Data: 18.11. 2010r.
Temat: Pielęgnowanie w chorobach afektywnych
1.. Zaburzenia psychiczne o etiologii ,, endogennej”, które charakteryzują się patologicznymi zmianami nastroju, napadu psychoruchowego, emocji i środowiskowej regulacji rytmów biologicznych.
Choroba afektywna jednobiegunowa - występuje przeważnie po 40 rż., przebiega wyłącznie z nawracającymi długimi (nawet powyżej 6 miesięcy) stanami depresyjnymi
Choroba afektywna dwubiegunowa - rozpoczyna się najczęściej w 20-30 rż., tworzą ją dwa podstawowe zespoły zaburzeń - depresyjny i maniakalny
Cecha |
Zab. Afektywne dwubiegunowe |
Zab. Depresyjne nawracająca choroba afektywna jednobiegunowa |
Rodzaj faz |
Zespoły depresyjne i maniakalne lub hipomaniakalne |
Zespół depresyjny |
Rodzaj zab. afektywnych U krewnych I stopnia |
Zaburzenia dwubiegunowe i jednobiegunowe |
jednobiegunowe |
Cechy osobowości przedchorobowej |
Często cyklotymiczna, syntoniczna, ekstrawertywna |
Często melancholijny, anankastyczna, neurotyczna, introwertywna |
Płeć |
Kobiety i mężczyźni równie często |
Częściej u kobiet |
Początek choroby |
20-30 |
Po 40 |
Długość fazy |
3m. (częste fazy), krótkie |
6-9m. (często fazy długie) |
Cechy kliniczne |
Niezbyt duże nasilenie lęku, hipersomia, z zahamowaniem, nagły początek i koniec nawrotu |
Z lękiem, niepokojem, pobudzeniem ruchowym, urojeniami, bezsennością, stopniowe narastanie i ustępowanie objawów |
Węglan litu w profilaktyce |
Duża skuteczność |
Mała skuteczność |
Leki przeciwdepresyjne |
Nieskuteczne, przeciwwskazane |
Często skuteczne |
2. Zespół depresyjny:
- obniżenie nastroju (chory utracił zdolność przeżywania radości, przeżywa smutek, zobojętnienie, ujemnie ocenia swoją przeszłość, teraźniejszość i przyszłość, uważa się za winnego, grzesznego).
- zmniejszona aktywność (chory skarży się na niesprawność psychiczną i fizyczną, utratę energii życiowej, zainteresowań, trudność z wykonywaniem pracy i prostych czynności, męczliwości)
- zahamowanie myślenia, chory ma kłopoty ze skupieniem uwagi i poczucia utraty pamięci, skarży się, że jego myśli płyną wolno i są przykre, ciężkie, czarne <= objaw Anchedoni
- lęk (chory odczuwa nieokreślony lęk, niepokój zlokalizowany w okolicy serca, żołądka, przeżywa uczucie zagrożenia, oczekuje czegoś przykrego)
Zespoły depresyjne występują jako zespoły
- typowe;
- poronne i maskowane;
- jako łagodne, średnio nasilone i ciężkim przebiegu
Maja różny przebieg:
- typowy;
- z zahamowaniem;
- z urojeniami;
- z lękiem
- z zaburzeniami hipochondrycznymi;
- z natręctwami;
- z depersonalizacją;
- z objawami psychotycznymi;
- mieszane
Zaburzenia te różnią się nasileniem objawów podstawowych
3. Zespół maniakalny
- podwyższenie nastroju (chory stale wesoły, zadowolony, przecenia swoje możliwości, uważa się za człowieka sukcesu, nie liczy się z nikim, nie znosi krytyki, uwag, drażliwy, skłonny do kłótni);
- wzmożenie napędu psycho ( chory jest wielomówny, stale zajęty, na nic niema czasu, ma poczucie niepożytej energii, opowiada i podejmuje się zajęć, których nie kończy);
- zaburzenia ośrodkowej regulacji rytmów biologicznych (chory prawie lub zupełnie nie sypia, nie czuje potrzeby jedzenia, czasami je łapczliwie, niechlujnie, może nadużywać alkoholu, być pobudzonym seksualnie, mówi niewybredne dowcipy)
- zaburzenia emocji (chory z byle powodu doprowadza do konfliktów, wybucha złością, agresja w przypadku niespełnienia jego żądań i zachcianek, może być wulgarny, opryskliwy)
W międzynarodowej klasyfikacji wyodrębniono trzy stopnie nasilenia zaburzeń maniakalnych czyli trzy stopnie zespołów maniakalnych:
- hipomania;
- mania bez objawów psychotycznych;
- mania z objawami psychotycznymi.
