Plan pracy z dziećmi o specyficznych potrzebach edukacyjnych - grupa dzieci 4-letnich

Cele ogólne:
• Wspieranie wszechstronnego rozwoju dziecka
• Wyrównywanie szans edukacyjnych

Przykładowe pomoce:
• Karty pracy ( o różnym stopniu trudności)
• Kolorowanki, szablony do obrysowania
• Karty dydaktyczne, puzzle
• Układanki logiczne
• Mozaiki geometryczne
• Obrazki i rozsypanki obrazkowe
• Zagadki
• Duże i małe koraliki, sznureczki
• Plastelina
• Różnego rodzaju klocki

Ćwiczenia z zakresu rozwijania mowy i myślenia

Cele szczegółowe:
• Usprawnianie narządów mowy
• Wdrażanie do poprawnych, wyrazistych wypowiedzi
• Poszerzanie biernego oraz czynnego słownika dzieci

Rodzaje ćwiczeń:
• Praca z obrazkiem
• Praca z historyjką obrazkową
• Praca nad korygowaniem wad wymowy( zaburzeń artykulacyjnych)
• Ćwiczenia dźwiękonaśladowcze i mimiczne
• Praca z rozsypanką obrazkową
• Układanie puzzli edukacyjnych
• Zagadki słowno - obrazkowe
• Praca z tekstem
• Zabawy dydaktyczne

Ćwiczenia rozwijające percepcję wzrokową

Cele szczegółowe:
• Doskonalenie pamięci i uwagi
• Ćwiczenia na spostrzegawczość

Rodzaje ćwiczeń:
• Składanie pociętych obrazków w całość
• Dopasowywanie części obrazków do całości
• Wyodrębnianie różnic między obrazkami
• Wyszukiwanie szczegółów na ilustracjach
• Dobieranie obrazków w pary
• Układanie klocków wg koloru, kształtu
• Zgadywanie „ Czego brakuje?”
• Dopasowywanie przedmiotu, klocka do swojego cienia

Ćwiczenia usprawniające sprawność manualną

Cele szczegółowe:
• Rozwijanie elastyczności i precyzji ruchów dłoni i palców
• Zwiększanie lub zmniejszanie napięcia mięśniowego

Rodzaje ćwiczeń:
• Nawlekanie koralików, przewlekanie sznurków
• Zbieranie różnych elementów dwoma palcami jak pęsetą
• Ugniatanie papierowych kul i rzucanie nimi do celu
• Modelowanie plasteliną
• Toczenie i ugniatanie prostych rzeczy
• Odrysowywanie od szablonu
• Wydzieranie i wycinanie z papieru
• Dokańczanie rysunków
• Układanki płaskie wg wzoru i bez wzoru

Indywidualny plan pracy wyrównawczej

Funkcje poznawcze

Cel ogólny: wspomaganie rozwoju spostrzegania, rozwijanie zainteresowań otoczeniem i jego wielozmysłowe możliwości, rozwijanie i doskonalenie zmysłów

1. Doskonalenie percepcji wzrokowej:
1) Układanie obrazka z kilku elementów
2) Ćwiczenie umiejętności dobierania przedmiotów w pary
2. ćwiczenia koordynacji wzorokowo-ruchowej:
1) dokładne zamalowywanie konturu
2) malowanie farbami
3) rzucanie piłeczkami do celu
4) próby ciecia papieru po określonej linii
5) układanie puzzli
3. Ćwiczenia spostrzegawczości:
1) Układamy przed dzieckiem 5 elementów następnie zasłaniamy oczy dziecku i jeden zabieramy (stopniowo zwiększamy stopień trudności dokładając elementy)
2) Układamy przed uczniem 5 elementów, następnie zasłaniamy oczy dziecku i zmieniamy miejsce 1 przedmiotu (stopniowo zwiększamy stopień trudności dokładając elementy)
4. Doskonalenie umiejętności segregowania i kategoryzowania:
1) sortowanie różnych elementów, przedmiotów na ich charakterystyczne cechy tj. kolor kształt funkcję

