Kryterium przech pulp odwr w nieodwr jest osłab reak miazgi na zimno, z jednocz ↑ reak na ciepło.

Pulpopatie odwracalne(reversibles)	Pulpopatie nieodwracalne
- przekwr i początk stany zap ogranicz do m-sca dział cz drażn	◘ z żywą miazgą w zaawansow stanie zap z ognisk martwicy, ropniami, wysięk rop, rozrost ziarniny - w kom zamkn i otwartej. - miazga zainfek przez bakterie - gł granul obojęt i makrofagi - nacieki zapalne - zębiniaki - rozrost ziarniny z dużą licz mł nacz - polip (nabł z bł śluz j ust) - zapal przewlekłe: limf, kom plazm, makr, kom tucz, fibrobla - zaostrz: granul obojetnochł(wielojądrsate) Leczenie: wyłuszcz miazgi ew antysept lecz kanał(duże ropnie) ◘ z miazga martwiczą lub w stanie rozpadu zgorzelin martwica (necrosis pulpae) - martwa miazga nie resorbuje się - przycz: bakterie lub przerwanie pęczka nacz-nerw - miazga nie wykazuje reakcji Leczenie: Antyseptyczne leczenie kanałowe Metody zachow-chirurg(hemisekcja, radisekcja, resekcja) Chirurgiczne: (ekstrakcja) Zgorzel (gangrenae pulpae) - gnilny rozpad -wtórne zakaż miazgi martw - bakt beztl (90%) gram-ujemne (Bacteroides, Peptostreptococcus, Eubacterium, Actinomyces - bezpostaciowe masy, brunatne, zapach gnilny Ferment węglow zakwasza środ, proteolit rozkład tk, protaminy - silnie toks subst(kadaweryna, muskaryna, cholina), amoniak, siarkowodór
◘ Ub poch niepróchn i próchn
- obnaż kanalik zębin i wypustek odontobl starcie patolog, ub klinowe (abrazje) , nadżerki(erozje) ub próch Leczenie: pokrycie pośrednie
◘ przypadkowe obnażenie miazgi (denudatio pulpae accidentalis)
- niezamierzone uszkodz zdr zębiny oddzielającej dno ub od miazgi, bez przerwania jej ciąg - miazga - różowe zabarwienie Leczenie: przykrycie bezpośrednie (90%)
◘ przypadkowe zranienie miazgi(vulneratio pulpae accidentalis)
- przerw ciągł zębiny i uszkodz struktury miazgi, krwaw Lecz: przykrycie bezpośr, amputacja przyżyc, ekstryp w znieczul
◘ próchnicowe obnażenie miazgi(denudatio pulpae cariosa)
- zabieg zamierzony, doszczętne usun chorob zębiny w próchn głęb w prz nie większej niż 1mm( w jednym m-scu próchnica znajdowała się w bezpośr kont z miazgą) Leczenie: bezpośrednie przykrycie miazgi (30-40%)
Lecz chorób miazgi: a) zachowaw- biolog, pozostaw żywej miazgi b) usunięcie miazgi

