PODSTAWY PROMOCJI

ZDROWIA I EDUKACJI ZDROWOTNEJ.

Wykładowca mgr Krystyna Przybyła

Zjazd I 30.09.2007r.

MODEL STANU ZDROWIA

X_____________________________________I___________________________________X

maksimum różne ani zdrowi różne maksimum

zdrowia stany zdrowia ani chorzy stany choroby choroby

Zdrowie wg. WHO - to dynamiczny dobrostan człowieka pod względem biologicznym, psychologicznym, społecznym i duchowym a nie brak choroby lub ułomności.

Modele określenia stanu zdrowia człowieka:

• kliniczny,

• ról społecznych,

• adaptacji,

• eudajmonistyczny ( określa współcześnie ) - samorealizacja.

Pola zdrowia wg Lalonda:

• w 53% wpływa na nasz zdrowie styl życia ( odżywianie, klimat )

• w 21% wpływa na nasze zdrowie środowisko ( w miejscu zamieszkiwania, pracy, nauki )

• w 16% wpływają na nasz zdrowie czynniki codzienne ( przekazywane przez rodziców, naszą genetykę )

• 10% wpływa na nasze zdrowie opieka zdrowotna ( profilaktyka, szkolenia itp. ).

1. rola zachowań zdrowotnych w kształtowaniu zdrowia:

• model przekonań zdrowia,

• ocena użyteczności - skuteczności,

• wyzwalacze zewnętrzne - wewnętrzne.

2. teoria uzasadnionego działania wg zwolenników tej teorii podjęcie działań pro zdrowotnych opartych siłą intencji. Intencje kształtują się zmiennie:

- indywidualna postawa wobec zachowania,

• spostrzegane normy społeczne.

3. teoria planowanego zachowania

II Zjazd 13.10.2007r.

Podmiot i uwarunkowania zachowań promujących zdrowie

1. podmiotowa koncepcja

zdrowia

właściwości dyspozycyjne 2. auto ocena zdrowotna

3. spostrzegana samo prawdopodobieństwo

skuteczność działania zachowania promującego

zdrowie

czynniki demograficzne 4. oczekiwanie wyników

podejmowanych działań

5. spostrzegane zagrożenia

zdrowia

Hipoteczny model podmiotowych uwarunkowań, zachowań promujących zdrowie.

Zachowanie promujące zdrowie - to formy działania osoby zdrowej bądź uważającą się za taką, która świadomie podejmuje czynności w celu umacniania lub rozwijania własnego zdrowia.

PARADYGMATY ( z grec. Przykład, wzór ) zdrowia.

1. Paradygmat medyczny - człowiek jest traktowany w wymiarze cielesnym w myśl zasad rozdzielności psyche ( stan psychiczny ) i somy ( stan somatyczny ).

Model biomedyczny - rozpatruje zdrowie w wymiarze biologii, nie pozwala dostrzec innych problemów występujących w obszarze zdrowia.

2. Paradygmat Holistyczny - ( nurt fizjologiczny, który pewne zjawiska promuje w całości ). Człowiek jest traktowany jako dynamiczny element szerszych struktur rzeczowych. Całą istotą wyraża podmiotowość np.:

• zdolność do przeżywania,

• uświadomienie swojego istnienia,

• kierowania swoim życiem,

• stosunek do świata i siebie,

• przewidywania przyszłych wariantów - wydarzeń.

Jest procesem dynamicznym, ukierunkowanym na przywracanie stale zakłócających równowag organizmu.

Edukacja zdrowotna - to wiedza przekonania, zachowania i style życia, których celem jest utrzymywanie zdrowia na określonym poziomie poprzez :

• zmiany poprzez myślenie i promowanie zdrowia,

• zwiększenie skuteczności oddziałowywania i kontroli nad własnym zdrowiem.

Zdrowie jednostka wg. medalu opracowanego w Departamencie Zdrowia w Toronto 1974r.

1. Czynniki biologiczne :

• cechy systemu immunologicznego,

• fizjologiczne i biologiczne struktury ciała.

