Pedagogika - jest to nauka, której przedmiotem badań jest człowiek w różnych etapach życia i rozwoju. Nauka ta zajmuje się także procesami edukacyjnymi, a więc wychowaniem i nauczaniem. Pedagogika należy do nauk empirycznych i społecznych, a jej swoistym przedmiotem jest człowiek, który zmienia się pod wpływem innych ludzi.
Nauka - w potocznym znaczeniu to ludzka wiedza dotycząca przyrody, człowieka, społeczeństwa, zjawisk i prawidłowości rozwoju rzeczywistości, sposobów badania oraz przekształcania tej rzeczywistości - ujęta w system odpowiednio uzasadnionych twierdzeń oraz hipotez. Zatem nauka jest usystematyzowaną wiedzą, która jest przedst. w formie różnych twierdzeń; jest to dziedzina społecznej aktywności człowieka, której celem jest obiektywne poznanie rzeczywistości. Nauka to proces społeczny, w którego wyniku powstają konstrukcje naukowe, a więc twierdzenia, teorie i prawa.
Teoria nauczania i wychowania to podst. podział pedagogiki.
Teoria nauczania dzieli się na dydaktykę ogólną i dydaktykę szczegółową. Zajmuje się kształceniem, nauczaniem i uczeniem się. Teoria wychowania - jest to dyscyplina pedagogiczna zajmująca się przede wszystkim celami oraz sposobami i warunkami działalności wychowawczej podejmowanej wobec dzieci i młodzieży. Teoria wychowania zajmuje się formułowaniem celów projektowaniem działalności wychowawczej, gromadzeniem czynników warunkujących powodzenie lub niepowodzenie zaprojektowanej działalności wychowawczej.
Nauczanie - planowa i systematyczna praca nauczyciela z uczniem mająca na celu wywołanie pożądanych, trwałych zmian w ich postępowaniu, dyspozycjach i całej osobowości - pod wpływem uczenia się i opanowania wiedzy, przekazywania wartości i działań praktycznych. Uczenie się - to proces w którego toku na podst. doświadczenia, działania lub ćw. powstają nowe formy zachowania się i działania lub ulegają zmianom formy wcześniej nabyte. Kształcenie - (dotyczy rozwoju całej osobowości) system działań zmierzających do tego, aby uczącej się jednostce lub zbiorowości jednostek umożliwić: 1.poznanie świata. 2. przygotowanie się do zmiany świata 3. kształtowanie indywidualnej osobowości. Zadanie wychowania wg. J. Pestałozziego polega na rozwoju predyspozycji i zdolności wszechstronnie harmonijnie i w zgodzie z ideą człowieczeństwa. W idei człowieczeństwa zawiera się suma wszystkich wartości (miłość, zaufanie, wdzięczność, religijność, poczucie sprawiedliwości itp.) Termin wychowanie - świadomie organizowana działalność społeczna, oparta na stosunku wychowawczym między wychowankiem a wychowawcą, której celem jest wywołanie zamierzonych zmian w osobowości wychowanka. Zmiany te obejmują zarówno stronę poznawczo-instrumentalną, związaną z poznaniem rzeczywistości; umiejętności oddziaływania na nią jak i strone emocjonalno-motywacyjną, która polega na kształtowaniu stosunku człowieka do świata i ludzi jego przekonań i postaw, układu wartości i celu życia.
Świat pedagogiki i antypedagogiki - Pedagogika mentalność pedagogiczna 1.człowiek od urodzenia nie może sam stanowić o sobie 2 zależności, generacyjna jest zdrowa i uniwersalna cecha stosunków międzypokoleniowych 3 nie można dziecku zaufać, brak zaufania dorosłych do samych siebie, nakaz samowychowania, koncentracji na błędach itd. 4. wychowanie jest potrzebne możliwe i skuteczne 5. dorośli lepiej wiedzą niż dzieci co jest dla nich dobre. Rozwój musi być sterowany zewnętrznie. Dorośli są odpowiedzialni za dzieci. 6. wychowanie musi być przemocą strukturalną i symboliczną. Bazuje na nieszczerości, kontroli, ocenianiu i porównywaniu ludzi ze sobą lub z jakąś skalą normy. 7. Nauka jest wiedzą obiektywistyczną, eksperci decydują o tym jak żyć, co jest prawdą. Antypedagogika - 1. Każdy człowiek od ur. Może sam o sobie stanowić. 2. Zależność generacyjna może być zniesiona 3. dorośli akceptują dziecko jakim jest 4. człowiek nie musi być wychowany, wychowanie człowieka jest niemożliwe i nieskuteczne 5. każdy sam wie najlepiej co dla niego jest dobre, każdy jest sam odpowiedzialny za siebie. Rozwój jest sterowany przede wszystkim zewnętrznie. 6. Zamiast wychowania przyjaźń, wspieranie, wzajemne interakcje, uczenie się. Samopoznanie, realizacja twórcza. Ludzie są wobec siebie szczerzy otwarci 7. Niema ekspertów od stosunków międzyludzkich.