leczenie biol miazgi - miazga niezainfek- obserw kliniczna po 2 tyg, kontrola radiol i kliniczna po3,6 mies, 1roku. 1) pokrycie pośrednie. 2) pokrycie bezpośrednie 3) Amputacja przyżyciowa(pulpotomia) 4) Ekstyrpacja w znieczuleniu(pulpektomia)	Amputacja przyżycowa(pulpotomia) - 40% skuteczności
		- usunięcie w znieczuleniu miazgi komorowej - u dzieci i młodzieży, gdy nie można wykonać wyłuszczenia ze względu na nieuformowane korzenie - b ważna ocena kliniczna możliwa jedynie w 50-50% przypadków - odcinanie miazgi: wydrążacz, wiertło różyczkowe (nr 6-8) - poszerz ujść kanał: Gatek, dryl(bor) Beutelrocka B1, wiertło różyczkowe 2 wizyty I : Ca(OH)2 tward lub nietwardn + tl cynk z eug/glass-jonom Opatr czasowy II: kilka tyg, wypeł stałe Kortyzon, hydrokortyzon mimo, że działaja przeciwzapalnie i -alerg, nie powinny być stosowane w amp przyżyciowej i lecz biol, gdyż hamuje procesy reparacyjne w miazdze.
pokrycie pośrednie.
1) próchnica głęboka 2) ub poch niepróchnic : starcie patolog i starcze starcie fizjolog (atrycja), ub klinowe (abrazja), nadżerki (erozja) - miazga pokryta cienką w-wa zdrowej zębiny - pozostaw na dnie rozmiękcz zębiny - płukanie woda destyl i solą fizjolog - tl cynku z eugenol -odontobl- wtórna zębina (szczelny, przeciwb) Caryosan, IRM, EBA lub Ca(OH)2 - podkł polikarboksyl(Bondal, Adhesor) lub gl-jon( Base Line) - nie jest metoda lecz endodont
pokrycie bezpośrednie - 90% skuteczności
1) przypadk obnażenie lub zranienie miazgi - 90% leczenie 2) próchnic obnażenie mizagi - 30-40% leczenie 3) złamanie korony zęba - miazga zdrowa(niezakażona) - Ca(OH)2 nietw i tward bez salicylanów - szczelne pokrycie tl cynku z eug, polikarboksyl, glass-jon(pulpa seal), ale nie fosforanowy ! - zębina reparacyjna (most zębinowy- blizna zębin) uzupełnia brakującą cz sklep komory 2-3miesięcy 1. martwica skrzepowa i rozpływna (w-wa kontaktowa) 2. strefa demarkacyjna 3. wł zębina bezkanalik(bez udziału odontobl) 4. zębina kanalik(reparacyjna) - odontobl z fibrobl ↑ pH: most zębin między w-wą martw, a żywą miazgą Łatwiejszy do zidentyfik na zdj RTG ↓pH: most zębin bezpośr obok materiału
		Ekstyrpacja w znieczuleniu(pulpectomia)
		- usunięcie miazgi kanal i korzen - lepsza od ekstyrpacji mortalnej, nie dochodzi do chem uszkodz ozębnej w okol otworu wierzch. - najcz łączona z zęb jednokorz - dotyczy jednak wszystkich zębów. ! !! Ważne: 1) Dokładne wypeł kanał 2) Wypeł do otworu fizjol(1-3mm) przed wierzch radiolog) Metoda biologiczna w odniesieniu do tk okołowierzchołkowych

Oprac kan i ich wypeł jest jednak we wszyst met lecz endod. Szersze oprawc kan oraz stos antysept odróżnia antys lecz kan od pozost.

Prep odontotropowe: dział antysept, przeciwzapalne, pobudz pr reparac

Tl cynku - higroskopijny (wysięk), eugenol - cytotoks i bakteriob, pH obojętne,, remineraliz zębiny i tworz zębiny wtórnej.

Wyłuszczenie miazgi w znieczuleniu (pulpectomia)	Wyłuszczenie miazgi po jej dewitalizacji (ekstyrpacja mortalna)
Wskazanie: pulpopatie nieodwracalne z żywą mizagą	Wskazanie: pulpopatie nieodwracalne z żywa mizagą
1 wizyta, ewentualnie 2 - badanie żywotności miazgi - przeglądowe zdj RTG - znieczulenie - oprawco ub próchnic + poszerz ułatw - dezynfekcja wodą utlenioną - zmiana zestawu narz - fizjol roztw soli i wysuszenie tamponem waty - zdjęcie sklepienia komory - izolacja od środ j ustnej - usunięcie miazgi kom i korzeń - określenie dł roboczej zęba - opracow biomech i chem kanał - osuszenie sączkami papier - wypełnienie kanał - kontrola radiologiczna - wypełnienie stałe ub (czasowe, gdy zdjęcie w unnym gabinecie - II wizyty) - okresowa kontrola radiol i kliniczna Rokowanie: dobre w 90-95%	2-3 wizyty I wizyta: - badanie żyw miazgi, przegląd zdj RTG - częśc oprac ub, obnażenie miazgi(różyczka nr 0) - założenie śr dewit ( bez uciskania, przykrywamy watą) (Parapasta) na 7(ząb jednokorz -14dn(ząb wielok)i Śr dewitaliz uszkadza tk miazg-ozębn Mumifik (III wizyty):↑odp ozębn, linia demark, oblit nacz w otw wierzch - szczelny opatrunek czasowy II wizyta: -usunięcie opatr i wymycie roztw soli fizjol, woda utl - zdjęcie sklep kom .... Rokowanie: niepewne, często powikł ze strony tk okołowier Amputacja mortalna(3 wizyty) - po dewitalizacji na II wizycie usuwamy tylko miazgę komorowa(amputatio) i zakładamy środek mumifikacyjny paraformaldehyd - dewitalizacja i mumifikacja(tylko 2 wizyty) - parapasta (produkcja krajowa), Depulpin - wytwarza tez linię demark na gr ozębnej - 10-20dni - ataki bólu Arszenik - trójtlenek arsenu As2O3 -już nie, toksyczny 5-10% Formalina - śr mumifikujący, 1 tydzień Metody mortalne sa wskazane:- nadwrażliwość na śr znieczul, hemofilia, niektóre sytuacje życiowe pacjenta
Leczenie polegające na usunięciu miazgi: 1. wyłuszczenie miazgi - w znieczuleniu - po dewitalizacji 2. antyseptyczne leczenie kanałowe

