ZUS

Wykaz podstawowych aktów prawnych

• Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. nr 137, poz. 887 z późn.zm.);

• Ustawa z dnia 27 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz. U. Nr 75, poz. 468 z późn. zm);

• Ustawa a dnia 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłcalności Pracodawcy (Dz. U. z 1994 r., Nr 1, poz. 1 z późn. zm.);

• Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. nr 99, poz. 1001);

• Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. nr 123, poz. 776 z późn. zm.).

ADRESY

Adres Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

Centrala ZUS - Departament Obsługi Klientów

00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16

Nr centrali telefonicznej: 623-30-00, fax [phone]

Oddział i zasięg terytorialny

31-080 Kraków ul. Pędzichów 27

Tel.: [phone] Fax.: [phone]

dzielnica: Kraków-Śródmieście

gminy: Czernichów, Iwanowice, Jerzmanowice-Przeginia, Krzeszowice, Liszki, Michałowice, Skała, Słomniki, Sułoszowa, Wielka Wieś, Zabierzów, Zielonki

Oddział ZUS w Krakowie

Informacja o godzinach urzędowania: codziennie 7.00-15.00

Informacja o godzinach przyjęć interesantów: codziennie 8.00-15.00

Informacja o godzinach przyjęć interesantów w Punkcie Rejestracji:

poniedziałek 8.00-17.00 wtorek, środa, czwartek, piątek 8.00-15.00

Inspektoraty i zasięg terytorialny

Inspektorat ZUS w Krakowie - Krowodrzy

30-015 Kraków - Krowodrza ul. Świętokrzyska 12

Tel.: [phone] Fax.: [phone]

dzielnica: Krowodrza

Informacja o godzinach urzędowania: codziennie 7.00-15.00

Informacja o godzinach przyjęć interesantów: codziennie 8.00-15.00

Informacja o godzinach przyjęć interesantów w Punkcie Rejestracji:

codziennie 8.00-15.00

Inspektorat ZUS w Krakowie - Nowej Hucie

31-946 Kraków - Nowa Huta os. Teatralne 8

Tel.: [phone] Fax.: [phone]

dzielnica: Nowa Huta

gminy: Igołomia-Wawrzeńczyce, Kocmyrzów-Luborzyca

Informacja o godzinach urzędowania: codziennie 7.00-15.00

Informacja o godzinach przyjęć interesantów: codziennie 8.00-15.00

Informacja o godzinach przyjęć interesantów w Punkcie Rejestracji:

codziennie 8.00-15.00

Inspektorat ZUS w Krakowie - Podgórzu

30-450 Kraków - Podgórze ul. Zakopiańska 62

Tel.: [phone] Fax.: [phone]

gminy: Biskupice, Mogilany, Skawina, Świątniki Górne, Gdów, Kłaj, Niepołomice, Wieliczka

Informacja o godzinach urzędowania: codziennie 7.00-15.00

Informacja o godzinach przyjęć interesantów: codziennie 8.00-15.00

Informacja o godzinach przyjęć interesantów w Punkcie Rejestracji:

codziennie 8.00-15.00

Inspektorat ZUS w Krakowie - Łagiewnikach

30-450 Kraków - Podgórze ul. Zakopiańska 33

Tel.: [phone] Fax.: [phone]

dzielnice: Podgórze

Informacja o godzinach urzędowania: codziennie 7.00-15.00

Informacja o godzinach przyjęć interesantów: codziennie 8.00-15.00

Informacja o godzinach przyjęć interesantów w Punkcie Rejestracji:

codziennie 8.00-15.00

Rodzaje ubezpieczeń i wysokość składek

System ubezpieczeń społecznych

Społeczne Fundusz Pracy Fundusz Gwarantowanych Zdrowotne

• emerytalne, Świadczeń Pracowniczych

• rentowe,

• ubezpieczenia w razie choroby i macierzyństwa, zwane „ubezpieczeniami chorobowymi”,

• ubezpieczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zwane „ubezpieczeniami wypadkowymi”.

