1. Sposoby rozwiązywania konfliktów - arbitraż, negocjacje, mediacje

Arbitraż

1.      Definicja

Pod pojęciem arbitrażu rozumie się polubowne rozstrzyganie sporów.

“Nowa Encyklopedia Powszechna” PME definiuje arbitraż jako “rozstrzyganie sporów majątkowych przez osoby (arbitrów) wskazane przez każdą ze stron,; strony te powołają superarbitra. Jest to również nazwa organu powołanego do rozstrzygania sporów. Arbitraż może być stały lub powołany ad hoc przez strony, które w umowie mogą dokonać zapisu na sąd polubowny. Wyrok arbitrażu ma moc prawną wyroku sądowego państwowego” 9

Jest to nowoczesny, posiadający długą tradycję rozstrzygania spraw cywilnych (gospodarczych) przez osoby (arbitrów) i stosownie do zasad, na wybór których strony mają bezpośredni i pośredni wpływ.

2.      Zakres dopuszczalności arbitrażu

W Polsce zasadą jest, że strony mogą poddawać pod rozstrzygnięcie arbitrażu (sądu polubownego) wyłącznie spory o charakterze majątkowym z wyjątkiem sporów o alimenty i sporów wynikających ze stosunku pracy.

3.      Etapy postępowania arbitrażowego

A Umowa (zapis)

            Strony konfliktu musza wyrazić zgodę w formie zawarcia umowy zwanej zapisem na sąd polubowny aby ich spór mógł być rozstrzygnięty przez sąd arbitrażowy. Zapis na sąd polubowny jest podstawą całego postępowania. Umowa ta wywiera dwa skutki prawne.: Pierwszy polegający na przyznaniu sądowi  polubownemu kompetencji do rozstrzygania sporu objętego umową, drugi wykluczenia sądownictwa państwowego. W treści umowy zawiera się dokładne oznaczenie przedmiotu sporu, można dokonać zapisu co do liczby arbitrów, sposobu ich wyboru, trybu postępowania, kosztów, miejsca arbitrażu. Wszystkie postanowienia musza być zgodne z przepisami prawa. Umowa taka musi być sporządzona na piśmie i własnoręcznie podpisana.

B Powołanie sadu arbitrażowego

            Klasyczny model powołania sądu arbitrażowego polega na tym, że jedna ze stron sporu powołuje jednego arbitra, druga strona drugiego, a tak powołani arbitrzy wybierają superarbitra.

            Arbitrem może być każda osoba fizyczna o pełnej zdolności do czynności prawnych, za wyjątkiem sędziego sądu państwowego. Od arbitra nie wymaga się wykształcenia prawniczego ani znajomości prawa. Często na superarbitra powołuje się osoby o wykształceniu prawniczym, ale nie jest to obowiązkowe.

            Arbiter musi być bezstronny, gdy jego bezstronność budzi wątpliwości strona może żądać  wyłączenia arbitra - czyli odsunięcie go od pełnienia obowiązków arbitra w tej konkretnej sprawie. Przyczyny wyłączenia arbitra określa kodeks postępowania cywilnego (do wyłączenia arbitra stosuje się przepisy
o wyłączeniu sędziego).

C Sąd polubowny

            Sąd polubowny może być powołany do rozpatrzenia jednego sporu - tzw. sąd polubowny ad hoc lub na stałe (są to sady instytucjonalnie powoływane najczęściej przy izbach przemysłowo - handlowych). Przepisy sądów ad hoc
i stałych są jednakowe. Stałe sądy polubowne z reguły zajmują się sprawami dotyczącymi umów zawartych w obrocie międzynarodowym lub opiewających na duże kwoty. Sądy polubowne ad hoc sa najczęściej odpowiedzialne, gdy wartość przedmiotu sporu jest niewielka w porównaniu z kosztami postępowania w sądzie polubownym.        

            Strony mogą określić same aż do rozpoczęcia postępowania przez sądem polubownym trybu tego postępowania, jeżeli tego nie uczynią sąd zostawia tryb jaki uzna za właściwy.

