Funkcjonowanie rynków międzynarodowych:
Ze względu na przedmiot obrotu
międzynarodowe rynki towarowe
międzynarodowe rynki usługowe
międzynarodowe rynki czynników pracy
międzynarodowy rynek surowców
międzynarodowy rynek towarów przetworzonych
rynek produktów rolno- spożywczych
Wg stopnia zapotrzebowania
transakcje rynku wolnego
transakcje na rynkach międzynarodowych
Rynek wolny- rynek transakcji zawieranych bezpośrednio między podmiotami z różnych krajów na podstawie różnych umów międzynarodowych (kontraktów), które mają indywidualny charakter w odniesieniu do każdej transakcji.
Kontrakty:
jednodokumentowe- są wynikiem bezpośrednich negocjacji handlowych stron; w treści tego kontraktu, jego klauzulach zawarte są wszystkie postanowienia dotyczące danej umowy- forma bezpieczniejsza; wykorzystywane przy pierwszych kontraktach handlowych stron lub przy kontraktach bardzo wartościowych- występuje możliwość negocjacji
wielodokumentowe- są zawierane na podstawie zbiorów dokumentów między kontrahentami, często wymieniane bez bezpośredniego spotkania stron- na odległość
Klauzule kontraktowe- elementy kontraktów.
Części kontraktu:
dane formalno- porządkowe
klauzule zasadniczo określające podstawowe warunki kontraktu np. warunki dostaw, ceny, sposób rozliczania
klauzule pomocnicze i uzupełniające ich treść- dopracowuj podstawową treść np. klauzula waluty płatności, klauzula arbitrażowa
klauzule specjalistyczne- związane ze specyfiką danej transakcji np. klauzula reeksportu towaru
Zasady:
sporządzanie wszystkich kontraktów w tym samym języku
parafowanie wszystkich stron kontraktów
liczby są zapisywane zarówno cyframi jak i słownie
Do kontraktu mogą być dołączone:
wzory towarów
dokumentacja techniczna
Możemy złożyć trzeci egzemplarz w Izbie Przemysłowo- Handlowej lub Kancelarii Adwokackiej. Ważne jest również czy osoby mają uprawnienia do zawierania zobowiązań, gdy podpisują kontrakty.
Transakcje przez rynek wolny to 80% wszystkich transakcji handlowych zawieranych na świecie. Rynek ten jest również regulowany.
Wpływają tu:
zasady prawa stanowionego przez państwo np. kodeks handlowy, prawo dewizowe
polityka handlowa, jej zakres i instrumenty
regulacje prawa międzynarodowego
zwyczaje, szanse handlowe i zasady określane przez organizacje handlowe z różnych szczebli
Rynki zorganizowane: transakcje są wystandaryzowane co do wielkości dostaw, miejsca dokonywania transakcji, sposobu realizacji dostaw, dokumentów.
nieułomne- nie spełniają wszystkich cech rynków zorganizowanych:
targi
giełdy
aukcje
ułomne:
przetargi
wolne obszary celne
wystawy
TARGI
Targi odbywają się w regularnych odstępach czasu w zorganizowanym miejscu spotkań handlowych od XII w. p.n.e. Targi ewaluowały w czasie:
początkowo targi towarowe- towary są fizycznie obecne na imprezie na imprezie dokonuje się obrotu nimi np. jarmarki: detaliczne (handlowano towarami pierwszej potrzeby- udział mogli brać wszyscy chętni) i hurtowe - ponadregionalne, w których uczestniczyli producenci i kupcy, zbywający zakupiony towar na targach detalicznych
targi wzorów- formalne transakcje handlowe na bazie zaprezentowanych wzorów, a fizyczna wymiana i zapłata następuje w okresie późniejszym; najbardziej znane odbyły się w Paryżu, Mediolanie, Lipsku
targi branżowe i specjalistyczne- zakres przedmiotowy jest tu ograniczony, dotyczy branży, danej specjalności
targi myśli naukowo- technicznych- sama impreza jest łączona z konferencjami, prezentacjami dotyczącymi postępu technicznego z produkcją danego wyrobu.
