POSTĘPOWANIE SĄDOWO-ADMINISTRACYJNE WYKŁAD 9 14.01 2012
Cechy szczególne postępowania przed NSA (postępowanie kasacyjne)
Wstępna kontrola skargi kasacyjnej
W postępowaniu wszczętym na skutek skargi kasacyjnej można wyróżnić dwa stadia:
1) tzw. stadium przygotowawczego, które obejmuje wstępną kontrola skargi ,
2 ) stadium zasadnicze
Ad1 stadium przygotowawcze toczy się przed WSA,który dokonuje wstępnej kontroli skargi kasacyjnej:
1 ocenia zachowanie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej
2 dopuszczalności skargi kasacyjnej
3 ocenę wymagań formalnych spełnianych przez skargę kasacyjną
Natomiast WSA nie jest uprawniony do oceny zasadności skargi kasacyjnej, bo było by to naruszenie dwuinstancyjności postępowania. Określa tylko kwestie formalne. Co do zasadności to znaczy kwestie materialne zastrzeżone są dla oceny NSA.
W ramach tej wstępnej oceny zgodnie z art. 178 ppsa WSA odrzuca skargę kasacyjną wniesioną po upływie terminie albo z innych przyczyn niedopuszczalną, i podobnie gdy taka skarga miała braki to też nie uzupełnienie tych braków w terminie np. nie dołączenie odpisu skargi kasacyjnej będzie powodowało odrzucenie przez WSA.
Przyczyny niedopuszczalności skargi kasacyjnej
1 przyczyny podmiotowe niedopuszczalności skargi kasacyjnej:
- skarga kasacyjna jest wniesiona przez nie uprawniony podmiot bądź też została wniesiona bez zachowania przymusu radcko- adwokackiego w przypadku braku zachowania tego przymusu WSA będzie skargę kasacyjną odrzucał natomiast jeżeli w wyniku tej wstępnej oceny skarga kasacyjna jest dopuszczalna to jej odpis WSA doręcza pozostałym stroną postępowania i te pozostałe strony mogą złożyć odpowiedź na skargę kasacyjną w terminie 14 dni od doręczenia odpisu skargi kasacyjnej - jest to uprawnienie. Po upływie terminu na wniesienie odpowiedzi lub po zarządzeniu doręczenia odpowiedzi wnoszącemu skargę kasacyjną, wsa niezwłocznie przedstawi skargę kasacyjną wraz z odpowiedzią i aktami sprawy NSA.
2 Przedstawienie skargi kasacyjnej i ewentualnie odpowiedzi na tą skargę wraz aktami sprawy NSA kończy postępowanie przygotowawcze przed WSA. Zarządza je przewodniczący po upływie terminu na wniesienie odpowiedzi lub po zarządzeniu doręczenia odpowiedzi wnoszącemu skargę kasacyjną.
3 Stadium zasadnicze - toczy się przed NSA, skargę kasacyjną rozpoznaje co do zasady na rozprawie w składzie trzech sędziów. Rozpoznaje taka skargę kasacyjną w granicach zakreślonych podstawami kasacyjnymi i wyjątkowo bierze pod uwagę z urzędu nieważność postępowania. Jest przy tym związany wnioskami skargi kasacyjnej co oznacza że nie może uchylić całości zaskarżonego orzeczenia gdy wnoszący skargę kasacyjną wnosi jedynie o uchylenie orzeczenia WSA w części.
Do postępowania kasacyjnego stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu przed WSA przy czym NSA uzasadnia wszystkie orzeczenia z urzędu. Na sporządzenie uzasadnienia ustawa przewiduje 30 dni.
Art. 183. § 2. Przypadki nieważność postępowania, które to NSA musi brać pod uwagę z urzędu choćby one nie były podniesione w skardze kasacyjnej.
