TEMAT SPOTKANIA : Zapobieganie niepowodzeniom szkolnym dzieci
CZAS : około godziny zegarowej
FORMA POMOCY : pomoc grupowa
METODY PRACY Z GRUPĄ: zróżnicowane : aktywne , wykład , dyskusja
MATERIAŁY POMOCNICZE : tekst wykładu, kartki samoprzylepne , tablica , duży
arkusz papieru , długopisy
Sala lekcyjna , forma kręgu - podkowy
CELE PROWADZENIA ZAJĘĆ GRUPOWYCH :
dostarczenie uczestnikom informacji pomocnych w podejmowaniu przez nich decyzji i działań odnośnie zaplanowanego tematu ,
wprowadzenie realizacji procedur dążących do zmian zachowań rodziców,
a pośrednio dzieci ,
przygotowanie do dostarczenia grupie rodziców wsparcia praktycznego lub emocjonalnego w zależności od potrzeb tej grupy.
Grupę stanowią rodzice dzieci klasy I szkoły podstawowej .
Stworzono ją , aby osiągnąć zamierzone cele .
Członkami grupy zostali wszyscy rodzice z klasy przybyli na spotkanie rodzice .
Moje oczekiwania od grupy :
- ujawnią swoje oczekiwania względem nauczyciela , szkoły,
- wyjawia swoje doświadczenia w tematyce spotkania ,
- będą uczestniczyć w dyskusji
- wypracujemy wspólnie zarys drogi w walce z niepowodzeniami szkolnymi,
- odniosą się do wysłuchanego wprowadzenia,
Rodzice , którzy nie będą chcieli wypowiadać się mogą zachować bierność.
NAUCZYCIEL , JAKO PROWADZĄCY :
Okazuje bezpośrednie zainteresowanie każdym rozmówcą, daje do zrozumienia , ze zaistniały problem tak samo go interesuje jak członków grupy.
Ustala zadania grupy , określa cele i sposoby działania grupy rodziców na spotkaniu.
Pobudza uczestników do wzajemnej akceptacji wygłaszanych poglądów , wzbudza zaufanie grupy rodziców
PRZEBIEG ZAJĘĆ :
Powitanie.
Przedstawienie celu spotkania.
Prosimy rodziców, aby na kartkach , anonimowo napisali co może być dla nich niepowodzeniem szkolnym ich dziecka .
Prosimy, aby kartki włożyli do wspólnego naczynia.
Nauczyciel wprowadza w temat odczytując wprowadzenie na temat „Niepowodzenia szkolne dzieci”
Pytanie o wrażenia po wysłuchaniu krótkiego wykładu.
Odniesienie do zapisanych kartek.
Zbudowanie wspólnego pojęcia niepowodzenia szkolnego.
Próba usystematyzowania niepowodzeń.
Na kartkach rodzice oraz nauczyciel piszą, jakie mogą być przyczyny wcześniej wychwyconych niepowodzeń. Umieszczają kartki pod niepowodzeniem zapisanym na tablicy, arkuszu.
Następnym etapem jest wspólne znalezienie metod zapobiegania niepowodzeniom szkolnym dzieci. Proponujemy rodzicom, aby spróbowali w małych grupkach przedyskutować już określone pojęcia i odnieść się do nich, krótkimi zapisanymi hasłami.
Podsumowanie wspólnych osiągnięć.
Podziękowanie za wspólną pracę oraz wkład w spotkanie.
Co to są niepowodzenia szkolne?
Praca dydaktyczno - wychowawcza na terenie szkoły należy do jednych
z najbardziej złożonych rodzajów działalności. Jej rezultaty zależą od wielu czynników, często nakładających się na siebie i przez to czynią tę pracę bardzo trudną i wymagającą od dzieci , nauczyciela oraz rodziców dużego wkładu pracy , systematyczności , konsekwencji , zrozumienia , akceptacji ...i wielu jeszcze cech.
Niepowodzenia szkolne są to sytuacje, w których występują wyraźne rozbieżności między wymaganiami wychowawczo - dydaktycznymi szkoły, nauczycieli oraz rodziców, a zachowaniem uczniów oraz uzyskiwanymi przez nich wynikami nauczania oraz zachowaniem. Niepowodzenia mogą występować w różnych zakresach działalności i wymagań szkoły, zarówno w zakresie uczenia się, jak i w zakresie postaw dzieci. Jedne są związane z pracą dydaktyczną, a drugie z pracą wychowawczą.
