SPÓŁKI KAPITAŁOWE

 

SPÓŁKA AKCYJNA

Założenie spółki akcyjnej może nastąpić przez samych założycieli (ewentualnie łącznie z osobami trzecimi) lub w drodze publicznej subskrypcji (ogłoszeń o zapisach na akcje). Przedstawiony zostanie jedynie pierwszy sposób, jako że jest on związany z zakładaniem spółki akcyjnej przez przedsiębiorców dla celów prowadzenia określonej działalności.
Powstanie spółki akcyjnej wymaga dokonania następujących czynności:
1) zawarcia tzw. aktu założycielskiego spółki oraz sporządzenia statutu;
2) pokrycia kapitału zakładowego;
3) powołania organów spółki;
4) wpisu do rejestru sądowego.
Akt założycielski i statut
Założyciele (sami lub łącznie z osobami trzecimi) muszą - w formie aktu notarialnego - wyrazić zgodę na powstanie spółki i treść statutu. Muszą także zadeklarować ilość i rodzaj akcji objętych przez każdego z nich, cenę emisyjną akcji i termin wpłat na akcje oraz zatwierdzić wybór pierwszych władz spółki.
Jeśli w zawiązaniu spółki i obejmowaniu akcji mają uczestniczyć także osoby spoza grona założycieli, to musi być na to zgoda założycieli, wyrażona bądź w statucie, bądź później - w konkretnym akcie przystąpienia do spółki osoby trzeciej.
Sporządzenie statutu jest obowiązkiem założycieli spółki, którymi mogą być zarówno osoby fizyczne jak i prawne. Spółka akcyjna nie może być zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z o.o.
Statut spółki powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności i musi zawierać określenie:
- firmy i siedziby spółki; firma może być obrana dowolnie, z tym, że powinna zawierać dodatek "spółka akcyjna"; dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu: "S.A.";
- przedmiotu działalności spółki;
- czasu trwania spółki - jeśli jest ograniczony;
- wysokości kapitału zakładowego oraz kwoty wpłaconej przed zarejestrowaniem na pokrycie kapitału zakładowego;
- nominalnej wartości akcji i ich ilości ze wskazaniem, czy są to akcje imienne czy na okaziciela;
- liczby akcji poszczególnych rodzajów i związanych z nimi uprawnień, jeśli takie akcje są przewidywane (np. zwykłe, uprzywilejowane itp.);
- imion i nazwisk (względnie firm) oraz adresu (siedziby) założycieli;
- liczby członków zarządu i rady nadzorczej albo co najmniej minimalną lub maksymalną liczbę członków tych organów oraz podmiot uprawniony do ustalenia ich składu;
- co najmniej przybliżoną wielkość wszystkich kosztów poniesionych lub obciążających spółkę na dzień jej utworzenia;
- pismo do ogłoszeń, jeśli spółka zamierza ich dokonywać również poza Monitorem Sądowym i Gospodarczym.
Jeśli spółka zamierza wydawać inne, poza akcjami, tytuły uczestnictwa w dochodach lub w majątku spółki, albo też zamierza obciążyć wspólników obowiązkami jakichkolwiek świadczeń na jej rzecz (poza zapłatą za akcje) - to sprawy te również muszą być uregulowane w statucie.
Powołanie organów spółki akcyjnej
Pierwsze władze w postaci zarządu oraz rady nadzorczej i/lub komisji rewizyjnej powołuje zgromadzenie organizacyjne założycieli. Kolejne organy są natomiast powoływane przez walne zgromadzenie akcjonariuszy.
Kapitał akcyjny
Powinien on wynosić przynajmniej 500.000 zł, jednakże w stadium zawiązania spółki wystarczy pokrycie w gotówce 1 części sumy nominalnej kapitału. Kapitał akcyjny może być pokryty bądź w gotówce, bądź w postaci wkładów niepieniężnych (aportów). Akcje wydawane w zamian za wkłady niepieniężne muszą być pokryte w całości przed zarejestrowaniem spółki. Dodać należy, że kapitał mogą pokrywać sami założyciele, ale także i osoby, które zapisały się na akcje na drodze publicznej subskrypcji (ogłoszenia).

