RKZ zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej
- Izohydria= niezmienność stężenia jonów wodorowych (H+) -35-45nmol/l
(=pH 7.45-7.35)
pH aktualne- to stan równowagi między oddechowymi
i nieoddechowymi składnikami równania
Hendersona i Hasselbacha
pH= 6,1+ log [ HCO3] / pCO 2 (kPa) x0.23
Mechanizmy regulacyjne
1.Wiązanie H+ przez substancje buforujące krwi i
tkanek przestrzeń wodna :
a) pozakomórkowa- wodorowęglanowy, białczanowy
b) śródkomórkowa- fosforanowy, hemoglobinianowy.
2. Oddechowa regulacja wydalania CO2
3.Nerkowa regulacja wydalania H+
a) resorpcja zwrotna wodorowęglanów w kanalikach
nerkowych
b) wytwarzanie tzw. kwaśności miareczkowej.
c) wytwarzanie jonu NH+4 (amniogeneza) NH3
jest akceptorem dla H+
Zaburzenia oddechowe ulegają wyrównaniu na drodze metabolicznej -
Zaburzenia metaboliczne wyrównywane na drodze oddechowej
-2-
Wartości prawidłowe
pH krwi- 7.35-7.45
pCO2: 35-45 mmHg
pO2: 75-100mmHg
stęż. HCO3: 22-26mol/l
BE : -2 do +2 mmol/l
BE: nadmiar zasad oznacza ilość substancji buforowej , jaką należy dodać do krwi aby sprowadzić pH do 7.40.
-BE ujemne -badany roztwór zawiera nadmiar kwasów
lub deficyt zasad
Korekta zaburzeń przemiany jonów wodorowych
Niedobór zasad ( BE) X 0.3 masy ciała (kg)=
ml roztworu 8.4 % NaHCO 3
Np. pH = 7.10 BE= - 20 mmol/l . Masa ciała=60kg
20 x 0.3x 60kg=400ml 8.4 % NaCl należy podać dozylnie
Zaburzenie RKZ |
pH krwi |
pCO2 |
HCO3- |
Kwasica metaboliczna |
< |
< |
<< |
Kwasica oddechowa |
< |
> |
> |
Zasadowica metaboliczna |
> |
> |
>> |
Zasadowica oddechowa |
> |
<< |
< |
-3-
LUKA ANIONOWA (LA)
Zgodnie z prawem elektroobojętności płynów ustrojowych -suma ładunków dodatnich w płynach ustrojowych musi równać się sumie ładunków ujemnych .
-w warunkach fizjologicznych -wynosi 12mmol/l +/ - 4
-LA= [ Na+] - ( [Cl-] + [HCO-3] )
różnica ( Na+) stężenia sodu i sumy
stężeń Cl- + HCO -3
Kliniczna wartość oznaczania - LA diagnostyka
kwasic metabolicznych
1) normalną LA
a) z hiperchloremia (>Cl-) biegunki, nadczynność
przytarczyc, hipoaldosteronizm pierwotny,
polekowe- np. diuramid,
b) Cl -prawidłowy, lub obniżony-kwasica
z „ rozcieńczenia” -np. podana dożylnie glukoza
w krótkim czasie
2) zwiększona LA- cukrzyca, mocznica
kwasica mleczanowa, substancje egzogenne-
glikol, metanol, salicylany.
-4-
Wyrównanie zasadowicy metabolicznej
-niedobór chlorków
(102- Cl-akt. ) x 0.2 x masa ciała ( kg) =
wielkość niedoboru Cl- ( w mmol/l)
Kwasica
1.powoduje przemieszczenie potasu sródkomórkowego
do przestrzeni pozakomórkowej -hiperkaliemie
2.zmniejsza reaktywność miocytów naczyniowych
na katecholaminy , inotropowo ujemnie na mięsień
sercowy= objawy niewydolności sercowo-naczyniowej.