FUNKCJE:
Handlowa- dochodzi do bezpośredniego kontaktu między sprzedającym a kupującym- choć jest to funkcja podstawowa to jej znaczenie maleje
Promocyjna- towar i producent w trakcie imprezy handlowej są promowane, realizowana jest reklama
Informacyjna- przekazywane są informacje dotyczące producenta, wyrobu, warunków dostawy
Reklama jest zróżnicowana w trakcie tworzenia targów, tak jak zróżnicowane są dni targowe:
dni medialne- uczestnikami są dziennikarze; spektakularne wydarzenia, najważniejsze osoby w firmie, domowy przekaz- reklama za darmo
dni handlowe- konkretna reklama skierowana do kupca, dużo informacji
dni dla zwiedzających- dla klientów indywidualnych drapieżna reklama, duża liczba broszurek
Prestiżowa- targi są miejscem spotkań najważniejszych ludzi w branży
Podział targów wg kryterium geograficznego:
regionalne
krajowe: wystawcy- firmy krajowe; sprzedaż również wobec dostawców obcych
eksportowe- rozbudowana oferta firm krajowych, ułatwienia dla kupców zagranicznych, charakterystyczna forma dla krajów rozwiniętych
importowe- rozbudowana oferta firm zagranicznych; kupcy to podmioty krajowe- w krajach rozwijających się
eksportowo- importowe- zbliżona liczba wystawców krajowych i zagranicznych
Ogólno- branżowa- przedmioty handlu są zróżnicowane branżowo- w krajach wysoko rozwiniętych mają charakter eksportowy
wielobranżowe- z danej dziedziny i różnych branż np. PODAGRA
jednobranżowe- dana branża np. salony motoryzacyjne
Współczesne tendencje w organizowaniu targów:
współzależność i rosnące obroty handlu międzynarodowego o targi
specjalizacja targów
rozwój geograficzny targów
większa liczba kupców i sprzedających
rosnąca liczba imprez handlowych o różnym charakterze (1500 imprez handlowo- targowych Polsce)
coraz większą role w organizowaniu targów odgrywa państwo
UFI- Związek Targów Międzynarodowych w Paryżu- wydaje co roku terminarz swoich członków
Największy ośrodek handlowy na świecie: Hanower
GIEŁDY
w określonym miejscu, określonym czasie organizowane spotkania handlowe
przedmiotem obrotu są ściśle określone towary, których ceny są określane wg kursów
transakcje są sformalizowane na podstawie regulaminu giełdy
ceny ustala się na podstawie kształtowania się popytu i podaży
Wymagane cechy towarów
jednorodność-najważniejsze jego cechy można ująć w standardy
trwałość- cechy fizyczne, chemiczne nie zmieniają się z upływem czasu
masowość popytu i podaży
wielkość popytu i podaży jest zmienna w czasie- w długim okresie występuje przewaga podaży nad popytem
transakcja na podstawie jakości standardowej lub próbek
standardy są określane dla każdej giełdy
Rodzaje giełd:
Wg kryterium przedmiotu obrotu:
towarowa - zbóż: w Chicago, Winnipeg, Rootterdamie; roślin przemysłowych (oleistych produktów Londynie produktów Rotterdamie), produktów zwierzęcych (skór w Chicagi i Liverpoolu), metali (niezależnych w Londynie, Nowym Jorku, Tokio) i surowców przemysłowych (cukru w Nowym Jorku, Londynie, Paryżu)
walorów- mają największą wartość: 150 mld $ w skali dnia; głównym walorem SA papiery wartościowe
usług - mają najmniejsze obroty ale istotny wpływ na kształtowanie się cen i obrotów na rynku wolnym usług; najważniejsze rodzaje giełd usług:
usług transportowych: transport morski, lotniczy- w Londynie giełda Bałtycka: 50% wszystkich obrotów giełd usług transportowych; giełda żeglugowa w Nowym Jorku
ubezpieczeń: Lloyds w Londynie
pośrednictwa transakcyjnego- przedmiotem obrotu są usługi pośrednictwa- giełda transakcji barterowych i płatności dewizowych- Miami na Florydzie
Funkcje giełd:
handlowa- podstawowa
informacyjna- informuje o cenie, która jest wyznacznikiem dla cen w transakcjach rynku wolnego
spekulacyjna- ok. 90 % transakcji rzeczywistych
ograniczeniem ryzyka zmiany cen poprzez transakcje terminowe jest gwarancja zakupu towaru po z góry określonej cenie
na giełdzie obraca się wielokrotnościami towarów a nie dowolną ilością.
