Choroby chirurgiczne okolicy głowy koni: prof Silmanowicz
Auer - książka, na nim wykłady
Staszak, adams
Atlas chorób źrebiąt
Berezowski - Zabiegi w warunkach terenowych
Chirurgia weterynaryjna Kulczyckiego - dobre
Weterynaryjna diagnostyka Kulczyckiego - dobra ortopedia
2tyg kwietnia zaliczenie okulistyka i stomatologia + ortopedia i chirurgia 2zal - średnia z nich
Torbiele ślinowe
Torbiel zębonośna
Zaburzenia przepływu powietrza
Przerośnięty fałd skrzydłowy
Przegroda nosowa
Krwiak małżowiny sitowej
Atheroma (kaszak?) - zaburzenia przepływu powietrza + cysta też do nich
Worki powietrzne
Złamanie kości siekaczowych i żuchwy
Wady zgryzu
Nieprawidłowości stomatologiczne
Choroby ślinianek
- urazy
- kamica
- torbiele ślinowe
- nowotwory
Torbiel zębonośna
Luźny fałd skrzydłowy - zaburzenie przepływu powietrza
Złamanie kości nosowej, polipy, martwica przegrody nosowej, nowotwory, ropnie, włóknista osteodystrofia kości - zaburzenia przepływu powietrza
Objawy chorób warg i podniebienia:
Rozerwanie błon śluzowych
Owrzodzenia
Pęcherze
Ciała obce
Zropienie korzenia zębowego
Złamanie zęba
Uszkodzenie podniebienia
Objawy chorób zębów:
Nienormalne ułożenie głowy
Nadmierne ślinienie
Fetor ex ore
Brak apetytu
Obrzęk żuchwy i szczęki
Wypływ z nozdrzy
Język poza wędzidło
Specyficzne ustawianie wędzidła
Ustawianie głowy pionowo
Opór przy podnoszeniu głowy
Niewytłumaczalna kulawizna - z kinetyki ruchu i udziału głowy
Potrząsanie i podrzucanie głową
żucie wędzidła
Spowolnienie przesuwania i przeżuwania pokarmu
Choroby wpływające na zwiększenie ślinienia - ptyalismus:
Obce ciała miedzy łukami zębowymi
Pęcherze i owrzodzenia
Ostre rośliny
Lizanie preparatów rtęciowych - dziś chyba już rzadziej
Pęcherze na tle immunologicznym
Actinobacillus - drewniany język
Zapalenie ślinianki
Złamanie zęba, żuchwy
Zapalenie kości gnykowych, gardła, nagłośni
Wadliwe żucie, utrudnione połykanie
Ropne zapalenie worków powietrznych
Przyusznica za kątem żuchwy
Podżuchwowa trochę pod, obie przykrywają worki
Jak znaleźć otwór podoczodołowy sprawdź
Ślinianki pod językiem polistomatyczne - wiele przewodów wyprowadzających
Zatkanie głównie przewodu Stenona- od przyusznicy
Mięsień mostkowo - żuchwowy i tętnica żuchwowa zewnętrzna i wewnętrzna - okolice przy trójkącie Wiborga - jako punkty odniesienia
Gorzej to znaleźć gdy zapalenie
Operacje ślinianki zażuchwowej? - ciężkie operacje - w ostateczności - bo ciężko atraumatycznie, przykrywa podżuchową chyba albo odwrotnie
Torbiel ślinowa
Nagromadzenie śliny w tkankach na skutek głównie uszkodzenia przewodu wyprowadzającego, ograniczona tkanką ziarninową - tym różni się od cysty
Szyjna - w kącie miedzy gałęzią żuchwy(?) lub w okolicy szyjnej tuż za żuchwą