Założenia współczesnej pedagogiki. Zbyszko Melonik pedagogika poststrukturalna rezygnuje z urabiania wychowanka, nie definiuje odgórnie rezultatów przyjmując założenie, że młodzież powinna być twórcą własnej tożsamości korzystając z własnych doświadczeń i pragnień w trakcie interpretacji znaczeń kulturowych. Jednostka jest odpow. za wybór sposobu życia. Nauczyciel szanuje poglądy uczniów, których nie musi podzielić, jest uczestnikiem dialogu, uczy się od młodzieży tego co jest dla niej ważne i wartościowe. Pedagogika tradycyjna XXw. ; adaptacyjna instrumentalna - przygotowywała dzieci i młodzież do zastanych warunków reprodukcji struktur społecznych i kontynuowania istniejącego porządku.
Czym zajmuje się edukacja globalna, ekopedadogika, Szkoła nowej Ery, edukacja otwarta na świat? Edukacja globalna obejmuje - - edukację rozwojową, - e. o prawach człowieka, - e. dla społeczności zrównoważonej, - e. dla pokoju i zapobiegania konfliktom, - e. międzykulturową. Edukacja globalna nastawiona jest na budowę lepszego świata a fragmentaryzacja na wychowanie lepszego człowieka. Założenia e. globalnej: 1.ludzkość żyje współcześnie w ramach globalnych systemów, narody muszą rozwiązać zglobalizowane najważniejsze problemy na poziomie ponadnarodowym lub światowym. 2.zglobalizowana kultura światowa wyznacza następujące płaszczyzny działania; rewolucję mikroekonomiczną, akceptację języka ang jako międzykulturowego, upowszechnienie osiągnięć naukowych, występowanie ogólnoświatowej kultury młodzieżowej. 3.kurczenie się przestrzeni geograficznej przemieszczają się ludzie, inf. i usługi. Główny cel e. globalnej - 1.wyposażenie młodego pokolenia w globalną świadomość, którą mają stworzyć, przekonanie że na całym świecie łączy wspólny status biologiczny, historyczny, psychologiczny, egzystencjalny 2. postrzeganie siebie i całej ludzkości jako części ekosystemu ziemskiego, 4.ujmowanie cywilizacji jako wytworu całego gatunku ludzkiego 5.uświadomienie iż ludzie żyjący w różnych kulturach odbierają i wartościują problemy światowe w oparciu o różne założenia. Samokształcenie - tzn. kształcenie samorzutne rozumiane jest jako nabywanie wykształcenia w toku działalności własnej, której cele, teść, warunki i środki ustala nam przedmiot.
Ideologie - chrześcijańska, liberalna, socjalistyczna, nacjonalistyczna pozwalały systemom wychowania na urabianie jednostki wg własnych wzorów ustalonych odgórnie, zgodnie z potrzebami społecznymi i własną filozofia, wg sztywnych programów, metod, technik i środków w szkole wychowanek wtłaczany był w matryce tożsamości wg gotowych, uniwersalnych i niepodważalnych wzorców. Bardzo wcześnie dowiadywał się kim jest, kim może być, kim mu być nie wolno.
Instytucje wychowania : 1. inst. Wych. Naturalnego - rodzina, grupa rówieśnicza, sąsiedztwo. 2. inst. Wych. Bezpośredniego lub celowego - szkoła, przedszkole, inst. wych. Pozaszkolnego, inst opiekuńcze, inst wych resocjalizującego. 3. inst wychowania pośredniego - kluby sportowem mas media, inst kulturalne, wojsko, sądy, policja, organizacje społeczne. Funkcje inst wychowania wobec jednostki : 1. wych moralne, 2. kształcąca - przekazywanie wiedzy, 3. aktywizująca - jednostka też musi się rozwijać 4. opiekuńcza 5. przygotowywanie do pełnienia ról. Funkcje jednostki wobec społeczeństwa : 1.utrzymanie porządku społecznego 2.integrująca i adaptacyjna 3. przyczyniania się do postępu społecznego 4.wpływ na strukturę społeczną