Dla wszystkich ubezpieczonych wysokość stóp procentowych składek na poszczególne ubezpieczenia jest jednakowy i od 1 stycznia 2007 roku wynosi:

• ubezpieczenie emerytalne 19,52% podstawy wymiaru:

• 9,76% finansuje pracownik,

• 9,76% finansuje pracodawca.

Część składki na ubezpieczenie emerytalne pochodząca ze składki ubezpieczonego, wynosząca 7,3% podstawy wymiaru składki odprowadzana jest przez ZUS do wybranego przez ubezpieczonego otwartego funduszu emerytalnego.

Obowiązek przekazania składki do otwartego funduszu dotyczy ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1968 r. Osoby te mają obowiązek przystąpić do wybranego otwartego funduszu w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń społecznych. Niezawarcie przez ubezpieczonego umowy z otwartym funduszem emerytalnym w tym powoduje, że ZUS wzywa ubezpieczonego na piśmie do zawarcia umowy z otwartym funduszem emerytalnym w wyznaczonym terminie. W przypadku gdy ubezpieczony nie dopełni obowiązku zawarcia umowy w podanych terminach ZUS wyznacza otwarty fundusz emerytalny w drodze losowania.

Prawo przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego miały też osoby urodzone po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r. Osoby te mogły na swój wniosek, w terminie do dnia 1 grudnia 1999 r. przystąpić do wybranego otwartego funduszu emerytalnego. Termin uważano jednak za zachowany, jeżeli osoba mająca prawo przystąpienia do otwartego funduszu, w roku 1999 nie podlegała obowiązkowi ubezpieczeń społecznych, lecz przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego w ciągu 6 miesięcy od powstania obowiązku ubezpieczenia po dniu 31 grudnia 1999 r. oraz w dniu powstania tego obowiązku nie ukończyła 50. lat Przystąpienie do otwartego funduszu miało charakter nieodwołalny.

Obowiązek oraz prawo przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego nie dotyczy osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. Całość składki emerytalnej tych osób oraz osób, które nie przystąpiły dobrowolnie do otwartego funduszu emerytalnego jest przekazywana na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych.

• ubezpieczenie rentowe 6% podstawy wymiaru:

• 1,5% finansuje pracownik

• 4,5% finansuje pracodawca

• ubezpieczenie chorobowe 2,45% podstawy wymiaru:

• 2,45% całość finansuje z własnych środków sam ubezpieczony.

• ubezpieczenie wypadkowe od 01.04.2007 r. od 0,67% do 3,33% podstawy wymiaru:

• 0-67% - 3,33% całość finansują z własnych środków płatnicy składek.

Od 1 stycznia 2003 r. stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe płatnicy składek ustalają samodzielnie na podstawie ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. nr 199, poz. 1673)

Składkę na ubezpieczenie wypadkowe obliczoną od 1,93% podstawy wymiaru (tj. 50% najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla grup działalności) opłacają płatnicy:

• podlegający wpisowi do rejestru REGON i zgłaszający do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych,

• niepodlegający wpisowi do rejestru REGON (bez względu na liczbę ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego).

• Fundusz Pracy 2,45% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe:

• obowiązek opłacania ciąży na płatniku składek, który finansuje je w całości z własnych środków.

Obowiązek zapłaty składki pojawia się gdy pracownik zarabia co najmniej minimalne wynagrodzenie (w 2010 r. - 1276 zł), w odniesieniu do pracownika w okresie jego pierwszych dwóch lat pracy - 80% minimalnego wynagrodzenia w pierwszym roku pracy (w 2009 r. 1020,80 zł) i 90% wysokości minimalnego wynagrodzenia w drugim roku pracy (w 2009 r. 1148,40 zł).

