Wykład 10

07.01.2011

Dziecko w badaniach psychologicznych

Rola dziecka w badaniu:

• rola osoby bezpośrednio badanej

• rola osoby dostarczającej informacje o innych osobach

Badanie może służyć:

• samemu dziecku

• wydanie opinii, orzeczenia co do wiarygodności jego słów

Źródło problemów etycznych w badaniu dzieci:

• dziecko słabsze po porodzie może się rozwijać gorzej niż jego rówieśnicy

• te różnice mogą zostać zniwelowane poprzez kontakt, opiekę.

Nie zawsze wiadomo, co powiedzieć rodzicom takiego dziecka. Jak powiemy, że może się gorzej rozwijać, to może to zaburzyć ich kontakt z tym dzieckiem. Nie ma jednoznacznej procedury postępowania w takich wypadkach. Każda sytuacja jest inna. Za każdym razem podczas badania rozwoju dziecka w naszych głowach (jako psychologów) powinno pojawić się mnóstwo wątpliwości. Stworzony przez nas program terapeutyczny powinien być osadzony w realiach; musimy dostosować badanie do możliwości dziecka i jego najbliższego otoczenia. Ważne jest startowanie od sukcesu (metoda małych kroczków); jeśli na starcie postawimy zadania za trudne do wykonania, osiągnięcie sukcesu staje się niemożliwe, a co za tym idzie - motywacja się obniża. Pomoc, którą proponujemy musi mieć szansę powodzenia w warunkach, w jakich żyje dziecko. Należy uwzględnić obraz dziecka, jaki posiadają znaczące dla Niego osoby. Sposób prowadzenia badań - dwie szkoły:

• obecność rodziców podczas badania dziecka

• nieobecność rodziców podczas badania dziecka.

W tej chwili częściej zaleca się tę drugą opcję, chociaż zdarzają się sytuacje, kiedy badanie można przeprowadzić wyłącznie z dzieckiem. Program pomocy dla dziecka powinniśmy opracowywać razem z rodzicami. Jak rodzice się zaangażują, istnieje większa szansa na realizację takiego programu. W ocenie skuteczności programu też powinni brać udział rodzice. Psycholog pełni wtedy rolę konsultanta. Psycholog nie jest pogotowiem ratunkowym, psycholog ma nauczyć, jak sobie z problemem poradzić, ale nie rozwiąże tego problemu (rola konsultanta, a nie „naprawiacza”).

Obszary, w których występują problemy etyczne:

• zgoda na badanie

• informacja co do celu / przebiegu, metod oraz sposobów wykorzystania danych (zebranych od dziecka i o dziecku). Dostosowuję te informacje zarówno do dziecka, jak i do poziomu rodziców;

• stworzenie przyjaznej, bezpiecznej dla dziecka atmosfery (dlatego ważna jest tu obecność rodziców)

• konsultowanie z rodzicami swych hipotez diagnostycznych;

• włączanie rodziców w przebieg całego procesu

• konsultowanie z rodzicami zasad konstruowania programu pomocy dla dziecka (reguła zaangażowania)

• opracowanie dla dziecka programu pomocy możliwego do zrealizowania.

Konflikty:

• konflikt wewnętrzny:

- niska wiara w swój poziom umiejętności; w swoje kompetencje

- lęk przed oceną

- poczucie zbyt małej ilości czasu

- brak zaufania do rodziców

- brak zaufania do rzetelności innych specjalistów

- brak gotowości do współpracy z innymi

• konflikt zewnętrzny

- ilość czasu w danej placówce na badanie jednego dziecka

- konieczność posługiwania się określonymi narzędziami

- naciski społeczne ze strony nauczycieli, rodziców

- obiektywnie trudne warunki w danej rodzinie, szkole (dostosowują pomoc, nie budują „zamków na piasku”, lepiej zrobić troszkę niż nic)

- rutynowe postępowanie diagnostyczne (zwyczaje panujące w placówkach)

- trudności finansowe placówki

- własne zmęczenie

- niska efektywność przygotowanych programów pomocowych.

Rodzaje badań z udziałem dzieci:

• badania naukowe

Etyka zawodu psychologa

Dr Patrycja Rusiak

Semestr 1

- 2 -