Sąd polubowny musi wyjaśnić wszystkie okoliczności niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy. Sąd ten ma wiele uprawnień: może przesłuchiwać strony, świadków i biegłych i odbierać od nich przyrzeczenia; nie może stosować środków przymusu. Jeżeli sąd polubowny nie może wykonać jakiejś czynności zwraca się do sądu rejonowego, w którego okręgu czynność ma być wykonywana. Wyrok sądu polubownego zapada większością głosów, chyba , że zapis wymagał jednomyślności. Po zakończeniu sprawy sąd polubowny ma obowiązek przekazać akta sprawy sądowi rejonowemu, który byłby właściwy dla sprawy, gdyby nie było zapisu na sąd polubowny.

            Przed sądem polubownym można zawrzeć ugodę. Może być ona zawarta
w każdym stadium postępowania.

D. wykonalność orzeczenia arbitrażowego

            Wyrok sądu polubownego jest prawomocny od chwili podpisania przez arbitrów, musi mieć jednak nadaną przez sąd państwowy klauzulę wykonalności. Wówczas dopiero nadaje się do egzekucji, podobnie jak wyrok sądu państwowego.

4. Cechy arbitrażu

a)      dobrowolność - strony bez przymusu zawierają umowę cywilno - prawną, negocjując jej warunki

b)      rozstrzyganie sporów przez sądy arbitrażowe, nie będące sądami państwowymi

c)      jednoinstancyjność postępowania arbitrażowego - od orzeczenia arbitrażowego nie przysługuje odwołanie do wyższej instancji. Prawo polskie przewiduje jednak skargę do sądu państwowego o uchylenie wyroku sądu polubownego w bardzo ściśle określonych  sytuacjach.

d)      Zrównanie na mocy przepisu prawnego orzeczenia arbitrażowego z wyrokiem sądu państwowego

5. Zalety arbitrażu

a)      oszczędność czasu i pieniędzy

b)      szybkość postępowania

c)      poufność postępowania

d)      kompetencja składu orzekającego i autorytet arbitrażu (powołuje się z reguły specjalistów w danej dziedzinie)

e)      jednoinstancyjność postępowania arbitrażowego

f)        wykonalność orzeczenia arbitrażowego.

6. Podsumowanie

            Arbitraż jest instytucją, która gwarantuje stronom konfliktu podmiotowość, sami mogą wpływać na to kto i w jaki sposób ich spór rozstrzygnie. Bardzo istotnym elementem w postępowaniu arbitrażowym jest tez możliwość  zawarcia ugody. Dla stron konfliktu ważny jest również fakt, że orzeczenie sądu polubownego jest prawomocne i posiada klauzulę wykonalności. Postępowanie przed sądami polubownymi nie zawsze jest najlepszym i uniwersalnym sposobem na rozwiązywanie sporu. Może się zdarzyć, że jedna ze stron  konfliktu nie będzie w pełni usatysfakcjonowana. Jednak arbitraż jest na pewno korzystniejszą
i szybszą metodą dojścia do porozumienia niż długotrwały i kosztowny proces
w sądzie  państwowym.

Mediacje

1.      Pojęcie mediacji

Każdy spór może być rozwiązany drogą dyskusji i negocjacji. Bywa jednak tak, że uczestnicy konfliktu nie są w stanie ze sobą negocjować, wówczas spór ulega eskalacji, co często kończy się procesem sądowym.

            Alternatywną wobec drogi sądowej metodą rozwiązywania konfliktu jest mediacja.

            Mediacja jest dobrowolnym porozumieniem się stron będących w konflikcie w obecności osoby trzeciej, która jest bezstronna, akceptowana i neutralna,
tj mediatora. Jest to metoda pośredniczenia w sporze, a mediator jest osobą, która wspomaga negocjacje stron konfliktu.

2.      Cele mediacji

Celem każdej mediacji jest udzielenie osobom będącym w konflikcie pomocy
w osiągnięciu przez nie własnego, wzajemnie akceptowanego porozumienia dotyczącymi spornych kwestii.

