RYNEK - ogól transakcji sprzedaży i kupna towarów i usług, dokonujących się w sposób dobrowolny i ciągły w wyniku których określone zostają ceny oraz ilość nabywanych i sprzedawanych dóbr i usług 3 podmioty rynku: (popyt, podaż, cena) Podział rynku ze względu na: 1) przedmiot wymiany rynek dóbr i usług produkcyjnych, konsumpcyjnych; dóbr naturalnych oraz ziemi; pracy, fiskalny, rynek informacji 2)kryterium przestrzenne rynki lokalne, regionalne, krajowe, międzynarodowe, rynek światowy 3) stopień legalności transakcji; A)rynek legalny (biały)rynek w którym dozwolona jest wymiana, produkcja, sprzedaż i kupno towarów, a same transakcje odbywają się w sposób zgodny z prawem. B)rynek półlegalny (szara strefa)obejmuje towary i usługi którymi obrót jest legalny (dozwolony) ale same transakcje odbywają się w sposób nie zgodny z przepisami, np poza opodatkowanym obrotem C) rynek czarny obejmuje transakcje niedozwolone bądź dotyczące dóbr których posiadanie lub konsumpcja jest niezgodna z prawem. WOLNY RYNEK - rynek na którym ceny kształtują się jedynie pod wpływem podaży i popytu
RYNEK (mechanizm rynkowy) proces w którym decyzje konsumpcyjne gospodarstw domowych dotyczące spożycia różnych dóbr, decyzje przedsiębiorstw dotyczące struktury i sposobu produkcji oraz decyzje zatrudnionych dotyczące wymiaru pracy i miejsca zatrudnienia, są determinowane przez mechanizm cen.
EKONOMIA POZYTYWNA - sądy ekonomiczne będące obiektywnym i naukowym objaśnieniem funkcjonowania gospodarki EKONOMIA NORMATYWNA - sądy (twierdzenia) ekonomiczne oparte na subiektywnym systemie wartościowania MIKROEKONOMIA - gałąź ekonomii zajmująca się szczegółową analizą decyzji jednostek gospodarczych dotyczących określonych towarów MAKROEKONOMIA - gałąź ekonomii zajmująca się współzaleznościami w gospodarce jako całości MODEL EKONOMICZNY- zbiór założeń tworzący uproszczony schemat, obraz pewnego fragmentu lub całości gospodarki w którym można badać istotne zależności.
CENA- pieniężny ekwiwalent towarów i usług CENA RYNKOWA- cena obowiązująca na rynku CENA NOMINALNA (absolutna) liczba jednostek pieniężnych które są wymieniane za jednostkę dobra CENA REALNA(relatywna) odzwierciedla relację ceny jednego dobra do ceny innych dóbr, informuje o liczbie innych dóbr z których należało by zrezygnować przy zakupie. CENA RÓWNOWAGI - cena przy której oferowana ilość dobra równa się ilości zapotrzebowanej CENA OGRANICZONEGO POPYTU najwyższa cena przy której dochodzi do transakcji kupna - sprzedaży. CENA PO KOSZTACH PRODUKCJI jest to cena poniżej której dane dobro nie może być długookresowo sprzedawane na rynku bez wsparcia danej produkcji z zewnątrz. CENA MAKSYMALNA to cena urzędowa, powyżej której nie mogą być zawierane transakcje na dane dobro. Skutkiem wprowadzenia ceny maksymalnej może być niedobór rynkowy. Cena maksymalna jest na ogół niższa od ceny równowagi rynkowej. CENA MINIMALNA jest najniższą ceną po której dany produkt może być sprzedawany na rynku, jest ustalona powyżej ceny równowagi rynkowej i ma służyć tym przedsiębiorstwom którym trudno było by utrzymać rentowność rynku. Jej wprowadzenie prowadzi na ogół do powstania nadwyżek podaży.
