Szkoła: Gimnazjum nr 7 im. Bartosza Głowackiego Karolina Wolnik,

Kraków, ul. Jachowicza 5 IV rok, fil. pol.

Klasa : III F grupa N2

Data :2008-10-15

Jednostka lekcyjna : dwie (90 minut)

Opiekun grupy dydaktycznej : dr H. Mrazek

KONSPEKT

do lekcji języka polskiego

TEMAT : Dalekosiężny śpiew z Wieży Więziennej - fragment powieści Guntera Grassa Blaszany bębenek.

Cel główny :

• przypomnienie historii Wolnego Miasta Gdańska oraz określenie jej wpływu na losy jego mieszkańców różnej narodowości,

• poruszenie problemu tożsamości narodowej na przykładzie Oskarka - głównego bohatera Blaszanego bębenka.

Cele operacyjne :

Uczeń:

• doskonali umiejętność głośnego czytania,

• określa świat przedstawiony w utworze,

• dokonuje charakterystyki głównego bohatera - Oskarka - jego pochodzenie, sytuację rodzinną, najbliższe otoczenie,

• analizuje i interpretuje tekst pod względem narracji,

• świadomie określa czas akcji utworu - poprawnie wiąże go z wydarzeniami historycznymi, jakie miały miejsce w czasie międzywojennym,

• zna podstawowe wydarzenia historyczne mające wpływ na wybuch II wojny światowej - Traktat wersalski, kryzys gdański, Korytarz niemiecki, Wolne Miasto Gdańsk oraz obrona Poczty Polskiej,

• wybiera i selekcjonuje informacje,

• doskonali umiejętność redagowania krótkiej notatki, dba o zachowanie odpowiedniej formy oraz spójności wypowiedzi,

• zwraca uwagę na słownictwo i estetykę pracy pisemnej.

Metody nauczania :

• elementy metody analizy i twórczego naśladowania wzorca,

• elementy metody praktyki pisarskiej.

Środki i materiały dydaktyczne :

• DO ITAKI. W rodzinnej Europie. Kształcenie literacko - kulturowe. Podręcznik dal ucznia 3 klasa gimnazjum, T. Garsztka, Z. Grabowska, G. Olszowska­ - fragment powieści Guntera Grassa Blaszany bębenek, s. 64-69.

• materiały dotyczące historii z okresu przed II wojną światową przygotowane przez nauczyciela;

Faza lekcji	Tok lekcji	Uwagi	Czas
				Czynności nauczyciela
Wprowadzenie	Nauczyciel na początku lekcji rozdaje uczniom zadania, które mają wykonać na podstawie tekstu; Kiedy uczniowie zapoznają się z treścią zadań oraz ich formą, a nauczyciel wyjaśnił każde polecenie i odpowiedział na ewentualne pytania uczniów, rozpoczyna się czytanie tekstu - fragmentu powieści Guntera Grassa Blaszany bębenek - Dalekosiężny śpiew z Wieży Więziennej; ze względu na obszerny tekst nauczyciel wskazuje trzech uczniów, którzy doskonalą umiejętność głośnego czytania;	Celem takiej kolejności podawanych informacji uczniom jest przygotowanie ich do egzaminu gimnazjalnego; wówczas uczniowie najpierw czytają polecenia a czytanie tekstu jest czytaniem ukierunkowanym, na odnalezienie konkretnych informacji potrzebnych do udzielenia poprawnych odpowiedzi;	10 min 15 min
Opracowanie materiału	Nauczyciel poleca uczniom wykonanie zadań; po zakończeniu pracy nauczyciel wspólnie z uczniami omawia ich pracę, poprawia ewentualne błędy oraz opatruje je komentarzem Określ typ narracji we fragmencie powieści Guntera Grassa Blaszany bębenek. Zaznacz miejsca, w których zmienia się narracja z pierwszoosobowej na trzecioosobową. Czym, według Ciebie, są uzasadnione takie przemiany narracji? Scharakteryzuj czas, bohatera, i świat, w którym żyje. Po zakończeniu pracy uczniów nauczyciel prosi o ich prezentację; przy okazji uzupełnia ich wiedzę na temat historii Wolnego Miasta Gdańsk, Traktatu wersalskiego, kryzysu gdańskiego, Korytarza niemieckiego oraz Poczty Polskiej przygotowanymi przez siebie materiałami; nauczyciel przytacza również najważniejsze fakty z całej powieści, które ułatwią uczniom zrozumienie wielu ważnych spraw związanych z pochodzeniem i życiem Oskarka; Nauczyciel zapisuje wszystkie odpowiedzi uczniów na tablicy, a uczniowie w swoich zeszytach;	Uczniowie wykonują polecenia nauczyciela, starają się odpowiedzieć na każde pytanie, korzystają ze swojej historycznej wiedzy, selekcjonują konkretne informacje; Uczniowie chętnie biorą udział w lekcji, historia wyraźnie ich interesuje, wykazują się dużą wiedzą na temat historii okresu międzywojennego; interesuje ich również opowiadane przez nauczyciela krótkie streszczenie najważniejszych informacji z życia głównego bohatera powieści Grassa;	20 min 20 min 10 min
Zakończenie	Na zakończenie lekcji nauczyciel poleca uczniom sporządzenie krótkiej notatki z poznanego fragmentu powieści Grassa; Po zakończeniu prac uczniów nauczyciel wskazuje kilku uczniów to przeczytania sporządzonych przez nich notatek, poprawia ewentualne błędy, sprawdza formę;	Uczniowie muszą pamiętać o odpowiedniej formie notatki - ma ona być krótka, zawierać tylko najważniejsze informacje, może być zapisana w punktach, od pauz lub przybrać postać tabelki, wykresu itp.;	10 min 5 min

