1989.04.06 uchwała SN WZP 1/89 OSNKW 1989/3-4/24

7 sędziów

Sędzia biorący udział w jakimkolwiek stadium postępowania karnego w podejmowaniu postanowień w kwestii tymczasowego aresztowania określonej osoby podlega wyłączeniu na podstawie art. 31 § 1 [41 § 1] k.p.k. od udziału w rozstrzyganiu wniosku o odszkodowanie za oczywiście niesłuszne tymczasowe aresztowanie tej osoby.

1991.02.14 uchwała SN V KZP 31/90 OSNKW 1991/7-9/37

Sędzia, który wydał postanowienie odmawiające uwzględnienia wniosku prokuratora wniesionego na podstawie art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 7 grudnia 1989 r. o amnestii (Dz. U. Nr 64, poz. 390), nie jest wyłączony - z mocy art. 30 § 1 [40 § 1] k.p.k. - od udziału w rozpoznaniu sprawy na rozprawie po wniesieniu przez prokuratora aktu oskarżenia. Odmowa umorzenia postępowania karnego na podstawie art. 1 ust. 1 tej ustawy o amnestii może ewentualnie stanowić przyczynę wyłączenia sędziego na podstawie art. 31 § 1 [41 § 1] k.p.k., jeżeli sposób wcześniej wyrażonego przez sędziego stanowiska rzutowałby na jego bezstronność.

1985.05.31 wyrok SN V KRN 333/85 OSNPG 1985/10/129

Istota procesu karnego polega na umożliwieniu stronom i ich rzecznikom przedstawienia w sposób nie skrępowany, wolny od wszelkiego nacisku, z zachowaniem zasad procedury, wszystkich kwestii dowodowych i prawnych, służących ustaleniu prawdy obiektywnej, prawidłowej kwalifikacji prawnej zdarzenia będącego przedmiotem osądu. Dlatego przepis art. 31 § 2 [41 § 2] k.p.k. w wyjątkowych sytuacjach nawet po rozpoczęciu przewodu sądowego, jeżeli ujawnią się okoliczności przewidziane w § 1 tego przepisu, dopuszcza możliwość wyłączenia sędziego. Wówczas mają zastosowanie zasady wyrażone w art. 32 § 3 i 4 [42 § 3 i 4] k.p.k., będące gwarancją dla zgłaszającego uprawdopodobniony wniosek, jego bezstronnego rozstrzygnięcia.

Zgłoszenie wniosku o wyłączenie sędziego w sytuacji, kiedy z wypowiedzi tego sędziego w czasie rozprawy - można powątpiewać co do jego bezstronności - było działaniem uzasadnionym, mającym na uwadze interes procesowy oskarżonego.

V KK 107/05 - wyrok z dnia 29 sierpnia 2006 r.

Branie udziału przez sędziego w rozpoznaniu sprawy, w której sąd przyjął w wyroku współudział określonej osoby w zachowaniu przestępnym, stanowiącym przedmiot później rozpatrywanej sprawy przeciwko tej osobie jako oskarżonej, stanowi zazwyczaj okoliczność wywołującą uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego (art. 41 § 1 k.p.k.).

I KZP 9/07 - z dnia 26 kwietnia 2007 r. w składzie 3 sędziów na pytanie prawne Sądu Okręgowego w Poznaniu

W wypadku gdy materiał dowodowy, na podstawie którego orzeczono w przedmiocie odpowiedzialności karnej jednego ze sprawców czynu, miałby stanowić podstawę dowodową orzeczenia w przedmiocie odpowiedzialności karnej także i innego współsprawcy (podżegacza lub pomocnika) tego samego czynu, sędzia, który dokonał oceny dowodów w odniesieniu do jednej z tych osób, powinien być wyłączony od udziału w sprawie dotyczącej pozostałych, z uwagi na istnienie okoliczności, która „mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności” w rozumieniu art. 41 § 1 k.p.k.

