Pojęcie prawa cywilnego.
Prawo cywilne reguluje stosunki społeczne o doniosłoœci majątkowej oraz związane z nimi stosunki niemajątkowe.
Kryterium przedmiotu regulacji prawnej - prawo cywilne reguluje stosunki prawne o charakterze majątkowym oraz stosunki niemajątkowe.
Kryterium metody regulacji prawnej - w prawie cywilnym charakterystyczna jest metoda regulacji prawnej polegająca na równorzędnoœci podmiotów uczestniczących w stosunkach cywilnoprawnych. W prawie administracyjnym podmiot, który jest organem administracji publicznej ma większe prawa od innych podmiotów - występuje władczo.
Działania i procesy regulowane normami prawa cywilnego charakteryzuje brak bezpoœredniego przymusu ze strony państwa. Władze państwowe podejmują działania w sferze cywilnoprawnej niemal wyłącznie na żądanie zainteresowanego podmiotu.

Zakres i systematyka prawa cywilnego
Zakres zagadnień regulowanych przez prawo cywilne jest bardzo szeroki. Stąd potrzeba jego podziału na działy według problematyki, której dotyczy. Działami prawa cywilnego są:
1) częœć ogólna;
2) prawo rzeczowe;
3) prawo zobowiązaniowe;
4) prawo spadkowe;
5) Prawo autorskie i wynalazcze.
Częœć ogólna obejmuje przepisy mające zastosowanie we wszystkich działach prawa cywilnego. Mogą też one mieć zastosowanie w innych gałęziach prawa. Ich treœcią są istotne i wspólne dla poszczególnych stosunków prawnych, kształtowanych na gruncie norm zawartych w pozostałych częœciach prawa cywilnego, normy i zasady, których pominięcie stawia pod znakiem zapytania ważnoœć czynnoœci prawnej dokonanej na gruncie prawa rzeczowego, zobowiązaniowego czy spadkowego.
Prawo rzeczowe jest zespołem przepisów normujących instytucję własnoœci i niektóre inne prawa do korzystania z rzeczy. Prawo zobowiązaniowe reguluje stosunki prawne powstające między podmiotami w związku z dokonywaną wymianą dóbr i œwiadczeniem usług. Dotyczy zatem stosunków zachodzących między wierzycielem a dłużnikiem zobowiązanym do spełnienia okreœlonego œwiadczenia na rzecz wierzyciela.
Prawo spadkowe obejmuje zespół przepisów prawnych odnoszących się do przejœcia ogółu cywilnych, majątkowych praw i obowiązków osoby zmarłej na spadkobierców.
Prawo autorskie i wynalazcze jest zbiorem norm chroniących dobra niematerialne takie jak: dzieł, literackie, naukowe, artystyczne, wynalazcze i związane z nimi prawa majątkowe

Zasady prawa cywilnego

Prawo cywilne cechują okreœlone zasady którymi prawo to się posługuje. Są to:
1) Zasada ochrony osoby ludzkiej - czyli przypisująca każdemu człowiekowi zdolnoœć prawną.
2) Zasada ochrony dziecka poczętego - przyznająca mu zdolnoœć prawną.
3) Zasada równoœci - przyznająca wszystkim obywatelom równoœć wobec prawa.
4) Zasada praw podmiotowych - czyli zespół norm ochraniających prawa jednostki.
5) Zasada autonomi woli stron - czyli samodzielnoœć w kształwaniu stosunków prawnych osób fizycznych bądŸ prawnych.
6) Zasada ochrony dobrej wiary - chroniąca osobę której działanie obarczone jest błędem nie wynikającym z jej złej woli.
7) Zasada łagodzenia - czyli dążnoœć stron do jak najmniejszej destabilizacji porządku prawnego.
8) Zasada jednakowej ochrony każdej własnoœci - czyli ochrona interesów bez względu na pochodzenie tytułu własnoœci (prywatna, komunalna).
9) Zasada odpowiedzialnoœci cywilnej - czyli odpowiedzialnoœć za długi całym swym majątkiem.
10) Zasada odpowiedzialnoœci za szkodę - czyli obowiązek naprawienia szkody przez osobę która ją wyżądziła.
11) Zasada dziedziczenia - czyli przejœcie majątku na spadkobiercę.

Zakres prawa cywilnego
W zakres prawa cywilnego wchodzi prawo pracy . Jest to gałąŸ , która wyodrębniła się z prawa cywilnego i dzisiaj w istniejącym stanie prawnym w kwestiach nieuregulowanych w prawie pracy stosuje się przepisy prawa cywilnego jak stanowi art. 300 kodeksu pracy „ w kwestiach nieuregulowanych w kodeksie pracy stosuje się kodeks cywilny”.
W systemie prawa cywilnego jest prawo rodzinne . Prawo rodzinne jest odrębnym aktem prawnym od kodeksu cywilnego . Często zdarza się ,że przepisy prawa cywilnego bazują na przepisach prawa rodzinnego.
Również w systemie prawa cywilnego mieœci się kodeks handlowy . Prawo handlowe - częœć prawa cywilnego , która związana jest z czynnoœciami handlowymi kupca. Prawo handlowe jest dziedziną regulującą podmiotowoœć, funkcjonowanie przedsiębiorstwa.

ródła Prawa Cywilnego

Podstawowe Ÿródła prawa cywilnego
Podstawowym Ÿródłem prawa cywilnego jest Kodeks cywilny - ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - obowiązujący od 1 stycznia 1965 r.