3.wydalany mocz- odczyn kwaśny
4.znaczna kwasica -przyczyna niedokrwienia nerek
=kwasica +wstrząs =oliguria, anuria
kwasica metaboliczna
1.Przyczyny-nadmierne wytwarzanie kwasów
-ketonowa-cukrzyca niewyrównana
-mleczanowa -polekowa metformina
- zatrucia glikolem, metanolem, salicylany
2.zmmiejszone wydalanie kwasów przez nerki
-niewydolność nerek
3.nadmierne utrata zasad ( HCO -3)
-przewód pokarmowy-biegunki ,przetoki jelitowe,
-nerki -leki-inhibitory anhydrazay węglanowej
-kwasica cewkowa -toczeń trzewny, szpiczak,
4. po podaniu chlorek amonu, chlorek wapnia
-obraz kliniczny -związany z podstawową chorobą
obniżenie pH- prowadzące do hiperwentylacji ,
powoduje powstanie oddechu Kussmaula
-5-
Kwasica oddechowa
-Def.: Wzrost pCO2 we krwi tętniczej( powyżej 40mmHg) i obniżeniem pH krwi
w badaniach- wzrost HCO3 w osoczu
elektrolity w surowicy - z reguły w normie
Przyczyny:
1-pierwotne choroby płuc-niewydolność oddechowa -
hipowentylacja płuc
2-Choroby układu nerwowo-mięśniowego: zaburzenia
nerwowo- mięśniowe (polyomyelitis) działanie
leków kuraropodobnych
3-Po zabiegach operacyjnych- na klatce piersiowej
brzucha, przepony
4-Pierwotne zaburzenia w OUN- każde uszkodzenie
pnia mózgu może osłabić wentylację -zatrzymuje CO2
Leczenie :
1-leczenie choroby podstawowej-usprawnieniu mięśni
oddechowych/poprawa odwracalnych zaburzeń układu
oddechowego
2.leczenie oddechowe-wzrost pCO2 powyżej 60mmHg
-wskazanie do wentylacji wspomaganej
-6-
Zasadowica metaboliczna
Def: charakteryzuje się podwyższonym pH krwi
i podwyższonym stężeniem HCO3
BADANIA- Cl- < : K+ < często : HCO3>
Przyczyny
1.wymioty
-utrata HCl powodują wzrost HCO3 w osoczu
-zmniejszenie objętości płynu pozakomórkowego
-utrata -K+, Cl-
prowadzi do zwiększonego wchłaniania zwrotnego :
Na +, HCO3 w nerkach
2.leki moczopędne
3.nadmierne wydzielanie mineralokortykosteroidów
4.Podawanie środków alkalizujących -np. NaHCO3
Objawy
-objawy choroby podstawowej
-bardzo często występują objawy tężyczki
Leczenie:
1.zwiększenie objętości płynu pozakomórkowego -
roztwory zawierające NaCl
a) podanie chlorku potasu -normalizacja z.m.
Nadmierne wydzielanie mineralokortykosteroidów
spowodowane często niedoborem potasu
b. Leki hamujące wchłanianie zwrotne HCO3
(np. Diuramid)
-7-
Zasadowica oddechowa (z.o)
Def.: obniżeniem pCO2 i wzrostem pH
Rozpoznanie
<p CO2 , < HCO3 : pH > stęż. Cl- > we krwi
Przyczyny
Nadmierne wydalanie przez płuca CO2
1.niepokój-hiperwentylacja
2.zatrucia salicylanami -w okresie początkowym
nadmierne pobudzenie ośrodka oddechowego=z.o.
ale może doprowadzić do kwasicy metabolicznej
3.Stany niedotlenienia (hipoksja)
Każde zmniejszenie pO2 we krwi może prowadzić
do zwiększenia częstości oddechów /min
4.zaburzenia w obrębie klatki piersiowej - wszystkie
stany zmniejszające powierzchnię oddechową płuc
mogą prowadzić do hiperwentylacji, obniżenia pCo2
np. zator płucny, zapalenie płuc, astma oskrzelowa,
zwłóknienie tkanki płucnej
5.zaburzenia w OUN- udar, guz, uraz, zakażenie
6. niewydolność wątroby- encefalopatia wątrobowa.
Objawy
1.OUN-niepokoj,który może przejść w stan przytępienia
i stan przedspiączkowy
2. Układ nerwowo-mięśniowy może wystąpić zespół
tężyczkopodobny
3. mięsień sercowy- może wystąpić zwiększona
pojemność wyrzutowa serca. Przy pH > 7.7 -
migotanie komór , asystolia