Przywództwo

Opracowała:

Prof. dr hab. Grażyna Bartkowiak

Źródło:

Stephen p. Robbins „Zachowanie w organizacji”

Przywództwo

• Jest to zdolność wpływania na grupę, aby osiągnęła określone cele.

• Nie jest usankcjonowane przez organizację - przywódcy mogą być wyznaczeni w sposób formalny albo mogą pojawić w grupie.

Koncepcje przywództwa

• Teorie cech

• Teorie zachowań

• Teorie sytuacyjne

• Przywództwo charyzmatyczne

Teorie cech

• Próba znalezienia konkretnych cech charakteryzujących wszystkich przywódców

• Badania zakończone niepowodzeniem

• Same cechy nie wystarczają do wyjaśnienia istoty przywództwa, ponieważ nie uwzględniają czynników sytuacyjnych

• Dysponowanie odpowiednimi cechami jedynie zwiększa prawdopodobieństwo, że dana osoba będzie skutecznym przywódcą.

Cechy systematycznie wiążące się z przywództwem

• Ambicja i energia

• Pragnienie przewodzenia innym i wywierania na nich wpływu

• Uczciwość i prawość

• Wiara w siebie

• Inteligencja

• Głęboka wiedza techniczna w dziedzinie, objętej zakresem odpowiedzialności przywódcy

Teorie zachowań

Gdyby badania behawiorystyczne doprowadziły do ustalenia krytycznych wyznaczników zachowań przywódczych, moglibyśmy wyszkolić przywódców

Badania Uniwesytety Ohio

Niezależne wymiary zachowań przywódczych:

• Inicjowanie struktury - stopień w jakim przywódca określa własną rolę i podwładnych w dążeniu do celu

(ustalanie celów i organizowanie pracy)

• Wspieranie - stopień w jakim stosunki danego człowieka w pracy cechują się wzajemnym zaufaniem, szacunkiem i uwzględnieniem uczuć podwładnych

(przyjazny i dostępny dla podwładnych, pomaga im w problemach)

• Styl „wysoki - wysoki” z reguły najbardziej skuteczny

Badania Uniwersytetu Michigen

Wymiary zachowań przywódczych:

• Zorientowani na pracowników -
  przywódcy akceptują stosunki międzyludzkie, interesują się potrzebami podwładnych, godzą się na indywidualne różnice między członkami grupy

• Zorientowani na produkcję -
  kładą nacisk na techniczne czy zadaniowe strony pracy. Doprowadzenie do wykonania zadań - człónek grupy jest tylko środkiem do celu.

Teorie sytuacyjne

• Próba wyodrębnienia krytycznych czynników sytuacyjnych, wpływających na skuteczność przywództwa.

• Główne teorie:

• Teoria Fiedlera

• Teoria ścieżki do celu

• Teoria przywództwa-uczestnictwa

Model Fiedlera

Wysoka efektywność grupy zależy od:

• Wzajemnego dostosowania stylu współdziałania przywódcy z jego podwładnymi,

• Stopnia, w jakim sytuacja umożliwia przywódcy sprawowanie kontroli i wywieranie wpływu

Kwestionariusz najmniej lubianego współpracownika (NLW)

• Służy do pomiaru stopni, w jakim dana osoba nastawiona jest na zadania oraz na wzajemne stosunki

• Ocena najmniej lubianego współpracownika pod kątem 16 par przeciwstawnych określeń
  (np. przyjemny-nieprzyjemny, otwarty-skryty, itp.)

• Co sądzimy o innych, więcej mówi o nas samych, niż o opisywanych osobach
  np. najmniej lubiany współpracownik opisywany korzystnie - respondent nastawiony na na dobre stosunki

Czynniki sytuacyjne modelu Fiedlera

• Stosunki miedzy przywódcą i członkami grupy-
  stopień zaufania podwładnych do przywódcy, wiara w niego i okazywanie szacunku

• Struktura zadania -
  wysoki lub niski stopień strukturalizacji zadań przydzielanych pracownikom

• Pozycja władcza-
  stopień, w jakim przywódca może wywierać wpływ na zmienne cechujące władzę (np.. Zatrudnienie, awans, podwyżka itp.)