Nieważność postępowania sądowo-administracyjnego zachodzi wówczas, gdy:
1) jeżeli droga sądowa była niedopuszczalna w danej sprawie;
2) jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej (dotyczy osób fizycznych), nie miała organu powołanego do jej reprezentowania (osoby prawne w tym zakresie) lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy jej pełnomocnik strony nie był należycie umocowany;
3) jeżeli w tej samej sprawie toczy się postępowanie wcześniej wszczęte przed sądem administracyjnym albo jeżeli sprawa taka została już prawomocnie osądzona;
4) jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy;
5) jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw;
6) jeżeli wojewódzki sąd administracyjny orzekł w sprawie, w której jest właściwy Naczelny Sąd Administracyjny.
ORZECZENIA SĄDOWE W POSĘPOWANIU SĄDOWYM
Co do zasady orzeczenia NSA mają charakter kasacyjny to znaczy NSA nie rozpoznaje tylko uchyla i przekazuje do rozpoznania WSA taka jest podstawowa zasada. Postępowanie przed NSA może zakończyć się wydaniem następujących orzeczeń: od 184 do 189
1) oddalenie skargi kasacyjnej Art. 184. PPSA nastąpi ono wówczas:
-jeżeli skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw
- druga sytuacja kiedy NSA oddali skargę kasacyjną to sytuacja gdy zaskarżone orzeczenie WSA mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu. NSA oddala skargę kasacyjną a w uzasadnieniu swojego wyroku odnosi się do błędów uzasadnieniu orzeczenia WSA.
2) wyrok NSA uwzględniający skargę kasacyjną (wyrok kasacyjny). Wszystkie możliwe postacie:
- najbardziej typowe rozstrzygnięcie NSA tzw. wyrok kasacyjny - art. 185. Tego rodzaju orzeczenie NSA wydaje wówczas, gdy uwzględnienia skargę kasacyjną i w wyniku jej uwzględnienia uchyla zaskarżone orzeczenie WSA w całości lub w części(w zależności od żądania zawartego w skardze kasacyjnej) i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi WSA, który wydał orzeczenie, a gdyby zdarzyło się tak, że te WSA nie może sprawy rozpoznać to NSA przekaże sprawę do rozpoznania innemu sądowi wojewódzkiemu. Jest to najbardziej typowe orzeczenie kasacyjne NSA uchyla, przekazuje do ponownego rozpoznania WSA wskazując co WSA musi poprawić przy rozpoznawaniu spraw.
3) wyrok reformatoryjny Art. 188. Jest to drugi przeciwstawny wyrok. To uprawnienie w którym stanowi art. 188 ma charakter wyjątkowy a mianowicie NSA uwzględniając skargę kasacyjną może uchylić zaskarżone orzeczenie WSA i rozpoznać tą pierwotną skargę. A ta sytuacja, czy możliwość skorzystania z tego uprawnienia dotyczy jedynie sytuacji gdy: nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie przepisów prawa materialnego np. przez płynną wykładnie przepisu w takim przypadku NSA orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku WSA. Wyrok reformatoryjny nie kasuje i przekazuje do ponownego rozpoznania ale kasuje i orzeka merytorycznie to znaczy rozpoznaje skargę tak jak by to musiał zrobić WSA i w ten sposób skraca się postępowanie, ale ustawodawca po pierwsze przewidział, że NSA może ale wcale nie musi jak będzie chciał przekazać to niech przekazuje ale jeżeli sam widzi, że może już rozeznać skargę Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę to może to zrobić ale są 2 warunki w jakich może to zrobić:
* nie ma żadnego naruszenia przepisów procedury przed WSA.
* jest naruszenie prawa materialnego
4) kolejny rodzaj orzeczenia NSA postać uwzględnienia skargi kasacyjnej reguluje - Art. 189 PPSA. , w sytuacji gdy skarga ulegała odrzuceniu albo istniały podstawy do umorzenia postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym, Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu skargi kasacyjnej postanowieniem uchyla wydane w sprawie orzeczenie WSA i odrzuca skargę ( ta która nie odrzucił błędnie WSA) bądź umarza postępowanie jeżeli wystąpiły przesłanki do umorzenia.