Według J. Waluk celem mediacji jest sprawiedliwość naprawcza. Jest to “filozofia, która karanie zastępuje pojednaniem, zemstę na sprawcach - pomocą dla ofiar, alienację i nieczułość - wspólnotą i zjednoczeniem, negatywizm
i destrukcję - naprawą, przebaczeniem i łaską”5 Sprawiedliwość naprawcza stawia sobie za cel zagojenie ran odniesionych przez każdą osobę dotkniętą przez konflikt (przestępstwo) zarówno ofiarę jak i sprawcę.

Jest to możliwe przy zachowaniu procedur mediacyjnych.

3.      Kierowanie spraw do mediacji i kryteria selekcji tych spraw

Mediacji można poddać każdy rodzaj sporu. Jedynym warunkiem koniecznym jest wyrażenie zgody przez strony konfliktu na zastosowanie tej procedury.

Do mediacji kierować można sprawy z procesów prawa cywilnego takich jak umowy cywilnoprawne, spory sąsiedzkie, rozwody, opieka nad dzieckiem, alimenty, spory wynikające z ruchu drogowego, zachowania osób względem siebie.

W postępowaniu karnym kierowanie spraw do mediacji może nastąpić
z własnej inicjatywy, z inicjatywy stron lub na ich wniosek. Spawy zagrożone karą lub środkiem karnym w ustawie do mediacji może kierować:

-         prokurator - na etapie postępowania przygotowawczego

-         policja - na etapie postępowania przygotowawczego

-         sąd - w toku całego postępowania sądowego aż do wydania orzeczenia końcowego w sprawie

-         sąd - zamiast postępowania pojednawczego w sprawach z oskarżenia prywatnego (tylko na wniosek lub za zgodą stron)

-         sąd penitencjarny (lub Dyrektor Zakładu Karnego) - na każdym etapie odbywania bezwzględnej kary pozbawienia wolności, niezależnie od wysokości orzeczonej kary

-         sąd wykonujący prawomocnie orzeczone kary lub środki karne - w toku postępowania wykonawczego. 6

W polskim Kodeksie postępowania cywilnego nie ma jak dotąd zapisów umożliwiających przeprowadzenie mediacji. Obecnie przygotowywane są propozycje zmian, które mogłyby umożliwić sędziom kierowanie spraw do mediacji.

Kryteria doboru spraw do mediacji wskazuje Rekomendacja Rady Europy. Są to:

a)      zdolność i przewidywalna gotowość stron do mediacji

b)      sprawca przyznaje zaistnienie danego stanu rzeczy, związanych z dokonanym czynem karalnym lub przestępstwem, co jednak nie musi być przyznaniem się do winy

c)      pokrzywdzony i sprawca wyrażają dobrowolną zgodę na postępowanie mediacyjne

d)      w mediacji mogą uczestniczyć tylko osoby, które są władne podejmować samodzielne decyzje oraz są odpowiedzialne za realizację zawartych porozumień. 7

4.      Rodzaje mediacji

Wyróżniamy następujące rodzaje mediacji:

a)      mediacje sądowe

-         karne: sprawca nieletni, młodociany lub dorosły; sprawca w stosunku do którego zostało wydane orzeczenie sądowe tzw. mediacje po wyroku

-         rodzinne

b)      mediacje szkolne

c)      mediacje handlowe

5.      Zasady mediacji

Podstawowymi zasadami mediacji są:

A.     Akceptowalność - strony muszą akceptować mediatora, jak również reguły mediacji

B.     Dobrowolność - strony uczestniczą w procesie z własnej woli, nie można stosować form nacisku ani presji na żadną ze stron . Na każdym etapie procesu mediacyjnego strony mogą się wycofać.

C.     Bezstronność - strony konfliktu mają równe prawa i powinny być jednakowo traktowane. Mediator nie może narzucać swoich opinii jak również nie może prowadzić postępowania mediacyjnego, gdy któraś ze stron jest mu znana.

D.     Neutralność - mediator pozostaje neutralny wobec przedmioty sporu oraz nie czerpie korzyści z tego co jest przedmiotem mediacji, nie może narzucać swoich rozwiązań.

