Metodologia pracy naukowej

Zagadnienia:

1. Przedmiot i zadania metodologii nauk.

2. Metodologiczne podstawy badań społecznych w dziedzinie turystyki i rekreacji.

3. Metodologiczne podstawy badań społecznych.

4. Etap badań społecznych prowadzonych w dziedzinie turystyki i rekreacji.

5. Przykłady raportów z badań społecznych w dziedzinie turystyki i rekreacji.

6. Jak przygotować pracę magisterską?

7. Budowa i struktura pracy magisterskiej.

8. Wybrane problemy badań empirycznych realizowane na seminariach magisterskich w Katedrze Turystyki i Rekreacji WSHiG.

Metoda, metodologia…

Metoda - (gr. methodos - droga, sposób wykładu, badania). Znaczy: podejście do zjawisk przyrody i społeczeństwo; sposób dochodzenia do celu; sposób badania teoretycznego lub praktycznego urzeczywistnienia czegoś; zasadzający się na znajomości najogólniejszych prawidłowości rozwoju obiektywnej rzeczywistości lub prawidłowości rozwoju obiektywnej rzeczywistości lub prawidłowości specyficznych badanego przedmiotu, zjawiska, procesu, itp.

Metodologia - (gr. methodos - badania i logos - nauka) jest to nauka metodach badania naukowego, o skutecznych sposobach dociekania ich wartości.

Badania w dziedzinie turystyki i rekreacji…

Podstawą wszelkich badań w dziedzinie turystyki i rekreacji jest zaznajomienie z faktami, zjawiskami i procesami zachodzącymi w analizowanej zbiorowości społecznej:

• Fakty;

• Analiza;

• Porównanie;

• Wyprowadzenie cech wspólnych;

• Formułowanie wniosków tzw. Twierdzeń naukowych;

Twierdzenie i prawa wykryte podczas badań naukowych podlegają weryfikacji w praktycznej działalności.

Informacja naukowa…

Korzystanie z informacji naukowej jest koniecznym warunkiem systematycznego uczenia się, bez czego nie można być twórczym w nauce. Dzięki temu można uniknąć wykonywania badań, jakie zostały już przeprowadzone gdzieś indziej, a oszczędzony w ten sposób czas oraz środki materialne wykorzystać do innej działalności naukowej lub projektowej.

Pojęcie wiedzy i nauki:

Wiedza - obejmuje wszystkie treści utrwalone w umyśle człowieka. zdobywane poprzez uczenie się i zbieranie określonych doświadczeń. Umożliwia nam ona życie. udział w tworzeniu dóbr czy też zabieraniu głosu na tematy, których dotyczy.

Nauka - rozumiemy w dwojakim znaczeniu: jako ściśle określony proces zdobywania wiedzy czy też dochodzenia do niej oraz jako rezultat czy wynik tego procesu poznania, na który składać się będzie wiedza naukowa, gromadzona przez określony sposób poznawania badanej rzeczywistości, np. w wychowaniu fizycznym, sporcie, rekreacji i turystyce czy tez rehabilitacji ruchowej.

Rola człowieka w badaniach naukowych: człowiek w badaniach naukowych będzie pełnił funkcję twórcy i użytkownika systemu badań naukowych. Człowiek inicjuje i organizuje badania, następnie kieruje nimi oraz opracowuje ich wyniki i na tej podstawie formułuje wnioski. Człowiek uznaje potrzebę podjęcia badań empirycznych a następnie, po przeprowadzeniu analizy celowości i możliwości podjęcia badań, precyzuje cele badań. Z tymi ostatnimi łączy się opracowanie zadań, których wykonanie ma umożliwić realizację założonego celu lub celów.

