psychologia rozwoju mowy - notatki, WSFiZ - Psychologia, V semestr, Psychologia rozwoju mowy - fakultet


Psychologia rozwoju mowy

Język - naturalny system znaków służących porozumiewaniu się. Wyróżnimy 4 aspekty języka (poziomy języka):

  1. Fonologiczny - tworzenie dźwięków.

  2. Sematyczny - znaczenie wyrazów.

  3. Składniowy - reguły gramatyczne.

  4. Pragmatyczny - w jaki sposób używamy języka, aby odbiorca nas rozumiał.

Mowa - werbalne porozumiewanie się.

7 - 8 miesiąc życia płodowego - dziecko ma już w pełni rozwinięty tylko narząd słuchu. Wszystkie oddziały noworodkowe w Polsce mają przyrządy do badania słuchu - szpitale mają obowiązek przeprowadzić to badanie. Do 3 miesiąca życia dziecka nie należy używać grzechotek !

Większość wcześniaków ma dysplazje biodrową. Przez 1 rok trzeba dzieci nosić. Zyskują dzięki temu związek emocjonalny z rodzicami, zaspokajają potrzebę bliskości.

W 1 miesiącu życia dziecka, mężczyźni powinni do dziecka mówić szeptem, a kobieta normalnym głosem. Głos taty jest obcy, zagrażający, toteż poprzez szept jest łagodniejszy.

Wrodzone Zorganizowane Zachowania (z tym dziecko przychodzi na świat):

Patrzenie:

1 miesiąc życia - granica jasności i ciemności - dziecko tylko tyle widzi. Nie rozróżnia kolorów. Potem narząd wzroku zaczyna dojrzewać. Noworodek musi spać 20 godzin dziennie. Otwiera oczy co 8 godzin - jest to ćwiczenie mięśni oczu, gałek ocznych, przebiegające nawet w fazie głębokiego snu.

2 miesiąc - z twarzy matki, dziecko zauważa oczy - bowiem są ruchome (dziecko najlepiej widzi 20 - 30 cm), w oczach także jest kontrast. Potem dopiero zauważa usta a na końcu nos. Usta różnią się barwą i również się ruszają, zaś nos jest raczej nieruchomy.

Ssanie:

Jest odruchem bezwarunkowy. Jak się go wywołuje? - palcem, przed karmieniem, ruchami okrężnymi gładzimy języczek dziecka (dziecko będzie wypychać), dla dziecka jest to przyjemne. Ruszamy zgodnie z ruchem wskazówek zegara, do połowy długości języka, nie dalej. Robimy tak przez 2 - 3 dni, potem odruch ssania się pojawi. Odruch ssanie to jeden z nielicznych odruchów, które pozostają nam do końca życia.

4 rok życia - język dopiero wtedy ma ruchy pionowe, do tego czasu u dziecka są tylko ruchy poziome języka (przód-tył). Ssanie jest to również swego rodzaju zachowanie obronne dla dzieci - bardzo je uspokaja. Należy dawać smoczek dziecku - a zabraniać ssania palca, bowiem mogą zdeformować sobie dziąsła kciukiem. Smoczek uspokaja dziecko. Często pojawiają się problemy z odstawieniem smoczka. Roczne dzieci słuchają z uwagą przez 2-3 minuty. Więc bardziej należy pokazywać odstawiać smoczek, a pokazując mówić. Dziecko bowiem zrozumie tylko 3-4 pierwsze zdania, jeśli były one powiedziane tak, że je zrozumie.

Płacz:

Informowanie przez dziecko, że coś mu jest. Najczęściej wyróżnimy płacz głodowy, gniewny i płacz z bólu.

Głodowy - zaczyna się dosyć łagodnie; dziecko kwili, potem wybucha. Wycisza się raptownie w momencie otrzymania butelki z jedzeniem.

Wściekły - występuje krótsza faza wstępna niż w przypadku płaczu głodowego. Występuje, gdy dziecku jest niewygodnie, coś go uwiera. Należy wyjąć dziecko z łóżka, przytulić - powinno się wówczas uspokoić.

Z bólu - zaczyna się gwałtownie, np. dziecko ma kolkę; dziecko drze się jak opętane.

Odruchy bezwarunkowe - podstawowe

  1. Odruch chwytny (małpi) - bardzo silny uchwyt dziecka. Występuje przez 1-3 miesiąc, potem już częściowo się wycofuje i zostaje odruchem warunkowym. Jeśli tego odruchu u dziecka nie ma - należy alarmować lekarza.

  2. Odruch karkowy Parpera - gdy ostre światło - dziecko ostro odchyla się do tyłu, najczęściej w poduszkę.

  3. Odruch Moro (obejmowania) - gdy pojawia się niespodziewany bodziec - rączki się rozprostowują i szybko się dziecko obejmuje do piersi. Trwa do ok. 5 miesiąca.

