12. Znaki zodiaku i ich cykle
Znaki zodiaku są najbardziej popularną częścią astrologii i zarazem przez swoją popularność są narażone na mylne rozumienie. W niniejszym kursie nie przewiduję wstępu do znaków zodiaku - za taki wstęp może posłużyć to, co napisałem w książce Znaki zodiaku i ich władcy; teksty te są także opublikowane w Tarace: www.taraka.pl.
Tu zajmiemy się tym, co w znakach zodiaku jest symetryczne, czyli co tworzy regularne układy. Bo na charakter każdego znaku zodiaku składa się to, co regularne i to, co nieregularne. W znaku Strzelca na przykład regularne jest związane z tym znakiem żywe usposobienie, dziarskość, szybkie podejmowanie decyzji, łatwość przechodzenia od pomysłu do czynu - czyli to, co składa się na ognisty charakter tego znaku. Te cechy są regularne, bo wspólne są dla Strzelca i dla dwóch innych znaków: Lwa i Barana, czyli występują wspólnie w całej trójce znaków, gdy je odliczać co cztery. I takie symetrie, polegające na odliczaniu co ileś, wymieniam w dalszym ciągu tego wykładu. Oprócz tego znajdujemy w znakach ich cechy ściślej własne czyli nieregularne. Taką cechą znaku Strzelca jest przykładowo jego zmysł prawny, czyli odruchowa skłonność do tego, żeby panowały jasne zasady, których trzeba się trzymać. (Co nie znaczy, że Strzelce są aniołami: mafie też przestrzegają swoich "praw".)
Zanim zaczniesz czytać, koniecznie narysuj sobie zodiak na kartce papieru. Będzie to lepsze niż gdybym tu dodał swój rysunek.
Co drugi znak, czyli znaki aktywne i pasywne
Kiedy odliczamy co drugi znak zaczynając od Barana, dostajemy serię:
Baran, Bliźnięta, Lew, Waga, Strzelec, Wodnik
Do tej serii, o numerach nieparzystych, należą znaki żywiołów ognia i powietrza. Związany jest z nimi charakter bardziej aktywny i bardziej ekstrawertyczny (obrócony na zewnątrz) niż w drugiej serii znaków, tych o numerach parzystych:
Byk, Rak, Panna, Skorpion, Koziorożec, Ryby
Tu należą znaki żywiołów ziemi i wody. Tradycyjnie pierwszą serię znaków nazywano męskimi, a drugą żeńskimi. (Dlaczego? - skutkiem patriarchalnego myślenia o kobiecie jako o istocie podporządkowanej i pasywnej. Nie musimy z tym się zgadzać!)
Znaki z pierwszej serii nazywano też dziennymi domami swojej planety, np. znak Barana nazywano dziennym domem Marsa, a znak Wagi dziennym domem Wenus. Znaki z drugiej serii były odpowiednio domami nocnymi, np. Skorpion był domem nocnym Marsa, a Byk domem nocnym Wenus. Najwyraźniej wyobrażano sobie, że w dziennych planeta pracuje jawnie, otwarcie, jak za dnia, natomiast w nocnych ukradkiem i nie na widoku. Np. Mars w swojej nocnej skorpionowej postaci intrygował i knuł zemstę, a Wenus w odmianie nocnej, jaką przybierała w Byku, po cichu zajmowała się np. gromadzeniem majątku. Ponieważ takie wyobrażenia wpływały i do dziś wpływają na rozumienie działania znaków i planet, warto o nich wiedzieć.
Znaki o nieparzystych numerach (Baran... Wodnik) mają charakter, porównując z planetami, bardziej jowiszowy, czyli przesunięty w kierunku podobieństwa do Jowisza; znaki o numerach parzystych (Byk... Ryby) mają charakter bardziej saturnowy.
Co trzeci znak, czyli podział znaków wg tzw. jakości
Odliczając znaki co trzeci, dostajemy trzy serie:
Baran, Rak, Waga, Koziorożec - zwane znakami kardynalnymi, bo rozpoczynają się od punktów kardynalnych ekliptyki
Byk, Lew, Skorpion, Wodnik - zwane znakami stałymi
Bliźnięta, Panna, Strzelec, Ryby - zwane znakami zmiennymi.