Funkcje kierownika zespołu badawczego:

• kierować merytorycznie całokształtem prac związanych z planowaniem badania;

• kierować realizacją planu badań i odpowiednio organizować proces badania;

• sterować procesem badania, tak aby jego cel był osiągnięty w możliwie racjonalny sposób;

• udzielać konsultacji członkom zespołu seminarium, ale równocześnie brać pod uwagę uzasadnione propozycje i uwagi krytyczne zmierzające do optymalizowania procesu badań;

• stymulować zainteresowanie członków zespołu seminarium prowadzonymi badaniami;

Kto może zostać kierownikiem zespołu (promotor) - człowiek, który jako pracownik naukowy ma uznany dorobek, dużą wiedzę naukową, intuicję badawczą, umiejętność wytwarzania wśród współpracowników zainteresowania obiektem badań, zdolność tworzenia dobrej atmosfery zarówno sprzyjającej pracy twórczej, jak i kształtowaniu oraz utrzymywaniu dobrych stosunków międzyludzkich. Musi być człowiekiem wymagającym rzetelnej pracy i sprawiedliwie oceniającym wysiłek współpracowników i studentów. Kierownik zespołu musi mieć autorytet - wynikający z dużej wiedzy i uzdolnień kierownika zespołu oraz jego wartości osobowych jako człowieka godnego szacunku.

Informacja naukowa - jest warunkiem systematycznego uczenia się, bez czego nie można być twórczym w nauce, dzięki temu można uniknąć wykonywania badań, jakie zostały już przeprowadzone gdzie indziej, a oszczędzony w ten sposób czas oraz środki materialne wykorzystać do innej działalności naukowej lub projektowej, w tym przypadku w dziedzinie turystyki i rekreacji.

Metodologiczne podstawy badań społecznych w dziedzinie turystyki i rekreacji.

Nauki społeczne o turystyce i rekreacji silnie powiązane są z życiem, jego obliczem i zachodzącymi w nim procesami. Z jednej strony odzwierciedlają one to życie i na tle jego analiz rozpatrują w różnej skali i w różnych aspektach problemy edukacji, z drugiej zaś spełniają w stosunku doń - w jego indywidualnym i zbiorowym wymiarze - określone funkcje.

Nauki społeczne i ich zadania w badaniach turystyki i rekreacji podejmują problemy o rozmaitym społecznym zasięgu, a więc wymagają bardzo zróżnicowanego podejścia metodologicznego:

• Historycznych naświetleń;

• Filozoficznych analiz;

• Teoretycznych wyjaśnień;

• Empirycznych konstatacji;

• Innowacyjnych doświadczeń;

Zadaniem nauk społecznych o turystyce i rekreacji jest projektowanie działalności wychowawczej.

Projekt naukowy, to projekt, którego cel jest wewnętrznie spójny i który został zbudowany na podstawie wiedzy osiągającej poziom teorii.

Badania specjalistów rekreacji i turystyki:

• Badania wartości zachowań człowieka w interesujących badacza sferach;

• Badania w zakresie modeli organizacyjnych i wychowawczych typowych imprez sportowo - rekreacyjnych i turystycznych.

• Badania nad funkcjonowaniem zawodowym absolwentów uczelni o kierunku turystyka i rekreacja.

Badania w dziedzinie turystyki i rekreacji wraz z innymi naukami powinny w szczególności służyć poznaniu:

• Wpływu przeobrażeń cywilizacyjnych i ustrojowych na zmianę potrzeb, postaw i preferencji społeczeństwa w dziedzinie aktywności ruchowej;

• Wartości uniwersalnych, które można kształtować dzięki rozwojowi różnych form turystyki i rekreacji;

• Tradycje wypływające na wzbogacenie współczesnego modelu turystyki i rekreacji;

• Sposobów przezwyciężenia barier ekonomicznych, społecznych, kulturowych i psychologicznych, hamujących rozwój turystyki i rekreacji.

Zastosowanie metod badań społecznych w dziedzinie turystyki.

