RKZ zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej

- Izohydria= niezmienność stężenia jonów wodorowych (H⁺) -35-45nmol/l

(=pH 7.45-7.35)

pH aktualne- to stan równowagi między oddechowymi

i nieoddechowymi składnikami równania

Hendersona i Hasselbacha

pH= 6,1+ log [ HCO₃] / pCO ₂ (kPa) x0.23

Mechanizmy regulacyjne

1.Wiązanie H⁺ przez substancje buforujące krwi i

tkanek przestrzeń wodna :

a) pozakomórkowa- wodorowęglanowy, białczanowy

b) śródkomórkowa- fosforanowy, hemoglobinianowy.

2. Oddechowa regulacja wydalania CO₂

3.Nerkowa regulacja wydalania H⁺

a) resorpcja zwrotna wodorowęglanów w kanalikach

nerkowych

b) wytwarzanie tzw. kwaśności miareczkowej.

c) wytwarzanie jonu NH⁺₄ (amniogeneza) NH₃

jest akceptorem dla H⁺

Zaburzenia oddechowe ulegają wyrównaniu na drodze metabolicznej -

Zaburzenia metaboliczne wyrównywane na drodze oddechowej

-2-

Wartości prawidłowe

pH krwi- 7.35-7.45

pCO_2: 35-45 mmHg

pO₂: 75-100mmHg

stęż. HCO₃: 22-26mol/l

BE : -2 do +2 mmol/l

BE: nadmiar zasad oznacza ilość substancji buforowej , jaką należy dodać do krwi aby sprowadzić pH do 7.40.

-BE ujemne -badany roztwór zawiera nadmiar kwasów

lub deficyt zasad

Korekta zaburzeń przemiany jonów wodorowych

Niedobór zasad ( BE) X 0.3 masy ciała (kg)=

ml roztworu 8.4 % NaHCO ₃

Np. pH = 7.10 BE= - 20 mmol/l . Masa ciała=60kg

20 x 0.3x 60kg=400ml 8.4 % NaCl należy podać dozylnie

Zaburzenie RKZ	pH krwi	pCO2	HCO3^-
Kwasica metaboliczna	<	<	<<
Kwasica oddechowa	<	>	>
Zasadowica metaboliczna	>	>	>>
Zasadowica oddechowa	>	<<	<

-3-

LUKA ANIONOWA (LA)

Zgodnie z prawem elektroobojętności płynów ustrojowych -suma ładunków dodatnich w płynach ustrojowych musi równać się sumie ładunków ujemnych .

-w warunkach fizjologicznych -wynosi 12mmol/l +/ - 4

-LA= [ Na⁺] - ( [Cl^-] + [HCO^-₃] )

różnica ( Na⁺) stężenia sodu i sumy

stężeń Cl^- + HCO ^-₃

Kliniczna wartość oznaczania - LA diagnostyka

kwasic metabolicznych

1) normalną LA

a) z hiperchloremia (>Cl^-) biegunki, nadczynność

przytarczyc, hipoaldosteronizm pierwotny,

polekowe- np. diuramid,

b) Cl -prawidłowy, lub obniżony-kwasica

z „ rozcieńczenia” -np. podana dożylnie glukoza

w krótkim czasie

2) zwiększona LA- cukrzyca, mocznica

kwasica mleczanowa, substancje egzogenne-

glikol, metanol, salicylany.

-4-

Wyrównanie zasadowicy metabolicznej

-niedobór chlorków

(102- Cl^-akt. ) x 0.2 x masa ciała ( kg) =

wielkość niedoboru Cl^- ( w mmol/l)

Kwasica

1.powoduje przemieszczenie potasu sródkomórkowego

do przestrzeni pozakomórkowej -hiperkaliemie

2.zmniejsza reaktywność miocytów naczyniowych

na katecholaminy , inotropowo ujemnie na mięsień

sercowy= objawy niewydolności sercowo-naczyniowej.