  4. Odruch szermierczy (toniczno-szyjny) - wycofuje się ok. 4-5 miesiąca.

  5. Odruch Babińskiego - najbardziej nośny a propos Ośrodkowego Układu Nerwowego. Trwa długo, od ok. 6 miesiąca nieco słabszy. Gdy przeciągniemy palcem po stópce dziecka od pięty do palców - stópka się mocno wyprostowuje i palce się rozcapierzają.

  6. Odruch kroczenia - jak stopa dziecka dotknie do powierzchni to zaczyna próbować kroczyć, chodzić.

  7. Odruch ssania.

  8. Odruchy wargowe - gdy ich nie ma, 2 razy dziennie szczypiemy wargi i okolice warg - wargi stają się bardziej wyraziste, bardziej ukrwione. Wyróżniamy odruchy wargowe:

  1. Wypychania - przy wywoływaniu odruchu ssania (którego pozbywają się ok. 8 miesiąca życia - język staje się tzw. 3 ręką). Dzieci z Zespołem Downa nie posiadają tego odruchu - one bowiem mają duże, mięsiste języki, stąd często mają otwarte usta, on wypełnia całą jamę ustną; język więc nie jest taki elastyczny jak u dzieci zdrowych.

  2. Szukania - gdy dotkniemy spojenie warg od strony policzka - dziecko przekręca głowę i szuka, np. smoczka; gdy dotkniemy go między nosem a ustami - zrobi dzióbek.

Wady wymowy nie są genetyczne, my ich nie dziedziczymy ! My tylko się ich uczymy, za pomocą wzorców, z którymi jesteśmy emocjonalnie związani.

Mózgowe porażenie dziecięce (powstaje między 26 a 34 tygodniem ciąży)

Wyróżniamy dwa rodzaje:

  1. Piramidowe

  2. Pozapiramidowe (obwodowe)

Przyczyny powstawania tego typu chorób (układu nerwowego):

Rozwój mowy

Rozwój mowy można patrzeć ze względu na dwa podejścia:

  1. Logopedyczny rozwój mowy.

  2. Psycholingwistyczny rozwój mowy.

Logopedyczny rozwój mowy

Od 20 tygodnia ciąży dziecko zaczyna ćwiczyć ruchy ssące.

Od 3 miesiąca ciąży - wypieranie i wypychanie wód płodowych.

1 rok życia - rok melodii (składa się z gruchania, gaworzenia. Dziecko reaguje na melodię a nie na sens słów):

Od końca 2 miesiąca życia zaczynają powstawać pierwsze dźwięki:

Gruchanie (głużenie) - tzw. Tylnojęzykowe, wydostające się z gardła; jest to zjawisko fizjologiczne, dzieci nie zdają sobie sprawy, bo procesy poznawcze nie są jeszcze w pełni rozwinięte. Gruchają także dzieci głuche.

Gaworzenie - zaczyna się ok. 6 miesiąca życia, głuche dzieci nie wchodzą na ten poziom. Pojawiają się pierwsze sylaby (na początku wargowe), dziecko kojarzy już, że to ono wypowiada te dźwięki.

7 miesiąc życia - dzieci zauważają, że mogą gaworzyć głośno lub cicho.

8 miesiąc życia - zaczyna działać słuch fonematyczny, dzieci powoli zaczynają rozróżniać dźwięki, że inaczej mówi mama, a inaczej tata. Dziecko zaczyna postrzegać dźwięki jako poszczególne wyrazy.

Koniec 1 roku życia - dziecko powinno rozumieć i rozróżniać 3-5 wyrazów (np. mama - wie kto to jest, nazywa właściwą osobę).

1-2 rok życia - okres wyrazów

1 wyraz, który dziecko mówi to cholofraza, my rozumiemy je jako całe zdanie, (np. dziecko mówi sisi a my rozumiemy - chcę mi się siusiu/zrobiłem siusiu). Wszystkie wyrazy wypowiadane są na poziomie miękkim, jedno-dwu sylabowe, dzieci mówią mową bezdźwięczną. Dzieci rozgadane mogą w tym okresie mówić aż do 300 cholofraz.

W połowie 2 roku życia dziecko powinno być wyćwiczone w Treningu Czystości, kojarzyć potrzebę fizjologiczną z nocnikiem lub sygnalizować potrzebę.

2-3 rok życia - okres zdania

Do rzeczownika (cholofrazy) zaczynają dołączać czasownik, potem zaś dołączają poszczególne części zdania. Mowa jest agramatyczna, czasy są nie do zrozumienia (najpierw ważne jest tu i teraz, czas teraźniejszy, potem przyszły ale niezbyt odległy; ostatni wchodzi czas przeszły - sięgający poprzedniego dnia). Mowa miękka - język idzie do podniebienia.