E.      Poufność - wszelkie informacje jakie zostają ujawnione w czasie rozmów mediacyjnych nie mogą być przekazywane żadnej instytucji ani osobie prywatnej.

6.      Etapy mediacji

Ch. Moore wyróżnia następujące etapy mediacji: 8

Etap I: Wstępne spotkania ze stronami

-         monolog mediatora,

-         budowanie wiarygodności i podtrzymywanie kontaktu,

-         zwiększanie zaangażowania w procedurę.

Etap II: Wybór strategii prowadzenia mediacji:

-         pomoc w ocenie różnych sposobów rozwiązywania konfliktów i wyborze sposobu działania,

-         koordynacja wyboru obu stron.

Etap III: Zbieranie i analiza przedstawionych informacji:

-         zbieranie i analizowanie istotnych danych dotyczących ludzi i treści konfliktu,

-         weryfikacja danych,

Etap IV: Sporządzenie dokładnego planu mediacji:

-         ustalenie interwencji, które pozwolą dochodzić do porozumienia,

Etap V: Budowanie zaufania i współpracy:

-         psychologiczne przygotowanie stron do negocjowania kwestii rzeczowych,

-         opanowywanie silnych emocji,

-         klasyfikowanie wypowiedzi.

Etap VI: Rozpoczęcie sesji mediacyjnej:

-         otwarcie sesji,

-         stworzenie otwartej i pozytywnej atmosfery,

-         ustalenie obszarów tematycznych i kwestii do dyskusji,

-         dopomożenie stronom w ujawnianiu emocji.

Etap VII: Określenie kwestii i ustalenie planu:

-         uzyskanie zgody co do kwestii będących tematem rozmów,

-         rozstrzyganie kolejności omawianych kwestii.

Etap VIII: Odkrywanie ukrytych interesów stron:

-         identyfikacja interesów stron,

-         pokazywanie stronom ich wzajemnych interesów.

Etap IX: Generowanie pomysłów rozwiązań:

-         zmniejszenie przywiązania do stanowisk lub pojedynczych alternatyw,

-         zwiększenie świadomości co do potrzeby wypracowania wielu pomysłów rozwiązań

Etap X: Ocena pomysłów rozwiązań:

-         ponowny przegląd interesów stron,

-         ocena na ile poszczególne opcje zaspakajają interesy stron,

-         ocena kosztów i zysków wybranych opcji.

Etap XI: Przetarg końcowy:

-         osiąganie porozumienia poprzez:

zbliżenie pozycji, wypracowanie wspólnie akceptowanych zasad, ustalenie proceduralnych środków osiągania porozumienia  w kwestiach merytorycznych.

Etap XII: Opracowanie formalnego porozumienia:

-         formalizacja porozumienia i ustalenie mechanizmu wcielania w życie i zasad gwarancji.

 

7.      Rola mediatora w procesie mediacji

Mediator to bezstronna osoba, która wspomaga w rozmowach strony konfliktu. Podstawową rolą mediatora jest:

a)      organizowanie procesu mediacji,

b)      stanie na straży ustalonych wcześniej procedur,

c)      musi być aktywnym słuchaczem

d)      musi być nauczycielem negocjacji problemowych, czyli nauczyć strony myślenia, działania i negocjowania w duchu współpracy,

e)      musi być strażnikiem realności porozumienia.

Mediator w trakcie procesu mediacji musi się kierować zasadami etyki. Polskie Centrum mediacji opracowało Kodeks etyki mediatora, który ma pomóc mediatorom w prowadzeniu mediacji, a przede wszystkim wskazać na niezbędność kierowania się wartościami duchowymi w związkach międzyludzkich, a także na potrzebę stałego rozwijania tych wartości.

