Zdrowie publiczne 7 listopada 2010

Temat: Pojęcie i podział odporności.

Odporność - niepodatność ustroju na działania drobnoustrojów chorobotwórczych oraz obce białka.

Immunologia - nauka zajmująca się badaniem odporności.

Antygeny - obca lub zmieniona substancja białkowa zdolna wywołać odpowiedź immunologiczną.

Przeciwciała (immunoglobuliny) - białka krwi powstające pod wpływem antygenów.

Autoprzeciwciała - przeciwciała, które powstają pod wpływem własnych antygenów, czyli białka ustrojowego zmienionego pod wpływem czynników genetycznych lub zewnątrzpochodnych (zakażeń).

ODPORNOŚĆ

NIESWOISTA SWOISTA

NATURALNA SZTUCZNA

(pochorobowa, tzw. nosicielstwo)

CZYNNA BIERNA

(po szczepieniu) (po surowicy)

ODPORNOŚĆ NIESWOISTA (WRODZONA) ODPORNYCH ORGANIZMÓW:

Jest odpornością niespecyficzną, wrodzoną. Istnieje dzięki uzbrojeniu organizmu w naturalne bariery ochronne - mechaniczne i chemiczne. Bariery te to między innymi skóra, błony śluzowe i różnego typu wydzieliny. Jest ona również wynikiem istnienia pewnych mechanizmów ochronnych na poziomie komórkowym. Organizmy zwierzęce posiadają komórki odpornościowe - fagocyty.

Fagocytoza - zjawisko polegające na wychwytywaniu i wchłanianiu drobnych cząsteczek organicznych (w tym także bakterii, pierwotniaków, grzybów i wirusów) przez wyspecjalizowane w tym kierunku komórki wyższego ustroju, zwane dlatego fagocytami.

• Skóra - pierwszym elementem blokującym czynniki atakujące organizm jest nieuszkodzona skóra oraz lizozym (enzym zawarty we łzach i w ślinie eliminujący niektóre drobnoustroje niszcząc otoczki ich komórek).

• Przewód pokarmowy - broni się on przed szkodliwymi mikroorganizmami za pomocą kwasu solnego oraz enzymów wytwarzanych przez żołądek.

• Układ oddechowy - funkcję ochronną pełni śluz, który jest w stanie poradzić sobie z wieloma bakteriami. Zatrzymuje je, po czym swoje działanie rozpoczynają fagocyty, które unieszkodliwiają bakterie. Następnie są one eliminowane za pomocą rzęsek nabłonka śluzówki.

• Gdy organizm zostanie zaatakowany przez nieznane substancje i drobnoustroje chorobotwórcze, reaguje bardzo szybko poprzez takie odruchy obronne, jak.: kichanie, kaszel, odruch wymiotny i biegunka.

• Jeżeli jakieś drobnoustroje zdołały ominąć pierwsze bariery ochronne, organizm uruchamia dalsze nieswoiste mechanizmy obronne. Podwyższona temperatura organizmu jest objawem walki z drobnoustrojami, stwarza ona bardziej niekorzystne warunki dla patogenów.

Komórki zaatakowane przez wirusy wytwarzają interferony - są to specyficzne białka umożliwiające walkę z drobnoustrojami. Organizm ludzki produkuje wiele rodzajów takich białek. Wzmagają one aktywność limfocytów, niszczenie komórek zawierających już w sobie wirusy. Wspomagają też pożeranie (fagocytowanie) drobnoustrojów.

Jeżeli mechanizmy odporności wrodzonej, nieswoistej, zawiodą, uruchomiona zostaje odporność swoista.

ODPORNOŚĆ SWOISTA (NABYTA):

Zależy od rodzaju antygenu, daje odpowiedź immunologiczną. Polega na tworzeniu swoistych przeciwciał przeciwko danym antygenom w surowicy krwi.

Odporność nabyta (drogi pozyskiwania odporności)

• Odporność humoralna (na poziomie krwi) - sterowana przez limfocyty B. Polega na tworzeniu przeciwciał we krwi pod wpływem antygenu. Synteza (wytwarzanie) przeciwciał odbywa się w plazmocytach. Odporność humoralna nazywana jest odpornością natychmiastową.

• Odporność komórkowa (na poziomie komórki) - sterowana przez limfocyty T. Polega na wytwarzaniu wielu substancji ułatwiających lokalizację antygenu, pobudzających fagocytozę i syntezę przeciwciał. Limfocyty T są odpowiedzialne za zmiany w ognisku zapalnym. Działanie limfocytów T odpowiada za reakcję odrzucenia przeszczepów oraz za wiele reakcji alergicznych

Choroby o podłożu immunologicznym: kolagenozy (rumień), RZS, kłębkowe zapalenie nerek, niektóre postacie zapalenia wątroby, tarczycy, jelita grubego, niedokrwistość hemolityczna, skaza małopłytkowa. Ich występowanie jest zawsze poprzedzone immunizacją organizmu.

1