WPŁYW STARZENIA SIĘ ORGANIZMU NA WYDOLNOŚĆ WYSIŁKOWĄ CZŁOWIEKA.
Zmiany fizjologiczne, określane jako starzenie się występują wtedy, gdy kończą się procesy wzrostowe organizmu. Dotyczą one całego ustroju ludzkiego. Jednak tempo przebiegu procesów starzenia się go cechuje znaczne zróżnicowanie. Im osoby są starsze, tym bardziej różnią się od siebie cechami morfologicznymi i funkcjonalnymi, a osoby będące w tym samym wieku kalendarzowym mogą zdecydowanie różnić się wiekiem biologicznym, co jest związane ze zróżnicowaniem populacyjnym i osobniczym. Wszystkie te zmiany mają znaczący wpływ na wydolność wysiłkową organizmu, a więc na poszczególne układy. Wydolność fizyczna u osób około 50 roku życia wynosi 80-90% pułapu tlenowego(max ilość
Tlenu, jaką ustrój może pochłonąć w jednostce czasu)a u osoby w wieku 70 lat już 50 %.
Wpływ starzenia się na poszczególne układy narządów.
Układ krążenia.
Serce u ludzi starszych jest zwykle znaczeni mniejsze niż prawidłowe, a naczynia wieńcowa są znacznie zwężone. Ilość krwi wytłaczanej przez serce zarówno podczas jednego skurczu, jak i w ciągu jednej minuty, już w wieku 60 lat jest dwukrotnie mniejsza niż w wieku 20 lat, co pociąga za sobą znaczne upośledzenie funkcji zaopatrywania komórek w tlen i odprowadzania szkodliwych metabolitów tj. mleczany. Między 20 a 60 rokiem życia zwiększa się także ponad dwukrotnie opór w obwodowych naczyniach krwionośnych, ze względu na upośledzenie sprężystości ich ścian. Spowodowane to jest odkładaniem się złogów wapnia, cholesterolu oraz występowania zmian szklistych. Powoduje to zmniejszenie możliwości adaptacyjnych układu krążenia do warunków powstałych podczas wykonywania pracy. Np. w czasie wysiłków submaksymalnych zwiększa się zużycie zużycie tlenu, jednakże u ludzi starszych, często występują kłopoty z utrzymywaniem rytmu pedałowania na ergometrze rowerowym. Jest to spowodowane upośledzeniem mięśniowego przepływu krwi, co powoduje powstanie deficytu tlenowego.
W okresie między 40 a 60 rokiem życia zmniejsza się ilość krwi średnio o 7% u mężczyzn i 8% u kobiet.
Z wiekiem dochodzi do zmniejszenia się wysiłkowej, indywidualnie maksymalnej częstości skurczów serca, co przypisuje się zmianom aktywacji układu współczulnego oraz zmniejszeniu się wrażliwości struktur mięśnia sercowego na aminy ketocholowe. np. u osób starszych i nie trenujących tętno nie powinno przekraczać 170 HR/min minus wiek.
Ze względu na zwiększone opory naczyniowe w krążeniu płucnym u ludzi starszych w momencie wysiłku wzrasta istotnie skurczowe i średnie ciśnienie w tętnicy płucnej. Poza tym wzrost oporu naczyniowego znacznie zwiększa pracę serca. W wyniku starzenia się ścian komór serca i naczyń krwionośnych u ludzi starszych podczas wysiłku fizycznego dochodzi do wzrostu ciśnienia w komorach serca i tętnicach.
Układ oddechowy
W starszym wieku sprawność układu oddechowego jest zachwiana, występują zmiany w czynności płuc, określane jako rozedma, a także ograniczenia ruchomości klatki piersiowej(zwapnienia żeber i zmiany zesztywniające kręgosłup). Następuje zanik pęcherzyków płucnych, a to pogarsza dyfuzję gazów przez zmieniony nabłonek, elastyczność tkanki płucnej zmniejsza się, płuca słabiej rozszerzają się i kurczą na skutek czego krew jest niedostatecznie utleniona. U osób starszych zauważa się stopniowe ograniczenie pojemności życiowej płuc z następowym zaburzeniem wentylacji.
Pojemność życiowa płuc w siódmej dekadzie życia jest o 20-25 % mniejsza niż w połowie trzeciej. Poza tym maksymalna wentylacja minutowa w wieku 70 lat spada do 65 % wartości szczytowej.
Układ mięśniowy.
Z wiekiem zanikają jednostki motoryczne oraz zmniejsza się liczba włókien mięśniowych zwłaszcza włókien szybko kurczliwych. Redukcji włókien mięśniowych zmniejszaniu się masy mięśniowej towarzyszy zwiększanie się w mięśniach tłuszczów i kolagenu.
Procesy starzenia nie wpływają na zmniejszenie potencjału aerobowego mięśni szkieletowych.
U osób starszych dochodzi do upośledzenia zaopatrzenia włókien mięśniowych w substraty energetyczne w skutek zmniejszenia się sieci naczyń włosowatych oraz zwiększonej zawartości w mięśniach włókien kolagenowych.
U osób starszych obserwuje się stałe zmniejszanie wytrzymałości statycznej i dynamicznej mięśni oraz ogólnej siły mięśniowej. Spadek siły i masy mięsni jest bardziej widoczny u kobiet. W wieku 30 lat mięśnie stanowią około 45 % masy ciała, lecz w wieku 70 lat ich udział spada do 27 % .Spadek siły( ok. 1% na rok) w wyniku starzenia się organizmu człowieka ma miejsce przede wszystkim z powodu postępującej atrofii mięśni oraz zmian zachodzących w nerwach obwodowych.
Ciekawostka: Stwierdzono, że w wyniku treningu siłowego nawet w wieku 90 lat możliwy jest przyrost siły izometrycznej, znaczne zwolnienie tempa utraty masy mięśniowej oraz poprawa możliwości lokomocyjnych pacjenta
Układ kostno-stawowy.
Między 6 a 8 dekadą życia występuje redukcja tkanki kostnej, która z reguły jest przyspieszona u kobiet po menopauzie skutek utraty białkowych białkowych mineralnych składników kości. Stąd zjawisko osteoporozy występuje wcześniej u kobiet i systematycznie narasta w miarę procesów starzenia się. Poza tym zauważa się zjawisko osteomalacji oraz zmian zwyrodnieniowych.
Stopniowe ścieranie się chrząstki stawowej doprowadza do ograniczenia ruchomości w stawach a także występowania w nich bólu.
Układ nerwowy
Wraz z wiekiem naczynia mózgowe tracą sprawność z powodu narastania zmian miażdżycowych, co powoduje niedokrwienie mózgu manifestujące się bólami i zawrotami głowy.
Skóra
Wraz z wiekiem zanikają i dezaktywują się gruczoły potowe w skórze. Zmniejszone wydzielanie potu może prowadzić do przegrzania organizmu, a co za tym idzie może zagrażać życiu.
Bibliografia:
1. „Problemy rehabilitacji ruchowej w geriatrii”- W. Górski, J.Grossman
2. „Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego”- J .Górski
3. „Kinezyterapia”- A. Zembaty
4. „Zastosowanie testu YMCA do oceny wydolności fizycznej starszych kobiet”- AWF w Poznaniu
5. Internet