Funkcje samoobsługowe

Cel ogólny: poszerzanie umiejętności związanych z samoobsługą
1. doskonalenie umiejętności mycia rąk, twarzy i zębów oraz dokładnego wycierania ręcznikiem
1) przypominanie o dokładnym myciu rąk przed i po posiłkach oraz po wyjściu z toalety
2) zwracanie na dokładne wycieranie rąk
3) zwracanie na dokładne mycie zębów
2. doskonalenie umiejętności zakładania wierzchniej garderoby lub przebierania się
1) podczas wyjść na spacery, wycieczki, na ogród przedszkolny
2) podczas przebierania się do ćwiczeń gimnastycznych
3. porządkowanie i dbanie o miejsca zabaw
1) sprzątanie kącików zainteresowań oraz miejsc pracy
2) odkładanie zabawek na miejsce
3) dbanie o zabawki

Sprawność motoryczna

Cel ogólny: rozwijanie umiejętności manipulacyjnych, kształtowanie płynnych ruchów i większej zwinności oraz precyzji i dokładności
1. ćwiczenia ręki i palców
1) ćwiczenia przy użyciu masy solnej
2) rozcieranie plasteliny
3) ćwiczenia z wykorzystaniem papieru (przedzieranie, oddzieranie, zwijanie, zgniatanie)
2. ćwiczenia koordynacji
1) układanie różnych przedmiotów
2) wykorzystanie układanek dydaktycznych
3) ćwiczenia z wykorzystaniem piłki
4) pisanie po śladzie
3. doskonalenie umiejętności manipulacyjnych
1) swobodne zabawy manipulacyjne klockami, układanie z klocków prostych budowli

Zachowania społeczne

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności współdziałania, nawiązywanie interakcji z rówieśnikami
1. Kształtowanie zachowań prospołecznych
1) wdrażanie do współdziałania w zespołowych zabawach ruchowych
2) wdrażanie do konieczności dzielenia się zabawkami typu klocki, puzzle, układanki, lalki, autka, itp.
2. zachęcanie dziecka do współuczestnictwa w zabawach i ćwiczeniach z rówieśnikami
1) podczas wspólnych spacerów, zabaw w ogrodzie i Sali zajęć

Indywidualny program wspierajacy rozwój dziecka - pakiety do pracy wyrównawczej

(OPRACOWANIE WŁASNE DO UŻYTKU PRZEDSZKOLNEGO)

Opracowała: Danuta KOKOSZKA
Elbląg
2009

1. Wspomaganie nabywania umiejętności społecznych

- wdrażanie do przestrzegania zasad grupowych,
- nabywanie umiejętności przerywania zabawy w określonym czasie,
- wyrabianie nawyku odkładania zabawek na swoje miejsce,
- wdrażanie do aktywniejszego udziału podczas zajęć zorganizowanych,
- kształtowanie nawyku współdziałania z rówieśnikami podczas zabaw
samorzutnych,
- kształtowanie umiejętności współżycia w grupie, nawiązywanie
kontaktów,
- wdrażanie do utrzymywania kontaktu wzrokowego,
- stwarzanie sytuacji zadaniowych:
• jaki jestem?, potrafię narysować swój portret,
• rysuję mamę i tatę oraz inne ważne osoby,
• jesteśmy do siebie podobni, a jednak się różnimy,
• opowiem misiowi, jak wyglądam i co lubię,
• zagadki ruchowe,
• potrafimy porozumiewać się bez słów,
• potrafię miło się zaprezentować innym.