Kodeks cywilny składa się z czterech ksiąg obejmujących:
- zagadnienia ogólne,
- własnoœć i inne prawa rzeczowe,
- zobowiązania,
- spadki.
Każda z ksiąg dzieli się na: tytuły, działy i rozdziały.
Kodeks cywilny nie wyczerpuje całej problematyki stosunków cywilno-prawnych. Poza przepisami kodeksowymi pozostają zagadnienia uregulowane przez prawo autorskie, prawo wynalazcze, prawo o ochronie wzorów i znaków towarowych, prawo wekslowe, czekowe, morskie, budowlane, spółdzielcze itp.

5.

Normy prawa cywilnego

Normy prawa cywilnego wyróżniają się spoœród innych norm prawnych zwłaszcza tym, że regulują stosunki między autonomicznymi podmiotami. Oznacza to, że nie występuje charakterystyczny dla prawa publicznego stosunek podporządkowania jednego podmiotu innemu podmiotowi. Ze stosunków cywilnoprawnych wynika więc zasada autonomicznoœci podmiotów, która oznacza, iż samodzielnie kształtują one relacje między sobą. Normy prawa cywilnego wyznaczają tylko ogólne granice autonomii podmiotów uwzględniając interes powszechny.

Norma prawa cywilnego zbudowana jest z:

  • hipotezy

  • wskazania adresata i okolicznoœci zastosowania tej normy

  • dyspozycji

  • okreœlenia stosunku prawnego i nakazania adresatowi okreœlonego zachowania

  • sankcji - okreœlenia konsekwencji niezastosowania się do dyspozycji normy

Obowiązywanie normy w czasie.

Obowiązywanie norm prawa cywilnego:

--> początek

  • co do zasady ustawa wchodzi w życie z upływem 14 dni od jej ogłoszenia, chyba że sama stanowi inaczej

  • ustawa może okreœlać inny termin wejœcia w życie: np.: z dniem ogłoszenia, wyznaczając dokładną datę wejœcia w życie, wyznaczając okres, jaki musi upłynąć od dnia jej ogłoszenia (vacatio legis)

  • termin wejœcia w życie ustawy może być też okreœlony w innej ustawie np.: przepisy wprowadzające ustawę

  • wyjątkowo ustawa lub jej poszczególne przepisy mogą wejœć w życie z mocą wsteczną

--> koniec

  • zasadą jest, że ustawa póŸniejsza (dotycząca tego samego rodzaju stosunków prawnych) uchyla wczeœniejszą

  • możliwe jest uchylenie ustawy klauzulą derogacyjną i zrezygnowanie z prawnej regulacji okreœlonego rodzaju stosunków

  • ustawa sama może okreœlić termin, w jakim przestanie obowiązywać, wyznaczając z góry okres, w jakim będzie obowiązywać, lub okreœlając dokładną datę, do której będzie obowiązywać

  • przepisy przestają być stosowane w razie zaniku regulowanych przez nich stosunków społecznych (przepisy martwe)

W przypadku zastąpienia starej normy przez nową możliwe są dwa rozwiązania:

  • zasada bezpoœredniego działania ustawy nowej - norma zawarta w nowej ustawie jest stosowana do wszystkich stosunków danego rodzaju, niezależnie od tego, czy powstały pod rządem nowej, czy też poprzedniej ustawy

  • zasada dalszego działania ustawy dawnej - do danego stosunku prawnego stosowana jest norma zawarta w ustawie obowiązującej w dniu nawiązania tego stosunku

W wyjątkowych przypadkach norma zawarta w nowej ustawie może znaleŸć zastosowanie do stosunków prawnych zawiązanych przed jej wejœciem w życie, nawet w zakresie stosunków, które nastąpiły przed uchwaleniem nowych przepisów. W pewnych sytuacjach niezbędne jest ustalenie systemu prawa, którego normy znajdą zastosowanie do danego stosunku prawnego. Będzie to konieczne np.: w sytuacji:

  • zawiązania stosunku prawnego miedzy obywatelami różnych państw

  • dokonania czynnoœci prawnej na terytorium innego państwa

  • wykonania zobowiązania na terytorium innego państwa, dokonania czynnoœci prawnej lub wykonania zobowiązań na terytorium RP przez przedstawicieli państw obcych. Wtedy istnieje możliwoœć rozszerzenia zasięgu obowiązywania prawa polskiego poza obszar RP lub zastosowania w Polsce obcego systemu prawnego