II KK 249/08 - wyrok z dnia 25 lutego 2009 r.

Przy wielości i różnorodności poszczególnych czynów stanowiących przedmiot rozpoznania oraz jednoczesnej obszerności i zawiłości sprawy, biorąc pod uwagę względy natury praktycznej, można wyjątkowo rozpoznawać poszczególne części tej samej w istocie sprawy, w różnych procesach. Nie można jednak, wobec treści art. 41 § 1 k.p.k., akceptować praktyki rozpoznawania tak podzielonych części sprawy, przez tego samego sędziego, który już wcześniej wyraził swój pogląd, co do istoty przestępczej działalności, faktu istnienia związku przestępczego oraz jego struktury i mechanizmu działania.

III KK 153/09 - postanowienie z dnia 19 listopada 2009 r. (Biuletyn Nr 3/10)

1. Sam fakt, że sędzia uczestniczący w rozpoznaniu apelacji, w której zakwestionowano pogląd prawny sądu pierwszej instancji, brał wcześniej udział w tej samej sprawie w wydaniu orzeczenia kasatoryjnego, w którym to zapatrywanie prawne stanowczo wyrażano (art. 442 § 3 k.p.k.), nie stanowi okoliczności wywołującej uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności tego sędziego (art. 41 § 1 k.p.k.).

2. (…)

IV KO 127/10 - postanowienie z dnia 10 listopada 2010 r.

Charakter przyczyny wyłączenia sędziego na podstawie art. 41 § 1 k.p.k. świadczy o tym, że ocena jej zaistnienia powinna zostać dokonana na czas orzekania w sprawie, gdyż - rebus sic stantibus - może w dalszym postępowaniu stracić na aktualności. Tym samym, wyłączenie sędziego od rozpoznania apelacji w określonej sprawie nie oznacza, że po przekazaniu tej sprawy do ponownego rozpoznania jest on także wyłączony od orzekania w kwestiach procesowych jakie ujawnią się w toku dalszego postępowania.

Postanowienie z dnia 18 listopada 2010 r., II KK 129/10 (Biuletyn Prawa Karnego nr 10/10)

Wyznaczenie do składu ponownie rozpoznającego sprawę w pierwszej instancji sędziego, który wcześniej (jako Przewodniczący Wydziału XVIII Karnego) wydał zarządzenia o odmowie przyjęcia apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego nie stanowiło obrazy art. 40 § 1 pkt 6 k.p.k. i art. 41 § 1 k.p.k. w zw. z art. 42 § 1 k.p.k.

Sędzia, który wydał zarządzenie o odmowie przyjęcia środka odwoławczego nie jest wyłączony - na mocy art. 40 § 1 pkt 6 k.p.k. - od rozpoznania sprawy w jej głównym nurcie, tj. od rozpoznania istoty oskarżenia.

Wyrok z dnia 8 lutego 2011 r., V KK 227/10 (Biuletyn Prawa Karnego nr 4/11)

1. Brak inicjatywy w zakresie złożenia wniosku o wyłącznie sędziego nie zawsze pozbawia stronę możliwości wskazywania jako podstawy kasacyjnej naruszenia art. 41 § 1 k.p.k., w szczególności może to uczynić, gdy przyczyna uzasadniająca żądanie wyłączenia sędziego stała się jej wiadoma w czasie, kiedy złożenie wniosku o wyłączenie nie było już możliwe.

2. Jedną z okoliczności stanowiących uzasadnioną wątpliwość, co do bezstronności sędziego i powodujących jego wyłączenie na wniosek będzie uzewnętrznienie przez tego sędziego jego poglądu na sprawę przed wydaniem orzeczenia i to zarówno w wypowiedzi na sali sądowej, jak i poza salą, w sposób świadczący o realnym niebezpieczeństwie jego stronniczości.