8.      Korzyści z mediacji

-         fakt, że mediacja jest poufna pozwala na otwartość stronom i ochronę ich reputacji

-         żadna decyzja nie może być podjęta bez zgody stron, co daje całkowitą kontrolę stronom nad przebiegiem mediacji; mają więc bezpośredni wpływ na rozwiązywanie konfliktu oraz podejmowanie decyzji o zadośćuczynieniu

-         zaspokojone zostają interesy każdej ze stron, obie strony są zwycięzcami

-         odreagowanie emocji, zmniejszenie lęku

-         szybki i ostateczny wynik

-         strony stosują się do podjętych ustaleń, bo same te ustalenia uzgodniły

-         pomaga w utrzymaniu lub wznowieniu kontaktów międzyludzkich

-         pozwala każdej ze stron zachować twarz

-         niski stopień ryzyka, w każdej chwili każda że stron może zrezygnować
z mediacji

-         jest sprawiedliwa

-         jest znacznie tańsza od tradycyjnego procesu sądowego

-         następuje pojednanie skonfliktowanych stron.

Za jedyną wadę mediacji może być uznawana jej dobrowolność, gdyż nie można zmusić stron do mediowania ani do wyrażania zgody na jakiś układ. Jest to jednak również jeden z atrybutów mediacji

-         strony mają kontrolę nad swoją przyszłością i nie podlegają kontroli osób trzecich.

Mediacja jest procedurą bardzo skuteczną przede wszystkim dlatego, że skonfliktowane strony same znajdują rozwiązanie problemu i zawierają porozumienie (ugodę) którą zobowiązują się wypełnić. Proces ten pozwala na sprawiedliwe rozwiązanie sporu przy minimalizacji kosztów, rozgłosu i zakłóceń
w życiu prywatnym i zawodowym.

Dodatkowym atutem mediacji jest stawianie sobie za cel sprawiedliwości naprawczej, która gwarantuje zadośćuczynienie, przeproszenie, ponoszenie odpowiedzialności za swoje czyny, zrozumienie motywów działania, a przede wszystkim pojednanie.

Negocjacje i przetarg

W dotychczas omawianych grach eksperymentalnych ludzie mieli ograniczone możliwości dokonywania wyboru. Mogli wybrać opcje, X albo Y "Dylemacie więźnia" lub kilka dróg umożliwiających dojazd ciężarówek do punktu docelowego w grze w "Jazdę ciężarówek „. W przeciwieństwie do tych laboratoryjnych sytuacji konflikty w codziennym życiu stawiają ludzi przed liczniejszymi możliwymi wyborami. Spójrzmy na dwie osoby, które targują się, o cenę samochodu. Obie, klient i sprzedawca, mogą uwzględniać wszystkie, tylko niektóre albo żadne z wzajemnych życzeń.  Każda ze stron może odstąpić od transakcji w dowolnej chwili. Ludzie rozwiązują konflikty w warunkach dużej swobody, ale szczególnie ważna jest możliwość komunikowania się obu stron. Poprzez rozmowę, targowanie się i negocjowanie można osiągnąć satysfakcjonujące porozumienie. Negocjację określa się jako formę porozumiewania się przeciwnych stron konfliktu, gdzie zainteresowani składają wzajemne propozycje i kontrpropozycje, a problem jest rozwiązany pod warunkiem, te obie strony osiągną zgodę (Rubin, Brown, 1975; Thompson, 1990). Z jakich strategii można korzystać w negocjacjach? Które są najbardziej skuteczne?

