Oceany i morza. Ruchy wody morskiej

Oceany zajmują powierzchnie 361 mln km ² (tj. 71% powierzchni Ziemi)

-          Ocean Spokojny - 180 mln km²

-          Ocean Atlantycki - 106 mln km²

-          Ocean Indyjski - 77 mln km²

Właściwości wody morskiej:

a)                  skład chemiczny - głównie chlorek sodu (NaCl), co powoduje zasolenie wód morskich. Średnie zasolenie wynosi 3-5⁰\₀₀. Wpływ na zasolenie mórz mają temperatury i intensywność odparowywania. Morza ciepłe są bardziej zasolone.

b)                  Temperatura - zależna jest od szerokości geograficznych. Średnia temp. roczna oceanu wynosi 17,4⁰C. Najwyższa średnia roczna temp. jest w strefie okołorównikowej: +28⁰C, najniższa w okolicach biegunów: -2⁰C.

RUCHY WÓD OCEANICZNYCH:

-          falowanie - to pionowy ruch cząstek wody. Średnia wysokość fali wynosi ok. 6m, w okolicy wybrzeży może sięgać kilkudziesięciu metrów. Falowanie może też być spowodowane wstrząsem sejsmicznym lub wybuchem podmorskiego wulkanu. Takie fale nazywamy tsunami.

-          pływy morskie - to podnoszenie i opadanie wody dwa razy w ciągu doby, związane z przyciąganiem Księżyca. W miejscach zwróconych bezpośrednio do Księżyca, jak również znajdujących się po przeciwnej stronie globu następuje przypływ - zbierający wody z pozostałych obszarów, na których powstaje odpływ.

-          prądy morskie - to potężne „słone rzeki”, płynące na powierzchni oceanów i mórz, przemieszczające części wód oceanicznych na znaczne odległości. Są one zależne od charakteru wybrzeży, siły Coriolisa i od wiatru. Prędkość wody dochodzi do 10 km/h.

a)      prądy ciepłe - to wody o wyższej temp. od wód otaczających. Tworzą się w obszarze cyrkulacji pasatów strefy okołorównikowej. Wywołują opady, wzrost temp i parowania. Są to np. prąd północnorównikowy, równikowy wsteczny, mozambicki, gwinejski, brazylijski, zatokowy, północnoatlantycki.

b)      prądy zimne - to wody chłodniejsze od wód otaczających. Wpływają na obniżenie temp, osłabienie parowania podwyższenie ciśnienia. Powstają przy udziale wiatrów wschodnich, wiejących w wyży południowych. Są to np. prąd bengulski, kanadyjski, grenlandzki, labradorski, antarktyczny, okołobiegunowy, Dryf Wiatrów Zachodnich

Wpływ prądów morskich na klimat jest ogromny, są one bowiem o wiele lepszymi transmiterami energii pomiędzy szerokościami geograficznymi niż wiatry, które je tworzą. Prądy morskie wpływają bardzo efektywnie na dotlenienie wód oceanicznych.

Ruchy wód morskich.

1. Falowania

a) Przyczyny

- wiatr
- wybuchy wulkanów
- trzęsienia ziemi
- obrywanie się brzegów

b) z powodu trzech powyższych przyczyn mogą powstawać fale zwane tsunami. Przemieszczają się z prędkością do 800km/h, przy brzegu osiągają wysokość kilkudziesięciu metrów. W 1883r. tsunami wywołana wybuchem wulkanu Krakatau spowodowała śmierć 35'000 ludzi.

2. Przypływy i odpływy

a) spowodowane przyciąganiem księżyca i słońca
b) przypływy syzygijne- moment największego przypływu wody, kiedy Ziemia, Słońce i Księżyc są na jednej linii.

3. Prądy morskie

a) prądy powierzchniowe to jakby słone rzeki o szerokości od kilku do kilkuset kilometrów, tworzące skomplikowany system cyrkulacji łączący się, rozgałęziający i zamykający w olbrzymie wiry. Gdy prądy morskie niosą wody cieplejsze od otaczających są prądami ciepłymi, zaś gdy chłodniejsze - prądami zimnymi
b) prądy głębinowe - cieplejsze i lżejsze wody strefy gorącej rozprzestrzeniają się po powierzchni ku biegunom, tam ulegają ochłodzeniu, opadają w głąb i powracają jako wody głębinowe ku równikowi. Ruchy wód głębinowych odbywają się bardzo powoli

Ciepłe
Północno Równikowy
Południowo Równikowy
Północno Atlantycki
Północno Pacyficzny
Wschodnio Australijski
Zatokowy
Norweski
Gujański
Gwinejski
Brazylijski
Somalijski
Mozambicki
Kuro Siwo
Florydzki
Antylski
Agulhas

Zimne
Zachodnio Australijski
Wschodnio Grenlandzki
Dryf Wiatrów Zachodnich
Peruwiański
Somalijski
Benguelski
Kanaryjski
Labradorski
Falklandzki
Kalifornijski
Oja Siwo

Bilans wodny

Z + P = H + S + R

Z - retencja początkowa - ilość wody zgromadzona na początku okresu bilansowania (październik)
P - opady atmosferyczne - przypływ wody, który w postaci deszczu, gradu lub innego opadu spadł na dany obszar. W Polsce średnie roczne opady wynoszą 700 mm słupa wody)
H - odpływ powierzchniowy - ilość wody, która odpłynęła z obszaru bilansowania (mierzymy w m3). Można mówić o prędkości lub o sumie odpływu
S - parowanie
R - retencja końcowa - ilość wody, która pozostała

Bilans wodny można poprawić retencją czyli gromadzeniem wody. Ograniczanie bezprodukcyjnego odpływu wody do morza.

Funkcje zbiorników retencyjnych:
1. Gromadzenie wody
2. Wodociągowa
3. Energetyczna
4. Transportowa
5. Rekreacyjna
6. Produkcja żywności

Zasady gospodarki wodnej:
1. Kompleksowość - przy realizacji inwestycji wodnych trzeba brać pod uwagę maksymalną liczbę przyszłych użytkowników
2. Perspektywiczność - kiedy planujemy inwestycje wodne należy patrzeć w przyszłość (nawet o 20 lat). Dużą rolę odgrywają prognozy demograficzne.
3. Przestrzenność - bilansowanie wody może się odbywać tylko w układzie dorzecza. Musimy uwzględnić to, co jest naturalne, a nie jednostki administracyjne (dorzecza Wisły, Odry, Przymorza)

---