Od 4 roku życia - okres swoistej mowy dziecięcej

Dzieci mają już duży zasób słów; jest to pierwszy, twórczy okres życia dziecka, tworzy neologizmy słowotwórcze, których wyzbywają się pod koniec 6 roku życia. Mowa nadal agramatyczna, pojawiająca się przyimki przestrzenne (na, pod).

5 rok życia

Pojawia się konigacja i deklinacja, wszelkie odmiany powinny być już prawidłowe. Często dzieci nie rozumieją partykuły „nie”. Do 3 lat powinna być już ona wyćwiczona, należy to trenować. Jeśli nadal nie będzie rozumieć, to należy zamiast „Nie idź”, powiedzieć „stój!”.

Dziecko bardzo bogaci słownictwo i zaczyna bardzo dokładnie słuchać naszych odpowiedzi (2-latki nie słuchają odpowiedzi, a jeśli słuchają to max 3 zdań, nie więcej; 4-latek zadaje pytanie i same udzielają odpowiedzi, często wymyślone, bajdurzą). Dziecko może zadać do 13 pytań na dany temat, jeśli nie rozumie lub chce się dowiedzieć i chcę tą odpowiedzieć rozumieć. Jest to bardzo intensywny rozwój intelektualny dziecka.

6 rok życia

Rozwój mowy powinien być ukończony. Nie powinno być problemu z mową ładnymi, trochę rozbudowanymi zdaniami.

Głoska „r” powinna się pojawić w 4 roku życia, najpóźniej w 5 roku. Jest to najtrudniejsza głoska w języku polskim.

Psycholingwistyczny rozwój mowy

5-10 miesiąc życia - gaworzenie samonaśladowcze

10-15 miesiąc życia - pierwsze wyrazy (cholofrazy)

15-24 miesiąc życia - kilka wyrazów obok siebie

Od 3 roku życia - sekwencje werbalne o określonym znaczeniu.

Ich teoria rozwoju mowy jest nieco inna od poprzedniej. Na początku życia jesteśmy słuchaczami absolutnymi. Odbieramy wszystkie dźwięki, ale ich nie rozróżniamy. Od 6 miesiąca w naszych ustach tworzą się mapy mowy, za pomocą magnesów mowy - powodują one to, że dzieci zaczynają zauważać i rozróżniać (słuch fonematyczny). Magnesy przyciągają te dźwięki, które są bliskie otoczeniu. Od 12 roku życia dziecko nie rozpoznaje dźwięków z dalszego otoczenia, tylko reaguje i rozpoznaje dźwięki z bliskiego otoczenia. Wg nich od 6 miesiąca, gdybyśmy byli w kąpieli słownej w kilku językach, wówczas byśmy mogli się łatwo nauczyć, bowiem powstawałyby mapy mowy dla innych języków i magnesy mowy przyciągałyby także inne języki.

Psycholingwiści posługują się konstruktami teoretycznymi, które mają większość potwierdzeń badań. 2-3 % populacji pozostają do końca słuchaczami absolutnymi i przez całe życie są w stanie nauczyć się wielu języków.

Dyslalia

Ten termin obejmuje wszystkie wady wymowy. Wyróżnimy:

Przyczyny powstawania:

Wady wymowy

  1. Rotacyzm (reranie) - nieprawidłowo wymawianie głoski „r”, głoska ta najpóźniej wchodzi do naszego słownika. Końcówka języka uderza 2-3 razy o podniebienie tuż za zębami - tak głoska powstaje w przypadku normalności.

  2. Seplenienie (sygmatyzm) - następuje, gdy nie pojawia się 3 szereg głosek (1 szereg głosek głoski miękkie: ci, si, zi; np. ciapka, ćmokać, sukienka; 2 szereg s, z; 3 szereg dz, dż, sz, czy) 3 szereg głosek musi się pojawić najpóźniej do 5 roku życia.

  3. Mowa skandowana - uszkodzenie pracy móżdżku.

  4. Bradylalia - zbyt wolne mówienie.

  5. Tachylalia - zbyt szybkie mówienie (prawidłowo jest: 2,5słowa/sekundę; 150słów/minutę)

  6. Embolofazja - mówienie „y”, „o”, „e” w pauzach między wyrazami.

Dysleksja

To trudności w uczeniu się w pisaniu i czytaniu.

Przyczyny powstawania:

Prawym uchem słyszymy -dźwięki mowy.

Lewym uchem - muzyka, ptaki..

Autyzm

Wskaźniki autyzmu:

Zaburzenie aspergera - młody człowiek odbiera świat dosłownie, nie rozumie przenośni, np. czy mógłbyś podać sól? - Mogę… - i na tym reakcja się kończy, bez reakcji motorycznej.

Nie ma opisanych przyczyn tych dwóch zaburzeń.