Językowa - nagromadzenie śliny w tkance podjęzykowej tuz za przewdiem wyprowadzającym ze ślinianek podjęzykowej i żuchwowej, głównie psy - mogą się dusić, może język wystawać ,może być tracheotomia potrzebna
Synonimy - sialocele, cysta miodowa(z mucyn), mucocele
Przyusznica największy gruczoł, nieregularne brzegi przodem przykrywa żwacz
Powierzchnia przyśrodkowa graniczy z workiem i kością gnykowa, żwaczem, mm dwubrzuścowym
Przewód wyprowadzający Stenona - z mniejszych, kończy się w okolicy PM 1 górnego
50ml śliny na min, kontrola przez autonomiczny układ nerwowy
Bodźcem pierwotnym jest żucie
Gruczoł żuchwowy:
Górny brzeg sięga atlasa
Dolny częściowo pod żuchwą
Przewód wyprowadzający Whartona - otwiera się bocznie na brodawce podjęzykowej- trudno go znaleźć
Gruczoł podjęzykowy wieloprzewodowy:
W wart? pod śluzówką od spojenia żuchwy do 2 przedtrzonowca, ujście w fałdzie jakimś
Parasympatykomimetyki stymulują wydzielanie śliny
Atropina miejscowo i ogólnie hamuje
Środki znieczulające - hamują wydzielanie śliny (wpierw więcej, ewentualnie pod koniec - pobudzenie układu autonomicznego, ale zależy też od podanych środków, relanium np. rzadko -)
Przyczyny torbieli:
Rzadko do wykrycia
Uraz
Obce
Kamienie ślinowe
Jatrogennie - źle dudka, źle kantar, ściskanie postronkiem
Rozpoznanie:
Objawy - gromadzenie śliny, pewnie obrzęk
Ewentualnie RTG gdy podejrzenie złamania
(Choroby wymagające chirurgicznego leczenia:)
Przetoka ślinowa, objawy chyba:
Obfity wypływ gdy pokarm(?)
Białe złogi dookoła rany z odkładającego się węglanu wapnia
Gdy do brodawki podamy błękit metylenowy - można znaleźć przetokę
Leczenie:
Transpozycja przewodu wyprowadzającego, głównie rurka do środka przewodu lub niedrażniący materiał i wyszycie do błony śluzowej jamy ustnej
Usunięcie części gruczołowej - trudne - nie zawsze się udaje - różne metody
Podwiązanie przewodu po wypreparowaniu - na głucho - przez zwiększenie ciśnienia - zanik produkcji śliny - u małych zwierząt tak nie można, przez jakiś czas może być obrzęk
Sklerotyzacja tkanki gruczołowej na drodze wstępującej - 35ml 10% formaliny lub chlorheksydyny, azotan srebra - przetoki na kończynach - na 24h i usuwało się
Kamica ślinowa - sialolithiasis
Jądro krystalizacji - złuszczone nabłonki głównie
głównie w Stenonie
Węglan Ca i organiczne substancje
Leczenie:
(Bad RTG)
Usuniecie droga masażu
Nacięcie błony śluzowej od jamy ustnej
Nacięcie przez skórę - materiał wchłanialnym wyszyć, by już nie ruszać - konsystencja jedwabiu dzisiaj materiał
Torbiel ślinowa, żabka podjęzykowa:
rzadko
Marsupializacja - cysta kontakt ze środowiskiem lub z jamą ustna - forma leczenia?
