B. Zakres pamięci operacyjnej (O-Span)

Zadanie mierzące zakres pamięci operacyjnej jest wersją procedury O-Span (ang. Operation-Span, Turner i Engle, 1989; por. też http://www.psychology.gatech.edu/renglelab/, dostęp: 10.09.2009 r.). Wykonanie tego zadania angażuje zarówno przechowywanie, jak i przetwarzanie informacji.

Opis:

Na monitorze komputera prezentowano przykład składający się z prostego działania arytmetycznego wraz z wynikiem oraz słowa (por. przykładowa plansza - Rycina 3.4.).

Rycina 3.4. Przykładowa plansza z prezentacją materiału stosowanego w O-Span

Do badanego należało: (1) wykonanie w pamięci działania, np. „(7 ∙ 2) + 3”; (2) zapamiętanie słowa np. „telewizja”, następnie (3) określenie, czy podany wynik działania wykonywanego na początku, w omawianym przykładzie: „17”, jest poprawny, czy błędny. Badany udzielał odpowiedzi przez naciśnięcie jednego z dwóch przycisków: „prawda” lub „fałsz”. Po naciśnięciu przez badanego wybranego przycisku wyświetlano następny przykład. Kolejny przykład składał się z działania arytmetycznego oraz słowa do zapamiętania. Po wykonaniu kilku takich przykładów na monitorze pojawiał się komunikat, aby badany wypisał na kartce zapamiętane dotąd słowa w kolejności, w jakiej były prezentowane.

Przebieg wykonania:

Zadanie właściwe poprzedzane było instrukcją i zadaniem wstępnym. W zadaniu wstępnym badany wykonywał dwa przykłady w asyście prowadzącego badanie.

7 ∙ 2 + 3 = 17? telewizja

6 : 3 + 17 = 20? dyplomacja

Wypisanie prezentowanych słów z zestawu 1: telewizja, dyplomacja

12 ∙ 2 - 9 = 4? hipopotam

(6 - 5) (12 - 4) = 2? piórnik

Wypisanie prezentowanych słów z zestawu 2: hipopotam, piórnik

Rycina 3.5. Schemat przebiegu wykonania O-Span

Zadanie właściwe obejmowało wykonanie przykładów z 15 zestawów (Rycina 3.5.). Każdy zestaw składał się z kilku przykładów (w zależności od zestawu obejmował od 2 do 6 przykładów). Badany wykonywał po trzy zestawy z taką samą liczbą przykładów, a następnie przechodził do zestawu kolejnego, w którym prezentowano o jeden przykład więcej niż w poprzednim. Każdy przykład zawierał zawsze tylko jedno działanie wraz z wynikiem oraz jedno słowo. Po ekspozycji materiału z danego zestawu badany proszony był o wypisanie na kartce zapamiętanych słów. Łącznie więc prezentowano 60 przykładów, tj. 60 działań do wykonania i 60 słów do zapamiętania (por. Tabela 3.3.).

Tabela 3.3.

Materiał prezentowany w O-Span

Nr kolejny zestawu	Liczba przykładów	Liczba działań arytmetycznych	Liczba słów
Zestaw 1, 2, 3	2	2	2
Zestaw 4, 5, 6	3	3	3
Zestaw 7, 8, 9	4	4	4
Zestaw 10, 11, 12	5	5	5
Zestaw 13, 14, 15	6	6	6
Łącznie	60	60	60

Zestaw 1-3 zawierał po dwa przykłady, a więc w sumie po dwa działania i dwa słowa, a zestawy 4-6 po trzy przykłady. Zestawy 7-9 składały się z czterech przykładów, zestawy 10-12 z pięciu przykładów i ostatnie zestawy 13-15 z sześciu przykładów.

Nie ograniczano czasu odpowiedzi. Zachęcano jednak do wykonywania zadania w niezbyt wolnym tempie i niekorzystania z mnemotechnik.

Wskaźniki:

1. Miara zakresu pamięci operacyjnej

Suma błędów, na którą składały się: liczba słów pominiętych, liczba słów zmyślonych lub zniekształconych i liczba błędów w kolejności wypisania słów (wszystkie te sytuacje traktowane były równorzędnie).

2. Kryterium włączenia wyników do analizy

Procent poprawnie ocenionych wyników działań arytmetycznych. Ocenianie wyników działań arytmetycznych pełniło funkcję utrudnienia powtarzania w pamięci zapamiętywanych słów. Wynik poniżej 85% wskazywał na zignorowanie tej części zadania. W związku z tym wszystkie wyniki, w których procent oceny poprawności wyników działań wynosił mniej niż 85%, usuwano z analizy.

Rejestracja odpowiedzi:

Program rejestrował ocenę poprawności wyników działań arytmetycznych (liczba naciśnięć „prawda” versus „fałsz” i ich adekwatność), a badany wypisywał na kartce zapamiętane słowa.

W laboratorium Engle'a opracowano również komputerową wersję O-Span. Adres strony, na której znajduje się zautomatyzowana wersja zadania: http://www.millisecond.com/download/samples/v3/OSPAN/, dostęp: 12.05.2010 r.

(7 ∙ 2) + 3 = 17?

telewizja

fałsz

prawda

prawda

przykład 1

fałsz

przykład 2

zestaw 1

prawda

fałsz

prawda

przykład 1

zestaw 2

fałsz

przykład 2

prawda

fałsz

---