Uwagi (posumowanie):
Depresja w języku codziennym: określenie złego samopoczucia, obniżonego nastroju, przygnębienie, niezależnie od przyczyn tego stanu;
w psychiatrii: zaburz. Nastroju i emocji rozumiane jako zjawiska chorobowe, wymagające leczenia;
Należy pamiętać, że nie jest to zwykła chandra czy objaw słabości woli lub charakteru, nie można się od niej uwolnić ,, biorąc się w garść”
4. Inne zaburzenia afektywne:
sezonowe zaburzenia afektywne pojawia się każdego roku około października lub listopada i utrzymuje się przez zimę, aż do całkowitej remisji (czasem wręcz do przejścia w manię) około marca, kwietnia (gdy dni stają się wyraźnie dłuższe);
- zaburzenia to dotyka cztery razy częściej kobiety niż mężczyzn, cierpią też na nie małe dzieci;
- badanie wykazuje, że epizody depresji wiążą się ściśle z ilością światłą słonecznego i temperaturą.
Dystymia ( depresja nerwicowa, depresyjne zaburzenia osobowości, przewlekła depresja z lękiem) charakteryzujący się przewlekłym (trwającym kilka lat) obniżeniem nastroju o przebiegu łagodniejszym niż w przypadku depresji endogennej;
- diagnoza dystymii wymaga obecności przynajmniej dwóch z następujących objawów: zaburzenia łaknienia, zaburzenia snu, uczucie zmęczenia, deficyt uwagi, niska samoocena, trudności decyzyjne, poczucie beznadziejności
- objawy dystymii mają tendencje do nasilania się w godzinach popołudniowych;
- zachorowanie następuje najczęściej pomiędzy 20 a 30 r. życia;
- dystymia współwystępuje niekiedy z zaburzeniami osobowości i zespołem natręctw
Cyklotymia - utrzymujące się przez dłuższy czas wahania nastroju i aktywności w postaci łagodnych stanów subdepresyjnych oraz hipomanii występujących naprzemiennie, niekiedy oddzielone dłuższymi okresami normalnego samopoczucia
Krótkotrwałe nawracające zaburzenia depresyjne - polegające na regularnym występowaniu (raz w miesiącu) zespołów depresyjnych utrzymujących się nie dłużej niż 2 tygodnie, najczęściej 2-4 dni, oddzielone są okresem normalnego samopoczucia.
5. Choroby afektywne w chorobie jednobiegunowej - terapia:
- leki przeciwdepresyjne;
- leki psychotyczne o jednoczesnym wpływie przeciwdepresyjnym;
- leki psychotyczne o jednoczesnym wpływie przeciwmaniakalnym;
- sole litu;
- leki normotymiczne;
- leki anksjolityczne;
- elektrowstrząsy;
- fototerapię;
- psychoterapię ( kognitywna, indywidualna, grupowa, rodzinna)
6. Zasady kontaktu z chorymi:
- nie podzielać z chorym jego poczucia beznadziejności ani wiary w cudowne uzdrowienie;
- przypominać pacjentowi o zasadniczym znaczeniu farmakoterapii (poprawa 3-4 tyg.);
- zachęcać do podejmowania działań, które wcześniej sprawiały my przyjemność;
- nie okazywać niezadowolenia z powodu niewykorzystania propozycji (prawdopodobnie zadania w danym momencie zbyt trudne dla chorego) .