Poszukiwanie rozwiązań integrujących.  Ludzie zbyt często są przekonani, że tkwią w konflikcie o sumie zerowej, z którego może wydostać się tylko jedna strona. Nie zdają sobie sprawy, że w omawianych wyżej konfliktach o mieszanych motywach możliwe są rozwiązania korzystne dla obu stron. Takie efekty nazywane są rozwiązaniami integrującymi. Przyjrzyjmy się dwóm osobom, które negocjują w związku z zakupem samochodu. Leigh Thompson (1991) poprosił pary studentów, aby odegrali role nabywcy i sprzedawcy. Mieli oni negocjować cenę, wielkość odsetek od kredytu pobranego na zakup samochodu, warunki gwarancji i termin dostawy auta - w każdym z dyskutowanych zagadnień wyróżniono kilka możliwych wyborów (na przykład okres gwarancji mógł się wahać od sześciu do trzydziestu miesięcy). Wielu uczestników badania wybierało rozwiązanie kompromisowe w każdym z dyskutowanych zagadnień (zgoda na osiemnastomiesięczny okres gwarancji). Jednak takie postępowanie nie dawało optymalnego rozwiązania, ponieważ i klient, i sprzedawca mieli odmienne punkty widzenia na ważność każdego z omawianych zagadnień: dla klienta najważniejszy był jak najdłuższy okres gwarancji, a dla sprzedawcy była to sprawa mało ważna; dla sprzedawcy natomiast ważniejsze były odsetki od kredytu, to zaś nie miało znaczenia dla nabywcy. Kilku uczestników badań Thompsona (1991) doszło do takiego optymalnego rozwiązania, jednak osiągnęli je dopiero po wyraźnej podpowiedzi, że należy skupić się na rozpoznaniu preferencji partnera. Zatem chcąc osiągnąć wzajemnie korzystne rozwiązanie sprawdź, które sprawy są najważniejsze dla każdej z negocjujących stron.

Określ skalę ustępstw. jak już wcześniej stwierdziliśmy, jednym z najlepszych sposobów zachęcania przeciwnika do współdziałania w "Dylemacie więźnia" jest strategia coś za coś, polegająca na doprowadzeniu do pojawienia się własnych działań rywalizacyjnych oraz takich samych działań drugiej strony i do współwystąpienia działań nastawionych na współpracę. Podobną strategią jest odwoływanie się do zasady wzajemności, którą omawialiśmy w rozdziale 7. Jeżeli ty w czymś ustępujesz, skłaniasz także do ustępstw drugą stronę. W oficjalnych negocjacjach należy czynić to ostrożnie i w sposób uporządkowany, posługując się specjalną procedurą, zwaną stopniowym i odwzajemnianym skłanianiem do obniżenia napięcia (GRIT - graduated and reciprocated initiatives in tension-reduction) (Lindskold, 1978; Osgood, 1962). Strategia ta składa się z czterech etapów: a) poinformuj o swojej chęci do współpracy; b) tak współpracuj z partnerem, aby zauważył, że postępujesz zgodnie z tym, co mówisz; c) poczekaj na działania świadczące o współpracy drugiej strony, a potem szybko odwzajemnij się takim samym działaniem; d) jeśli konkurent podejmie próbę niekorzystnego dla ciebie działania rywalizacyjnego, odpowiedz tak samo, działając rywalizacyjnie, zgodnie ze strategią coś za coś Zwróć uwagę, że strategia GRIT przypomina strategią coś za coś, jednak pierwsza nie wymaga dokładnego przekazywania własnych intencji przeciwnikowi. Stąd GRIT jest użyteczna w warunkach bezpośredniego komunikowania się zainteresowanych, jak to się dzieje w czasie międzypaństwowych negocjacji dotyczących zawieszenia broni albo w trakcie negocjacji policji z terrorystami, którzy przetrzymują zakładników.  GRIT okazała się skuteczną techniką skłaniającą do współdziałania wrogo nastawionych do siebie przeciwników (Lindskold, Han, 1988).

