KLASYFIKACJA UBEZPIECZEŃ

1. Ze względu na przedmiot objęty ochroną ubezpieczeniową

1) u. osobowe-przedmiotem jest życie, zdrowie i zdolność do pracy człowieka:

1. u. wypadkowe:

• u. następstw nieszczęśliwych wypadków (NW) - np. NW grupowe, pracowników zatrudnionych w danym zakładzie, NW młodzieży szkolnej, NW indywidualne, dostosowane do potrzeb ubezpiecz. itd.);

• u. chorobowe (zdrowotne);

2. u. życiowe:

• u. na życie (przedmiotem jest życie człowieka - wypłata świadczenia w razie śmierci ub.) oraz na dożycie (wypłata świadczenia gdy ubezpiecz. dożyje wieku ustalonego w umowie) - mogą być mieszane;

• u. rent (dożywotnie, czasowe).

2. u. majątkowe - przedmiotem są różne wartości majątkowe (mienie ruchome i nieruchome) oraz tzw. interes majątkowy ubezpieczającego:

1. u. rzeczowe - przedmiotem są określone obiekty materialne (np. dom - u. od ognia i innych zdarzeń losowych, samochód - AC);

2. u. majątkowe sensu stricto - przedmiotem jest interes majątkowy ubezpieczającego, czyli jego sytuacja finansowa (np. OC, ub. kredytu).

II. Podział ubezp. wg ustawy z 28 lipca 1990 r. o działalności ub. - teraz ustawa o działalności ubezp. z 22 maja 2003 r. (Dz. U. Nr 124 poz. 1151)

1. Dział I - Ubezpieczenia na życie (5 grup ubezpieczeń)

2. Dział II - Pozostałe ubezp. osobowe i ubezp. majątkowe (18 grup ub.)

Zakład ubezpieczeń nie może prowadzić jednocześnie działalności w dziale ub. na życie (Dział I) i w dziale pozostałych ub. osobowych i ub. majątkowych (Dział II).

UBEZPIECZENIA

SPOŁECZNE (osobowe) GOSPODARCZE

OSOBOWE MAJĄTKOWE

ŻYCIOWE WYPADKOWE RZECZOWE MAJĄTKOWE

- NA ŻYCIE - NW (SENSU STRICTO)

- RENT - CHOROBOWE

DZIAŁ I (5 grup) DZIAŁ II (18 grup)

Inne podziały: Ub. komercyjne (S.A.) i wzajemne (TUW); ub. morskie i lądowe; ub. bezpośrednie i pośrednie; ub. dobrowolne i obowiązkowe (OC posiadaczy poj. mechanicznych; OC rolników z tytułu prowadzenia gosp. rolnego; ub. budynków wchodzących w skład gosp. rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych; OC doradców podatkowych; INNE)

Odrębną grupę stanowią ub. komunikacyjne, jako zintegrowanie ub. rzeczowych (AC) z ub. majątkowymi w węższym sensie (OC) oraz ub. osobowych (NNW).

PODSTAWOWE RÓŻNICE MIĘDZY PRODUKTAMI UB. OSOBOWYCH I MAJĄTKOWYCH

Kryteria	Ubezpieczenia osobowe	Ubezpieczenia majątkowe
Przedmiot	Ryzyko osobowe obejmujące życie, zdrowie i zdolność do pracy ubezpieczonego (dobra osobiste, prawa niemajątkowe)	Ryzyko majątkowe, obejmujące prawa i obowiązki majątkowe osoby ubezpieczonej
Podmiot	Osoby fizyczne	Osoby fizyczne i prawne
Szkoda	Ma charakter niewymierny w pieniądzu i nie zawsze ma charakter negatywny	Ma charakter wymierny w pieniądzu i zawsze charakter zdarzenia negatywnego
Suma ubezpieczenia	Swobodnie ustalana przez strony umowy	Ustalana na podstawie wartości przedmiotu ubezpieczenia
Charakter świadczenia	Świadczenie	Odszkodowanie
Czas	Zazwyczaj długookresowe (powyżej 1 roku)	Wyłącznie krótkoterminowe (do 1 roku)

Pod pojęciem usługi ubezpieczeniowej (regulacje UE) należy rozumieć całość działalności ubezpieczeniowej i z nią związanej, do której należą:

1. bezpośrednie ubezpieczenia na życie i pozostałe,

2. reasekuracja i retrocesja,

3. ubezpieczeniowe pośrednictwo jak agencje i brokerstwo,

4. powiązane z ubezpieczeniami usługi takie jak doradztwo, kalkulacje, wycena ryzyka i szacowanie szkód.

