R.B.Adler, L.B.Rosenfeld, R.F.Proctor Relacje interpersonalne, Porozumiewanie się a `Ja'
Obraz siebie - względnie stały zestaw wyobrażeń, jakie jednostka ma o sobie. Jego częścią jest poczucie własnej wartości. Obraz siebie kształtują w równym stopniu znaczące zdarzenia jak i drobne epizody. Znaczenie w tworzeniu obrazu siebie ma odzwierciedlona ocena - percepcja sądów i ocen otaczających osób. Szczególną wartość mają oceny znaczących innych.
Ludzie oceniają siebie porównując się z innymi w procesie społecznego porównania. Są dwa rodzaje porównań społecznych. W pierwszym oceniamy czy jesteśmy lepsi czy gorsi od innych, porównując się z grupą odniesienia. Porównanie z niewłaściwą grupą odniesienie może skutkować fałszywym obrazem siebie (porównanie ze zbyt mądrymi lub zbyt głupimi).
Cechy obrazu siebie: obraz siebie jest subiektywny. Nie musi i zwykle nie zgadza się z tym, co uważają inni. Ludzie opierają się zmianom już raz wypracowanego obrazu. Poszukują ludzi, którzy potwierdzą ich opinię na swój temat. Tę tendencję do poszukiwania informacji potwierdzającej istniejący już obraz siebie nazwano konserwatyzmem poznawczym. Zakorzeniony obraz siebie może zmienić tylko silny czynnik. Za ważną zostanie uznana ocena spełniająca cztery warunki - 1) osobą wystawiającą ocenę musi być ktoś kompetentny do wypowiedzi na ten temat 2) ocena musi być spostrzeżona jako nadzwyczaj osobista 3) ocena musi być uzasadniona w świetle tego, co sądzimy o sobie 4) oceny spójne i liczne są bardziej przekonywujące niż pojedyncze lub sprzeczne z dotychczasowymi.
Samospełniające się proroctwo to sytuacja, w której ktoś oczekuje, że nastąpi określone wydarzenie i pod wpływem przewidywań zachowuje się tak, że zwiększa prawdopodobieństwo spodziewanego zdarzenia. Są dwa rodzaje samospełniających się proroctw. Pierwsze, gdy proroctwa danej osoby wpływają na jej zachowanie. Drugie, gdy oczekiwania jednej osoby wpływają na zachowanie innej. Klasycznym przykładem jest badanie Rosenthala i Jacobsona. Poinformowali oni nauczycieli, że 20% ich uczniów ma niezwykle wysoki potencjał intelektualny. Osoby te zostały w rzeczywistości wylosowane. Okazało się, że wskaźnik IQ u tych osób wzrósł bardziej, niż u pozostałych. Stało się tak, gdyż nauczyciele, osoby znaczące, przekazali im wiarę we własne możliwości.
Zmiany obrazu siebie. Możliwe są , pod warunkiem stawiania sobie realistycznych celów, realistycznego postrzegania własnej osoby, chęci do zmiany oraz zdolności, do podjęcia jej.
Istnieją dwa rodzaje `ja': `ja' prywatne - to osoba, za którą się uważamy, gdy jesteśmy wobec siebie szczerzy. Nie jest do końca zgodne z rzeczywistością. Jest ważne, gdyż odzwierciedla przekonanie, o tym, kim się jest. `Ja' publiczne to wyraz tego, jakimi chcielibyśmy być postrzegani. Zazwyczaj dąży się do osiągnięcia wizerunku społecznie aprobowanego - pilny student, sumienny pracownik, kochający partner. U Goffmana jest to wizerunek, a działanie, jakie podejmujemy, by ten obraz utrzymać to wypracowywanie wizerunku.
Sterowanie tożsamością to indywidualna strategia porozumiewania się. Polega na prezentowaniu innym jednego lub kilku wizerunków swojej osoby, w zależności od tego, jak chce się być postrzeganym. Służy albo do dostosowywania się do ról i konwenansów, lub też do realizacji własnych celów