Uwzględnij możliwość mediacji lub arbitrażu. Czasami dochodzi do zablokowania porozumienia i sprowadzenia go do gróźb i wyzwisk. Jeżeli zaistnieje taka sytuacja, warto skorzystać z udziału trzeciej strony, aby ułatwić proces wzajemnego porozumiewania się. Robert M. Krauss oraz Morton Deutsch (1966) wykazali, że możliwa jest poprawa współdziałania, jeżeli możliwe będzie porozumiewanie się. .Do rozmowy mającej na celu poszukiwanie kooperacyjnych rozwiązań nakłaniała i odpowiednio instruowała trzecia osoba (eksperymentator). W bardziej formalnych sytuacjach ludzie czasami wykorzystują mediatorów. Zawodowi mediatorzy służą radą w nieporozumieniach w zakładach pracy, utarczkach prawnych i sporach partyjnych. Chociaż nie mogą oni narzucić zwaśnionym stronom własnego stanowiska, to jednak często pomagają rozwiązać zaistniały problem, wskazując na istnienie wzajemnie akceptowanych rozwiązań. Ich działanie polega na skłanianiu jednej lub obu stron do ograniczenia żądań oraz na określaniu warunków, w których partnerzy negocjacji będą omawiali istniejące nieporozumienia (Carnevale, 1986; Emery, Wyer, 1987; Kressel, Pruitt, 1989). Jeśli mediacja okazuje się nieskuteczna, strony mogą zgodzić się na arbitraż, w którym kontrpartnerzy prezentują[ swe racje trzeciej, neutralnej stronie i akceptują takie rozwiązanie, jakie ona zaproponuje. Przykładem może być arbitraż dotyczący nieporozumień zarobkowych, z którego korzystają właściciele ligowych drużyn baseballowych oraz zawodnicy. Gdy wynik ich nie satysfakcjonuje, mogą[ się odwołać do systemu prawnego, przedstawiając swój konflikt w sądzie. W kulturach indywidualistycznych (Stany Zjednoczone) preferowane są takie metody rozwiązywania konfliktów, w których trzecia strona narzuca wiążące decyzje. Tak jest z arbitrażem i z postępowaniem sądowym. Z kolei w kulturach kolektywistycznych (Chiny, Japonia) ludzie wolą metody, w których strony same podejmują ostateczne decyzje.).Należą do nich przetarg i mediacja (Leung, 1987).

Należy zaznaczyć, że niektórzy badacze zgłaszali wątpliwości, czy można generalizować ustalenia dotyczące konfliktów uzyskane przy wykorzystaniu gier eksperymentalnych na konflikty występujące w codziennym życiu (Gallo, 1966; Nemeth, 1972).  Czy możemy nauczyć się czegoś od dwóch osób uczestniczących w wymyślonej grze, czy może być to lekcja przydatna w sporze między właścicielem i dzierżawcą lokalu, rozwodzących się małżonków starających się o przyznanie opieki nad dzieckiem czy wreszcie w rokowaniach prowadzonych miedzy państwami, które znajdują się na krawędzi wojny? Jak wspominaliśmy już w rozdziale 2, jest to podstawowy problem w badaniach empirycznych. Zaletą badań prowadzonych w warunkach laboratoryjnych jest możliwość losowego doboru uczestników i usytuowanie w różnych warunkach. Jednak wyniki takich badań należy traktować z dużą ostrożnością. Należy je zweryfikować w rzeczywistych sytuacjach życiowych, aby upewnić się, że może być dokonane uogólnienie. W tym kierunku zmierzają liczne ostatnio badania, w których konflikt symulowany w grze laboratoryjnej bardzo przypomina prawdziwe spory. Prowadzone są także badania nad rozwiązywaniem konfliktów w rzeczywistych warunkach, np. nad skutkami stosowania mediacji w sprawach dotyczących przyznania opieki nad dzieckiem (Emery, Matthews, Wyer, 1991).

GRIT, czyli stopniowe i odwzajemnione skłanianie do obniżenia napięcia: strategia ograniczania konfliktu w sytuacjach codziennego życia, w których:

a)       informujesz o swojej chęci do współpracy,

b)      współpracujesz,

c)      odwzajemniasz każde kooperacyjne działanie, ale

d)      jeżeli twój oponent działa agresywnie, odpowiadasz mu tym samym

mediacja: wyrażanie zgody na udział trzeciej strony przy rozwiązywaniu zaistniałego konfliktu.

arbitraż: sposób rozwiązywania konfliktów polegający na tym, że trzecia strona narzuca rozwiązanie konfliktu skłóconym partnerom.

negocjacje: forma porozumiewania się przeciwnych stron konfliktu, gdzie zainteresowani składają wzajemne propozycje  i kontrpropozycje, a problem jest rozwiązany pod warunkiem, że obie strony osiągną zgodę.

Jeżeli zostaną zastosowane dobre strategie negocjacje mogą doprowadzić do pozytywnego rozwiązania konfliktów.

rozwiązania integrujące: rozwiązania konfliktów z korzyścią dla obu stron

 

1

---