ZWIĄZANIE OCENĄ PRAWNĄ ZAWARTĄ W ORZECZENIU NSA ART. 190
Art. 190. Sąd (WSA) w przypadku uwzględnienia skargi kasacyjnej przez NSA i przekazania sprawy do rozpoznania WSA sąd ten jest związany wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny. Co to znaczy ? oznacza to, że przy wydawaniu ponownym rozpoznawaniu sprawy WSA nie ma całkowitej swobody przy wydawaniu nowego orzeczenia. Musi zatem uwzględniać wykładnię przepisów jaką zawarł w swoim orzeczeniu NSA ponadto to związanie wykładnią NSA dotyczy także stron postępowania, które nie mogą oszpeć kolejnej skargi kasacyjnej od orzeczenia wydanego po ponownym rozpoznaniu sprawy na podstawach kasacyjnych sprzecznych z wykładnią NSA ustaloną w wyroku wydanym po rozpoznaniu pierwotnie wniesionej skargi kasacyjnej.
WSA może odstąpić od zawartej w orzeczeniu NSA wykładni prawa w 2 sytuacjach:
1. gdy stan faktyczny sprawy ustalony w wyniku ponownego jej rozpoznania przez WSA uległ tak zasadniczej zmianie, że do nowo ustalonego stanu faktycznego nie można zastosować przepisów wyjaśnionych przez NSA w wyroku po rozpoznaniu skargi kasacyjnej.
2. gdy po wydaniu orzeczenia przez NSA zmienia się stan prawny.
Jeśli nie ma przepisów szczególnych o postępowaniu kasacyjnym to do tego postępowania stosuje się przepisy o postępowaniu przed WSA.
Do postępowania zażaleniowego przed NSA stosuje się odpowiednio przepisy o skardze kasacyjnej.
( nie będzie pytań z tej skargi na zerówce)
SKARGA O STWIERDZENIE NIEZGODNOŚCI Z PRAWEM PRWOMOCNEGO ORZECZENIA
jest to środek zakażenia nadzwyczajny, ponieważ służy od prawomocnego orzeczenia.
Dział 7a został wprowadzony do ustawy ppsa nowelą z 12.02.2010 roku. Reguluje on instytucje skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego. Kwestie dopuszczalności tej skargi reguluje art. 285 a zgodnie z tym przepisem skarga o stwierdzenie nie zgodności z prawem prawomocnego orzeczenia przysługuje od:
1. prawomocnego orzeczenia WSA gdy przez jego wydanie została stronie wyrządzona szkoda a zmiana lub uchylenie orzeczenia w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe.
2. wyjątkowo skarga ta przysługuje od prawomocnego orzeczenia WSA jeżeli strona nie wniosła, nie skorzystała z przysługujących jej środków odwoławczych np. nie wniosła skargi kasacyjnej bądź o znojenie postępowania, gdy niezgodność z prawem orzeczenia WSA wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela chyba, że jest możliwa zmiana lub uchylenie przeczenia w drodze innego środka prawnego (np. istnieje jeszcze możliwość wniesienia skargi o wznowienie postępowania sądowo administracyjnego).
Co do zasady skarga o stwierdzenie nie zgodności z prawem prawomocnego orzeczenia nie przysługuje od orzeczeń NSA wyjątek dotyczy sytuacji gdy niezgodność orzeczenia NSA z prawem wynika z rażącego naruszenia norm prawa UE.
Od tego samego orzeczenia strona może wnieść tylko jedną skargę o stwierdzenie nie zgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.
Pojęcie wyrządzenia szkody, o której mowa w ustawie należy rozumieć w ten sposób, że między wydaniem prawomocnego orzeczenia a szkodą zachodzi związek przyczynowy w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego. Najczęściej szkoda jest wynikiem wykonania orzeczenia sądu, bo w sytuacji oddalenia skargi dochodzi zwykle do obowiązkowego wykonania decyzji przez np. podatnika. Szkoda może mieć dwojaka postać:
1. straty jaka poniósł poszkodowany damnum energens ( czyli poniesienie straty)
2. pozbawienia go korzyści jakie mógł by uzyskać gdyby mu takiej szkody nie wyrządzono tzw. lukrum cesans.