Rodzaje niepowodzeń
Niepowodzenia szkolne mogą mieć charakter jawny bądź ukryty. Ukryte występują wówczas, gdy nauczyciele nie dostrzegają braków w wiadomościach, umiejętnościach i nawykach uczniów, mimo iż braki istnieją. Kiedy jednak przyjmują już widoczną postać wiążą się z niskimi ocenami osiągnięć uczniów. Wiadomości i umiejętności można w pewnym stopniu wyrównać te mogą, lecz kryjące się za nimi zaniedbania i braki rzadko udaje się korygować.
Niepowodzenia ukryte prowadzą zazwyczaj do niepowodzeń jawnych.
W tym wypadku nauczyciel już dostrzega braki w opanowaniu przez ucznia wiedzy i w rezultacie ocenia wyniki jego pracy jako niedostateczne. Niska ocena postępów wpływa niekorzystnie na stosunek do otoczenia, wywołuje różnorakie kompleksy i zaburzenia w zachowaniu, a nawet może doprowadzić do zahamowania prawidłowego dotychczas umysłowego rozwoju dziecka. Zastanawiając się nad tym problemem nasuwa się pytanie, dlaczego tak się
dzieje i jakie są przyczyny tych niepowodzeń?
Przyczyny niepowodzeń
Przyczyny niepowodzeń szkolnych są na ogół wielorakie i złożone. Może to być np. niechętny stosunek do nauki, lenistwo, złe zachowanie się w szkole itp. Są to czynniki w większości zależne od dzieci. Istnieją także czynniki, które nie są zależne od uczniów, takie jak np. długotrwała choroba, różnorakie niedostatki w pracy dydaktyczno- wychowawczej szkoły. Do niepowodzeń może się też przyczynić zła atmosfera wychowawcza w rodzinie lub przebywanie dziecka w złym środowisku. Przyczyn niepowodzeń może być bardzo wiele. Czesław Kupisiewicz w swej książce pt.: "Podstawy dydaktyki ogólnej" wymienia trzy rodzaje przyczyn niepowodzeń szkolnych:
przyczyny społeczno - ekonomiczne,
przyczyny biopsychiczne,
przyczyny dydaktyczne.
Do przyczyn społeczno - ekonomicznych należą głównie warunki społeczne życia dzieci. Są one związane z domem i środowiskiem oraz sytuacją materialną tej rodziny. Należą do nich zła sytuacja materialny, złe warunki mieszkaniowe, brak pomocy szkolnych, niedostateczna opieka ze strony domu , zły wpływ środowiska. Dom ma ogromne znaczenie w początkowym przygotowaniu oraz nastawieniu psychicznym dziecka do szkoły i nauki. Środowisko, w jakim przebywa dziecko od najmłodszych lat, odgrywa ważną rolę w rozwoju
umysłowym dziecka. W tym czasie poznaje ono świat - naśladuje rodziców bądź najbliższe osoby. I to, w jakim stopniu są autorytetem dla niego te osoby, ogromnie wpływa potem na jego dalsze życie.
Do innej grupy niepowodzeń szkolnych należą przyczyny biopsychiczne.
Są one związane, zdaniem wielu badaczy, z zadatkami dziecięcymi. Jednym
z podstawowych źródeł niepowodzeń szkolnych mogą być różnice między uzdolnieniami i zamiłowaniami poszczególnych uczniów w tym samym wieku. Poziom uczniów jest wtedy różny, poczynając od bardzo zdolnych, aż do dzieci mających określone deficyty rozwojowe. Wymaga to od nauczyciela dostosowania wymagań na poszczególnych poziomach.
Dodatnio działają pochwały, gdyż mobilizują dzieci do nauki. Dzieci muszą być doceniane, muszą się czuć dobrze w szkole. Niektórzy badacze tego zagadnienia twierdzą, że na wyniki w szkole ma też wpływ temperament ucznia. Stwierdzili także, iż nadmierne obciążanie uczniów różnorodnymi obowiązkami i pracami jest niejednokrotnie przyczyną niepowodzeń szkolnych. Często również, zwłaszcza w obecnych czasach, przyczyną niepowodzeń szkolnych
są zaburzenia nerwicowe , stany lękowe, depresyjne, nasilenie konkurencji edukacyjnej.