2. Zachowania indywidualne :

• zwyczaje dietetyczne,

• alkoholizm, palenie tytoniu,

• ogólna sporność do podejmowania ryzyka,

• podejmowanie działań zapobiegawczych.

3. Środowisko fizyczne ( wpływający na zdrowy tryb życia ) :

• warunki mieszkaniowe,

• warunki pracy.

4. Środowisko psychospołeczne ( status społeczny i zdrowotny ) :

• podatność na informacje i reklamy.

5. Styl życia jest odróżniany od zachowań indywidualnych.

6. Systemu opieki zdrowotnej.

7. Praca lub jej brak :

• poprzez kształtowanie jej,

• relacje międzyludzkie.

8. Społeczność to grupa czynników, które mogą mieć wpływ na kształcenie zdrowia.

9. Środowisko przekształcone przez człowieka :

• obserwujemy duży rozwój firm i przedsiębiorstw.

Edukacja zdrowia ( powody ) :

• zmiana sposobu życia,

• zmiana zachowania z negatywnego na pozytywne,

• podtrzymywanie w atmosferze pozytywnych stylów życia,

• zachowanie zdolności do dokonywania korzystnych dla zdrowia wyborów przez dostarczaną wiedzę,

• udzielanie wsparcia,

• jest rodzajem działania, że ,, zdrowy wybór '' staje się podstawą do dalszych decyzji ukierunkowania na zdrowie i jego ochronę,

• włącza w ochronę zdrowia wiele środowisk i instytucji, ludzi o różnych zawodach i światopoglądach.

Bio pozytywne - pro zdrowotne

( utrzymują, przywracają zdrowie i sprawność )

zachowania zdrowotne

Bio negatywne - anty zdrowotne

( są negatywne utrudniają promocję zdrowia itp. )

Zachowania zdrowotne polegają na zdobyciu praktyki, wiedzy na temat zdrowia i choroby. Stanowią przedmiot uwzględnienia wolnych i indywidualnych decyzji.

Zachowania zdrowotne dzielimy na :

• zachowanie zdrowotne w profilaktyce ( zapobiegają chorobie, mają związek z ochroną zdrowia ),

• zachowania zdrowotne w chorobie ( mają wpływ na przebieg i rezultat leczenia ),

• zachowanie w rehabilitacji

9 mają wpływ na efekt i przebieg rehabilitacji ).

Zjazd 09.11.2007r.

Promocja zdrowia ( Oktawska ) - to proces umożliwiający każdemu człowiekowi oddziaływania na własne zdrowie w sensie jego podtrzymania i poprawy.

Siedlisko - to miejsce w którym ludzie żyją, w których przebiega życie np. rodzina, szkoła, zakład pracy, szpital. Każde z tych siedlisk ma ustalone normy i prawa. Siedliska te są w różnych stopniach powiązane, każde z nich ma swoje problemy, które wpływają na samopoczucie i zdrowie znajdujących się tam osób. W podejściu siedliskowym chodzi o to aby działać na rzecz zdrowia. Podejmowane decyzje w jednym siedlisku były wspierane w innych. Podejście do ludzkiego problemu ma uświadomienie problemu i pomaga szukać sposobów na jego rozwiązanie. Zadaniem jest pobudzenie jednostki i grupy do własnej aktywności i do promowania promocji zdrowia. W tej metodzie szuka się ludzi w różnych sytuacjach. Zachęca się aby określali swoje problemy i potrzeby zdrowotne a następnie podjęli próbę rozwiązania lub zaspokojenia. Zadaniem osób lub instytucji jest wspieranie tych osób w rozwiązaniu tych problemów. Wsparcie nie może mieć dyrektyw odgórnych. Osoby lub instytucje z zewnątrz powinny wspomagać i dostarczać informacji, organizować, kształcić i udzielać konsultacji.