Usunięcie trudne i rzadko, głównie przyusznicy
Nowotwory gruczołów ślinowych:
Zróżnicować z:
Ciała obce
Ropnie
Zapalenie naczyń krwionośnych i limfatycznych
Przerzuty czerniaka - obrzęk pokrywa się z zarysem ślinianki
Obustronne zapalenie ślinianki podżuchwowej - sanki mocno obrzmiale - biopsja, RTG, gdy bakterie - antybiotyki, dopiero po tym chirurgia
Kamień w Stenonie może być widoczny z zewnątrz - wybrzuszenie - ciężko od wewnątrz, szycie póki kanał rozszerzony łatwe - ale potem może być stenoza
Zatkanie małych wyprowadzających od przyusznicy
Ślina ulega zainfekowaniu i ropienie tkanek okolicznych
Zapalenie gruczoły przyusznego - diagnostyka z lokalizacji - zgrubienie na 3,4 palce za żuchwą
Schemat z auera ślinianek, którędy Stenon idzie, np. po urazie kamienie w nim się tworzą
Torbiel zębonośna - kiedyś często
Charakter teratologiczny
Przetoka ropna przy podstawie ucha lub na nim
Rozróżnić z torbielą skórzastą z warstwy rozrodczej skóry
Zęby na dnie przetoki przylegają do kości czaszki
Operacja na zgłębniku rowkowym - na nim się preparuje by dotrzeć do tworu, który przetokę spowodował
Może być widoczne uwypuklenie pod uchem
Preparuje się tkanki po przetoce by dojść do torbieli zębonośnej
Zaburzenia przepływu powietrza:
Choroby oddechowe - na ogół duża uciążliwość, ale mała śmiertelność, głównie bakteryjne i wirusowe
W badaniu zwierzęcia ocena:
Znajomość prawidłowej anatomii i fizjologii oraz patologii
Cel badania:
Postawienie podejrzenia rozpoznania
Zakres zadań zależy od:
Aktualnego stanu klinicznego
Danych w historii choroby
Dostępnego wyposażenia diagnostycznego
Kosztów
Szczególna trudność - choroby nawrotowe - dążyć do diagnostyki zmian pierwotnych
Choroby dolnych dróg oddechowych głównie nie są chirurgiczne - kaszel , więcej wysięku, szybkie meczenie, duszność wydechowa - objawy
Objawy zmuszające do dokładnego badania:
Jedna z przyczyn?
Nietolerancja wysiłku
Nie fizjologiczne szmery
Wypływ śluzowo - ropny, krew
Kaszel oporny na leczenie
Zwiększenie obrysu trzewioczaszki i szyi
Ustalenie poprzednich zabiegów
W badaniu istotna kondycja zwierzęcia?
Badanie szczegółowe:
Symetria zatok szyi
Wypływ z nosa z której strony, czy domieszka karmy
Siła przepływu powietrza
Omacywanie krtani i elementów chrząstki - zanik
Czy blizny:
Linia środkowa okolicy krtani - mogła być laryngotomia - dychawica np.
Gdy bok wygolony - proteza
Linia środkowa 1/3 górna tchawicy - tracheotomia - tracheostomia niżej
Połowa szyi - miotomia mm mostkowo-gnykowego
Część proksymalna szyi - miotomia m jw. i obojczykowo-gnykowego
Osłuchiwanie i opukiwanie
Metody diagnostyczne:
a)Endoskopia - wykonywać u jak najmniejszych ilości koni?
Jama nosowa, krtań tchawica, jama nosowo-gardłowa badać - wypływ, krwiaki w okolicy kości sitowej, obecność charakterystycznych grudek, wejście do worków, gdzie podniebienie miękkie
Głównie krtań - położenie, odwodzenie chrząstek nalewkowatych - max do oglądania
RTG - głównie zapalnie opłucnej i płuc, ropnie przewlekłe oskrzeli, krwawienie powysiłkowe, ocena długości nagłośni, ocena worków, mineralizacja chrząstek krtaniowych, ocena, leczenie i prognozowanie, nowotwory, badanie radionuklidami w wyspecjalizowanych ośrodkach
Punkcje - wskazanie - do zatok przynosowych, worków, jamy opłucnej, tchawicy
Badanie powysiłkowe - interna - zapadanie dynamiczne, zaburzenia przepływu
Gdy na bieżni - doprowadzić do wysiłku by 80 - 100 oddechów na min
Anatomia czynnościowa - nozdrza rozwarte w wysiłku, mniej gdy nie tak nasilony oddech - chrząstki są + uchyłek - kształt przecinka chrząstki, fałd skrzydłowy napina się przy rozszerzaniu, ale może być za krotki/długi
Przerośnięty fałd skrzydłowy - może być zwiotczenie - znieczulić - dociągnąć do skóry - poddajemy zwierzę wysiłkowi i sprawdzamy czy są drżenia po - gdy brak - resekcja nadmiaru, ciecie boczne, szycie ciągłym
Zaburzenia przepływu powietrza:
Chrzęstaniaki, martwica przegrody, osteodystrofia, ropnie
Jama nosowa - przegroda na dwie części, zatoki, wewnątrz są małżowiny, dzielą na grzbietowy, środkowy, brzuszny i wspólny kanał?