Metoda, technika, narzędzia…

Metoda badań w naukach społecznych - sposób dochodzenia do wywołania, opisu i formułowania zgodnego z zasadami nauki określonych twierdzeń co do przebiegu zjawisk i procesów społecznych.

Technika badań - sposób gromadzenia materiałów naukowych.

Narzędzia badań - służą do organizowania określonych przedsięwzięć badawczych, zbierania, podporządkowania, przechowywania materiałów.

Metody badawcze:

• Eksperyment;

• Monografia;

• Metoda indywidualnych przypadków;

• Sondaż diagnostyczny;

• Konferencje sprawozdawcze;

• Dyskusje problemowe;

• Metoda egzaminacyjna;

• Metoda historyczno - porównawcza;

Techniki badawcze:

• Obserwacja;

• Wywiad;

• Ankieta;

• Test z wiadomości;

Narzędzia badawcze:

• Kwestionariusz wywiadu;

• Kwestionariusz ankiety;

• Skala;

Typy metod badań…

Podstawowe - co się dzieje i dlaczego? Jakie czynniki powodują powstanie (czy zanik) danego zjawiska lub procesu?

Weryfikacyjna - zmierza do ustalenia czy dane odkryte zjawisko funkcjonuje we wszelkich warunkach i w jakich szczególnie.

Wdrożeniowa - jak należy widzieć…

Metodologia pracy naukowej.

Uzasadnienie tematu:

• Jest teoretyczną koncepcją pracy badawczej;

• Zdefiniowanie występujących w problemie pojęć;

• Jasny i jednoznaczny zakres przedmiotu zainteresowania badacza;

• Problem może być sformułowany ogólnikowo, ale konkretnie;

• Analiza piśmiennictwa oraz dotychczasowych badań;

Problem i hipoteza badawcza.

Problem - jest to teoretyczna lub praktyczna trudność wymagająca rozwiązania:

• Problem naukowy to subiektywne odbicie obiektywnych braków w określonej gałęzi wiedzy dostateczne błędy w dotychczasowych poglądach na określone zjawiska społeczne;

• Brak odpowiedzi na pytanie wynikające logicznie z aktualnego rozwoju badań społecznych w interesującej nas dziedzinie;

• Niezaspokojone potrzeby praktyki edukacyjnej i wychowawczej społeczeństwa w zakresie turystyki i rekreacji;

Problem badawczy formułuje się przed rozpoczęciem właściwej pracy badawczej, lecz w jej trakcie można go uściślać, poprawiać oraz przekształcać.

Dziennik badań - narzędzie badawcze, w którym należy rejestrować ważniejsze uwagi, trudności i postępy w pracy, wnioski, propozycje oraz inne cenne myśli badacza.

Hipoteza robocza - podsumowanie rozwiązań teoretycznych nad problemem naukowym.

Hipoteza badawcza - to naukowe przypuszczenie; niesprawdzone twierdzenie, które ustala bądź wyjaśnia cechy badanych zjawisk lub związki między nimi. Sprawdzenie hipotezy odbywa się przez wyprowadzenia w niej wniosków empirycznych, przy czym im więcej prawdziwych zdań z hipotezy wynika, tym większy jest stopień jej uzasadnienia

• W zależności od problem badawczego koncepcja pracy naukowej może zakładać jedną lub więcej hipotez roboczych

• Od czego dane zjawisko zależy?

• W jakich warunkach powstaje dane zjawisko?

• Jakie są jego następstwa?