Wychowanie zdrowotne - jest światowym współtwórcą warunków sprzyjających zdrowiu oraz aktywny udział w pracy wychowawczej, kształtuje podstawy tworzenia kultury zdrowotnej. Współczesne pojęcie zdrowia np. Że nie jest to tylko choroba i niedołęstwo ale stan dobrego, fizycznego psychicznego i społecznego samopoczucia. Zatem wychowanie zdrowotne jest dziedziną interdyscyplinarną, która obejmuje zagadnienia na wielu płaszczyznach.

DEMEL - dostrzega szczeble wychowania w promocji zdrowia :

1. Hetero edukacja - to rodzenie się programów wychowania zdrowotnego w którym dziecko występuje jako podmiot zabiegów opiekuńczych, wychowawczych, pielęgnacyjnych w wyniku, których nabywa przyzwyczajeń. Nabywa też wiadomości o swoim ciele, jego funkcjach i reakcjach organizmu, a także w zabiegach pielęgnacyjnych np. zdrowie.

2. Auto edukacja - występuje w okresie pokwitania, dokonuje się na tym etapie rewizji dotychczasowych nawyków higienicznych. Pogłębiają się dotychczasowe i pojawiają nowe. Rozwijają się ambicje i zamiłowania. Powszechna wiedza o własnym organizmie i narządach i ich prawach.

3. Hetero edukacja odwrócona - wychowanek sam zaczyna wychowywać innych.

Etapy wychowania :

1. Mające na celu ochronę zdrowia i zapobieganie jego uszkodzeniu np. higiena otoczenia, higiena pracy i wypoczynku.

2. Kwestie mające na celu ratownictwo :

a). I - wszą pomoc w nagłym wypadku,

b). Umiejętność współdziałania w chorobie.

3. Działy prowadzące do czynnego prowadzenia zdrowia, umiejętności samokontroli.

Zadanie wychowania zdrowotnego służą dobru i szczęściu człowieka . obecne zagadnienia wychowania zdrowotnego zastępują się pojęciem Edukacja Zdrowia, która ma podejmować podmiot wychowawczy w jego środowisku, w którym żyje i tworzy.

Edukacja zdrowotna w rodzinie :

1. Rodzina pełni istotną rolę w promocji zdrowia, profilaktyce oraz leczenia i rehabilitacji.

2. W rodzinie są realizowane zadania edukacyjne, kształtowane potrzeby wobec zdrowia i choroby. Przekazywane są istotne elementy wiedzy i czynników prowadzących zdrowie.

3. Rodzina kształtuje emocjonalny stosunek do zdrowia.

4. Rodzina modeluje i uczy nawyków higieny zdrowia.

5. uczy postaw w zdrowiu i chorobie.

Rodzina - jest sojusznikiem młodego człowieka, kieruje zachowaniem dziecka w dążeniu do utrzymywania zdrowia. Wiedza rodziców przekazywana młodym pokoleniom stanowi dorosłą rolę w procesie edukacyjnym. Z socjomedycznego punktu widzenia rodzina jest :

1. zespołem zdrowotnym

a). W negatywnym znaczeniu : źródło chorób somatycznych, psychicznych, niedostosowania społecznego, dostarczenia złych wzorów wykształcenia, która charakteryzuje się niskim poziomem społecznym.

b). W pozytywnym znaczeniu : źródło zdrowia ma wysoką kulturę, dostarcza korzystnych wzorców.

2. rodzina jest instytucją zadania promocji zdrowia, profilaktyki, leczenia i rehabilitacji

w obecności członków rodziny.

Funkcje rodziny :

1. Funkcja biopsychiczne, prokreacyjna, seksualna. Małżeństwo jest najbardziej akceptowalną formą na zaspokojenie potrzeb seksualnych.

2. Funkcja ekonomiczna - zabezpieczenie członkom rodziny ich potrzeb.

3. Funkcja społeczna - wychowawcza - nadaje pozycje społeczne swoim dzieciom, reguluje i sankcjonuje zachowanie członków rodziny w zakresie norm religijnych, obyczajowych, prawnych.

4. Funkcja socjopsychologiczna - kształci osobowość i zwyczaje zdrowotne. Przekazuje dziedzictwo kulturowe wartości, wzory i przekonania zdrowotne. Wytwarza wartości i przekonania etyczne. Sprzyja integracji, rozładowuje napięcia i stresy. Zaspokaja potrzeby :

• miłość,

• uczucia,

• obaw.

