Hormony - to naturalne związki organicznej o różnorodnej budowie chemicznej, wytwarzane w małych ilościach przez gruczoły dokrewne lub niektóre tkanki. Są biologicznie czynne, regulują w organizmie czynności narządów wew. - poprzez pobudzanie lub hamowanie procesów biochemicznych zachodzących w tkankach. Niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu są produkowane w niewielkich ilościach.

Hormony steroidowe- grupa hormonów o zbliżonej budowie, opartej na pierścieniu węglowodorowym cholesterolu o różnorodnych funkcjach biologicznych. Hormony sterydowe są małocząsteczkowymi hormonami, które bez trudu przenikają przez błonę komórkową i dla których receptory znajdują się w jądrze komórek, na które oddziałują.

hormony sterydowe, które spełniają najrozmaitsze funkcje regulacyjne w organizmach zwierząt i organizmie człowieka. Do najbardziej znanych należą hormony płciowe męskie (androgeny), takie jak np. testosteron i żeńskie (estrogeny i progestageny). Są one syntezowane w jądrach lub jajnikach oraz nadnerczach.

Hormony steroidowe - mechanizm działania

Do cytoplazmy przez błonę wnikają hormony sterydowe, gdzie łączą się z swoimi receptorami.

Reakcja ta poprzedzona jest wiązaniem się sterydów z białkiem, które odgrywają znaczna role w transporcie tych hormonów.

Hormony sterydowe w kompleksie z receptorami zmieniają właściwości receptorów czyniąc je aktywnymi. W tej formie aktywny kompleks H-R wnika na terem jadra komórkowe gdzie oddziałując na chromatynę jądrową, powoduje określona odpowiedz komórki.

.

1) Pierwszym etapem syntezy jest usuniecie sześciowęglowej jednostki z węgla 20, umiejscowionego w łańcuchu bacznym cholesterolu, co prowadzi do powstania pregnenolonu. Związek ten jest prekursorem wszystkich hormonów steroidowych.

2)Pregnenolon ulega modyfikacja prowadzącym do otrzymania poszczególnych hormonów w wyniku ciagu reakcji katalizowanych przez cytochrom P-450. Cytochromy P-450 to grupa enzymow zawieranych hem. Obecne są w mitochondriach i gładkim retikulum endoplazmatyznym (ser) wielu kom. Stanowią rodzinę enzymów o zbliżonej strukturze i zróżnicowanej specyficzności substratowej.

3) Wszystkie wykazują aktywność monooksydegazy, czyli katalizują reakcje w której jeden atom tlenu z cząsteczki O2 zostaje wprowadzony w cząstkę substratu, a drugi uczestniczy w tworzeniu wody, elektrony niezbędne do redukcji tlenu uczestniczącego w tworzeniu H2O pochodzą z łańcuchów transportów elektronów, które współpracują z enzymami p-450. 4) Podstawowym donorem elektronów zasilającym wspomniane wyżej łańcuchy transportu elektronów jest zazwyczaj NADPH.

4) Zatem reakcja katalizowana rzez cytochrom P450 wymaga często udziału zarówno 02 jak i NADPH.

Cholesterol jest prekursorem 5 głównych klas hormonów steroidowych.

Klasa	Miejsce syntezy	Hormon	Działanie
Progestrageny	Ciałko żółte	Progesteron	Przygotowują podłoże macicy do implantacji jaja; podtrzymywanie ciąży
Androgeny	Jądra	Testosteron	Rozwój drugorzędowych męskich cech płciowych
Estrogeny	Jajniki	Estron	Rozwój drugorzędowych żeńskich cech płciowych
Glukokortykoidy	Kora nadnercza	Kortyzol	Pobudza glukoneogenezę i tworzenie glikogenu; zwiększa rozkład tłuszczu i białka
mineralokortykoidy	Kora nadnercza	aldosteron	Zwiększa resorpcje Na+ i wydzielanie K+ i H+ przez kanaliki nerkowe

Do hormonów sterydowych zalicza się także witaminę D, która jako jedyna spośród tego rodzaju hormonów nie jest oparta na strukturze cholesterolu.

Progesteron

• hamuje odpowiedź immunologiczną matki na antygeny płodu,

• hamuje poród, znosi samoistną czynność skurczową ciężarnej macicy.

• zmniejsza kurczliwość mięśniówki macicy

• pobudza błonę śluzową jajowodów i macicy do wydzielania substancji odżywczych

• przygotowuje gruczoł sutkowy do laktacji

• zmniejsza wrażliwość macicy na oksytocynę i syntezę receptorów

• hamuje powstawanie prostaglandyn

• zatrzymuje wodę - obrzęki

• spadek poziomu progesteronu - wahania nastroju, depresja poporodowa

• rozszerza żyły - wolniejszy przepływ krwi - sprzyja powstawaniu żylaków

• przebarwienia skóry

Testosteron

• wpływa na spermatogenezę

• wykształcanie się wtórnych cech płciowych

• wpływ anaboliczny poprzez pobudzenie syntezy białek (w bardzo niewielkim stopniu powoduje także zwiększenie masy mięśniowej)

• może zwiększać poziom libido

• ukierunkowuje popęd płciowy ku płci żeńskiej,

• przyspiesza zakończenie wzrostu kości długich,

• pobudza rozwój gruczołu krokowego, zwiększa jego objętość, silnie pobudza rozwój raka prostaty zwiększa poziom cholesterolu we krwi (zatem teoretycznie zwiększa ryzyko miażdżycy tętnic) - w przeciwieństwie do estrogenów, które zmniejszają poziom cholesterolu we krwi, może podnosić ciśnienie krwi

Estron

• Mechanizm:

• przez bezpośredni wpływ na ekspresję genów za pomocą jądrowych receptorów estrogenowych

• przez pośredni wpływ na ekspresję genów za pomocą jądrowych receptorów estrogenowych

• przez oddziaływanie na receptory estrogenowe obecne w rejonie błony komórkowej.

• Najlepiej zbadany mechanizm działania żeńskich hormonów płciowych polega na regulacji ekspresji określonych genów, przez ich połączenie z jądrowymi receptorami estrogenowymi. Połączenie hormonu z receptorem powoduje jego fosforylację i łączenie się z określonym rejonem DNA. Kompleks estrogen-receptor stanowi zatem czynnik transkrypcyjny i nasila, lub hamuje, ekspresję genów.

Kortyzol

• Kortyzol różni się od pozostałych hormonów steroidowych, takich jak hormony płciowe, tym, że zalicza się go do glikokortykoidów, czyli związków mających wpływ na poziom glukozy we krwi.

• Kortyzol powoduje zwiększanie jej stężenia we krwi, co jest wskazane w reakcji na stres, stąd jego nazwa potoczna - hormon stresowy.

• Kortyzol przyspiesza glukoneogenezę i hamuje tempo zużywania glukozy przez mięśnie szkieletowe, a wreszcie przyspiesza rozkład kwasów tłuszczowych do ciał ketonowych.

Aldosteron

• reguluje metabolizm jonów sodu i potasu

Zwiększa on wchłanianie zwrotne sodu w kanalikach dystalnych oraz jego wymianę na jon potasu i jon wodorowy.

Skutkiem tego rośnie ilość sodu we krwi i w tkankach, spada zaś jego wydalanie w moczu.

Wzrost stężenia sodu w organizmie wywołuje wzrost ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych, zwiększa się więc wydzielanie wazopresyny, która hamuje diurezę i wydalanie wody, aż do ustalenia się normalnych stosunków osmotycznych.

---