Untitled

W swoim artykule Joanna Rutkowiak wymienia 8 pulsujących kategorii, ja w swoim referacie zajęłam się przedstawieniem 2 z nich: pytajności i krytyczności.

Pytajność wskazuje na niepewność wiedzy, a jej rozpiętość znaczeniowa rozciąga się między pewnością a niepewnością. Pulsowanie można dostrzec w napięciu różnic między naukowymi pytaniami pedagogicznymi a pytaniami edukacyjnymi typu filozoficznego. Napięcia mieszczą się też we wnętrzu pytania, a określa je relacja między wiedzą a niewiedzą. Sfera pulsowania istnieje między pytaniem a odpowiedzią, gdyż odpowiedź nie jest ustalona z góry. Sfera zapytywania o samo stawianie pytań jest również polem pulsowania kategorii pytajność wyznaczonym przez pewność/niepewność. Tylko pozornie w przypadku pewności nie zadaje się pytań a w niepewności się je zadaje.

Krytyczność jest kategorią, która zagospodarowuje obszar problematyzowania, poważania, demaskowania. Jej pulsowanie rozpina się między tym co uznaje się za akceptowane, a tym co postrzega jako wątpliwe. Wymaga natomiast uwagi pulsowanie nastawień na tworzenie planów i programów dotyczących wprowadzania zmian edukacyjnych, co łączy się z krytyczną obawą przed totalizacją i standardami analogicznymi wobec tych, jakie były uprzednio przedmiotem krytyki. Zagraża to tworzeniu wizji projektujących, niezbędnych dla konstruktywnego działania. Jednakże to co „pozytywne” i to co „krytyczne” nie musi wykluczać się wzajemnie.

W celu lepszego zrozumienia tekstu Joanny Rutkowiak postanowiłam wyjaśnić pojęcie pragmatyzmu wg Deweya, a więc jest to kierunek filozoficzny powstały w końcu XIX w; nawiązywał do empiryzmu, pozytywizmu i utylitaryzmu, postulował praktyczny sposób myślenia i działania, uzależniający prawdziwość twierdzeń od ich użyteczności; a także pojęcie krytycyzmu, który jest określany jako „postawa umysłowa człowieka polegająca na poszukiwaniu racji wszystkich przekonań cudzych i własnych oraz na gotowości do zmiany własnych przekonań i uznanych twierdzeń z chwilą pojawienia się nowych zaprzeczających im dowodów.

3. Rutkowiak J., Pulsujące kategorie jako wyznacznik mapy odmian myślenia o edukacji, [W]: „Odmiany