Wpis do rejestru sądowego
Wpis ten ma charakter konstytutywny, co oznacza, że spółka akcyjna istnieje jako odrębna od wspólników osoba prawna dopiero od momentu jej zarejestrowania. Jest to zarazem końcowy etap w procedurze powstawania spółki.
Do zgłoszenia należy dołączyć:
- statut;
- akty o zawiązaniu spółki (umowę) i objęciu akcji;
- oświadczenia wszystkich członków zarządu, że określone w statucie wpłaty na akcje zostały dokonane zgodnie z prawem;
- potwierdzony przez bank lub dom maklerski dowód wpłaty na akcje, dokonanej na rachunek spółki w organizacji;
- stwierdzenie ustanowienia władz spółki z wyszczególnieniem składu osobowego;
- dowód zezwolenia i zatwierdzenia statutu - jeśli są wymagane (dotyczy to np. spółek z udziałem zagranicznym).
Wpis spółki akcyjnej do rejestru powinien obejmować:
- firmę, siedzibę, adres i przedmiot działalności;
- wysokość kapitału akcyjnego, ilość i wartość nominalną akcji;
- ilość akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania;
- określenie, jaka część kapitału została wpłacona przed zarejestrowaniem;
- imiona i nazwiska członków zarządu oraz sposób reprezentacji spółki;
- imiona i nazwiska członków rady nadzorczej;
- wskazanie, czy akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne;
- czas trwania spółki, jeśli jest ograniczony;
- oznaczenie wskazanego w statucie pisma do ogłoszeń spółki.

SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ

Założenie spółki z o.o. jest bardziej skomplikowane niż w przypadku spółek osobowych i wymaga spełnienia następujących warunków:

1) zawarcia umowy spółki;
2) wniesienia całego kapitału zakładowego;
3) ustanowienia władz spółki;
4) wpisu do rejestru sądowego.
Zawarcie umowy
Umowa spółki z o.o. musi być sporządzona w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności; tak samo akt założycielski, gdy spółkę zakłada jedna osoba. Co powinien zawierać akt notarialny - zobacz spółka komandytowa.
Umowa powinna określać co najmniej:
- firmę i siedzibę spółki; firma może być obrana dowolnie, ale powinna zawierać dodatek - "spółka z ograniczoną odpowiedzialnością"; w obrocie może ona używać skrótu: "spółka z o.o." lub "sp. z o.o.";
- przedmiot działalności spółki, czyli czym się ona będzie zajmowała;
- czas trwania spółki - jeśli jest ograniczony;
- wysokość kapitału zakładowego; minimum - 50.000 zł. (czytaj: kapitał zakładowy);
- czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział; (minimalna wysokość jednego udziału nie może być niższa niż 500 zł). Jeśli zgodnie z umową wspólnicy mogą mieć po kilka udziałów to są one równe, jeśli zaś mają tylko po jednym udziale to ich wysokość może być nierówna.
- liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników.
Kapitał zakładowy
Kapitałem zakładowym jest oznaczona kwota pieniężna stanowiąca sumę udziałów wszystkich wspólników a zarazem będąca pierwotnym majątkiem spółki. Jest to inaczej mówiąc wartość czystego majątku, którą spółka z o.o. w interesie wierzycieli zobowiązuje się utrzymywać w całości i nie rozdzielać między wspólników. Kapitał ten stanowi podstawę odpowiedzialności spółki wobec wierzycieli i gwarancję jej wypłacalności, co ma także znaczenie przy ubieganiu się o kredyty bankowe. Minimalna wysokość kapitału zakładowego wynosi 50.000 zł (dotychczas było to 4.000 zł).
Cały kapitał zakładowy powinien być przez założycieli spółki objęty i wpłacony przed powstaniem spółki, tzn. przed wpisem do rejestru sądowego. Może on być wniesiony bądź w formie gotówkowej, bądź w formie wkładu niepieniężnego, czyli aportu (ruchomości, nieruchomości, prawa majątkowe itp.). Kapitał dzieli się na części, czyli udziały, będące odzwierciedleniem praw i obowiązków wspólnika, wynikających ze stosunku spółki.
Ustanowienie władz spółki z o.o.
Forma organizacyjno - prawna spółki z o.o. wymaga powołania określonych organów, które będą prowadziły sprawy spółki i reprezentowały ją na zewnątrz w obrocie (np. przed sądami).
Władze, do których Kodeks spółek handlowych zalicza:
- zarząd,
- zgromadzenie wspólników,
- i ewentualnie - radę nadzorczą lub komisję rewizyjną, powinny być powołane w umowie spółki bądź późniejszej uchwale, ale w każdym razie - przed zarejestrowaniem spółki. Powołanie rady albo komisji rewizyjnej jest konieczne, gdy kapitał spółki jest wyższy niż 500.000 zł, a wspólników jest więcej niż 25-ciu.