Następną grupą przyczyn niepowodzeń szkolnych są przyczyny dydaktyczne. Zależą one od samego nauczyciela. Często wynikają one z niedostatecznej znajomości uczniów przez nauczycieli, braku opieki nad uczniami
z deficytami rozwojowymi rozwoju oraz z błędów metodycznych popełnianych przez nauczycieli. Praca dydaktyczna składa się z wielu czynników. Mogą to być: treści, metody nauczania i środki nauczania, poziom kwalifikacji zawodowych nauczycieli, ich pozycja społeczna, a także organizowanie różnych zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych. Jest to praca bardzo trudna i odpowiedzialna. Nauczyciele spotykają się z różnymi dziećmi. Muszą się dostosować do wszystkich grup dzieci. Nauka prowadzona przez nauczyciela nie może być sztywnym przepisem. Musi on kochać swoją pracę, być przygotowanym do prowadzenia lekcji.
Zapobieganie niepowodzeniom
Podsumowując, można powiedzieć, iż najczęstsze przyczyny, które wpływają na niepowodzenia w szkole to: warunki środowiskowe, rodzinne oraz wpływ pedagogiczny. Wobec tych niepowodzeń nie można być obojętnym. Należy je usuwać, stosując odpowiedzialną profilaktyką pedagogiczną, w której można by wprowadzić nauczanie problemowe, aktywne metody pracy. Powodują one wzrost zainteresowań nauką, wdrażają do wspólnego przezwyciężania trudności.
W związku z tym zachodzi potrzeba przeprowadzania wstępnej oraz sprawdzającej diagnozy pedagogicznej. Podstawą tej diagnozy są indywidualne rozmowy nauczycieli z uczniami i ich rodzicami, obserwacja i badania testowe oraz inne formy, m. in. angażujące samych uczniów. Nauczyciel musi bliżej poznać uczniów w szkole i poza szkołą, ich warunki pracy, pilność, zainteresowania, uzdolnienia, charakter itd., aby podejmować właściwe działania zmierzające do usuwania luk w wiadomościach uczniów, aby podnosić ich wiarę we własne siły. Nauczyciel powinien otaczać słabszych uczniów specjalną opieką, zwłaszcza w czasie lekcji. Organizować grupy wyrównawcze dla dzieci mniej zdolnych , a wspierać dzieci szczególnie uzdolnione.
Należy tu wspomnieć o bardzo ważnej roli rodziców , którzy najlepiej znają swoje dziecko. Musza oni wspólnie podejmować kroki dążące
do najwcześniejszego rozpoznawania deficytów , opóźnień rozwoju dziecka oraz rozumieć potrzebę wczesnego rozpoczęcia terapii zaburzeń np. dysleksji , dysgrafii, dysortografii, sprawności grafomotorycznej itp. Rodzice teraz podejmują decyzje o wykorzystaniu pomocy specjalistów: pedagogów , psychologów , logopedów , lekarzy terapeutów , którzy postawia diagnozę i ukierunkują prace z dziećmi. Od rodziców uzależniony jest też racjonalny tryb życia rodziny , właściwa organizacja czasu wolnego , przygotowywania prac domowych . Rodzice mogą tez zadbać o to ,
aby nie dopuścić do narastających zaległości w wiadomościach i umiejętnościach dziecka spowodowanych na przykład jego chorobą.
Wszystkie te zabiegi mają zmierzać do eliminowania niepowodzeń szkolnych. Jest to zadanie ogromnie trudne, ale należy je podejmować, by szkoła mogła być dla dzieci drugim domem,
w którym każde dziecko czuje się dobrze i jest szczęśliwe.
Bibliografia:
Filipczuk H.: Zapobiegamy trudnościom i niepowodzeniom szkolnym
Kupisiewicz Cz.: Podstawy dydaktyki ogólnej
Pielkowa J.: Rodzicielskie troski
Pietsch- Szurek F.: Trudności szkolne najmłodszych
Rudniański J.: SOS dla ucznia
Spionek H.: Psychologiczna analiza trudności i niepowodzeń szkolnych
6