Blaszany bębenek Guntera Grassa

Powieść przedstawia historię Oskara Matzeratha - dziecka żyjącego w Wolnym Mieście Gdańsku końca lat 30. XX wieku. Jednakże pochodzenie Oskara okryte jest tajemnicą i tak jak Gdańsk jest tworem trzech kultur: kaszubskiej, niemieckiej i polskiej, tak Oskar zdaje się mieć troje rodziców: Agnes Matzerath (Kaszubkę), Alfreda Matzeratha (jej męża Niemca) i Jana Brońskiego (Poloka, kuzyna Agnes). Tak jak Wolne Miasto Gdańsk nie może pojąć nadchodzącego narodowego socjalizmu, tak Oskar nie potrafi zrozumieć rozłamu jaki następuje w jego rodzinie.

W wieku trzech lat, na znak sprzeciwu wobec otaczającej go rzeczywistości dorosłych, chłopiec postanawia przestać rosnąć. Wskutek nieszczęśliwego wypadku „życzenie to spełnia się”. Upadek ze schodów powoduje poważne komplikacje - zahamowanie dalszego rozwoju. Tytułowy blaszany bębenek, nieprzypadkowo biało-czerwony, stanowi ważny element komunikacji upośledzonego chłopca z otoczeniem. Namiętne uderzanie w instrument staje się sposobem na komentowanie otaczającej rzeczywistości.

Narracja powieści jest zmienna. Występuje ona zarówno w pierwszej, jak i w trzeciej osobie. Daje to złudzenie, jak gdyby Oskar odcinał się od siebie, patrzył na pewne sprawy z dystansu. Nie mamy do czynienia ze zwartą akcją. Na fabułę powieści składają się luźno powiązane ze sobą fragmenty, stanowiące swoistą autobiografię głównego bohatera. Zaczyna się ona w 1924 roku, kiedy to Oskar przychodzi na świat. Dalsze losy są burzliwe.

Ważnym bohaterem powieści jest również miasto - starcie kultur: kaszubskiej, polskiej i niemieckiej.

Odkąd Oskar przestał rosnąć przygląda się światu, otaczającej go rzeczywistości pełnej trudów dnia codziennego, widzi sekrety dorosłych. Jest obserwatorem wydarzeń historycznych, takich jak: faszyzacja Gdańska, Noc Kryształowa, wybuch drugiej wojny światowej, wkroczenie wojsk radzieckich itp.

Oskar ma też szczególne możliwości - posiada władzę nad wszystkim co szklane - swoim krzykiem powoduje wiele zniszczeń. Jest specyficznym dzieckiem, wszystko przeżywa na swój sposób, ma w pełni rozwiniętą świadomość dorosłego człowieka. Tak naprawdę nie wiadomo, czy jest on dzieckiem, czy dorosłym, czy jest człowiekiem, czy jakimś medium?

Wszystko to składa się na jedną całość: powieść trudną, szokującą ale wyjątkową i niepowtarzalną.

Traktat wersalski

Traktat wersalski to główny układ pokojowy kończący pierwszą wojnę światową, podpisany przez Niemcy i państwa ententy 28 czerwca 1919 roku. Został ratyfikowany 10 stycznia 1920 roku i z tą datą wszedł w życie. Traktat ustalił wiele granic międzypaństwowych w Europie oraz wprowadził nowy ład polityczny. Decyzją Traktatu wersalskiego Gdańsk zostaje proklamowany Wolnym Miastem.

Kryzys gdański.

Kryzys gdański miał miejsce 14 czerwca 1932 roku w porcie Wolnego Miasta Gdańska, gdy niszczyciel Marynarki Wojennej RO ORP Wicher wszedł do portu gdańskiego. Spowodowane to było tym, że w 1930 roku senat Wolnego Miasta Gdańska odmówił Polsce prawa port d'attache, czyli prawa korzystania z portu gdańskiego jako portu macierzystego. W związku z tym powstał nowy port w Gdyni, już w pełni należący do Polski.

Wolne Miasto Gdańsk a II wojna światowa.

Wolne Miasto Gdańsk powstało wskutek postanowień Traktatu wersalskiego.

Sprawa Wolnego Miasta Gdańska, obok konfliktu wokół tzw. korytarza niemieckiego, stała się koronnym pretekstem do napaści na Polskę i rozpoczęcia II wojny światowej.

1 września 1939 roku Niemcy dokonały agresji na Polskę, atakiem na składnicę Westerplatte i Pocztę Polska w Gdańsku, ogłaszając włączenie Wolnego Miasta Gdańska do III Rzeszy, przystępując do likwidacji instytucji polskich na jego terenie. Następnie doszło do represji wobec ludności polskiej, licznych aresztowań i rozstrzeliwania Polaków w masowych egzekucjach.

W czasie wojny Wolne miasto Gdańsk przeszło pod administrację prowincji Gdańsk - Prusy Zachodnie.

Poczta Polska w Gdańsku.

Poczta Polska w Wolnym Mieście Gdańsku została utworzona na mocy postanowień Traktatu wersalskiego oraz konwencji polsko-gdańskiej. 10 marca powstała pierwsza placówka w Gdańsku Nowym Porcie.

Jedną z pierwszych akcji po wybuchu II wojny światowej była właśnie pacyfikacja Poczty Polskiej. Jej obrona przez pocztowców trwała cały dzień, aż obrońcy skapitulowali.

---