Wpis do rejestru sądowego
Powstanie spółki z o.o. jest uzależnione od dokonania wpisu w rejestrze sądowym, co oznacza, że wpis ma charakter konstytutywny. Z chwilą zarejestrowania spółka z o.o. nabywa osobowość prawną.
Do wniosku o zarejestrowanie należy dołączyć:
- umowę spółki;
- oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na pokrycie kapitału zakładowego zostały przez wszystkich wspólników w całości wniesione
- dowód ustanowienia władz spółki z podaniem ich składu osobowego;
- listę wspólników z podaniem ich imion i nazwisk (ewentualnie firm - jeśli wspólnikami są inne spółki) oraz liczby i wartości nominalnej udziałów każdego z nich;
- wzory podpisów członków zarządu.
Zgłoszenie spółki z o.o. do rejestru powinno obejmować:
1. firmę, siedzibę i adres spółki;
2. przedmiot działalności spółki;
3. wysokość kapitału zakładowego;
4. określenie, czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział;;
5. imiona, nazwiska i adresy członków zarządu oraz sposób reprezentowania spółki; wszelkie zmiany w tym zakresie powinny być zgłaszane do rejestru, gdyż wskazują one wspólników uprawnionych do reprezentacji spółki - bez tego spółka nie mogłaby funkcjonować w obrocie zarówno na rynku jak i przed organami np. przed sądami;
6. imiona i nazwiska członków rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej - jeśli są ustanowione;
7. jeśli wspólnicy wnoszą wkłady niepieniężne (aport) - zaznaczenie tej okoliczności;
8. czas trwania spółki, jeśli zgodnie z umową jest on oznaczony;
9. ewentualnie - jeśli wynika to z umowy - wskazanie pisma przeznaczonego do ogłoszeń spółki.

 

 

 

 

 

SPÓŁKI OSOBOWE

 