2. Wspomaganie nabywania umiejętności do skupienia
się oraz odporności emocjonalnej:

- zabawy , gry i sytuacje zadaniowe:
• klocki- wspólne budowanie,
• budowanie z klocków kupowanych u dorosłego,
• ilustrowane opowiadania,

- gry- opowiadania, konstruowanie gier dla dzieci i przez dzieci:
• układanie gry „Ściganka”,
• układanie gry „Dwa zajączki ścigają się do pola z kapustą”,
• „Koniki ścigają się na torze przeszkód”,

3. Wspomaganie nabywania umiejętności intelektualnych:

- doskonalenie rozpoznawania kolorów,
- doskonalenie umiejętności rozpoznawania i nazywania figur geometrycznych,
- nabywanie umiejętności rozpoznawania i nazywania cyfr w zakresie
dziesięciu,
- nabywanie umiejętności rozpoznawania i nazywania małych i wielkich liter,
- doskonalenie umiejętności sortowania i nazywania przedmiotów kategoriami,
- nabywanie umiejętności kojarzenia cyfry z liczbą elementów w zbiorze,
- nabywanie umiejętności liczenia w zakresie dziesięciu,
- poszerzenie ilości znanych przymiotników, rzeczowników i czasowników,
- prowadzenie rozmów zaczynających się od pytań dlaczego...?
(pomagają dzieciom lepiej łączyć przyczynę ze skutkiem):
• ranny przymrozek,
• kwiatki zwiędły w wazonie,
• wiewiórka,
- ustalanie kolejności czynności prowadzących do celu pomaga dzieciom lepiej przewidywać, co też może się zdarzyć:
• pielęgnowanie chorych zabawek,
• kanapki, sałatki, galaretki z owocami itp.
• historyjki obrazkowe,
- pomaganie dziecku w orientowaniu się, które zmiany są odwracalne, a które nieodwracalne:
• eksperymentowanie z wodą i solą,
• eksperymentowanie z wodą , cukrem i cytryną,
• eksperymentowanie z kartkami papieru,
• mieszanie kolorów,
• eksperymentowanie z klockami,
• eksperymentowanie z patyczkami,
- dodawanie i odejmowanie:
• dodawanie i odejmowanie na palcach,
• zadania z kasztanami,
• zadania z ziarnami fasoli,
- klasyfikacje:
• domino i klasyfikacja,
• co do czego pasuje?,
• sprzątanie z pomyślunkiem,
• seria - dokończ opowiadanie,
• zabawy z kartami logicznymi,
• segregowanie guzików,
• kupowanie i sprzedawanie guzików i klocków,
• podobne, niepodobne,
- orientacja przestrzenna:
• wiem, jak wyglądam,
• portrety,
• lewa- prawa, „frotka” mi pomaga,
• gdzie jest woreczek,
• inni też mają lewą i prawą stronę,
• co widzi miś?
• potrafię znaleźć misia,
• powiem ci, jak masz iść,
• krzesełko i klocek, stół bez szuflady,
• ja i kartka papieru,
• rysuj szlaczki tak, jak mówię,
• myszka i serek,

4. Wspomaganie dzieci w rozwoju mowy i w kształtowaniu umiejętności porozumiewania się z innymi:

- kształtowanie umiejętności nadawania i odbierania informacji,
- usprawnianie narządów artykulacyjnych:
- wdrażanie do reagowania na polecenia,
- ćwiczenia słuchowe:
• słuchanie radia, nagrań z płyt i taśm,
• rytmiczne klaskanie, tupanie, stukanie,
• wystukiwanie rytmu według wzoru z klocków, kresek,
• rozpoznawanie dźwięków prostych instrumentów perkusyjnych,
• odtwarzanie wystukanego rytmu na instrumencie perkusyjnym,
• rozróżnianie źródeł dźwięków np. szelest kartki, plusk wody,
• rozpoznawanie głosów ludzkich (kto mówi) i głosów zwierząt.
- ćwiczenia oddechowe:
• wdechy i wydechy (nos - usta, usta - nos, nos - nos, usta - usta),
• wdechy i wydechy: w różnych pozycjach (np. siedzącej, leżącej), z unoszeniem rąk, z liczeniem,
• dmuchanie na płomień świecy, na kłębki waty, bibułkę, papier, wiszący balon,
• wydmuchiwanie powietrza przez rurkę do picia,
• nadmuchiwanie balonów,
• puszczanie baniek mydlanych,
• wydobywanie dźwięków z harmonijki ustnej, gwizdków, piszczałek,
• wymawianie na jednym wydechu: ciągów samogłoskowych (aaa..., aeaeae..., aeiaei...), ciągów sylabowych (mamama, lalala, tututu, pipipi), ciągów wyrazowych (mama, mama).
- ćwiczenia narządów mowy:
• usprawnianie płynności ruchów języka, warg, szczęk,
• wysuwanie języka w różnych kierunkach, wypychanie językiem policzków, skrobanie grzbietu języka, ocieranie, zwijanie języka w rulonik,
• oblizywanie zębów, podniebienia, warg, sięganie językiem do nosa, brody,
• ustawienie i poruszanie języka za pomocą szpatułek, palca,
• podnoszenie, podtrzymywanie wargami lekkich przedmiotów,
• ściąganie ust, zamykanie i otwieranie ust z demonstracją,
• opuszczanie, unoszenie, przesuwanie w lewo i prawo dolnej szczęki, wielostronne ruchy żuchwą,
• naśladowanie czynności żucia (żucie gumy, żelków),
• cmokanie, gwizdanie, strojenie min, zabawy z lizakiem,
• rozwijanie mowy czynnej i biernej (wzbogacanie słownika),
• budowanie prostych zdań,
• wzbogacanie słownictwa w zakresie przedmiotów z najbliższego otoczenia.