Trzeba wiedzieć, że nazwa znaki stałe nie ma nic wspólnego z jakąś rzekomą stałością charakteru lub upodobań ludzi z tych znaków - bo to jest nazwa czysto konwencjonalna. Podobnie nazwa znaki zmienne nie ma nic wspólnego z rzekomą zmiennością charakteru. (Przeciwnie, ludzie z dominującym zmiennym znakiem Strzelca bywają skrajnie uparci i nieprzejednani.) Ta nazwa też jest umowna i historyczna. Jaki jest sens tego podziału, o tym będzie dalej.
Co czwarty znak, czyli podział na żywioły
Odliczając znaki co czwarty, dostajemy cztery wyraziste cykle znaków w jednym żywiole:
Baran, Lew, Strzelec - cykl żywiołu ognia
Koziorożec, Byk, Panna - cykl żywiołu ziemi
Rak, Skorpion, Ryby - cykl żywiołu wody
Waga, Wodnik, Bliźnięta - cykl żywiołu powietrza.
Znaki w tych cyklach wymieniłem w kolejności: znak kardynalny - stały - zmienny. Dopiero tutaj widać, jaki jest sens tych terminów: kardynalny, stały, zmienny. W znakach kardynalnych dany żywioł wyraża się w sposób najbardziej dobitny i zaczątkowy zarazem: Baran staje do konfrontacji i zwycięża (taka właśnie jest symboliczna rola Barana); Koziorożec pracuje i przekształca materię; Rak ochrania to i tych, którzy są mu bliscy; Waga wchodzi w rezonans z kimś drugim, z partnerem. (Takie są w największym skrócie symboliczne zadania tych znaków.)
W znakach stałych dany żywioł osiąga swoje cele: Lew panuje, dominuje (i nie musi o to starać się ani walczyć, jak Baran); Byk konsumuje i korzysta z dóbr (i nie musi przy tym wypruwać sobie żył jak Koziorożec); Skorpion wygląda ukrytych przeciwników, patroluje granice (mówiąc symbolicznie - i nie musi aż tak bardzo troszczyć się o swych bliskich pozostawionych w środku, bo to było zadaniem Raka); Wodnik pozostaje w intuicyjnym kontakcie z szerokim otoczeniem (więc nie musi ściśle dostosowywać się do tego oto partnera lub partnerów, jak Waga).
W znakach zmiennych wartości danego żywiołu są rozdawane, rozpraszane, przekazywane innym. Strzelec naucza swoich wartości i reguł gry, i ustanawia prawa i reguły (inaczej niż Lew, który rządził samowolnie i intuicyjnie); Panna przelicza i mierzy (inaczej niż Byk, który miał dostatek zapewniony, więc nie musiał dbać o ścisłość); Ryby emocjonalnie i intuicyjnie utożsamiają się z innymi, z dalekimi i obcymi (inaczej niż Skorpion, który swoje emocje kierował ku przeciwnikom); Bliźnięta skupiają się na mówieniu i innych sposobach przekazywania informacji innym (inaczej niż Wodnik, którego celem było raczej wiedzieć niż nadawać).
Czyli w poszczególnych żywiołach cykle te wyglądają tak:
Ogień:
Baran walczy i usiłuje zwyciężyć, osiągnąć dominację
Lew panuje (bo swoje królestwo ma już zdobyte)
Strzelec ustanawia prawa i naucza - przekazuje reguły i wartości.
Ziemia:
Koziorożec pracuje, do czego potrzebna mu dyscyplina i rutyna
Byk konsumuje i korzysta, skupia się na zmysłowych przyjemnościach
Panna mierzy, liczy i klasyfikuje
Woda:
Rak otacza emocjonalną ochroną, jak kokonem, pewien bliski sobie fragment świata
Skorpion pilnuje granic tego, co swoje i chronione - granic w szerokim sensie, także granic tego, co dopuszczalne, stąd zmiłowanie Skorpionów do wszelkich sytuacji skrajnych: śmierć, przestępstwo, zagrożenie, seks, szaleństwo
Ryby emocjonalnie rozpuszczają się w tym, co inne, a swoje uczucia rozdają.