3.wydalany mocz- odczyn kwaśny

4.znaczna kwasica -przyczyna niedokrwienia nerek

=kwasica +wstrząs =oliguria, anuria

kwasica metaboliczna

1.Przyczyny-nadmierne wytwarzanie kwasów

-ketonowa-cukrzyca niewyrównana

-mleczanowa -polekowa metformina

- zatrucia glikolem, metanolem, salicylany

2.zmmiejszone wydalanie kwasów przez nerki

-niewydolność nerek

3.nadmierne utrata zasad ( HCO ^-₃)

-przewód pokarmowy-biegunki ,przetoki jelitowe,

-nerki -leki-inhibitory anhydrazay węglanowej

-kwasica cewkowa -toczeń trzewny, szpiczak,

4. po podaniu chlorek amonu, chlorek wapnia

-obraz kliniczny -związany z podstawową chorobą

obniżenie pH- prowadzące do hiperwentylacji ,

powoduje powstanie oddechu Kussmaula

-5-

Kwasica oddechowa

-Def.: Wzrost pCO₂ we krwi tętniczej( powyżej 40mmHg) i obniżeniem pH krwi

w badaniach- wzrost HCO₃ w osoczu

elektrolity w surowicy - z reguły w normie

Przyczyny:

1-pierwotne choroby płuc-niewydolność oddechowa -

hipowentylacja płuc

2-Choroby układu nerwowo-mięśniowego: zaburzenia

nerwowo- mięśniowe (polyomyelitis) działanie

leków kuraropodobnych

3-Po zabiegach operacyjnych- na klatce piersiowej

brzucha, przepony

4-Pierwotne zaburzenia w OUN- każde uszkodzenie

pnia mózgu może osłabić wentylację -zatrzymuje CO₂

Leczenie :

1-leczenie choroby podstawowej-usprawnieniu mięśni

oddechowych/poprawa odwracalnych zaburzeń układu

oddechowego

2.leczenie oddechowe-wzrost pCO₂ powyżej 60mmHg

-wskazanie do wentylacji wspomaganej

-6-

Zasadowica metaboliczna

Def: charakteryzuje się podwyższonym pH krwi

i podwyższonym stężeniem HCO₃

BADANIA- Cl^- < : K⁺ < często : HCO₃>

Przyczyny

1.wymioty

-utrata HCl powodują wzrost HCO₃ w osoczu

-zmniejszenie objętości płynu pozakomórkowego

-utrata -K⁺, Cl^-

prowadzi do zwiększonego wchłaniania zwrotnego :

Na ⁺, HCO₃ w nerkach

2.leki moczopędne

3.nadmierne wydzielanie mineralokortykosteroidów

4.Podawanie środków alkalizujących -np. NaHCO₃

Objawy

-objawy choroby podstawowej

-bardzo często występują objawy tężyczki

Leczenie:

1.zwiększenie objętości płynu pozakomórkowego -

roztwory zawierające NaCl

a) podanie chlorku potasu -normalizacja z.m.

Nadmierne wydzielanie mineralokortykosteroidów

spowodowane często niedoborem potasu

b. Leki hamujące wchłanianie zwrotne HCO₃

(np. Diuramid)

-7-

Zasadowica oddechowa (z.o)

Def.: obniżeniem pCO₂ i wzrostem pH

Rozpoznanie

<p CO₂ , < HCO₃ : pH > stęż. Cl^- > we krwi

Przyczyny

Nadmierne wydalanie przez płuca CO₂

1.niepokój-hiperwentylacja

2.zatrucia salicylanami -w okresie początkowym

nadmierne pobudzenie ośrodka oddechowego=z.o.

ale może doprowadzić do kwasicy metabolicznej

3.Stany niedotlenienia (hipoksja)

Każde zmniejszenie pO₂ we krwi może prowadzić

do zwiększenia częstości oddechów /min

4.zaburzenia w obrębie klatki piersiowej - wszystkie

stany zmniejszające powierzchnię oddechową płuc

mogą prowadzić do hiperwentylacji, obniżenia pCo₂

np. zator płucny, zapalenie płuc, astma oskrzelowa,

zwłóknienie tkanki płucnej

5.zaburzenia w OUN- udar, guz, uraz, zakażenie

6. niewydolność wątroby- encefalopatia wątrobowa.

Objawy

1.OUN-niepokoj,który może przejść w stan przytępienia

i stan przedspiączkowy

2. Układ nerwowo-mięśniowy może wystąpić zespół

tężyczkopodobny

3. mięsień sercowy- może wystąpić zwiększona

pojemność wyrzutowa serca. Przy pH > 7.7 -

migotanie komór , asystolia

---