W odniesieniu do osób podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z więcej niż jednego tytułu, obowiązek opłacania składek na Fundusz Pracy powstaje z każdego z tych tytułów wtedy, kiedy łącznie kwoty stanowiące podstawę wymiaru składek wynoszą co najmniej tyle, ile wynosi kwota minimalnego wynagrodzenia, a w przypadku pracowników zatrudnionych w pierwszym lub drugim roku co najmniej odpowiednio 80% lub 90% minimalnego wynagrodzenia. Osoba składa wówczas stosowne oświadczenie każdemu pracodawcy lub terenowej jednostce ZUS, jeśli sama opłaca składki na ubezpieczenia społeczne.

• Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP) 0,10% podstawy wymiaru:

• płaci w całości pracodawca.

Obowiązek opłacania składek na FGŚP dotyczy pracodawców, będących osobami fizycznymi lub jednostkami organizacyjnymi zatrudniającymi pracowników w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą (z wyjątkiem zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych).

Obowiązek opłacania składek na FGŚP nie dotyczy m.in.:

• zakładów pracy chronionej,

• zakładów aktywności zawodowej,

• pracodawców, którzy z mocy obowiązujących przepisów podlegają postępowaniu upadłościowemu lub likwidacyjnemu,

• pracodawców niewypłacalnych, w stosunku do których: ogłoszono upadłość, odrzucono wniosek o ogłoszenie upadłości z powodu niezłożenia przez wierzyciela pracodawcy zaliczki na koszty postępowania, oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości, ponieważ majątek pracodawcy nie wystarcza nawet na zaspokojenie kosztów postępowania, umorzono postępowanie upadłościowe, ponieważ majątek masy nie wystarcza nawet na zaspokojenie kosztów postępowania, wierzyciel, na którego wniosek upadłość była ogłoszona, nie złożył zaliczki na koszty postępowania, a zachodzi brak płynnych funduszów na te koszty.

Pracodawcy zobowiązani do opłacania składek na FGŚP opłacają te składki za:

• pracowników,

• osoby wykonujące pracę zarobkową na innej podstawie niż stosunek pracy, jeżeli z tego tytułu podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, np. osoby wykonujące pracę nakładczą, osoby wykonujące umowę agencyjną lub umowę zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące, członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych.

Nie opłaca się składek na FGŚP za osoby niepodlegające ubezpieczeniom społecznym w ogóle oraz podlegające ubezpieczeniom społecznym dobrowolnie.

• ubezpieczenie zdrowotne 9% podstawy wymiaru:

• całość płaci pracownik a składka jest finansowana z podatku i do wysokości podatku

Przykłady:

1. należny podatek 100,00 zł

należna składka zdrowotna 80,00 zł

do Urzędu Skarbowego wpływa tylko 20,00 zł

2. należny podatek 20,00 zł

należna składka zdrowotna 60,00 zł

do Urzędu Skarbowego wpływa tylko 20 zł

W przypadku ubezpieczenia zdrowotnego mimo iż składka wynosi 9% od podatku można odliczyć tylko 7,75%.

Osoby prowadzące własną działalność gospodarczą

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą podlegają:

• obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z wyjątkiem ubezpieczenia chorobowego, które jest dobrowolne,

• powszechnemu ubezpieczeniu zdrowotnemu,

• Funduszowi Pracy.

Przedsiębiorcy składki na ubezpieczenia społeczne za siebie jak i za osoby współpracujące finansują w całości z własnych środków.

W roku 2011 r. dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych i osób z nimi współpracujących, twórców, artystów, osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, a także osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu, z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej - kwota zadeklarowana do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy nie może być niższa niż 2015,40 zł zł (60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia).

Za 2011 r. składka na ubezpieczenia społeczne nie może być niższa niż:

393,41 zł	(tj. 19,52%) na ubezpieczenie emerytalne
120,92 zł	(tj. 6%) na ubezpieczenia rentowe
49,38 zł	(tj. 2,45%) na ubezpieczenie chorobowe

Podstawa wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w wrześniu, marcu, kwietniu i maju 2010 r. nie może przekroczyć kwoty 8290,95 zł (tj. 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w pierwszym kwartale 2010 r.).