W Polsce przez działalność ubezpieczeniową rozumie się wykonywanie czynności ubezpieczeniowych związanych z oferowaniem i udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych: w zakresie grup ubezpieczeń zgodnie z załącznikiem do ustawy.

Czynnościami ubezpieczeniowymi są:

• zawieranie umów ubezpieczenia, reasekuracji oraz umów gwarancji ubezpieczeniowych, bądź zlecanie ich uprawnionym osobom,

• wypłata ustalonych odszkodowań i świadczeń,

• przejmowanie i zbywanie przedmiotów lub praw nabytych przez ZU w związku z wykonywaniem umowy ubezpieczenia (lub gwarancji),

• ustanawianie zabezpieczeń rzeczowych lub osobistych,

oraz

• ocena ryzyka w ub. osobowych, majątkowych i gwarancjach,

• ustalanie wartości przedmiotu ubezpieczenia,

• ustalanie składek i prowizji ubezp. oraz ich egzekwowanie,

• kontrola przestrzegania przez ubezpieczonych obowiązków i zasad zastrzeżonych w umowie ubezpieczenia,

• ustalanie przyczyn i okoliczności wypadków ubezpieczeniowych,

• ustalanie wysokości szkód i rozmiaru odszkodowań oraz innych świadczeń należnych uprawnionym,

• prowadzenie postępowań regresowych,

• marketing i reklama w zakresie świadczonych usług ubezp.,

• lokowanie środków zakładów ubezpieczeniowych,

• prowadzenie działalności prewencyjnej.

*ZU może zlecać wykonanie tych czynności innym podmiotom, co również traktowane jest jako wykonywanie czynności ubezpieczeniowych.

*Nie należy kojarzyć pojęcia „działalność ubezpieczeniowa” z działalnością agentów ub., brokerów lub instytucji związanych z rynkiem ubezpieczeniowym.

UBEZPIECZENIA OBOWIĄZKOWE I DOBROWOLNE

Zgodnie z polskimi przepisami obok ubezpieczeń dobrowolnych wprowadza się ubezpieczenia obowiązkowe.

Ub. obowiązkowe stanowią wyjątek od zasady dobrowolności uzasadniony specjalnymi okolicznościami społecznymi i gospodarczymi.

Rodzaje ub. obowiązkowych (kryterium źródła prawnego):

Ub. obowiązkowe wynikające z ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezp. obowiązkowych...

1. Ub. OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (OC komunikacyjne), 2. Ub. OC rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego (OC rolników), 3. Ub. budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych (ub. budynków rolniczych), 4. Inne ub. przewidziane na mocy obowiązujących ustaw lub umów międzynarod. ratyfikowanych przez RP, nakładających na określone podmioty obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia: OC obcych przewoźników lotniczych; OC właścicieli statków za szkody spowodowane zanieczyszczeniami olejami (1976r.); OC zagranicznych inwestorów i wykonawców robót budowlanych lub montażowych (1984 r.); OC za szkody jądrowe (Prawo atomowe 1986).

Ub. obowiązkowe wynikające z innych aktów prawnych, do których wydane zostały rozporządzenia MF, regulujące ich warunki (obowiązek zawarcia umowy wynika ze szczególnych przepisów prawnych) - 50 ub.

OC agentów ub.; OC brokerów; OC adwokatów; OC radców prawnych; OC notariuszy; OC radców prawnych, OC rzeczników patentowych; OC podmiotów wykonujących doradztwo podatkowe; OC podmiotów uprawnionych do wykonywania działalności usługowej w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych; OC podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych (biegli rewidenci); OC architektów i inżynierów budownictwa; OC rzeczoznawcy majątkowego (głównie nieruchomości); OC pośrednika w obrocie nieruchomościami; OC podmiotów ratownictwa medycznego; OC zarządcy nieruchomości; OC podmiotu przyjmującego zamówienie na świadczenia zdrowotne, za szkody wyrządzone przy udzielaniu tych świadczeń; OC komorników sądowych; OC przedsiębiorcy za szkody wyrządzone podczas wykonywania czynności detektywa; OC kwalifikowanego podmiotu świadczącego usługi certyfikacyjne (podmiotów certyfikujących podpis elektroniczny); OC prowadzących działalność w zakresie łowiectwa, OC badaczy i sponsorów badań klinicznych; ub. na rzecz klientów w zawiązku z działalnością prowadzoną przez organizatorów turystyki i pośrednictwa turyst.; OC organizatorów imprez masowych (artystycznej lub rozrywkowej na terenie zamkniętym) - SG 5 tys. euro (między 300 a 500 miejsc) suma gwarancyjna, wzrasta o 1 tys. euro na każde kolejne 100 osób.