Poprawna funkcja musi posiadać :

• prawidłową komunikację,

• równowagę,

• kultura rodzin,

• zdolności adaptacyjne.

Zjazd 30.11.2007r.

Dwutlenek siarki - doprowadza do uszkodzenia siatkówki.

Tlenek węgla - wypiera tlen ze związku z hemoglobiną, powoduje niedotlenienie mózgu i serca.

Tlenki azotu - drażnią drogi oddechowe i śluzówkę.

Dziura ozonowa - jest konsekwencją zmniejszenia ozonu przez co warstwa natężenia promieni ultrafioletowych wzrasta a tym samym powoduje zapalenia skóry, czerniaki i raki. Na wskutek napromieniowania można stracić też wzrok z powodu uszkodzenia siatkówki.

Degradacja gleb :

Sztuczne wypalanie łąk.

Skutki palenia tytoniu :

• choroby nowotworowe,

• nie nowotworowe schorzenia układu oddechowego POCHP. Palenie zwiększa podatność na zachorowania typu :

• grypa,

• przeziębienia.

Jest dłuższa do wyleczenia. Palenie tytoniu powoduje :

• wylewy,

• zawały,

• zaburzenia lipidowe,

• zarost żył ( tzw. Choroba Birgera ),

• nadciśnienie tętnicze.

Inne choroby spowodowane paleniem tytoniu to :

• niepłodność,

• zapalenia krtani.

Szybciej starzeje się skóra, może prowadzić do uszkodzenia płodu.

Alkohol :

Powoduje szereg zaburzeń :

• nadciśnienie,

• zaburzenia krążenia,

• marskość wątroby,

• uszkodzenie układu pokarmowego co doprowadza do :

• rozwolnień ( sraczki ),

• żylaków przełyku,

• wrzody różnego typu.

Występują :

• lęki,

• padaczki ( tzw. W momencie odstawienia lub przerwania picia alkoholu ).

Sposoby odżywiania - wpływ wielo tradycyjny wyróżniamy tu :

• rodzinne,

• religijne,

• zasobów finansowych,

• obowiązujących modeli wpływających na tryb życia.

Złe odżywianie może prowadzić do wielu chorób nowotworowych np. spożywanie dużych ilości tłuszcz, spożywanie np. dużej ilości soli może doprowadzić do zachorowania na raka żołądka. Błędy żywnościowe mogą spowodować :

• zaparcia żywnościowe,

• złą przemianę materii.

RANGA PROMOCJI ZDROWIA W WYCHOWANIU PRZEDSZKOLNYM.

Rangę promocji zdrowia w wychowaniu przedszkolnym dzielimy na 3 aspekty :

• ogólny ( obejmujący przekazanie dzieciom ogólnej wiedzy o zdrowiu i sposobach zdrowotnych ),

• zachowań pro zdrowotnych u dzieci,

• tworzenie klimatu na rzecz rozwijania pozytywnych podstaw zdrowotnych i traktowania go jako najważniejszych wartości.

Następnym programem jest szkoła ( promocja nauczania ) w której możemy wyróżnić :

• dążenie do przekazywania młodzieży o bezpiecznych zasadach w szkołach,

• przestrzeganiu przepisów BHP,

• Kształtowanie nacisku na ochronę środowiska ( np. sprzątanie ),

• Należy przekazywać o poziomie aktywności np. :

• dzieci - 5 x 20 x 140,

• dorośli 3 x 30 x 130.

Medycyna pracy :

• czynniki mechaniczne,

• czynniki psychiczne.

Zjazd 04.01.2008r.

Zachorowalność - to liczba nowych zachorowań analizowanych w określonym czasie jest odzwierciedleniem rozpowszechnienia chorób o krótkim przebiegu.

Chorobowość - miara rozpowszechnianych chorób przewlekłych populacji.

Umieralność - liczba zgonów zaistniałych w badanej populacji w określonym czasie.

---