POPYT- ilość dobra jaką nabywcy są skłonni zakupić przy różnych poziomach ceny CZYNNIKI POPYTOWE: -zmiana poziomu dochodów / zmiany ceny dóbr komplementarnych / zmiany ceny dóbr substytucyjnych / przewidywana zmiana ceny dóbr w przyszłości NADWYŻKA POPYTU- sytuacja w której przy danej cenie popyt przewyższa podaż ELASTYCZNOŚĆ CENOWA POPYTU mierzy siły oddziaływania zmiany ceny danego dobra na rozmiary popytu na to dobro. Matematycznie współczynnik elastyczności popytu jest ilorazem procentowej zmiany ceny, która tą zmianę popytu wywołała Ed = ΔD (%) / ΔP (%) Czynniki determinujące czynniki elastyczne popytu: 1) występowanie substytutów danego dobra i bliskość tych substytutów, im więcej subs. danego dobra i im bliżej są tego dobra, tym elastyczność cenowa jest temu bliższa. Wynika to z faktu dysponowania możliwościami wymiany produktu na inny. 2) udział i rola danego dobra w całości dodatków konsumpcyjnych jak również cena dóbr, popyt jest bardziej elastyczny w przypadku dóbr drogich lub luksusowych i mniej elastyczny w stosunku do dóbr tanich. Duży udział zwiększa elastyczność. MIESZANA ELASTYCZNOŚĆ CENOWA POPYTU-miara relacji popytu na jedno dobro na zmianie ceny innego dobra DOCHODOWA ELASTYCZNOŚĆ POPYTU- stosunek względnej zmiany wielkości zapotrzebowania do odpowiadającej jej względnej zmiany dochodu PROSTA CENOWA ELASTYCZNOŚC POPYTU- stosunek względnej zmiany wielkości zapotrzebowania do odpowiadającej jej względnej zmianie ceny POPYT ELASTYCZNY- wielkość zapotrzebowania reaguje silnie na zmiany ceny: elastyczność mniejsza od -1. POPYT NIEELASTYCZNY- wielkość zapotrzebowania reaguje słabo na zmiany ceny: elastyczność w przedziale od 0 do -1.
PODAŻ- ilość dobra jaką oferują sprzedawcy przy różnych poziomach ceny PODAŻ NIEELASTYCZNA- wielkości dobra zaoferowane na sprzedaż są takie same niezależnie od ceny PODAŻ ELASTYCZNA- wielkość podaży reaguje na zmiany ceny PRAWO PODAŻY RYNKOWEJ wraz ze wzrostem ceny dobra, podaż rynkowa dobra rośnie. Wraz ze spadkiem ceny dobra podaż rynkowa dobra maleje. CZYNNIKI PODAŻOWE zmiana ceny czynników (kosztów wytwarzania / wdrożenie nowych koszto-oszczędnościowych technik i technologii wytwarzania / przewidywanie zmian cen w przyszłości / zmiana poziomu podatków / zmiana poziomu ceł NADWYŻKA PODAŻY- sytuacja w której przy danej cenie ilość dobra oferowana na sprzedaż przekracza ilość jaką nabywcy są skłonni kupić.
|
DOBRA towary i usługi 1) gospodarcze dobra będące efektem działalności gosp. człowieka 2) pierwotne do ich powstania nie przyczynił się człowiek 3) konsumpcyjne wytworzone w celu niezwłocznego ich wykorzystania (zużycia) przez konsumenta 4)produkcyjne służące do produkcji innych dóbr, zarówno produkcyjnych jak i konsumpcyjnych 5) wolne występują w nadmiarze w stosunku do zapotrzebowania na nie, dobra bezpłatne, konsumpcja nie wiąże się z utratą innych dóbr 6) ekonomiczne najczęściej bezpośr. odpłatne, konsumpcja wiąże się z jednoczesną utratą innych możliwości konsumpcyjnych, 7) podrzędne konsumpcja zmniejsza się przy wzroście dochodów, a zwiększa przy zmniejszaniu dochodów, są to dobra najtańsze 8)luksusowe konsumpcja przy wzroście dochodów rośnie bardziej proporcjonalnie, przy zmniejszaniu dochodów maleje bardziej proporcjonalnie 9)podstawowe konsumpcja rośnie przy wzroście dochodów, a maleje przy ich spadku, zmiany spadku konsumpcji są mniej proporcjonalne niż zmiany dochodów które to wywołały 10)substytucyjne zaspokajają te same potrzeby przy czym stopień zaspokajania potrzeb poszczególnymi dobrami może być zróżnicowany. Przykładowo substytutem masła jest margaryna, a substytutem parkietu - terakota lub wykładzina z tworzyw sztucznych, substytut spirytusu rektyfikowanego to denaturat. 11) komplementarne wspólnie zaspokajają określone potrzeby ich stopień komplementarności może być różny 12)neutralne na których konsumentowi w ogóle nie zależy 13)prywatne najczęściej są własnością określonych podmiotów, ich konsumpcja wiąże się z jednoczesną niemożnością ich konsumpcji przez inne podmioty 14)publiczne ich konsumpcja nie wyklucza na ogół konsumpcji przez inne podmioty, są własnością podmiotów publicznych i są powszechnie dostępne 15)klubowe posiadają cechy dóbr publicznych, lecz dostęp do nich jest ograniczony do wyodrębnionej grupy osób czy podmiotów DOBRO NORMALNE - dobro na które popyt wzrasta wraz ze wzrostem dochodu DOBRA NATURALNE-dobra pomiędzy którymi nie występuje zależność cenowo - popytowa, tzn. cena jednego z tych dóbr nie wpływa na zakup innego. DOBRA NIŻSZEGO RZĘDU - dobro na które popyt maleje wraz ze wzrostem dochodu