Składaka na ubezpieczenie zdrowotne od 1 stycznia 2011 r. nie może być niższa od kwoty 243,39 zł. Kwota zadeklarowana do podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 2592,46 zł (tj. 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale 200p r. włącznie z wypłatami z zysku).

Przykład

Wysokości najniższych składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe), ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy dla osób jednoosobowo prowadzących działalność pozarolniczą i opłacających składki wyłącznie za siebie:

Składki za 2011 r.

Rodzaj składki konto	Z dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym	Bez dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego
Ubezpieczenia społeczne ** konto: 83 1010 1023 0000 2613 9510 0000	597,37 zł	547,99zł
Ubezpieczenie zdrowotne konto: 78 1010 1023 0000 2613 9520 0000	243,39 zł	243,39 zł
Fundusz Pracy konto: 73 1010 1023 0000 2613 9530 0000	49,38 zł	49,38 zł

W przypadku spółek nieposiadających osobowości prawnej należy zgłosić każdego wspólnika z osobna - jako ubezpieczonego zobowiązanego do opłacania składek za siebie.

W przypadku gdy osoba jest zatrudniona w jakiejś firmie i dodatkowo prowadzi własną działalność, to z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej opłaca tylko składkę na ubezpieczenie zdrowotne.

W zakresie ubezpieczenia zdrowotnego, jeżeli są przesłanki do objęcia obowiązkiem ubezpieczeniowym z więcej niż jednego tytułu (np. ze stosunku pracy i działalności gospodarczej), składka na to ubezpieczenie opłacana jest z każdego tytułu odrębnie.

 Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, które:

• rozpoczęły wykonywanie działalności gospodarczej nie wcześniej niż 25 sierpnia 2005 r.,

• nie prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadziły pozarolniczej działalności,

• nie wykonują działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla tych osób w 2011 r. stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż 415,80 zł (30% kwoty minimalnego wynagrodzenia w 2011 r.).

Za 2011 r. składka na ubezpieczenia społeczne wyżej wymienionych osób nie może być niższa niż:

 81,16 zł	(tj. 19,52%) na ubezpieczenie emerytalne
 24,95 zł	(tj. 6%) na ubezpieczenia rentowe
 10,19 zł	(tj. 2,45%) na ubezpieczenie chorobowe

Ubezpieczenia a uczniowie szkół gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych, ponadpodstawowych oraz studenci do ukończenia 26 lat

Uczniowie szkół gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych, ponadpodstawowych oraz studenci do ukończenia 26 lat nie podlegają obowiązkowi ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu wykonywania pracy na podstawie wykonywania umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Obowiązkowi ubezpieczeń podlegają jednak ci uczniowie lub studenci do ukończenia 26 lat, jeżeli umowę taką zawarli z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy.

Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe

Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej.

Kwota rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w 2011 r. wynosi - 100 770 zł.
Po przekroczeniu tej kwoty, nie pobiera się składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Okres nie opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe z powodu przekroczenia w trakcie roku kalendarzowego kwoty rocznej podstawy wymiaru składek, traktuje się jak okres ubezpieczenia.

Terminy rozliczania i opłacania składek

Składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz na fundusze pozaubezpieczeniowe za dany miesiąc kalendarzowy należy naliczyć i opłacić w następujących terminach:

• do 5 dnia następnego miesiąca - dla jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych w rozumieniu art. 18 ust. 1, art. 19 ust. 1 i art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych;

• do 10 dnia następnego miesiąca - dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie,

• do 15 dnia następnego miesiąca - dla pozostałych płatników.

W podanych wyżej terminach płatnik przesyła również deklarację rozliczeniową oraz imienne raporty miesięczne.

---