7. Pielęgnowanie chorych z depresją:
Utrata poczucia sensu życia, brak nadziei, zadowolenia, myśli samobójcze:
Cel: uzyskanie u pacjenta postawy chęci życia
- tzw. Ścisła obserwacja, pielęgniarka powinna wiedzieć gdzie przebywa i co robi pacjent;
- częsta obecność, chory potrzebuje drugiego człowieka, cichej życzliwości, bezpieczeństwa;
- zastosowanie milczenia, oczekuje się na słowo pacjenta, zakomunikowanie tego do istotne;
- wysłuchanie chorego , który szuka możliwości swobodnego wypowiadania się o problemie;
- cierpliwość, akceptacja i empatia umożliwia dowartościowanie pacjenta, poprawę jego samooceny;
- podawanie leków zgodnie ze zleceniem lekarskim i dyskretna kontrola;
- usunięcie przedmiotów mogących stanowić narzędzie samobójstwa;
- uniemożliwienie dostępu do miejsc odosobnionych trudnych do obserwacji zwłaszcza nocą;
- ocena intensywności myśli samobójczych (czy są zwiewne czy natrętne);
- ocena czynników zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia próby samobójczej
- ocena samokontroli pacjenta nad doznawanymi emocjami oraz zamiarami
- ocena stanu pacjenta ( lęk, nastrój, drażliwość, pobudzenie psychoruchowe, przejścia z zahamowania w pobudzenie (raptus melancholicus) - może być przyczyną nieoczekiwanych zachowań)
- odwracanie uwagi od myśli i negatywnych przeżyć (techniki rozproszenia);
- wyjaśnienie związku myśli z nastrojem i tendencjami
- zmotywowanie pacjenta do życia poprzez naznaczenie pozytywów z życia pacjenta (osiągnięć, znaczenia dla innych)
- ocena stosunku chorego do życia
- ocena dystymulacji
Przeżywanie urojeń depresyjnych:
Cel: zapewnienie bezpieczeństwa i uzyskanie prawidłowego interpretowania rzeczywistości
- przekazywanie prostych obiektywnych komunikatorów o rzeczywistości
- odwracanie uwagi od treści urojeniowych pacjenta
- rozpoznanie rodzaju urojeń i ich treści oraz nasileń
- nie przeciwstawiania się pacjentowi, gdy werbalizuje treści urojeń
Brak poczucia własnej wartości (wszyscy wokół wydają się kimś, a ja jestem…)
Cel: wzrost poczucia własnej wartości i samoakceptacji
-rozmowy, wskazywanie pozytywnych faktów w życiu pacjenta, jego szczególnych osiągnięć;
- uświadamianie choremu jego możliwości, znaczenia dla innych, roli w rodzinie, grupie zawodowej;
- stopniowe aktywizowanie, powierzanie do wykonania zadań adekwatnych do możliwość, pochwały;
- zachęcanie rodziny do odwiedzin i rozmów z pacjentem.
Lęk depresyjny
Cel: zmniejszenie i niwelowanie lęku
- obecność, rozmowa, wysłuchanie i próba zrozumienia pacjenta działają psychoterapeutycznie
- zachęcenie do udziału w zajęciach nie wymagających skupienia, aktywność rozładowuje napięcie
Trudności w rozwiązywaniu kontaktu z otoczeniem, odosobnienie
Cel: Brak osamotnienia i nawiązywania właściwych relacji społecznych
- rozmowa, udzielanie wyjaśnień, dodanie otuchy, jeżeli kontakt jest niemożliwy - pamiętać, że świadomość jest zachowana i pacjent odbiera dochodzące do niego bodźce.
- zastosowanie technik relaksacyjnych
- stworzenie warunków do snu: wietrzenie sal, kąpiel, rozmowa, zapewnienie o bezpieczeństwie
- leki nasenne wg zlecenia lekarza, sprawdzanie czy pacjent śpi w nocy
Zaparcia stolca
- zastosowanie środków naturalnych: kwaśne mleko, razowe pieczywo;
- zachęcanie do udziału porannej gimnastyce, aktywności w ciągu dnia;
- udział pielęgniarki w farmakoterapii;
Niechęć do dbałości o higienę, wygląd zewnętrzny i wygląd otoczenia:
- rozpoznanie przyczyn takiego stanu;
- rozmowa na temat znaczenia dbałości o higienę i wygląd dla poprawy własnego samopoczucia;
- obserwacja pacjenta w codziennych czynnościach (utrzymanie higieny)
- dopilnowanie wykonywania toalety, pomoc w utrzymaniu higieny włosów i fryzury, częsta kąpiel
- zauważanie i pochwalanie wysiłków pacjenta
Trudności w podejmowaniu aktywności ruchowej;
- poznawanie możliwości chorego oraz obserwacja;
- planowanie aktywności w ciągu dnia razem z pacjentem;
- motywowanie pacjenta poprzez zauważanie wszelkich prób aktywności;
- zachęcanie do zaangażowania w dawne zajęcia (hobby)
- prowadzenie rozmów na temat doznań pacjentów potrzeb
- wspieranie pacjentów w obliczu
- zaangażowanie większej grupy pacjentów do współpracy
Brak poczucia wsparcia
- uważne słuchanie chorego;
- werbalizacja uczuć;
- rozpoznanie przyczyn takich odczuć;
- udzielanie informacji o chorobie;
- pomoc w radzeniu sobie;
- zaangażowanie rodziny w opiekę
- motywowanie pacjenta do kontynuacji terapii
- obiektywne (pozytywne) przedstawienie dotychczasowych form i podmiotów wsparcia.
Brak wiary w wyleczenie, niechęć do przyjmowania leków
- podtrzymywanie wiary w leczenie, przekonywanie o …. c.d nastąpi na kolejnym wykładzie ;) !!!!