AUKCJE
Spotkania handlowe, których przedmiotem obrotu są towary nie spełniające cech obrotu giełdowego. Wyróżniamy:
regularne
nieregularne- organizowane sporadycznie w miarę potrzeb.
Przedmiotem obrotu są:
dzieła sztuki
herbata w Kalkucie
wełna owcza w Australii i Nowej Zelandii
skóra w Amsterdamie, Sankt Petersburgu, Kopenhadze
jabłka
koni w Janowie Podlaskim
Aukcja spełnia funkcję handlową. Towar jest zgromadzony w magazynie, istnieje możliwość obejrzenia go.
Dzielenie na standardowe ilości np. partie towaru.
Ze względu na organizacje i sposób ustalenia ceny handel odbywa się na aukcjach:
licytacja metodą ceny niskiej
aukcja zaporowa - ma ceny wysokie
aukcja oferty pisemnej
WYSTAWY
W swoim charakterze są bardzo podobne do targów z jedną różnicą- nie są na nich dokonywane transakcje handlowe; pozostałe funkcje: informacyjna, prestiżowa, promocji pozostają bez zmian. Nie muszą mieć określonej regularności czasu z jaką się odbywają: okresy nieregularne lub indywidualne.
Mogą być ważnym elementem wspierania polityki eksportu w kraju (albo państwo/ jego instytucje występują jako organizatorzy wystaw za granicą bądź też państwo pokrywa koszty uczestnictwa firm w wystawach zagranicznych).
WOLNE OBSZARY CELNE
Są to tereny wydzielone z granic celnych danego kraju, tworzone najczęściej u zbiegu ważnych szlaków handlowych, do których towary mogą być wwożone bez ponoszenia opłat celnych i na terenie obszaru podlegać obrotowi, przetwarzaniu, uszlachetnianiu a następnie mogą zostać wywiezione na rynek innego kraju bądź też wwiezione w obszar celny danego kraju- podlegają wtedy opłacie celnej.
Obok funkcji wynikającej z realizacji rynku:
handlowej
pełnią też funkcję
aktywizującą- działalność w wolnych obszarach celnych jest dla firm korzystna- dużo firm zakłada swą działalność właśnie w wolnych obszarach celnych- aktywizuje to teren , na którym została powołana i tereny sąsiednie
może stanowić czynnik aktywizujący działalność eksportową kraju
problemy z ewidencjonowaniem, kontrolą obrotu
największe są lokalizowane w portach: w Bremie, Hamburgu, Singapurze, Hong- Kongu
duty- free shopy (porty, statki, samoloty, przejścia graniczne)- jest to tylko obrót bez cła i części podatków pośrednich (w Polsce ich funkcjonowanie odbywa się na niewielką skalę). UE zakazuje działalności duty- free shopów (gdy występowały zatrudniały 60 tys osób/ 10 mld $- Brytyjczycy organizują np. wycieczki na morze Północne i z powrotem stosując duty- free shopy).
PRZETARGI
W skali międzynarodowej nie różnią się od krajowych
pisemna forma składania ofert
oferta musi spełniać wymogi formalne określone w przetargu
dostęp do przetargu mają firmy zagraniczne
rozstrzygnięcie przetargu odbywa się przez otworzenie ofert i wybranie najkorzystniejszej
finansowane głównie ze środków publicznych
są atrakcyjnym rynkiem - dają gwarancję dużych zamówień, gwarancje stabilności zapłaty- płatnikiem jest podmiot bardzo wiarygodny- państwo, które wcześniej czy później zapłaci- nie ma też problemów zer sprzedażą długów państwa- firmy chętnie je kupują by uregulować własne zobowiązania
rządy większości krajów starają się wykorzystywać takie zamówienia przetargowe do aktywizacji własnych firm- różnie to bywa z otwartością na zagranicę: 90% przetargów organizowanych przez rządy krajów EWG było zamkniętych na zagranicę; tylko 5% przetargów było otwartych i nieograniczonych
zamkniętość przetargu tkwi w jego szczegółowych warunkach
Międzynarodowe stosunki gospodarcze
Wykład 8 20.11.2002 r.