SPÓŁKA CYWILNA

Aby założyć spółkę cywilną należy spisać umowę spółki, zgodnie z wymogami kodeksu cywilnego. Wskazać przy tym trzeba, iż forma pisemna umowy spółki jest formą zastrzeżoną jedynie dla celów dowodowych (tzw. forma ad probationem). Oznacza to, że jej niezachowanie nie powoduje nieważności umowy, a jedynie trudności dowodowe. W konsekwencji możemy powołać spółkę cywilną nawet na podstawie umowy ustnej, jednakże, dla własnego bezpieczeństwa powinniśmy zachować przynajmniej formę pisemną. Chodzi o to aby w razie ewentualnego sporu co do treści umowy mieć "dowód w ręku" i to dowód z dokumentu, bez konieczności posiłkowania się innymi np. dowodem ze świadków. Z drugiej strony, jeśli stronom zależy na dużej poprawności formy, nie ma żadnych przeszkód, by zawarły umowę spółki w formie aktu notarialnego. Jest to oczywiście sposób dobry, tyle, że.....droższy. Tak czy inaczej, wybór formy należy zawsze do stron.
W pisemnej umowie spółki cywilnej należy określić:
- strony umowy, czyli wskazać podmioty, które umowę spółki zawierają;
- reprezentację, kto będzie spółkę reprezentował wobec osób trzecich; może to być jeden lub kilku wspólników czy osoba trzecia. Jeśli wspólnicy nic na ten temat nie postanowią, to będzie miał zastosowanie art.866 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym każdy ze wspólników jest upoważniony do reprezentowania spółki w takich granicach, w jakich jest umocowany do prowadzenia jej spraw;
- zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki, jednakże w umowie spółki (czy późniejszej uchwale) wspólnicy mogą postanowić, że sprawy te będzie prowadził jeden lub kilku z nich, bądź też osoba trzecia;
- "cel gospodarczy", czyli przedmiot działalności spółki, oraz miejsce czy obszar, na którym tę działalność będziemy prowadzić;
- wkłady wspólników - kto je wnosi, w jakiej wysokości; jeśli są to wkłady niepieniężne, tzw. aporty (np. budynki, określone prawa, własny pomysł, praca, świadczenie usług itp.) to także należy je wskazać;
- czym będą zajmować się poszczególni wspólnicy;
- uczestnictwo wspólników w zyskach i stratach; jeśli strony nie wskażą na jakich zasadach będzie się odbywało to uczestnictwo, to będzie miał zastosowanie art. 867 par. 1 kc, zgodnie z którym wspólnicy mają równy udział zarówno w zyskach jak i stratach i to bez względu na rodzaj i wartość wniesionego wkładu. Należy pamiętać, że nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach;
- czas trwania umowy spółki; może być na czas oznaczony lub bezterminowo, jako formę określenia czasu trwania spółki można wskazać okres do np. osiągnięcia zysku w wysokości 1 mln zł lub wybudowania basenu;
- sposób rozwiązania umowy, tzn. określenie trybu w jaki sposób dotychczasowi wspólnicy rozwiążą swoje interesy.
Nowe przepisy, które weszły od 1 stycznia 2001 r., tj. głównie prawo działalności gospodarczej oraz przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym stanowią, że spółki cywilne nie są przedsiębiorcami oraz że wspólnicy dotychczasowych spółek cywilnych muszą do końca marca br. zarejestrować się w gminie jako indywidualni przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą. Rejestrowanie wspólników jako odrębnych przedsiębiorców rodzi nie tylko problemy, ale jest też uciążliwe finansowo. Rady gmin i miast same uchwalają wysokość opłaty za wpis.