Diagnozę wystawiamy z psychologiem, logopedą, psychiatrą lub neurologiem. Terapia trwa bardzo długo, choć są widoczne pewne rezultaty. Odpowiedzi na pytania możemy uzyskać ale z dużym odroczeniem.

Dzieci:

Dzieci głuche

Przyczyny:

Otoskleroza - zaczyna się najczęściej od ok. 60 roku życia. Jest to dręwienie kosteczek słuchowych, czasami odchylenie błony (poprzez niektóre dźwięki) jest niewystarczające (czasami się słyszy, czasami się dopowie, a czasami w ogóle nie słyszą).

Słuch normalny - poniżej 20 dB

Upośledzenie stopnia lekkiego - 20-30 dB

Upośledzenie stopnia średniego - 40-70 dB (konieczny już jest aparat słuchowy)

Upośledzenie poważne - 70-90 dB

Upośledzenie głębokie - powyżej 90dB

Aparat słuchowy - jest to urządzenie mechaniczne poprawiające, a nie zastępujące słuch. Fala słuchowa musi być wysłana na wprost człowieka - najlepiej wtedy usłyszy.

Osoba głucha może mówić ! Musi się tylko tego nauczyć, np. natężenie głosu. Jest to w sposób sztuczny; osoba taka musi nauczyć się układu ust. Słownictwo takich osób jest niezwykle ograniczone.

Język migowy - język macierzysty, naturalny osób głuchych

Język migany - język sztuczny, składa się z elementów języka migowego, alfabetu palcowego, artykulacji, ma zachowaną gramatykę języka polskiego. Dzieci głuche też się muszą nauczyć tego języka (język migany obecny jest np. w panoramie, tam pan sobie siedzi i miga). Nazwy własne są tworzone za pomocą alfabetu palcowego.

Jąkanie - jest to nieprawidłowość mowy.

Jąkanie wczesnodziecięce - zaczyna się ok. 3 roku życia. Procesy poznawcze są dobrze rozwinięte i wyprzedzają narządy artykulacyjne (język się często blokuje, plącze). Jąkamy się wszyscy w tym wieku. Jest to tzw. jąkanie kloniczne - występujące u większości ludzi w wieku dziecięcym, polegające na powtarzaniu pierwszych sylab; niejako je klonujemy. My oczywiście o tym nie pamiętamy.

Jąkanie toniczne - ciągniemy głoski

Blokowanie - skurcz aparatów artykulacyjnych, zatrzymanie wypowiedzi

Zarówno w jąkaniu tonicznym jak i w blokowaniu mamy świadomość jąkania.

U wszystkich osób jąkających się występują problemy z koordynacją oddechową (jest zbyt krótka faza wydechu). Terapia generalnie przebiega wg następującego schematu:

  1. Całkowite milczenie.

  2. Trening oddechu

  3. Nauka liter, słów od początku.

  4. Mowa sylabowa

  5. Śpiew.

Zbigniew Tarkowski - autor wielu książek o jąkaniu.

Przychodnia na ulicy Raszyńskiej w Warszawie zajmuje się profesjonalnie tym zaburzeniem.

8



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
UCZENIE SIe notatki, Psychologia - WSFiZ, III semestr, WPP - wyższe procesy poznawcze, ćwiczenia
rozwojowka, WSFiZ, III semestr, Psychologia Rozwoju Człowieka
Psychologia rozwoju, WSFiZ, III semestr, Psychologia Rozwoju Człowieka
Rozwojowka, WSFiZ, III semestr, Psychologia Rozwoju Człowieka
Psychologia rozwoju ściąga, WSFiZ, III semestr, Psychologia Rozwoju Człowieka
rozwojowka, WSFiZ, III semestr, Psychologia Rozwoju Człowieka
Psychologia emocji i motywacji - notatki, WSFiZ - Psychologia, IV semestr, Psychologia Emocji i Moty
rozwojowka, WSFiZ, III semestr, Psychologia Rozwoju Człowieka
rozwojowka, WSFiZ, III semestr, Psychologia Rozwoju Człowieka
rozwojowka, WSFiZ, III semestr, Psychologia Rozwoju Człowieka
rozwojowka, WSFiZ, III semestr, Psychologia Rozwoju Człowieka
Idealne warunki pracy, Psychologia - WSFiZ, IV semestr, psychologia pracy i bezrobocia - fakultet
Spoleczna Stojanowska1, WSFiZ, IV semestr, Psychologia społeczna
pytania na spoleczna z odpowiedziami PF, WSFiZ, IV semestr, Psychologia społeczna
zakres materiału WPP, Psychologia - WSFiZ, III semestr, WPP - wyższe procesy poznawcze, ćwiczenia
Informatyka gospodarcza(pyta18), psychologia WSFiZ, II semestr, T I

więcej podobnych podstron