5. Wspomaganie dzieci w kształtowaniu
spostrzegawczości i koordynacji wzrokowo- ruchowej:
- Układanie :
• układanie z koralików, klocków (dużych i małych),mebli, pojazdów, drzew, roślin, budowli, figur;
• układanie z patyczków: płotów, drabin, domów;
• z tasiemki, z różnokolorowej wełny: dywaników, kilimków, frędzli;
• z elementów mozaiki geometrycznej- postaci ludzi i zwierząt;
• układanie z różnorodnych materiałów i elementów określonych scenek rodzajowych np. z liści, owoców, kory, giętkiego tworzywa.
- Dobieranie do konturów figur geometrycznych takich samych figur i
nałożenie na wzór (układanki geometryczne, nakładanki).
- Przedstawianie figur geometrycznych w zmienionych układach:
• układanie kompozycji figur geometrycznych wg wzoru i z pamięci;
• graficzne odtwarzanie kompozycji geometrycznych przy pomocy rysunku i stempli;
- Malowanie:
• tworzenie różnych kompozycji - szlaczków ;
• kompozycji postaci człowieka, pojazdów, przedmiotów, domów;
• malowanie jednocześnie obydwoma rękami na dużym arkuszu przypiętym do tablicy lub podłogi;
• malowanie palcami na przemian ruchem spokojnym, swobodnym;
• zamalowywanie całej powierzchni kartki;
• malowanie palcem [na całej powierzchni różnokolorowych linii poziomych i pionowych];
• malowanie pędzlem linii prostych, splątanych nici, kłębuszków, jaskółek;
• malowanie pęczkiem waty - duże i małe chmury, kałuże itd.
• zamalowywanie dużych konturowych rysunków, przedmiotów;
• malowanie flamastrami - zamalowywanie określonym kolorem;
• zamalowywanie powierzchni konturów np. kwiatów, domów;
- Rysowanie:
• rysowanie kredą na tablicy i dużych arkuszach rozłożonych na podłodze;
• kreślenie patykiem na mokrej, gęsto pokrytej farbą klejową powierzchni;
• rysowanie świecą, tuszem;
- Wydzieranie:
• łatwych kształtów np. piłek, baloników, kolorowych liści itp.
• Kompozycja z kolorowych pasków;
- Stemplowanie:
• tworzenie różnych kompozycji - szlaczków ;
• kompozycji postaci człowieka, pojazdów, przedmiotów, domów;
- Ćwiczenia na materiale obrazkowym:
• układanki obrazkowe [stopniowanie trudności];
• układanie obrazka z części wg identycznego wzoru;
• uzupełnianie brakującej części obrazka;
• dobieranie par jednakowych obrazków (dobieranki, loteryjki, domino obrazkowe),
• rozpoznawanie zmian ilościowych i jakościowych w układach elementów - (zabawa „Co się tu zmieniło?")
- Lepienie:
• z plasteliny;
• masy solnej;
• modeliny;
• gliny;
• mokrego piasku;
• śniegu.
- Ćwiczenia grafo- motoryczne:
• kreślenie dużych płynnych linii:
• chorągiewką w powietrzu;
• patykiem na piasku;
• kolorową kredą na tablicy;
• kredkami na dużych arkuszach.
• obrysowywanie gotowych szablonów o prostych kształtach np. koło, kwadrat, romb, trójkąt;
• rysowanie szlaczków na kratkowanym papierze;
• rysowanie po konturach;
• malowanie palcami;
• łączenie kolorową kredką wyznaczonych punktów;
• zagadki rysunkowe;
• labirynty;
• wycinanki różnego typu;
• pisanie znaków literopodobnych w liniaturze;
• elementy pisma- analiza liter i ich kierunku kreślenia;
• łączenie liter w sposób naturalny;
• pisanie po śladzie.
- Ćwiczenia ruchowe
* Ćwiczenia w marszu:
• marsz na palcach;
• marsz chodem bociana;
• marsz wokół sali z ćwiczeniem w reagowaniu na sygnał słowny: stój, naprzód;
* Ćwiczenia w biegu:
• bieg z podskokami,
• przylot i odlot bocianów - bieg w określonym kierunku, poruszając się falistym ruchem z rozkrzyżowanymi ramionami;
* Ćwiczenia na równoważni [ławeczce]:
• chodzenie wolno do przodu;
• posuwanie się do tyłu;
• posuwanie się bokiem;
• obracanie się na ławeczce;
* Zabawy skoczne:
• wróbelki;
• piłka skacze;
• szczur- zabawa ze skakanką;
• skok zająca;
* Zabawy z woreczkami:
• rzucanie i chwyt woreczka obiema rękami;
• rzucanie i chwyt woreczka jedną ręką;
• rzucanie i chwytanie woreczka w ruchu itd.