Jeżeli nasze zgłoszenie spełnia wszystkie warunki, upoważniony pracownik Wydziału Inicjatyw Gospodarczych dokona już nie wpisu naszej spółki do ewidencji działalności gospodarczej, ale wpisu poszczególnych wspólników jako przedsiębiorców. Taka sytuacja dotyczy również tych przedsiębiorców, którzy już uprzednio prowadzili działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej, a teraz chcą tylko wypełnić ustawowy obowiązek dokonania zmian w ewidencji. W związku z wejściem w życie ustawy z 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej, z dniem 1 stycznia 2001 r. spółki cywilne nie mogą być przedsiębiorcami. Wpisy dotyczące spółek cywilnych, zarejestrowanych w ewidencji działalności gospodarczej w dniu wejścia w życie ustawy, podlegają wykreśleniu z urzędu (art. 88i). Wykreślenie to nastąpi jednak dopiero po upływie terminu umożliwiającego spółkom cywilnym dostosowanie formy prowadzonej działalności do wymogów ustawy. Termin ten wynosi 3 miesiące i upływa z dniem 31 marca 2001 r. zgodnie z art. 1a ust. 3 ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym. Do tego czasu zatem spółka cywilna pozostaje nadal wpisana do ewidencji działalności gospodarczej. Przed upływem tego terminu wspólnicy spółki cywilnej mogą zarejestrować działalność gospodarczą jako osoby fizyczne we właściwym miejscowo urzędzie gminy, która będzie traktowana jako kontynuacja dotychczasowej działalności prowadzonej w spółce.
Pamiętać należy, że do dnia 31 grudnia 2001 r. podjęcie działalności gospodarczej przez osoby fizyczne jest dokonywane nadal na podstawie zgłoszenia do ewidencji.
1) Następnym krokiem powinno być złożenie wniosku o wpis do Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej i uzyskanie niepowtarzalnego numeru identyfikacyjnego REGON. Numer ten pozostaje nie zmieniony w czasie istnienia naszej spółki, chyba, że doszłoby do zmiany szczególnej formy prawnej. W celu otrzymania numeru REGON należy udać się do Urzędu Statystycznego (lub jego oddziału). Właściwym będzie urząd w tym województwie, na terenie którego ma siedzibę nasza spółka. Do wniosku należy dołączyć wypis z rejestru. Termin składania wniosku wynosi 14 dni od jego otrzymania. Po zarejestrowaniu Urząd Statystyczny wyda nam zaświadczenie o przyznanym nam numerze REGON bądź bezpośrednio bądź przez pocztę w terminie 14 dni od dnia, w którym wnieśliśmy wniosek.
2) Podobnego zgłoszenia ewidencyjnego musimy dokonać w Urzędzie Skarbowym, aby otrzymać numer identyfikacji podatkowej tj. NIP. Jest to o tyle istotne, że w toku naszej działalności będziemy musieli podawać NIP na wszelkich dokumentach związanych z wykonywaniem zobowiązań podatkowych, a więc na wszystkich fakturach i ofertach. Mimo zmian wprowadzonych od dnia 1 stycznia 2001 r., w świetle przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym spółka cywilna w dalszym ciągu posiada status podatnika (jako podmiot nie mający osobowości prawnej). Tak więc to spółka cywilna, a nie jej wspólnicy, będą dokonywać zgłoszenia identyfikacyjnego i otrzymywać NIP dla potrzeb VAT. Spółki cywilne, które dopiero rozpoczynają działalność, powinny dokonywać zgłoszenia identyfikacyjnego na formularzu NIP-2. Po to jednak, aby stwierdzić, że przedsiębiorcy, chociaż odrębnie zarejestrowani, prowadzą działalność w formie spółki cywilnej, potrzebne będą: nie tylko umowa spółki zawarta na piśmie, ale też wyciąg z ewidencji prowadzonej przez gminę, potwierdzający zarejestrowanie każdego przedsiębiorcy będącego wspólnikiem spółki. Każdy wspólnik składa załącznik NIP-D. Niestety, dla przedsiębiorców będzie to najprawdopodobniej oznaczać, że będą musieli przedstawić kilka dokumentów. Urząd skarbowy bowiem będzie miał obowiązek żądać od wspólników, by występując o NIP przedkładali umowę spółki cywilnej, wyciągi potwierdzające ich rejestrację w gminie oraz status lokalu, w którym będzie prowadzona działalność gospodarcza. Przedsiębiorcy, którzy są wyłącznie wspólnikami spółek cywilnych, nie muszą składać zgłoszenia identyfikacyjnego (aktualizacyjnego) na formularzu NIP-1. Jeżeli nie posiadają NIP, a są wyłącznie wspólnikami spółki cywilnej, powinni składać formularze NIP-3 do urzędu skarbowego zgodnie z miejscem zamieszkania. Na tym samym formularzu należy również aktualizować dane.
Podatnicy VAT dokonują zgłoszenia identyfikacyjnego w urzędzie skarbowym, w którym będą opłacać VAT.
Podatnicy zwolnieni z tego podatku dokonują tej czynności w urzędzie skarbowym właściwym w sprawie podatku dochodowego, z tym, że:
- spółki cywilne zatrudniające pracowników - najpóźniej w terminie złożenia pierwszej deklaracji dotyczącej zaliczek na podatek dochodowy wspólników lub pracowników,
- spółki cywilne nie zatrudniające pracowników - w terminie miesiąca od dnia dokonania wpisu do ewidencji działalności gospodarczej.
Spółki cywilne (jak wszystkie inne) dokonują zgłoszenia na druku NIP-2, na druku NIP-2/A wpisują swoje wyodrębnione oddziały, a na druku NIP-D - swoich wspólników.