Leczenie pulpopatii nieodwracal z martwą miazgą(kanały zakażone) III *

- brak reak miazgi w testach na żywot, zapach siarkowodoru, brak bólu

- stan zapalnt tk okołowierz - ból(opukiwanie)

Leczenie antyseptycz (2-3 wizyty) - podstawą jest dezynfekcja kan

- usun martw miazgi, mas zgorzel, ropy(żywej z wysięk ropn i ognisk martw), zapal tk około, ponowne lecz endod

▫ wydrążacz, miazgociąg, wypłukiw, igła Mullera

Podchloryn sodu(1%), chloroamina(2%), woda utl(3%), chloroheksydyna(0,2%)

2) mech-chem opracow kan, usunięcie wew w-wy zębiny (I wizyta)

3) dezynfek kan korzeń 4) wypełn kan

Gdy powikłania przyzębia przyszczyt - Ca(OH)2 tward na 3 m-ce

Czasowe opatrunki przeciwbakteryjne:	Prep antybiotykowo-kortykosteroidowe
Zw fenolowe	Antyb: ↓aktyw fosfat zasad (gojenie ran, tworz tk tw, zębiny), uczulenia(znoszą je kortykosteroidy) ◙ Miejsc stosow: nie ulegaj szybk wchłon: Framycetyna, neomycyna, polimyksyna, stafylomycyna Mieszanka poliantybiotykowa: Penicylina, bacytracyna, streptomycyna, kaprylan Powikłania ropne, ostre lub przewlekłe stany zap tk okołow Strzykawka, igła Lentulo, sączek ◙ Ogólnoustroj - temp, objawy ogólne ◙ Profilakt: zapal m serc, wady zast, ch reumat, ostre zapal kł nerk, cukrzyca Kortykosr: - ↓przep nacz, ↓wysięk, przeciwzapal, -ból i -alergicz. - ↓ mech obron i fibrobl (odbudowa tk) - tylko kilka dni w celu złagodz objawów zapaln. Deksametazon: syntetyczny hydroksykortyzon, zaw drobinę F Ledermix, Pulpomixine, Septomixine Dexadent (także lecz pulpop odwracal) - maści - poszerz lub sterylny sączek - tylko gdy lek ma kontakt z żywą miazgą
Dział jedynie 24h, zw lotne - mało Eugenol, krezol, krezot, tymol, paramonochlorfenol ▫ z kamforą - łagodzi i przedł dział - wolniejsze uwal fenolu paramonochlorfenol w kamforze, chlorkamfomentol, dikamfen i krezofen(mają kortykost-deksametazon) Kamfenol(zaw czysty fenol), kamfokrezol, Chakaem Szkodl dla tk okoł oraz w asp immun (martwa miaz - obca antyg )
Formaldehyd
Pochodne: formokrezol, trójkrezoloformalina, glutaraldehyd Glutaraldehyd - śr utrwalaj (zamkn kan zębiny i otw fizjol) i dezynfek, karcinogenny, szkodl dla tk okołow
Jod
▫ Przeciwbakt, -wirus, grzybobójczy ▫ Płyn Lugola - jod w jodku potasu(lub cynku)- jonoforeza jod ▫ Jodoform ▫ ostra reakcja uczuleniowa
Prep zawierające Metronidazol
płyn(0,5%- płuk) i pasta(Grinazole- wkł antysept (2-3dni, igła Lentulo) Salvizol ↑ jego dział - kan zakaż powikł ropn stan zapal tk okołow. - działa na bakt beztlen, powstaje pH zasad - brak reakcji alerg
		Prep na bazie Ca(OH)2
		Biopulp, gotowe nietw: Calxyl, Calasept, Pulpodent, Hypocal. Igła Lentulo, ostatni poszerz Kerra Cwieki na 2 tyg lub 2-3 m-ce(przewl zap tk okoł) pH 12,5 - 1-6 min ginie 99% bakt
Chloroheksydyna
Enterococcus faecalis - tylko ona, bakt char dla powtórn lecz Ćw Active Point: gutaperka(30%), tl cynku (60%), chlorohek(5%)
		Wyjaław laserem

Najczęściej polecane: wodorotle wapnia(pierwotne lecz) i chloroheksydyna(wtórne leczenie).

---