6. Wspomaganie dzieci w rozwoju percepcji wzrokowej:

- rysowanie w ograniczonym polu;
- spostrzeganie figury i tła: składanie figur;
- stałość spostrzegania: stałość kształtu- porównywania czterech wielkości takiej samej figury;
- spostrzeganie stosunków przestrzennych: uzupełnianie ciągów korali;
- zabawa „Klocki”: określanie gdzie jest klocek?;
- określanie długości i szerokości „na oko”, za pomocą przymiotników: długi-krótki; szeroki- wąski; gruby- cienki;
- pogrubianie narysowanego śladu;
- rysowanie po kropkach;
- rysowanie wg rytmu;
- wzory literopodobne;
- zauważanie różnic pomiędzy obrazkami;
- zauważanie podobieństw na obrazkach;
- zauważanie co nie pasuje do obrazka;
- zauważanie braków w obrazkach;

7. Wspomaganie dzieci w rozwoju z niekorzystną dominacją stronną ze względu na naukę czytania i pisania:

- ćwiczenia ruchowo- słuchowo- słuchowe: rysowanie wzorów graficznych różnymi technikami;
- zabawa ze śpiewem „Nie chcę cię znać”;
- zabawa ze śpiewem „Do przodu prawą rączkę daj”;
- rysowanie oburącz w powietrzu;
- zabawa „Witają się paluszki”;
- rysowanie „Leniwych ósemek”;
- chwytanie i rzucanie woreczków, piłek raz lewą raz prawą ręką;
- okładanie obrazka po prawej i lewej stronie;
- zabawa ze śpiewem „Tu lewą rączkę mam, tu prawą mam”;
- naklejanie przedmiotów w odpowiednim położeniu;
- rozróżnianie stron ciała;
- ćwiczenie percepcji wzrokowo- ruchowej, łączenie przedmiotów w pary, poprawiając po śladzie;
- zabawa ze śpiewem „Pingwin”;
- zabawa ze śpiewem „Stonoga”;
- rysowanie pod dyktando;
- układanie z patyczków podanych wzorów:
- układanie z klocków konstrukcji przestrzennych;
- „Przy urodzinowym stole”- układanie sylwet zgodnie z poleceniami;

