Stopnie i Sprawności

1. Stopnie harcerskie

Rola stopni - Dla harcerki i harcerza stopień jest wyzwaniem , przeszkodą do pokonania, może nawet swoistym celem interesującym dlatego, że jego osiągnięcie jest powszechnie dostrzeżone i akceptowane (...). dla drużynowego stopnie harcerskie są instrumentem wychowawczym, czyli środkiem, dzięki któremu realizuje się program harcerskiego wychowania. Przez stopnie drużynowy kieruje zainteresowania harcerek i harcerzy na sprawy i czynności, które same w sobie nie zawsze są atrakcyjne, ale które dla pełnego rozwoju osobowości trzeba zrozumieć i poznać. Przez stopnie drużynowi wprowadzają harcerki i harcerzy na drogę systematycznej pracy nad sobą. Uczą ich pokonywać kolejne progi i przekraczać granice swoich możliwości w różnych dziedzinach oraz łączyć własne pragnienia i wysiłki w zespołowe działania.

System stopni harcerskich

Stopnie - stawiając przed harcerzem krótkoterminowe, konkretne zadania - motywują do systematycznej pracy i do zdobywania nowych umiejętności. Konkretne cechy określone ideą każdego stopnia pomagają w pracy nad własnym charakterem, łatwiej jest bowiem dążyć do wyrobienia w sobie jednej wskazanej cechy, niż ogólnie „się doskonalić”.

Zdobywanie stopni pomogą zaplanować i rozdzielić pracę, ponieważ stopnie wskakują wiele zadań do realizowania całą drużyną. W pracy drużyny należy brać pod uwagę również stopnie posiadane już przez harcerzy, a zatem to, jaką wiedzę, umiejętności i harcerską dojrzałość już osiągnęli.

Zasady i tryb zdobywania stopni harcerskich

1. Harcerka i harcerz zdobywają stopnie indywidualnie. Zdobywanie stopni rozpoczyna się po złożeniu Przyrzeczenia Harcerskiego.

2. Harcerka i harcerz przystępują do zdobywania stopni odpowiednich do etapu swojego rozwoju.

3. Zadania na stopnie ochotniczki/młodzika, tropicielki/wywiadowcy harcerki i harcerze realizują głównie przez aktywny udział w życiu drużyny. Nad ich zdobywaniem czuwają opiekunowie, którymi są zgodnie ze zwyczajem środowiska, np. zastępowi, przyboczni, drużynowy.

4. Zdobywanie stopni pionierki/odkrywcy, samarytanki/ćwika poprzedza sformułowanie przez harcerkę i harcerza indywidualnych zadań zgodnych z ideą i wymaganiami danego stopnia.
   W sformułowaniu tych zadań pomagają im opiekunowie, zgodnie ze zwyczajem środowiska, np. zastępowi, przyboczni, drużynowy.

5. Zdobycie stopni harcerki orlej/harcerza orlego i harcerki Rzeczypospolitej/harcerza Rzeczypospolitej wymaga ułożenia indywidualnej próby na stopień. Planowanie i realizację prób na te stopnie wspiera opiekun próby. Może nim być harcerz w stopniu równym zdobywanemu albo wyższym lub instruktor (w przypadku stopnia harcerki orlej/harcerza orlego w stopniu przewodnika, a w przypadku stopnia harcerki Rzeczypospolitej/harcerza Rzeczypospolitej minimum w stopniu podharcmistrza).

6. W szczególnych przypadkach drużynowy może dostosowywać wymagania stopnia do indywidualnych możliwości harcerki i harcerza (np. zdrowotnych), specyfiki pracy drużyny, warunków środowiska itp.

7. Przy zamknięciu próby należy wziąć pod uwagę realizację wymagań na stopnie i postawę harcerki/harcerza.

8. Decyzje w sprawie zatwierdzenia programu próby oraz o przyznaniu stopnia podejmują:

• w drużynie harcerskiej - drużynowy przy współudziale rady drużyny

• w drużynie starszoharcerskiej - rada drużyny

• w drużynie wędrowniczej - członkowie drużyny zgodnie z konstytucją drużyny

Program próby musi być zapisany w karcie próby.

9. Do prowadzenia prób HO i HR (zatwierdzenia programu próby oraz podjęcia decyzji o przyznaniu stopnia) można powołać kapitułę stopni przy drużynie, szczepie, związku drużyn lub hufcu.
   W skład kapituły mogą wchodzić tylko posiadający ten stopień harcerze i instruktorzy. Kapituła składa się przynajmniej z trzech członków. Szczegółowe zasady funkcjonowania kapituły określają członkowie kapituły, a zatwierdza komendant jednostki, przy której działa kapituła.

10. Decyzje o otwarciu próby, zamknięciu i przyznaniu stopnia ogłasza drużynowy w rozkazie.

11. Podsumowanie realizacji próby może odbywać się w sposób przyjęty w danym środowisku, np. bieg harcerski, ocena przez kapitułę stopni.