KOSZTY wyrażone w pieniądzu, celowe zużycie różnych zasobów rzeczowych, ludzkich i finansowych w związku z określoną działalnością. Grupy kosztów: proste, złożone, bezpośrednie, pośrednie, wydziałowe, zarządu, stałe, zmienne KOSZTY EKONOMICZNE to wartość wszystkich zasobów czynników użytych w procesie produkcji. Koszty ekonomiczne to wszystkie koszty explicite i implicite, łącznie z zyskiem normalnym niezbędnym do zatrzymania zasobów w danej działalności gospodarczej. Koszty te składają się z kosztów jawnych i ukrytych Ke = Kj + Ku KOSZTY W KRÓTKIM OKRESIE: stały; całkowity i przeciętny, zmienny: całkowity i przeciętny, całkowity, całkowity przeciętny, marginalny. Przez krótki okres rozumie się taki odcinek czasu w którym produkcja opiera się na danej technologii KOSZTY W DŁUG. OKRESIE w długim okresie na skutek dokonanych inwestycji zmieniają się procesy technologiczne a zatem niemal organizacja produkcji, wzrastają (najczęściej) rozmiary produkcji stąd w długim okresie wszystkie koszty są zmienne. KOSZTY ALTERNATYWNE-koszt utraconych możliwości czy kosztów utraconych korzyści, najkorzystniejsza z możliwości z której korzyści zrezygnowaliśmy dokonując wyboru. Najlepszy wybór z tych możliwości z których nie wybraliśmy KOSZTY SPOŁECZNE we współczesnej ekonomii noszą nazwę kosztów zewnętrznych. Koszty zewnętrzne to szkodliwe efekty zewnętrzne procesów produkcyjnych. Są to koszty ponoszone przez ludzie nie uczestniczących bezpośrednio w produkcji, konsumpcji lub wymianie danego dobra; są to więc niekorzystne skutki działalności gospodarczej, odczuwane przez osoby trzecie[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]
ZASADA CATERIS PARIBUS- „przy innych warunkach niezmienionych” zasada badania naukowego polegająca na założeniu że wszystkie zjawiska oraz procesy w obrębie modelu poza badanymi się nie zmieniają. ZMIENNE ENDOGENICZNE- zmienne określone w ramach danego modelu których wartości możemy określić na podstawie zależności między elementami modelu. ZMIENNE EGZOGENICZNE-zmienne determinowane przez czynniki zewnętrzne w stosunku do modelu, tzn. zmienne których wartości możemy traktować jako dane.
TECHNOLOGIA- metoda łączenia czynników produkcji w procesie wytwarzania dób i usług. TECHNIKA-zbiór wszystkich znanych technologii POSTĘP TECHNICZNY- wynalazek lub udoskonalenie organizacyjne które pozwala na wytworzenie danej wielkości produkcji przy niższym niż poprzednio poziomie nakładów
KRÓTKI OKRES- okres w którym trwają jeszcze przystosowania nabywców do nowej ceny. PRAWO ELEMENTARNE- ogólne prawidłowości rządzące procesami gospodarczymi, są to stale powtarzające się zależności między elementami procesu gospodarczego PŁACA REALNA jest to suma wartości dóbr i usług, które można nabyć za daną płacę nominalną w różnych porównywalnych okresach. ALOKACJA ZASOBÓW wykaz lub wyczerpujący opis tego, co kto robi oraz kto co dostaje. Zakres możliwości alokacyjnych jest zależny od stanu techniki i wielkości zasobów w gospodarce. ostateczna wartość alokacji zależna jest od gustów klienta, które decydują, jak ludzie oceniają to, co otrzymują. SUMA WYDATKÓW-iloczyn nabywanej ilości dobra i jego ceny PARADOKS GIFFENA- w przypadku dóbr podstawowych przy niskich dochodach mimo wzrostu ceny podstawowego składnika żywności popyt na ten składnik wzrasta gdyż inne produkty są nieosiągalne ze względu na jeszcze niższe ceny OGRANICZONY ZASÓB - zasób na który popyt przy zerowej cenie przekraczał by podaż
|