Inne obowiązkowe, nie regulowane rozporządzeniem MF (OWU ustalane przez ZU)

NW sportowców, OC posiadaczy psów obronnych.

Cechy ustawowych ubezpieczeń obowiązkowych:

• OWU określa ustawa lub wydaje MF (składkę ustala ZU -powiadamia organ nadzoru o taryfach składek - dotyczy ub. ustawowych);

• OC komunikacyjne i OC rolników powiązane są z UFG (inne nie);

• ZU nie może odmówić zawarcia umowy ubezpieczenia;

• nie zapłacenie składki w terminie (na raty) nie powoduje ustania odpowiedzialności ZU;

• generalnie ZU ma 30 dni na wypłacenie odszkodowania;

• za brak zawarcia umowy ub. obowiązuje sankcja (ub. ustawowe).

Kary za brak obowiązkowego ub. (płatne na rzecz UFG):

- ub. OC komunikacyjnego: osobowy 500 euro (do 3 dni 20%, do 14 dni 50%, powyżej 100%), autobusy i ciężarowe 800 euro, pozostałe pojazdy 100 euro;

- OC rolników 30 euro;

- ub. budynków rolnych 100 euro.

UBEZPIECZENIOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY (zadania)

1. Wypłata odszkodowań i świadczeń z tytułu ubezpieczenia obowiązkowego - OC komunikacyjnego i OC rolników:

a) za szkodę na osobie, gdy szkoda wyrządzona została w okolicznościach uzasadniających odpowiedzialność cywilną:

• posiadacza lub kierującego pojazdem, gdy nie ustalono ich tożsamości, ani nie zidentyfikowano pojazdu,

• rolnika, gdy nie ustalono jego tożsamości;

b) za szkodę na mieniu i osobie, gdy:

• posiadacz zidentyfikowanego pojazdu nie miał ub. OC,

• rolnik lub osoba pracująca w jego gospodarstwie wyrządzili szkodę a rolnik nie posiadał nie OC.

2. Zaspokajanie roszczeń osób uprawnionych w przypadku upadłości ZU z tytułu:

• umów ub. OC komunikacyjnego, OC rolników;

• umów ub. bud. rolnych i pozostałych umów obowiązk. (inny tryb);

• umów ub. na życie w wysokości 50% wierzytelności, jednak nie więcej niż równowartość w zł 30 000 euro.

3. Udzielanie zwrotnej pomocy finansowej ZU przejmującym portfel ubezpieczeń (OC komunik., OC rolników), gdy (w związku z przejęciem):

• posiadane środki własne na pokrycie marginesu wypłacalności,

• aktywa na pokrycie rezerw tech.-ub. nie gwarantują wypłacalności ZU!

Pomoc udzielana jest na warunkach korzystniejszych od ogólnie stosowanych.

4. Fundusz pełni funkcję ośrodka informacji:

- prowadzi rejestr umów ubezp. OC posiadaczy pojazdów mechanicznych,

- zbiera od ZU dane o wypadkach i wypłaconych odszkodowaniach.

5. UFG gromadzi dane dotyczące reprezentantów do spraw roszczeń ZU wUE.

W pewnych sytuacjach (istnieje interes prawny w pozyskaniu tych informacji, w związku z zaistniałą szkodą) UFG udostępnia zgromadzone dane (np. akta szkodowe) poszkodowanemu, ZU, Rzecznikowi Praw Obywatelskich, Ministrowi Finansów, PBUK, Rzecznikowi

Ubezpieczonych, PIU, Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców. Współpracuje z CEPiK.

Tabela Monkiewicz t. 2, s. 31

Obowiązkowe ob. OC w innych krajach (2004):

Francja - ok. 90 rodzajów; Belgia, Włochy - ok. 50; Grecja - 1.

Przykłady obowiązkowych OC z innych krajów: operatorów wyciągów narciarskich (Włochy, Austria); rowerzystów (Szwajcaria), sprzedawców używanych samochodów (Islandia); Rosja - brak obowiązkowego OC komunik.!!!!

Ubezpieczenie OC ma na celu zapewnienie wypłaty przez ZU odszkodowania, w przypadku wyrządzenia szkody przez ubezpieczonego innym osobom, za którą ponosi on odpowiedzialność (na zasadzie winy lub ryzyka). Ubezpieczenie to z chroni majątek sprawcy szkody odpowiedzialnego cywilnie za jej powstanie.

Jeżeli OC ma obowiązkowy charakter gwarantuje poszkodowanemu zaspokojenie swoich roszczeń odszkodowawczych i chroni go skutecznie przed ewentualną niewypłacalnością sprawcy szkody zobowiązanego do jej naprawienia.

---