 i zabijaj\'b9c iluzorycznym sztyletem lustrza\-ne odbicie dziewczyny, ale zamierza\'b3 ponadto pos\'b3u\'bfy\'e6 si\'ea naszym teatrem, i to bez poczucia humoru, jako pewnego rodzaju mechanik\'b9 samob\'f3
jstwa. Wskutek tego skazujemy Hallera na kar\'ea wiecznego \'bfycia i na dwunastogodzinne pozbawienie prawa wst\'eapu do naszego teatru. Ponadto oskar\'bfonemu nie mo\'bfe by\'e6 darowana kara jednorazowego wy\'9c
miania. Moi panowie, zaczynamy: Raz... dwa... trzy!
\par }{\cf1\cgrid0 Na \'93trzy\'94 zaintonowali wszysc}{\f1296\cf1\cgrid0 y obecni z bezb\'b3\'eadn\'b9 jednoczesno\'9cci\'b9 ch\'f3ralny \'9cmiech w wy\'bfszych rejestrach, straszliwy \'9cmiech za\'9cwiat\'f3w, trudny do zniesienia dla ludzkiego ucha.
\par Kiedy zn\'f3w odzyska\'b3em \'9cwiadomo\'9c\'e6, siedzia\'b3 obok mnie jak przedtem Mozart, poklepa\'b3 mnie po ramieniu i powiedzia\'b3: - S\'b3ysza\'b3 pan wyrok. B\'eadzie wi\'eac pan musia\'b3 przyzwyczai\'e6 si\'ea do s\'b3uchania muzyki radiowej
\'bfycia. To panu dobrze zrobi. Jeste\'9c niezwykle ma\'b3o poj\'eatny, mi\'b3y, g\'b3upi ch\'b3opcze, ale z czasem zrozumiesz wreszcie, czego si\'ea od ciebie \'bf\'b9da. Musisz si\'ea nauczy\'e6 \'9cmia\'e6, tego si\'ea wymaga. Musi pan poj\'b9\'e6
humor, wisielczy humor tego \'bfycia. Pan jednak got\'f3w jest uczyni\'e6 wszystko, tylko nie to, czego si\'ea od pana wymaga! Jest pan got\'f3w sztyletowa\'e6 dziewcz\'eata, jest pan got\'f3w da\'e6 si\'ea uroczy\'9ccie \'9cci\'b9\'e6, z pewno\'9cci\'b9
by\'b3by pan r\'f3wnie\'bf got\'f3w umartwia\'e6 si\'ea i biczowa\'e6 przez setki lat. Czy nie tak?
\par - O tak, z ca\'b3ego serca by\'b3bym got\'f3w - zawo\'b3a\'b3em w rozpaczy.
\par - Oczywi\'9ccie! Da si\'ea pan wzi\'b9\'e6 na ka\'bfd\'b9 g\'b3upi\'b9 i po\-zbawion\'b9 humoru imprez\'ea, wielkoduszny panie, na wszy\-stko, co jest patetyczne i pozbawione dowcipu. Ale ja si\'ea na to nie dam nabra\'e6, grosza bym nie da\'b3 za t\'ea
ca\'b3\'b9 pa\'f1sk\'b9 romantyczn\'b9 pokut\'ea. Chce pan by\'e6 stracony, chce pan, \'bfeby \'9cci\'eato panu g\'b3ow\'ea, awanturniku! Dla tego g\'b3upiego idea\'b3u pope\'b3ni\'b3by pan jeszcze z dziesi\'ea\'e6 za\-b\'f3jstw. Do diab\'b3a, ale pan w
\'b3a\'9cnie ma \'bfy\'e6! Post\'b9piono by s\'b3usznie, gdyby pana skazano na najci\'ea\'bfsz\'b9 kar\'ea.
\par - Jaka\'bf by\'b3aby to kara?
\par - Mogliby\'9cmy na przyk\'b3ad zn\'f3w o\'bfywi\'e6 t\'ea dziewczyn\'ea i pana z ni\'b9 o\'bfeni\'e6.
\par - Nie, nigdy bym si\'ea na to nie zgodzi\'b3. Sta\'b3oby si\'ea nieszcz\'ea\'9cci}{\cf1\cgrid0 e.
\par }{\f1296\cf1\cgrid0 - Jak gdyby nie dosy\'e6 nieszcz\'ea\'9c\'e6 ju\'bf pan spowodowa\'b3. Ale teraz trzeba sko\'f1czy\'e6 z patosem i zab\'f3jstwami. Niech pan wreszcie zm\'b9drzeje! Ma pan \'bfy\'e6 i nauczy\'e6 si\'ea \'9cmie\-chu. Musi pan nauczy\'e6
si\'ea s\'b3ucha\'e6 tej przekl\'eatej radiowej muzyki \'bfycia, wielbi\'e6 j\'b9, \'9cmia\'e6 si\'ea z jej niepotrzebnej wrzawy. Koniec, wi\'eacej si\'ea od pana nie \'bf\'b9da.
\par Cicho, spoza zaci\'9cni\'eatych z\'eab\'f3w, spyta\'b3em: - A je\'9cli si\'ea sprzeciwi\'ea? Je\'9cli panu, mistrzu, odm\'f3wi\'ea prawa rozporz\'b9\-dzania wilkiem stepowym i wtr\'b9cania si\'ea do jego losu?
\par - W\'f3wczas - rzek\'b3 Mozart pojednawczo - zapropo\-nowa\'b3bym, \'bfeby\'9c zapali\'b3 jeszcze jeden z moich \'b3adnych papieros\'f3w. - M\'f3wi\'b9c to i wyczarowuj\'b9c z kieszeni kamizelki papierosa, cz\'eastowa\'b3 mnie nim. Nagle nie by\'b3 ju\'bf
Mozartem, lecz moim przyjacielem Pablo, spogl\'b9da\-j\'b9cym na mnie ciep\'b3o swoimi ciemnymi, egzotycznymi oczyma; podobny by\'b3 te\'bf jak bli\'9fniak do cz\'b3owieka, kt\'f3ry nauczy\'b3 mnie gry w szachy z figurkami.
\par - Pablo - zawo
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Hesse Hermann Wilk stepowyHesse Hermann Wilk stepowy (SCAN dal 962)Hesse Hermann Wilk stepowyHermann Hesse Wilk stepowyHerman Hesse Wilk stepowyHermann Hesse Wilk stepowy (1927)Hesse Wilk stepowyHesse Wilk stepowy NotatnikHesse Hermann W nas i poza namiHesse, Hermann RosshaldeHesse Hermann Pod kolamiHesse Hermann KnulpHesse Hermann SiddharthaHesse Hermann Siddhartha