KWASY NUKLEINOWE:

ZASADY PIRYMIDYNOWE - związki heterocykliczne, aminowe i hydroksylowe pochodne pirymidyny. Mają właściwości zasadowe. Wchodzą w skład nukleozydów, nukleotydów i kwasów nukleinowych. W nukleotydach istorne są te formy zasad pirymidynowych, u których przy N3 w pierścieniu znajduje się wodór, bo może on być zastąpiony pentozą, która w tym miejscu łączy się wiązaniem N-glukozydowym.

ZASADY PURYNOWE - zawierają układ puryny, powstały przez skondensowanie pirymidyny i imidazolu. Istotne dla nukleotydów są formy ketonowe i aminowe pochodnych puryn.

NUKLEOZYDY - połączenia zasady azotowej z pentozą. Zasady pirymidynowe wiążą cukier przez N3, a purynowe - przez N9 wiązaniem beta-N-glikozydowym.

NUKLEOTYDY - są fosforanowymi pochodnymi nukleozydów. Kwas fosforowy łączy się zazwyczaj z C5 rybozy, tam gdzie nie ma oznakowania numeru węgla rybozy, do którego jest przyłączony fosforan, należy rozumieć że jest to węgiel 5.

KOMPLEMENTARNOŚĆ ZASAD - układ zasad w jednym łańcuchu DNA warunkuje kolejność zasad w drugim. ma podstawowe znaczenie przy replikacji DNA, czyli powstawaniu nowej cząsteczki DNA

DNA - Kwas dezoksyrybonukleinowy. zawiera cukier D-dezoksyrybozę, a jako zasady - tyminę, cytozynę, adeninę i guaninę. Cząsteczka DNA składa się z dwóch równoległych łańcuchów polinukleotydowych tworzących podwójną spiralę, przy czym układ zasad w jednym łańcuchu warunkuje kolejność zasad w drugim (tzw. komplementarność zasad), co ma podstawowe znaczenie przy replikacji DNA, czyli powstawaniu nowej cząsteczki DNA. występuje w chromosomach, chloroplastach i mitochondriach, a jego rolą jest przekazywanie informacji genetycznej

ZASADY RZADKIE - metylowe pochodne zasad typowych, budujące RNA. (5-metylocytozyna)

tRNA - jest zbudowany z 70-90 nukleotydów. Zawiera D-rybozę i zasady: uracyl, cytozynę, adeninę i guaninę. Jest zwiniętą spiralą. Pary zasad łączą się wiązaniami wodorowymi. Występuję tu około 10% zasad rzadkich, do których należą metylowe pochodne zasad typowych, a także pseudorydyna i dihydrourydyna. W cząsteczce tRNA wyróżniono 5 ramion: aminokwasowe, dihydrorydynowe, antykodonowe, dodatkowe oraz pseudorydynowe. Jego funkcją jest przenoszenie aminokwasów do rybosomów oraz odczytywanie trypletów mRNA w procesie translacji.

mRNA - powstaje w jądrze komórkowym w procesie transkrypcji z DNA. Jest syntezowany z trifosforanów nukleozydów. Jego zasady są komplementarne w stosunku do jednej z nici chromosomowego DNA, na której jest wytwarzany. Zawiera D-rybozę i zasady: uracyl, cytozynę, adeninę i guaninę. Jego funkcje to: przenoszenie informacji genetycznej z DNA do cytoplazmy. Trójki nnukleotydów, czyli kodony, rozmieszczone w jego łąńcuchu wyznaczają kolejność syntezowanego białka.

rRNA - zawiera D-rybozę i zasady: uracyl, cytozynę, adeninę i guaninę oraz niewielką domieszkę ich metylowych pochodnych. Jest pojedynczym łańcuchem, bardzo mocno pokręconym, tworzącym pętlę z fragmentami dwuniciowymi, gdzie występują wiązania wodorowe między komplementarnymi zasadami. Stanowi 80-85% całkowitego RNA komórek ssaków. jest podstawowym składnikiem rybosomów.

KWASY TŁUSZCZOWE - podstawowy składnik lipidów. Występują w tłuszczach zwierzęcych - jedna grupa karboksylowa i parzysta liczba atomów węgla. Są syntezowane w organizmie z jednostek dwuwęglowych. Zawierają łańcuchy o 16 i 18 atomach węgla. Kwasy o krótkich łańcuchach mają ostry zapach, są rozpuszczalne w wodzie, a te o dłuższych łańcuchach nie mają zapachu (są krystalicznymi ciałami stałymi). Im dłuższy łańcuch kwasu tłuszczowego maleje rozpuszczalność w wodzie, ale rośnie temperatura topnienia. [kw laurynowy - CH₃(CH₂)₁₀COOH; arachidowy - CH₃(CH₂)₁₈COOH; stearynowy - CH₃(CH₂)₁₆COOH]

KWASY TŁUSZCZOWE NIENASYCONE - w większości podwójne wiązania znajdują się między 9 a 10 atomem węgla. Jeśli kwas ma więcej wiązań podwójnych, są one umiejscowione między C10 a końcową grupą metylenową (-CH=CH-CH₂-CH=CH-). Na ogół wszystkie nienasycone kwasy tłuszczowe występują jako izomery cis. (kw palmitooleinowy, oleinowy, linolowy, linolenowy, arachidonowy.

TRIACYLOGLICEROLE - tłuszcze właściwe czyli estry kwasów tłuszczowych z glicerolem zawierające 3 rodniki kwasowe (1 rodnik - monoacyloglicerol, 2 rodniki - diacyloglicerol). Występują przede wszystkim w naturalnych tłuszczach zwierzęcych.. mogą zawierać różne cząsteczki kwasów tłuszczowych, tworząc różnorodne układy mieszane. Mogą być rozkładane hydrolitycznie. Hydroliza enzymatyczna pod wpływem lipazy trzustkowej prowadzi do uwolnienia glicerolu i kwasów tłuszczowych. Hydroliza zasadowa (zmydlanie) powoduje uwalnianie glicerolu oraz wytworzenie mydeł.

---