PODMIOTY LEGIMITOWANE DO WNIESIENIA TEJ SKARGI
Skargę tą wnieść może:
- strona postępowania,
- prokurator generalny,
- RPO.
Elementy składowe skargi art. 285 b musi ona zawierać:
1. oznaczenie orzeczenia od którego jest wniesiona ze wskazaniem czy jest ono zaskarżane w całości czy w części,
2. przytoczenie jej podstaw oraz ich uzasadnienie. Podstawą tej skargi jest (naruszenie prawa materialnego lub przepisów postępowania, które spowodowały niezgodność orzeczenia z prawem, gdy przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda.)
3. wskazanie przepisu prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest nie zgodne
4. uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody spowodowane wydaniem takiego orzeczenia
5 wykazanie że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe a ponadto wykazanie, że wystąpił wyjątkowy przypadek uzasadniający wniesienie skargi czyli niezgodność orzeczenia z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela
6. skarga musi zawierać wniosek o stwierdzenie niezgodności z prawem tego zaskarżonego orzeczenia. Musi ona spełniać wymogi formalne określone w art.46
Taka skarga podlega opłacie skarbowej. Będzie wpis stały od takiej skargi
TRYB POSTĘPOWANIA
1. wniesienie skargi o stwierdzenie nie zgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
Skargę tą wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie w terminie 2 lat od dnia jego uprawomocnienia się,
2. jeżeli będzie nie opłacona bądź sporządzona bez zachowania przymusu adwokacko-radcowskiego, bądź draki nie będą uzupełnione w terminie to sąd będzie taką skargę o stwierdzenie nie zgodności z prawem prawomocnego orzeczenia odrzucał
3. jeżeli skarga ta spełnia wszystkie wymogi formalne jej odpis doręcza się stronie przeciwnej, a jeżeli skargę tę wniósł prokurator generalny lub RPO to jej odpis doręcza się wszystkim stronom postępowania. Następnie WSA przedstawia taką skargę wraz z aktami sprawy NSA.
Jak akta w raz z ta skarga wpłyną do NSA to NSA ocenia dopuszczalność takiej skargi i będzie tą skargę odrzucał wówczas gdy :
1. gdy ona ulegała odrzuceniu przez WSA ale WSA jej nie odrzucił bo tego nie dostrzegł np. że jest wniesiona po upływie tych 2 lat przewidzianych na jej wniesienie.
2. też odrzuci skargę która nie spełnia wymagań dla niej przewidzianych
3. kiedy z innych powodów jest nie popuszczana.
Jeżeli skarga ta jest dopuszczalna to podlega ona rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym przez NSA, chyba, że zachodzą ważne względy które przemawiają za wyznaczeniem rozprawy. NSA rozpoznaje skargę stwierdzenie nie zgodności z prawem prawomocnego orzeczenia o w składzie 3 osobowym. Sędzia który brał udział w wydaniu orzeczenia które jest kwestionowane za pomocą tej skargi jest wyłączony od orzekania.
Rodzaje rozstrzygnięć NSA po rozpoznaniu takiej skargi:
1. oddala skargę o stwierdzenie nie zgodności z prawem prawomocnego orzeczenia i takie orzeczenie wyda gdy:
- zachodzi brak podstaw do stwierdzenia, że orzeczenie jest niezgodne z prawem,
- uwzględnienie skargi o stwierdzenie nie zgodności z prawem prawomocnego orzeczenia takie przeczenie wyda wówczas, gdy nastąpiły podstawy wskazujące na to że orzeczenie jest niezgodne z prawem.
- ponadto, jeżeli sprawa ze względu na osobę lub przedmiot nie podlegała orzecznictwu sądów administracyjnych w chwili orzekania to NSA stwierdzając niegodność orzeczenia z prawem unieważnia zaskarżone orzeczenia sądu administracyjnego oraz odrzuca skargę
- do postępowania tego w sprawach nie unormowanych stosuje się przepisy o skardze kasacyjnej.