Sprawdzić dokąd sięgają zatoki, ich rozmieszczenie
Choroby przegrody - on nigdy nie robił
Zgrubienie przegrody
Deformacje i skręcenie
Nowotwory
Deformacje wtórne z rozrostu polipów, ziarniny, grzybic, nowotworów zatok szczękowych
Objawy:
Świszczący oddech
Zmniejszony przepływ
Deformacje
Rokowanie - niekorzystne - gdy zajęcie zatok szczękowych i zakażeniach grzybiczych i nowotworach
Rozpoznanie:
RTG minimum
Leczenie:
Resekcja z boku
Resekcja subtotalna
Krew 4-8 litrów przygotować, dużo płynów - by odpowiednie ciśnienie utrzymać chyba
Tampon nosowy na 48h
Wyleczenie w do 6tyg
Inne metody do jamy nosowej:
Przez nozdrza zewnętrzne elektrochirurgia i lasery
Przez otwór kości nosowej(?)
Technika płata kostnego - najlepsza
Krwiak małżowiny sitowej:
Głównie konie 8-10 lat
Objawy:
Wypływ surowiczy, krwisty jedno i obustronny
Poważne zaburzenia oddechowe
Deformacje zatok szczękowych i czołowych
Obustronne zatkanie - tracheotomia
Diagnoza:
Wywiad i badanie endoskopowe
Krwiaki oddzielone od małżowiny - zielone lub czerwone - deformują , większość widoczna w całości
RTG - o rozległości
W środku miąższ, głównie komórki olbrzymie
Leczenie:
Rzadko, wolno się robią - krwiak małżowiny sitowej
Poniżej 5cm średni - laserem i fotowaperyzacjia , fotokoagulacjia, usuwanie kleszczami, gdy krwotok odstąpić na kilka dni
Gdy rozlegle - technika płata kostnego
Pooperacyjne:
Jamę wypełnić bandażami, nozdrza zaszyć gdy dwustronny - tracheotomia, wymiana sączka
Okresowo badanie endoskopowe
Kontrola rany też przy technice płata kostnego
Zatoki przynosowe:
Szczękowa, czołowa znaczenie kliniczne
Tylko one z jama nosowa kontakt
Stanowią dostęp do trzonowców
Znajdź obu opis
Od otworu podoczodołowego do przyśrodkowego kąta oka - czołowa?
Szczelina małżowinowo - czołowa?
Sprawdź zatoka małżowinowa, zatoka podniebienna, klinowa, klinowo - podniebienna, dobrze wiedzieć gdzie przegroda miedzy zatokami
Choroby zatok przynosowych:
Objawy:
Wypływ
Zniekształcenie
Przetoka
Fetor charakterystyczny dla nowotworów i chorób zębów
Wyjątkowo obustronne!
Świszczący oddech
Wysięk każdego charakteru
Diagnoza:
Wywiad
Objawy
Badanie fizykalne
Endoskopowe
RTG - najlepsza przy zamianie zębów, gromadzeniu płynu, przy pierwotnych sinusitis (lub sinuitis - zapalenie zatoki)
Skrzywienie nosa przy chorobach zatokowych może być
Punkcja zatok umożliwia:
Usunięcie płynu
Wybór miejsca czy przednia czy tylna zatoka
Podać 20 - 30 ml płynu i zassać by do badań , gdy nie - podać 0,5 l i pobrać wyciek z nozdrzy
Zapalenie zatok:
Pierwotne - komplikacje wcześniejszych zakażeń paciorkowcami
Worek - głównie chroniczne- podział bez znaczenia
Pierwotne - drenaż , płukanie 2xdziennie
Wtórne zależy od przyczyny, gdy długo rokowanie gorsze
Cysty zatok okołonosowych np. szczękowa:
Patologia źrebaków głównie, wypełnione płynem
Duszność, obrzęk, deformacje zatok nosowych, w krańcowych zatkanie przewodów
Leczenie
Usunięcie zęba i zapewnienie drenażu, można metodą płata kostnego chyba,
Nowotwory zatok przynosowych:
głównie rak płaskonabłonkowy
haemangiosarcoma
adenocarcinoma
większość złośliwa,