Problem i hipoteza badawcza

A B

Dorze sformułowana hipoteza robocza powinna spełniać 2 warunki:

• Powinna odnosić się do problemu nowego dotychczas nie badanego lub badanego, ale w stopniu niedostatecznym

• Powinna być empirycznie sprawdzona za pomocą dostępnych metod, technik i narzędzi badawczych

Dobór próby

Badacz stojący przed problemem doboru próby do badań ma trzy możliwe sposoby działania do wyboru:

• dobór celowy - można samemu lub odwołując się do opinii eksperta, wybrać określone jednostki do badań;

• można skompletować próbę na podstawie ochotniczych zgłoszeń;

• dobór losowy - można pobrać próbę z populacji w sposób losowy:

• losowanie nieograniczone indywidualne;

• losowanie systematyczne indywidualne;

• losowanie warstwowe;

• losowanie grupowe;

• losowanie wielostopniowe;

Teren badań: pojęcie to obejmuje takie elementy, jak: miejscowości, w których zamierza się prowadzić badania własne, zbiorowości społeczne (np. ośrodki sportowo-rekreacyjne; kluby sportowe; grupy szkoleniowo-wypoczynkowe itp.) oraz stosunki i procesy występujące w badanych zbiorowościach społecznych.

Metody i techniki badań:

• technika obserwacji;

• metoda sondażu diagnostycznego;

• analiza statystyczna wyników pracy zawodowej;

• badanie dokumentów;

Harmonogram pracy: porządkuje ją, powinny w nim być określone najważniejsze czynności badawcze i terminy ich wykonania. Harmonogram pracy ustala czas na kompletowanie i studiowanie piśmiennictwa przedmiotu, dobór metod badań, opracowanie i sprawdzanie narzędzi badawczych, uściśla terminy przeprowadzenia badań właściwych oraz analizy i interpretacji ich wyników, , oznacza czas przeprowadzenia ewentualnych badań kontrolnych, czas do napisania pracy naukowej itp. Przykładowy harmonogram pracy badawczej, związany z historią rozwoju hotelarstwa i gastronomii:

• kompletowanie i studiowanie piśmiennictwa przedmiotu;

• opracowanie narzędzi badawczych;

• badania wstępne;

• badania właściwe;

• badania uzupełniające;

• opracowanie zgromadzonych materiałów;

• pisanie pracy naukowej;

• przedstawienie recenzentów maszynopisu pracy;

Układ rozdziałów: konspekt pracy badawczej z zakresu turystyki i rekreacji zawiera zwykle tytuły zasadniczych części pracy, tytuły poszczególnych rozdziałów, podrozdziałów i paragrafów oraz ich streszczenie, określa prawdopodobną objętość ustalonych rozdziałów i podrozdziałów, ustala miejsce schematów, tabel, rysunków itp..

Przykłady raportów z badań społecznych w dziedzinie turystyki rekreacji.

Rodzaje prac naukowych:

• referat;

• wykład naukowy;

• artykuł;

• rozprawa naukowa;

• monografia - dzieło naukowe;

Zasady sporządzania raportów z badań naukowych:

• zasada ścisłości naukowej;

• zasada wystarczającego uzasadnienia twierdzeń naukowych;

• zasada obiektywizmu naukowego;

• zasada prawidłowego układu pracy naukowej, obejmuje:

• wstęp;

• rozważania teoretyczne;

• rozważania metodologiczne;

• wyniki badań;

• zakończenie;

• zasada właściwego stylu pisarstwa naukowego;

Jak przygotować pracę magisterską:

Dobór piśmiennictwa do opracowania tematu pracy:

Etapy zbierania piśmiennictwa:

• wstępny, czyli zbieranie źródeł informacji;

• zapoznawczy, czyli ocena i selekcja wstępnie zebranych materiałów;

• zasadniczy, czyli dokładne zapoznanie się z treścią materiałów źródłowych i sporządzanie notatek bibliograficznych;

Schemat poszukiwań źródeł informacji:

• hasło tematyczne;

• poszukiwanie:

• zestawienie dokumentacyjne;

• karty dokumentacyjne;

• przeglądy dokumentacyjne;

• informacje ekspresowe;

• katalogi rzeczowe;

• źródła:

• podręczniki;

• opracowania monograficzne;

• czasopisma;

• dokumentacja projektowa;

• sprawozdania z podróży zagranicznych;

• informacje o zjazdach naukowych;

• miejsce poszukiwań:

• biblioteka uczelniana;

• inne biblioteki naukowe;

Aby skompletować piśmiennictwo do danego tematu, należy przestrzegać dwóch podstawowych zasad:

1. Przeglądanie piśmiennictwa zaczynać od opracowań ogólnych, tj. od podręczników, obszerniejszych monografii, a następnie przejść do opracowań bardziej specjalistycznych.