Jeśli rezygnujemy ze zwolnienia z podatku VAT (które może nam przysługiwać ze względu na nasze przewidywane obroty) lub gdy zwolnienie takie nam nie przysługuje, to musimy zarejestrować się jako podatnicy VAT na druku VAT-R.
Rejestracji dokonujemy w urzędzie skarbowym właściwym dla naszego miejsca zamieszkania, lecz jeśli prowadzimy firmę w innej dzielnicy, mieście czy gminie, to musimy zgłosić się również do urzędu skarbowego właściwego dla siedziby (obszaru działania) firmy. Wynika to stąd, że działalność gospodarcza jest podwójnie opodatkowana: od obrotu firmy, czyli przede wszystkim od sprzedaży produktów i usług zapłacimy podatek VAT, zaś od uzyskiwanego z tej działalności dochodu zapłacimy podatek dochodowy.
3) Jeśli posiadamy NIP, możemy założyć konto bankowe; banki wymagają do tego posiadania pieczęci firmowej.
4) Jeżeli jako przedsiębiorcy prowadzący działalność w formie spółki cywilnej będziemy zatrudniać pracowników musimy także m.in. zawiadomić na piśmie inspektora pracy oraz inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności i przewidywanej liczbie pracowników, a także złożyć pisemną informację o przyjętych środkach bhp - w terminie 14 dni od rozpoczęcia działalności. Ponadto, gdy będziemy w stosunku do swoich pracowników płatnikiem składek na ubezpieczenie społeczne, musimy złożyć w ZUS zgłoszenie płatnika składek w terminie 7 dni od daty zatrudnienia pierwszego pracownika.

SPÓŁKA JAWNA

Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. W nowej ustawie zrezygnowano z określenia, że spółką jawną jest taka spółka, która prowadzi przedsiębiorstwo zarobkowe w większym rozmiarze. Zamiarem ustawodawcy jest bowiem przywrócenie spółce jawnej należytego znaczenia. Dotychczasowa praktyka obrotu gospodarczego w Polsce pokazuje, że największą popularność w tej dziedzinie cieszyła się spółka cywilna, mimo że jej forma nie jest odpowiednia do prowadzenia działalności gospodarczej - wystarczy wskazać problemy z rozliczaniem składek ubezpieczeniowych.
Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki jawnej bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Nowa ustawa zawiera jednak zastrzeżenie, iż wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Jest to tzw. subsydiarna odpowiedzialność wspólnika, która polega na tym, że w pierwszej kolejności odpowiada spółka, a dopiero wtedy, gdy z jej majątku nie uda się zaspokoić wierzyciela - odpowiadać będą jej wspólnicy. Taka konstrukcja odpowiedzialności nie stanowi jednak przeszkody do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.
Subsydiarna odpowiedzialność wspólnika nie dotyczy zobowiązań spółki powstałych przed jej wpisem do rejestru.
Umowa spółki jawnej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Jest to nowość, ponieważ do tej pory taki rygor nie obowiązywał i w konsekwencji można było zawrzeć umowę spółki jawnej nawet ustnie. Obecnie umowa musi mieć formę pisemną, a jej niezachowanie powoduje nieważność porozumienia wspólników.
Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie "spółka jawna".
Nowa ustawa szczegółowo określa, co powinna zawierać umowa spółki jawnej, a więc:
1) firmę i siedzibę spółki,
2) określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,
3) przedmiot działalności spółki,
4) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Nowa ustawa wprowadza obowiązek zgłoszenia spółki do sądu rejestrowego. Od 1 stycznia 2001 r. jest on prowadzony w systemie informatycznym przez sądy rejonowe - sądy gospodarcze obejmujące swoją właściwością obszar województwa lub jego części. Są to tzw. sądy rejestrowe.
Zgłoszenie spółki jawnej do sądu rejestrowego powinno zawierać:
1) firmę, siedzibę i adres spółki,
2) przedmiot działalności spółki,
3) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) wspólników oraz adresy wspólników albo ich adresy do doręczeń,
4) nazwiska i imiona osób, które są uprawnione do reprezentowania spółki, i sposób reprezentacji.
Podobnie jak dotychczas, również i według nowej ustawy każdy wspólnik ma prawo zgłosić spółkę jawną do rejestru. Do zgłoszenia dołączyć należy złożone wobec sądu albo poświadczone notarialnie wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentowania spółki.
Zgodnie z nową ustawą przepisy dotyczące zgłaszania do rejestru stosuje się również do spółki cywilnej, jeżeli jej przychody netto ze sprzedaży towarów lub świadczenia usług w każdym z dwóch kolejnych lat obrotowych osiągnęły równowartość w walucie polskiej co najmniej 400.000 EURO; obecnie jest to kwota ok. 1.400.000 zł (przedsiębiorstwo większych rozmiarów). Z chwilą wpisu do rejestru spółka ta staje się spółką jawną. Niewykonanie tego obowiązku przez wspólników takiej spółki będzie karane grzywną.
Nowością jest to, że współmałżonek wspólnika spółki jawnej może żądać wpisania do rejestru wzmianki o umowie dotyczącej stosunków majątkowych między małżonkami. Dotychczas kodeks handlowy zawężał to pojęcie do "żony" wspólnika.
Określenie stosunku spółki jawnej do osób trzecich, a więc jej stosunków zewnętrznych w nowej ustawie zostało sformułowane inaczej, niż dotychczas. Majątek spółki stanowi wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia.
Każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę i prawo to dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki. Nie można go ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich.
Umowa spółki jawnej może przewidywać, że wspólnik jest pozbawiony prawa reprezentowania spółki albo że jest uprawniony do jej reprezentowania tylko łącznie z innym wspólnikiem lub prokurentem. Pozbawienie wspólnika prawa reprezentowania spółki może nastąpić wyłącznie z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia sądu. Pamiętać należy, że osoba przystępująca do spółki odpowiada za zobowiązania spółki powstałe przed dniem jej przystąpienia.