12. Zdobycie stopnia potwierdza się wpisem do książeczki harcerskiej i oznaczeniem na pagonach (lub patkach w drużynach wodnych) munduru harcerskiego:

Dodatkowo stopnie można oznaczać nabiciem na krzyżu harcerskim:

Rola opiekuna w realizacji Próby

Główną rolą opiekuna przy realizacji próby jest koordynowanie działań i udzielenie pomocy harcerkom i harcerzom w umiejętnym łączeniu zadań, z codziennym życiem i harcerską drogą

Nazwy i oznaczanie stopni harcerskich

Ochotniczka Młodzik	Brak oznaczenia	Jestem
Tropicielka Wywiadowca	Srebrna lilijka	Poznaję
Pionierka Odkrywca	Srebrna lilijka, srebrny okrąg	Poszukuję
Samarytanka Ćwik	Złota lilijka	Potrafię
Harcerka Orla Harcerz Orli	Złota lilijka, złoty okrąg	Działam
Harcerka Rzeczypospolitej Harcerz Rzeczypospolitej	Złota lilijka, złoty okrąg, złote wieńce	Decyduję

Lista czasowników wyrażających działania

Analizować

Badać

Definiować

Diagnozować

Dobierać

Dostarczać

Ewaluować

Formułować

Identyfikować

Ilustrować

Informować

Integrować

Izolować

Kierować

Komunikować się

Konstruować

Kontrolować

Krytykować

Manipulować

Mierzyć

Mobilizować

Modyfikować

Nazywać

Objaśniać

Obliczać

Oceniać

Oczyszczać

Odróżniać

Określać

Opisywać

Opowiadać

Opowiadać

Organizować

Oznaczać

Planować

Podkreślać

Podtrzymywać

Połączyć

Pomagać

Porównywać

Porządkować

Praktykować

Prognozować

Prowadzić

Prowadzić

Przechowywać

Przechowywać

Przeciwstawiać

Przedstawiać

Przegrupowywać

Przekonać

Przeliczyć

Przetłumaczyć

Przygotować

Przyjmować

Przynosić

Przytaczać

Pytać

Redagować

Redukować

Rekonstruować

Rozdzielać

Rozkładać

Rozróżniać

Rozwiązywać

Rozwijać

Sortować

Sprawdzać

Stawiać

Stwierdzać

Sugerować

Syntetyzować

Szacować

Śledzić

Trzymać

Tworzyć

Uczestniczyć

Ułatwiać

Umieszczać

Unikać

Uogólniać

Upraszczać

Ustalać

Usunąć

Utrzymywać

Uzasadniać

Uzyskiwać

Użytkować

Używać

Ważyć

Wciągnąć

Weryfikować

Włączyć wnioskować

Wprowadzać wskazywać

Współpracować

Wstawiać

Wybrać

Wykonywać

Wykreślać

Wykrywać

Wymieniać

Wypełniać

Wyszczególniać

Wytyczać

Wyznaczać

Zachęcać

Zakładać

Zamknąć

Zapobiegać

Zastosować

Zaszczepić

Zbudować

Zdać

Zestawić

Zmienić

Zmniejszyć

Zrobić

2. Sprawności harcerskie

Sprawności harcerskie Regulamin określa sprawność jako „zdobytą i udowodnioną działaniem umiejętność”, którą harcerz potrafi posłużyć się w razie potrzeby. Zdobywając sprawności, harcerz sprawdza się w różnych dziedzinach (także wcześniej sobie nie znanych), a z czasem zaczyna się specjalizować i nabiera pewności siebie oraz konkretnych umiejętności potrzebnych w życiu poza harcerskim. Jest to zgodnie z ideałem harcerskiej rywalizacji: walczy się tu tylko z własnymi brakami i - jeśli tylko zdobywający sprawność włoży choć trochę pracy - na pewno w tej walce nie przegra. Zdobywanie sprawności jest formą samokształcenia. Służy budzeniu, rozwijaniu i pogłębianiu zainteresowań, umożliwia przyswajanie przydatnych w życiu umiejętności i ćwiczenie zaradności oraz uczy rzetelności w działaniu.

Podział sprawności

Sprawności różnią się między sobą stopniem trudności:

* (10 - 13 lat) - dla początkujących w danej dziedzinie. Pozwalają zdobyć podstawowe harcerskie umiejętności lub na poziomie elementarnych poznać jakąś inną dziedzinę.

* * (10 - 16 lat) - dla pogłębienia wiedzy i doskonalących umiejętności, rozwijających swoje umiejętności.

* * * (13 - 16) - zakładają zdobycie ponadprzeciętnych umiejętności, rozległej wiedzy i umiejętności z wybranej dziedziny, wymagają umiejętności samodzielnego, konsekwentnego doskonalenia się w tej dziedzinie.

Mistrzowskie - Wymagają umiejętności na poziomie niemal profesjonalnym (mogą wiązać się z aktywnością zawodową) przeznaczone dla pionu wędrowniczego.

• Sprawności nie trzeba zdobywać kolejno!

• Sprawności często drużynowi przyznają za wykazanie się konkretnymi umiejętnościami.

Twoje pomysły na sprawności

To nie trudne. Wystarczy opracować nazwę, wymagania dla sprawności, zaprojektować znaczek symbolizujący tę sprawność, określić jej poziom trudność. Taki projekt musi zatwierdzić najpierw komenda Twojego hufca. A dalej należy wysłać taki projekt do Głównej Kwatery w celu upowszechnienia.

KZH „Leśni Bracia” Materiały pomocnicze

Kurs Zastępowych Harcerskich Chycina 2008

pwd. Marta Jędrzejczak

18.02.2008 Załącznik 10

4

KDHiZ „Szkoła Wodzów”

pwd. Marta Jędrzejczak „Instrumenty metodyczne: próba, stopnie, sprawności

---