2. Przeglądanie piśmiennictwa zaczynać od opracowań najnowszych. Po opracowania dawniejsze należy sięgać tylko wtedy, gdy są jedynymi pracami na dany temat lub gdy ich znajomość jest niezbędna do właściwego przedstawienia badanego zagadnienia.

Elementy planowania:

• Czynności psychiczno-koncepcyjne

• Czynności realizatorskie

• Zaprogramowanie czasu i wszystkich czynności wiązanych z realizacją pracy od momentu otrzymania tematu aż do egzaminu magisterskiego

Organizacja pracy:

• Lista problemów wymagających rozstrzygnięcia

• Lista lektur do przeczytania

• Ustalenie hierarchii wartości

Harmonogram wykonania pracy magisterskiej 6 etapów:

1. Ustalenie problemu

2. Dobór materiału do tematu

3. Przetworzenie materiału

4. Badanie operacyjne

5. Zsyntezowanie wyników

6. Wykład

Podczas opracowywania dyspozycji pracy należy przestrzegać następujących zasad układu i podziału logicznego:

• zasada kompletności- polega na uwzględnieniu w pracy dyplomowej wszystkich ważnych elementów i unikania zbędnych elementów.

• zasada podporządkowania- każda część pracy musi wynikać ze sformułowanego tematu pracy i przyjętej koncepcji rozwiązania problemu badawczego. Każda następna część pracy powinna stanowić konsekwentnie ciąg dalszy i logiczną kontynuację poprzedniego rozdziału.

• zasada wyłączności- określa ona, że tego samego zagadnienia nie należy omawiać wiele razy w rożnych miejscach pracy. Każde zagadnienie powinno być przedstawione raz w sposób logiczny i całościowy.

Zasady ogólne:

Techniki pisania prac:

Praca magisterska powinna składać się z trzech podstawowych części: wstępu, tekstu właściwego zakończenia.

Wstęp - powinny się w nim znaleźć m.in. informacje metodologiczne o celu opracowania o metodach i technikach, którymi autor będzie się w pracy posługiwał. Wstęp powinien zbliżyć przyszłego czytelnika do problematyki podjętych przez niego badań. Stanowi on rozdział wstępny.

Treść właściwa pracy.

Zakończenie - podsumowanie i wnioski.

Budowa i struktura pracy mgr. :/ układ ramowy

• strona tytułowa;

• spis treści;

• wstęp (określenie charakteru pracy);

• analiza piśmiennictwa (omówienie problemu w piśmiennictwie naukowym);

• metodologiczne podstawy badań (określenie problemu pracy, celu i zakresu, opis stosowanych metod badawczych);

• wyniki badań;

• omówienie wyników;

• podsumowanie i wnioski;

• suumary;

• bibliografia (piśmiennictwo);

• spis tabel, rysunków, wykresów;

• aneksy - załączniki;

Uwagi praktyczne:

• styl pisania- prosty

• konkretne sprecyzowanie tematu

• czystość, poprawność językowa

• terminologia- ścisła

• akapity

• ciągłość numeracji

• cytaty (ujęte w cudzysłów, w miejscu usuniętych słów wstawiamy odsyłacze)

Strona tytułowa:

Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii

w Poznaniu *13

Kierunek: Turystyka i Rekreacja *13

Jan Kowalski*18

Wpływ kosztów logistycznych na rentowność przedsiębiorstwa * 24

Praca licencjacka *16

Promotor:

……………………

Katedra:........................................ *16

Poznań 2010*15

1

---