 

SPÓŁKA KOMANDYTOWA

Według nowej ustawy spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona. W porównaniu do regulacji kodeksu handlowego, ustawodawca zrezygnował z określenia, że spółka komandytowa to taka, która ma na celu prowadzenie przedsiębiorstwa w większym rozmiarze albo gospodarstwa rolnego. Obecnie więc spółkę komandytową można powołać dla prowadzenia jakiegokolwiek przedsiębiorstwa, także tego "małego".
Firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie "spółka komandytowa". Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "sp.k."
Jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem "spółka komandytowa". Nie wyklucza to zamieszczenia nazwiska komplementariusza, który jest osobą fizyczną.
Nazwisko komandytariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki. Jeżeli jednak zostanie tam ono umieszczone, komandytariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz.
Umowa spółki komandytowej powinna zawierać:
1) firmę i siedzibę spółki,
2) przedmiot działalności spółki,
3) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
4) oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,
5) oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza wobec wierzycieli (sumę komandytową).
Podobnie jak dotychczas, umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.
Spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisu do rejestru. Zgłoszenie spółki komandytowej do sądu rejestrowego powinno zawierać:
1) firmę, siedzibę i adres spółki,
2) przedmiot działalności spółki,
3) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz odrębnie nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komandytariuszy, a także okoliczności dotyczące ograniczenia zdolności wspólnika do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją,
4) nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji; w przypadku gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki - zaznaczenie tej okoliczności,
5) sumę komandytową.

SPÓŁKA PARTNERSKA

Kodeks spółek handlowych zawiera regulację nowego typu spółki, jaką jest spółka partnerska. Jest spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Pierwowzorem takiej spółki była amerykańska spółka partnerska. Jej cechą jest to, że przynajmniej jeden wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczeń; jest to tzw. general partner. Natomiast odpowiedzialność pozostałych wspólników, zwanych limited partner, jest ograniczona.
Według kodeksu spółek handlowych, spółka partnerska należy do spółek osobowych, może więc nabywać prawa i zaciągać zobowiązania we własnym imieniu, pozywać i być pozywaną. Spółka partnerska nie ma jednak osobowości prawnej.
Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania wolnych zawodów, określonych w ustawie. W szczególności, zgodnie z przepisami kodeksu spółek handlowych, partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania następujących zawodów:
- adwokata,
- aptekarza,
- architekta,
- biegłego rewidenta,
- brokera ubezpieczeniowego,
- doradcy podatkowego,
- księgowego,
- lekarza, lekarza stomatologa, lekarza weterynarii,
- notariusza,
- pielęgniarki, położnej,
- radcy prawnego,
- rzecznika patentowego,
- rzeczoznawcy majątkowego i
- tłumacza przysięgłego.
Nowa ustawa nie zabrania jednocześnie, by w jednej spółce partnerskiej działali wspólnicy wykonujący różne wolne zawody. Mogą więc działać takie spółki, które pod jedną firmą skupiają jednocześnie np. prawników i biegłych rewidentów.
Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie "i partner" bądź "i partnerzy" albo "spółka partnerska" oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce. Może ona używać skrótu "sp.p".
Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego i zawierać:
1) określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki,
2) przedmiot działalności spółki,
3)nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w przypadku, gdy umowa spółki przewiduje, że jeden albo większa liczba partnerów będą ponosić odpowiedzialność tak jak wspólnik spółki jawnej,
4) w przypadku gdy spółkę reprezentują tylko niektórzy partnerzy, nazwiska i imiona tych partnerów,
5) firmę i siedzibę spółki,
6) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
7) określenie wkładów wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość.
Spółka partnerska podlega zgłoszeniu do rejestru sądowego, prowadzonego przez sad rejestrowy. Zgłoszenie to powinno zawierać:
1) firmę, siedzibę, adres spółki, nazwiska i imiona partnerów oraz ich adresy albo adresy do doręczeń,
2) określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki,
3) przedmiot działalności spółki,
4) nazwiska i imiona partnerów, którzy są uprawnieni do reprezentowania spółki; nie dotyczy to przypadku, gdy umowa spółki nie przewiduje ograniczeń prawa reprezentacji przez partnerów,
5) nazwiska i imiona prokurentów lub osób powołanych w skład zarządu,
6) nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w przypadku, gdy umowa przewiduje, że niektórzy wspólnicy będą odpowiadali tak jak wspólnicy spółki jawnej.
Do zgłoszenia spółki partnerskiej do sądu rejestrowego należy dołączyć dokumenty potwierdzające uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu.
Spółka partnerska powstaje z chwilą wpisu do rejestru.