8. Wspomaganie dzieci w rozwoju nabywania gotowości do nauki czytania i pisania:

- zabawy i sytuacje zadaniowe pomagające dzieciom rozumieć sens kodowania i dekodowania informacji:
• „Czyj to znaczek” - rozpoznawanie znaczków indywidualnych;
• jakie oznaczenia znajdują się na drzwiach przedszkola?;
• podpisywanie portretów;
• o czym informują znaki ruchu drogowego?;
• jaka pogoda była wczoraj?;
• loteryjki, karty do gier;
• obowiązki dyżurnego;
• konstruowanie gier planszowych przez dzieci i dla dzieci;
• napisy które pomagają się orientować;

- zabawy i ćwiczenia rozbudzające w dzieciach zainteresowania książką i czytaniem:
• seria- opowiadania ruchowe: „Miś i pszczoły”, „O piesku, który zgubił się w parku”, „O dzieciach , które wybrały się do ZOO i oglądały zwierzęta”;
• seria- dokończ opowiadanie: „Ruda wiewiórka”, „Lis chytrusek”, „Miś Uszatek”;
• seria- uzupełnij jak chcesz: wiersz „Rzepka” J. Tuwima, wiersz „Lokomotywa” J. Tuwima;
• seria- oglądanie obrazków w książkach i rozmawianie o tym, co one przedstawiają;
- zabawy i ćwiczenia grafomotoryczne przygotowujące dziecko do gotowości nauki pisania;

9. Wspomaganie dzieci w rozwoju umysłowego w ramach edukacji matematycznej:

- zabawy i sytuacje zadaniowe sprzyjające doskonaleniu umiejętności liczenia:
• liczenie wszystkiego dookoła;
• „ile jest policzonych fasolek”?- odróżnianie błędnego liczenia od poprawnego;
• seria- można liczyć znikające obiekty;
• seria- ile mamy palców;
• seria- ile przedmiotów jest w pudełku;
• seria- liczenie na chodniczku liczbowym;
• seria- licz dalej, licz wspak na miarce krawieckiej;
• seria- licz dalej, licz wspak w innych sytuacjach: liczenie dzieci, liczenie stron w książce, liczenie koralików w liczydle;
• seria- numerowane krzesełka;

- zabawy i sytuacje zadaniowe sprzyjające ustalaniu równoliczności:
• seria- czy po zmianie położenie liczonych obiektów jest ich nadal tyle samo?;
• seria- czy tu i tu jest tyle samo?;
• zadanie- narysuj tyle kółek ile jest dziurek;
- zabawy i zadania sprzyjające kształtowaniu umiejętności dodawania i odejmowania:

• seria- dodawanie i odejmowanie. Manipulowanie przedmiotami i liczenie ich;
• seria- pokaż na palcach, ile kropek jest na kostkach do gry;
• seria- dodawanie i odejmowanie z pokazywaniem, ile jest przedmiotów w pudełku;
• seria- dodawanie i odejmowanie na liczydle;
• seria- rozdawanie i rozdzielanie po jednym lub po kilka;
• gry sprzyjające opanowaniu umiejętności rachunkowych dzieci;
- sytuacje sprzyjające kształtowaniu umiejętności układania i rozwiązywania zadań z treścią:
• seria- rozwiązywania zadań przedstawionych na obrazkach;
• seria- układanie zadań do obrazków i rozwiązywanie tych zadań;
• seria- układanie i rozwiązywanie zadań z treścią z zastosowaniem symulacji;

Literatura:
Gruszczyk- Kolczyńska E., Zielińska E., Zajęcia dydaktyczno wyrównawcze dla dzieci, które rozpoczną naukę w szkole, Edukacja Polska, Warszawa 2009.
Terapia pedagogiczna. Scenariusze zajęć, red. Forkiewicz V., Wyższa Szkoła Humanistyczno- Ekonomiczna w Łodzi, Łódź 2006.

---