Powietrze:
Waga wchodzi w rezonans z partnerem lub partnerami, aktywnie dostosowuje się
Wodnik wie, co się dzieje, ponieważ ten rezonans ma wdrukowany
Bliźnięta rozdają wiedzę poprzez komunikację, a głównie przez język, mówienie.
Dla ćwiczenia wyszukaj powyższe cykle żywiołów w znanych sobie powieściach, legendach lub filmach. Oto przykład: animowany film Gdzie jest Nemo? (czy znasz i przypominasz sobie?), gdzie bohaterowie-ryby zaczynają swoją przygodę jako typowi przedstawiciele znaku Raka: siedząc w zacisznym ukwiale na rodzinnej rafie; następnie przekraczają swoje bezpieczne granice i wchodzą w sytuację Skorpiona, wreszcie pod koniec filmu przezwyciężają niebezpieczeństwo, które ma charakter znaku Ryb: niebezpieczeństwo wciągnięcia w anonimowy tłum (ryb), płynący ku zagładzie. Symbolika trzech znaków wodnych pojawia się nie tylko w powyższym schemacie rozwoju akcji filmu, lecz także w tym, że trójka bohaterów odpowiada tym trzem znakom wody: tata Nemo jest Rak, sam Nemo ma cechy Skorpiona i bardzo jest znamienne, że przechodzi ceremonię inicjacji; towarzysząca im niebieska rybka Dori jest karykaturalnie przedstawioną przedstawicielką znaku Ryb.
Odliczanie znaków do pięciu
Znaki odliczane co piąty nie tworzą grup, ale zostają ustawione w innej kolejności niż w zwykłej zodiakalnej mandali, mianowicie:
Baran, Panna, Wodnik, Rak, Strzelec, Byk, Waga, Ryby, Lew, Koziorożec, Bliźnięta, Skorpion.
Po czym cykl się zamyka i wracamy do Barana. Narysuj to sobie!
Ten porządek jest niezmiernie ciekawy. Zauważmy bowiem, że:
1. Znaki kardynalne nie zmieniły swojego miejsca w porównaniu ze zwykłą kolejnością. Nadal Baran ma nr 1, Rak nr 4, Waga nr 7, Koziorożec nr 10.
2. Nie zmieniła się kolejność żywiołów: ogień - ziemia - powietrze - woda.
3. Sąsiadujące i następujące po sobie znaki są w pewnym stopniu podobne do siebie - inaczej niż w zwykłej kolejności w zodiaku, gdzie sąsiadujące znaki są maksymalnie niepodobne do siebie. (Tak, najbardziej niepodobne do siebie i wzajemnie niezrozumiałe znaki sąsiadują ze sobą! Tak złośliwie zbudowany jest zodiak i jest to dowód, że nie jest on konstrukcją sztuczną, wymyśloną, lecz odbiciem procesów natury - bo ludzki umysł ze swoim zamiłowaniem do ładu i symetrii czegoś tak przewrotnego by nie wymyślił.)
Przyjrzyjmy się tym podobieństwom w parach znaków:
Baran i Panna: wspólne mają skupienie, nakierowanie na cel, wąskie pole widzenia, skłonność do widzenia świata w kategoriach schematów, albo-albo: czarne-białe, dobre-złe, zwycięzca-przegrany, swój-obcy. Wspólna im też jest niska emocjonalna wrażliwość i mała subtelność.
Panna i Wodnik: oba znaki intelektualne, mózgowcy, skupione bardziej na ideach niż na żywym konkrecie.
Wodnik i Rak: oba poczuwające się do związków, związków intymnych i głęboko wpuszczanych do wnętrza, z tą różnicą, że dla Raka są to związki poprzez biologię: przez rodzinę, urodzenie; dla Wodnika zaś poprzez braterstwo dusz - ale w praktyce jedno przypomina drugie.