Model Fiedlera

Sposoby zwiększania skuteczności przywództwa:

• Wybrać przywódcę najbardziej nadającego się do danej sytuacji

lub

• Zmienić sytuację w taki sposób, żeby ją dostosować do przywódcy

Teoria ścieżki do celu
Robert House

• Zadaniem przywódcy jest:

• pomaganie podwładnym w osiąganiu ich celów

• wskazywanie im kierunków działania

• wspieranie podwładnych

aby zapewnić, że ich cele będą zgodne z ogólnymi celami grupy czy organizacji.

Teoria ścieżki do celu

Termin „ścieżka do celu” wynika z przekonania, że skuteczni przywódcy wskazują tę ścieżkę, aby pomóc swoim podwładnym przedostać się do celu z miejsca, w którym się znajdują i ułatwiają im podróż po tej ścieżce.

Zachowania przywódcze
wg Housa

• Przywódca dyrektywny:
  powiadamia, czego oczekuje, programuje pracę i udziela szczegółowych wskazówek

• Przywódca wspierający:
  przyjazny, wykazuje troskę o potrzeby podwładnych

• Przywódca partycypacyjny
  zasięga opinii podwładnych i korzysta z ich wskazówek

• Przywódca nastawiony na osiągnięcia
  wyznacza trudne cele i oczekuje od podwładnych najwyższej efektywności

Teoria ścieżki do celu

Istnienie dwóch klas zmiennych sytuacyjnych:

• Zmienne środowiskowe (niezależne od przywódcy)

• Struktura zadania

• System formalnego autorytetu

• Grupa robocza

• Cechy charakteryzujące podwładnego

• Poczucie umiejscowienia kontroli

• Doświadczenie

• Postrzeganie uzdolnienia

Zachowania przywódcy powinny stanowić dopełnienie tych zmiennych sytuacyjnych.

Model przywództwa-uczestnictwa
V. Vroom i P. Yetton

Model zawiera sekwencyjny zbiór reguł, których należy przestrzegać przy ustalaniu postaci i stopnia uczestnictwa podwładnych w podejmowaniu decyzji w zależności od różnych rodzajów sytuacji.

Jest dendrytem decyzyjnym obejmującym sytuacje i pięć wariantów stylów przewodzenia (od całkowicie samodzielnego podejmowania decyzji do uzgadniania rozwiązania w pełni z grupą).

Płeć jako zmienna sytuacyjna
- kobiety

• Zachęcają podwładnych do uczestnictwa

• Dzielą się z nimi władzą i informacjami

• Starają się wzbogacić ich samooceny

• Wola przewodzić przez przyciąganie - opierają to wiedzy, charyzmie i umiejętnościach społecznych.

• Skłonność kobiet-przywódców do stosowania demokratycznego stylu maleje, gdy zajmują stanowiska zdominowane przez mężczyzn

Płeć jako zmienna sytuacyjna
- mężczyźni

• Bardziej skłonni do dyrektywnego stylu rozkazywania i kontrolowania

• Za podstawę wpływu uważają autorytet formalny związany z zajmowanym stanowiskiem

• Są gorszymi negocjatorami - bardziej skupiają się na wygranej, przegranej i na rywalizacji

Przywództwo charyzmatyczne

Przywódcy charyzmatyczni = transformacyjni

• Inspirują stronników do wychodzenia poza własny interes dla dobra organizacji

• mogą wywierać na nich olbrzymi wpływ.

Cechy charyzmatycznych przywódców

• Wiara w siebie: całkowicie pewni swoich uzdolnień i sądów

• Wizja: wyidealizowany cel, obiecujący lepsza przyszłość

• Silna wiara w tą wizję: skłonność do podjęcia dużego ryzyka osobistego i poświęceń na rzecz jej spełnienia

• Niezwykłe zachowania: niekonwencjonalne zachowanie wzbudzające podziw i zdumienie

• Wizerunek agenta zmiany: są zaprzeczeniem strażników stanu dotychczasowego.

Przywództwo charyzmatyczne

Nie jest to zawsze panaceum

Przywódcy charyzmatyczni mogą idealnie przeprowadzić grupę lub organizację przez sytuację kryzysową,ale często osiągają słabe wyniki po wygaśnięciu kryzysu i powrocie do normalnych warunków.

---