3. Akcentowanie w publicznej wypowiedzi faktu zawinienia przez wnioskodawczynię kilku zarzucanych jej przestępstw i zestawianie tej tezy z konstatacją, że aktualnie z prawnego punktu widzenia nie może być za nie ukarana, przekracza obiektywizm relacji ze stanu spraw będących przedmiotem zainteresowania dziennikarza, jaki powinien zachować rzecznik prasowy oraz może sugerować negatywne nastawienie, a nawet uprzedzenie sędziego do wnioskodawczyni.

4. Fakt zajęcia przez sędziego orzekającego w sprawie o odszkodowanie i zadośćuczynienie określonego stanowiska w odniesieniu do spraw, które stanowiły podstawę wniosku o zasądzenie konkretnych świadczeń z tytułu niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania, nawet dla potrzeb publikacji prasowej, w którym sędzia chociażby częściowo uzewnętrznił swój stosunek osobisty do wnioskodawczyni, winien spowodować wyłączenie tego sędziego z powodów określonych w art. 41 § 1 k.p.k.

V KK 227/10 - wyrok z dnia 8 lutego 2011 r. (Biuletyn SN nr 4/11)

1. Brak inicjatywy w zakresie złożenia wniosku o wyłącznie sędziego nie zawsze pozbawia stronę możliwości wskazywania jako podstawy kasacyjnej naruszenia art. 41 § 1 k.p.k.; w szczególności może to uczynić, gdy przyczyna uzasadniająca żądanie wyłączenia sędziego stała się jej wiadoma w czasie, kiedy złożenie wniosku o wyłączenie nie było już możliwe.

2. Jedną z okoliczności stanowiących uzasadnioną wątpliwość, co do bezstronności sędziego i powodujących jego wyłączenie na wniosek jest uzewnętrznienie przez tego sędziego jego poglądu na sprawę przed wydaniem orzeczenia i to zarówno w wypowiedzi na sali sądowej, jak i poza salą, w sposób świadczący o realnym niebezpieczeństwie jego stronniczości. Akcentowanie w publicznej wypowiedzi faktu zawinienia przez wnioskodawczynię kilku zarzucanych jej przestępstw i zestawianie tej tezy z konstatacją, że aktualnie z prawnego punktu widzenia nie może być za nie ukarana, przekracza obiektywizm relacji ze stanu spraw będących przedmiotem zainteresowania dziennikarza, jaki powinien zachować rzecznik prasowy oraz może sugerować negatywne nastawienie, a nawet uprzedzenie sędziego do wnioskodawczyni.

Wyrok z dnia 21 kwietnia 2011 r., V KK 386/10 (Biuletyn Prawa Karnego nr 9/11)

Sędzia ma obowiązek powiadomić o okoliczności, o której mowa w art. 41 § 1 k.p.k., przez złożenie żądania wyłączenia od udziału w sprawie. Nie do sędziego należy bowiem ocena, czy znana mu okoliczność stanowi podstawę wyłączenia, tylko do sądu, który rozpoznaje jego żądanie (art. 42 § 4 k.p.k.).

V KK 386/10 - wyrok z dnia 21 kwietnia 2011 r. (Biuletyn SN Nr 7/11)

Sędzia ma obowiązek powiadomić o okoliczności, o której mowa w art. 41 § 1 k.p.k., przez złożenie żądania wyłączenia od udziału w sprawie. Nie do sędziego należy bowiem ocena, czy znana mu okoliczność stanowi podstawę wyłączenia, tylko do sądu, który rozpoznaje jego żądanie (art. 42 § 4 k.p.k.).

I KZP 6/11 - postanowienie z dnia 21 lipca 2011 r. (Biuletyn SN Nr 8/11)

W składzie sądu orzekającego o pozostawieniu bez rozpoznania wniosku o wyłączenie sędziego (art. 41 § 2 k.p.k.) może brać udział sędzia, którego wniosek dotyczy.

4

ART. 41 K.P.K.

---