Mitologiczne toposy i archetypy
Archetypami postaw ludzkich są w mitach:
Dedal - wzór człowieka rozważnego, poważnego, doświadczonego. Realista. Wynalazca. Uosabia tęsknotę za ojczyzną, pragnienie niezależności.
Ikar - człowiek przełamujący granice za wysoką cenę - z jednej strony; człowiek lekkomyślny, łatwo upajający się swobodą - z drugiej.
Edyp - postać mityczna symbolizująca przewrotność losu, tragiczną ironię. W micie zabił swego ojca i ożenił się ze swoją matką - nie wiedząc o tym.
Herakles - symbol odwiecznego snu o potędze, marzeń człowieka, by być silnym i szlachetnym jak bogowie.
Kasandra - archetyp złej wieszczki, zwiastującej katastrofy i nieszczęścia.
Niobe - archetyp cierpiącej matki. Niobe, żona Tantala szczyciła się siedmioma synami i siedmioma córkami, bogowie zabili wszystkie jej dzieci. (Parandowski natomiast za pierwszą mater dolorosa uznaje Demeter, gdy ta cierpiała po stracie córki do tego stopnia, że przybrała postać żebraczki).
Orfeusz - boski muzyk i wierny mąż, który po swoją żonę zszedł do Tartaru, gdzie wzruszył Hadesa swoim śpiewem; archetyp wirtuoza, artysty, mistrza, gotowego poświęcić wszystko dla ocalenia małżonki.
Prometeusz - archetyp buntownika, dobroczyńcy, altruisty. Chrystus został także nazwany Prometeuszem, ponieważ, będąc Bogiem, poświęcił życie z miłości do ludzi.
Syzyf - archetyp człowieka, którego ciężka i wyczerpująca praca nie daje żadnych efektów, jest bezowocna.
Narcyz - mitologiczny piękniś, który zakochał się we własnym odbiciu i został zamieniony w kwiat; archetyp człowieka zakochanego w sobie, egosity, skupionego tylko na własnych potrzebach.
Pigmalion - mityczny rzeźbiarz, który zakochał się w swoim dziele (Galatei) i ożywił je mocą miłości; archetyp artysty stwarzającego rzeczy niezwykłe, zakochanego w swym dziele.
Penelopa - żona Odyseusza, czekała na niego bardzo długo; archetyp wiernej żony, czekającej niestrudzenie na swego męża.
Mitologiczne toposy to:
Chaos - nieporządek, zamieszanie, olbrzymi nieład.
Olimp - miejsce dla wybranych, elita.
Parnas - w mitologii siedziba muz, oznacza siedzibę artystów.
Labirynt - w mitologii budowla Dedala, siedziba Minotaura; współcześnie: miejsce, z którego nie da się wyjść.
Hades - zaświaty (kraina zmarłych).
Tartar - piekło, miejsce potępieńców.
Pola Elizejskie, Wyspy Szczęśliwe - raj, kraina szczęśliwości.
Arkadia - kraina starożytnej Grecji w środkowej części Peloponezu, górzysta i pokryta lasami, zamieszkała przez ubogich i prymitywnych pasterzy. W Antyku uchodziła za pasterską krainę prostoty i szczęśliwości, rodzaj raju, kraina wiecznego dzieciństwa, w której panuje dobro i miłość.