Rak i Strzelec: oba rodzaje osobości związane są z ziemią rozumianą konkretnie: z gospodarstwem, z tym oto polem - także polem działania. Oba muszą mieć swój teren, miejsce, którego się trzymają. I Rak, i Strzelec są urodzonymi patriotami. Pomocne wyobrażenia: Rak-ogrodnik i Strzelec grający na boisku. Podobnych wyobrażeń może być więcej.
Strzelec i Byk: podobny dla nich jest sposób odczuwania przyjemności i nakierowanie na satysfakcję. Dla Byka jest to satysfakcja z posiadania i kontemplowania (np. muzyki lub dzieł sztuki), dla Strzelca satysfakcja z gry. Fair play, uczciwa gra - to idea ściśle strzelcowa. Porównaj słowa "gra, grać" - to samo słowo występujące w obu znaczeniach, artystycznym i sportowym, zarówno po polsku jak i w innych językach.
Byk i Waga: podobieństwo oczywiste, oba znaki planety Wenus.
Waga i Ryby: podobna miękkość i zgodność usposobienia, podobne nastawienie na kompromis i unikanie konfrontacji, podobna niechęć do zajmowania wyrazistych stanowisk i wyrażania jednoznacznych opinii, niechęć do podejmowania ostatecznych decyzji; także podobne wady: chwiejność, niepewność, rozproszenie i nawykowe oglądanie się na innych.
Ryby i Lew: podobne zamiłowanie do otaczania się fantazją i fikcją, podobne przenikanie się u obu faktów i zmyśleń. Różnica jest taka, że podczas gdy u Lwa są to fikcje na temat własnej osoby (jak wymieniony przez Leszka Weresa Lew-Papkin w Zemście Fredry!), to u Ryb przeważnie owe fikcje są bezinteresowne.
Lew i Koziorożec: podobne widzenie świata przez pryzmat dominacji, władzy i ustalonego porządku.
Koziorożec i Bliźnięta: podobne oparcie w sztywnych strukturach, w czymś co jednemu i drugiemu typowi osobowości służy za zewnętrzną podporę. Dla Koziorożca taką podporą jest społeczna hierarchia i własna hierarchia narzucanych sobie obowiązków. Dla Bliźniąt takim zewnętrznym oparciem jest język, także to co przeczytają, czego się nauczą, co mają zapisane w książkach i notesach. (Ciekawe: z wyglądu bardzo często Koziorożce i Bliźnięta są wzajemnie podobne, aż można się pomylić, zgadując na podstawie twarzy, kto jest z którego znaku.)
Bliźnięta i Skorpion: wspólna im jest ciekawość, przechodząca we wnikliwość, ale także wścibstwo i plotkarstwo. Zamiłowanie do zaglądania w miejsca ukryte, niedostępne, zabronione.
Skorpion i Baran: wspólna marsowość; dlatego obu tym znakom przyporządkowano Marsa jako władcę.
Powyższe pary znaków harmonizują ze sobą i wzmacniają się wzajemnie. Należy to brać pod uwagę, jeśli oceniasz horoskop kogoś, kto dwa z takich znaków ma dominujące.
Junktury czyli granice znaków
Nierzadki problem w astrologii jest taki, że ktoś ma ważną planetę lub planety, albo punkt osiowy, na styku dwóch znaków. Pada wtedy rozpaczliwe pytanie z rodzaju: Czy ja jestem jeszcze Waga czy już Skorpion? Problem poważny, bo jak wyżej napisałem, sąsiadujące znaki zwykle nie mają nic wspólnego ze sobą!
Rozwiązanie problemu: Początek znaku, od pierwszych jego minut, jest to właśnie ten znak. Baran jest Baranem, a Bliźnięta Bliźniętami, od samego początku, od 0 stopni tego znaku.