 

SPÓŁKA KOMANDYTOWO - AKCYJNA

Nowa ustawa, obok spółki partnerskiej, wprowadziła inny nowy typ spółki osobowej w postaci spółki komandytowo - akcyjnej. Jest to spółka mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Akcjonariusz jest obowiązany jedynie do świadczeń określonych w statucie spółki.

Spółka komandytowo - akcyjna stanowi połączenie dwóch znanych typów spółek, tj. spółki komandytowej i spółki akcyjnej. W zakresie stosunku prawnego komplementariuszy, a także do wkładów tychże wspólników do spółki, z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy zastosowanie mają przepisy dotyczące spółki komandytowej. Natomiast w pozostałych sprawach stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej, a w szczególności przepisy dotyczące kapitału zakładowego, wkładów akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia.

Wspólnicy, którzy decydują się na prowadzenie działalności w formie spółki komandytowo - akcyjnej muszą zgromadzić kapitał zakładowy w wysokości co najmniej 50.000 zł.

Firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie "spółka komandytowo-akcyjna". Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "S.K.A."

Jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem "spółka komandytowo-akcyjna". Nie wyklucza to zamieszczenia nazwiska komplementariusza, który jest osobą fizyczną. Natomiast nazwisko albo firma (nazwa) akcjonariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska albo firmy (nazwy) akcjonariusza w firmie spółki akcjonariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz.
Osoby podpisujące statut są założycielami spółki. Statut powinni podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze.

Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego i zawierać:
1) firmę i siedzibę spółki,
2) przedmiot działalności spółki,
3) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
4) oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza oraz ich wartość,
5) wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela,
6) liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów,
7) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz ich siedziby, adresy albo adresy do doręczeń,
8) organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej, jeżeli ustawa lub statut przewiduje ustanowienie rady nadzorczej.

Spółka komandytowo - akcyjna, tak jak wszystkie inne spółki, podlega zgłoszeniu do rejestru sądowego. Zgłoszenie to powinno zawierać:
1) firmę, siedzibę i adres spółki,
2) przedmiot działalności spółki,
3) wysokość kapitału zakładowego, liczbę i wartość nominalną akcji,
4) liczbę akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania, jeżeli statut je przewiduje,
5) wzmiankę, jaka część kapitału zakładowego została wpłacona przed zarejestrowaniem,
6) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz okoliczności dotyczące ograniczenia ich zdolności do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją,
7) nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji; w przypadku gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki - zaznaczenie tej okoliczności,
8) jeżeli przy zawiązaniu spółki akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne - zaznaczenie tej okoliczności,
9) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

Spółka komandytowo-akcyjna powstaje z chwilą wpisu do rejestru, jednakże, będąc spółką osobową, nie posiada ona osobowości prawnej.

---