Koniec znaku przybiera charakter znaku z tego samego żywiołu (żywioł się nie zmienia), ale tego, który w cyklu co pięć poprzedza znak następny. Zarazem jest to znak poprzedni w cyklu trzech znaków danego żywiołu.
Przykłady: Baran nie mogąc płynnie przejść w Byka (bo między tymi znakami jest fundamentalne niepodobieństwo i nieciągłość), upodabnia się do Strzelca, który w cyklu co pięć przechodzi w Byka. Waga nie mogąc przejść w Skorpiona, nabiera pod swój koniec cech znaku Bliźniąt, który w cyklu co pięć przechodzi w Skorpiona. W praktyce wygląda to tak, że Wagi z końca znaku (albo ludzie mający Księżyc lub ascendent w tym obszarze) są wnikliwi, skłonni do zadawania kłopotliwych pytań, narzucania innym swojego zdania, do dominacji i nie przejmowania się skrupułami. Ostatni stopień Wagi to już właściwie Skorpion. Analogicznie jest w innych znakach.
Jak rozległy jest ten koniec znaku? W praktyce można przyjąć, że są to 3 ostatnie stopnie znaku, czyli pomiędzy 27°00'00" a 29°59'59". Z tym, że wpływ następnego znaku narasta stopniowo i ostatni stopień ma cechy już raczej znaku następnego niż własnego.
Tabela junktur
znak |
junktura ("końcowka") |
następny znak |
Baran |
Strzelec |
Byk |
Byk |
Koziorożec |
Bliźnięta |
Bliźnięta |
Wodnik |
Rak |
Rak |
Ryby |
Lew |
Lew |
Baran |
Panna |
Panna |
Byk |
Waga |
Waga |
Bliźnięta |
Skorpion |
Skorpion |
Rak |
Strzelec |
Strzelec |
Lew |
Koziorożec |
Koziorożec |
Panna |
Wodnik |
Wodnik |
Waga |
Ryby |
Ryby |
Skorpion |
Baran |
Uwaga: Przy szukaniu u siebie junktur a raczej planet w junkturach trzeba koniecznie pamiętać o paru zasadach:
1) Ascendent zwykle jest zbyt mało określony, zbyt nieścisły, żeby z całą pewnością stwierdzić: "Mam ascendent w junkturze i to czuję!". Jeśli np. z twojej godziny urodzenia wynika, że masz ascendent w 28° Ryb, to (prawie) równie jest prawdopodobne, że urodziłeś/aś się 5 minut później z ascendentem 1° Barana. Zwykle za mało dokładnie i ze zbyt małą pewnością znamy swoje godziny urodzenia, żeby ustalić swój ascendent tak dokładnie, żeby mieć pewność, że tkwi on w junkturze.
2) Nie ma sensu dociekać, jak przejawiają się takie planety, jak Pluton, Uran i Neptun, kiedy znajdziesz je w czyimś horoskopie w junkturze. A to dlatego, że zależność charakteru tych planet od znaku jest zbyt nikła, żeby dał się dostrzec wpływ tak znikomego w istocie efektu, jakim jest junktura.
3) Jest sens rozważać wpływ junktury w następujących przypadkach:
kiedy w junkturze leży Słońce
Księżyc
dominująca planeta, więc znajdująca się np. na ascendencie lub w medium coeli.
Wprawni astrologowie są w stanie (jak mi się wydaje) dostrzec wpływ junktury może jeszcze u Merkurego, Wenus i Marsa, ale raczej też tylko, kiedy te planety należą do planetarnej dominanty, a nie kiedy są słabe, a ich wpływ mało zauważalny.
A poza tym zjawisko junktury ma to do siebie, że tam wyraźna określoność znaków się rozmywa; astrologiczne kolory znaczeniowe planet są spłowiałe, mogą też pojawiać się jakieś niesystematyczne nieregularności... Jednym słowem planety na stykach znaków zachowują się nietypowo - i to właściwie jest to, co można naprawdę pewnego powiedzieć o junkturach.
Wojciech Jóźwiak
wykłady z lat 2004-2007, w Tarace od 21 maja 2010