Rozrachunki z właścicielem w księgach przedsiębiorstwa osoby fizycznej
Jak ująć w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym rozrachunki z właścicielem w przedsiębiorstwie osoby fizycznej? Czy należności i zobowiązania właściciela o charakterze przejściowym z roku na rok pozostawiać na koncie 24 w nieskończoność? Czy one zawsze mają charakter przejściowy? Kiedy wyksięgować je z ksiąg rachunkowych?
1. Zmiany w kapitale właściciela o charakterze trwałym i przejściowym
Należy podkreślić, że obecnie obowiązujące przepisy nie regulują sposobu ustalania i zasad gospodarowania kapitałem przedsiębiorstwa osoby fizycznej działającej we własnym imieniu i na własne ryzyko. Wysokości kapitału początkowego w firmie osoby fizycznej nie podaje się w żadnej umowie (w przeciwieństwie np. do spółki z o.o.), ani nie wykazuje się w ewidencji działalności gospodarczej, w której rejestruje się takie przedsiębiorstwa. Dlatego kapitał podstawowy przedsiębiorstwa osoby fizycznej nie jest wielkością stałą. W przedsiębiorstwie osoby fizycznej właściciel może dowolnie decydować o majątku firmy.
Na wielkość kapitału podstawowego w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, zwanego kapitałem właściciela, mają wpływ:
wkłady wniesione przez właściciela,
trwałe zwiększenia kapitału,
trwałe zmniejszenia kapitału.
Jako przykłady typowych trwałych zwiększeń i zmniejszeń kapitału, które mogą wystąpić w ciągu roku obrotowego, można wymienić:
wpłaty na poczet kapitału podstawowego (zwiększenie),
wprowadzenie przez właściciela rzeczowych aktywów do przedsiębiorstwa (zwiększenie),
wyprowadzenie przez właściciela rzeczowych aktywów z przedsiębiorstwa (zmniejszenie),
zapłata ze środków przedsiębiorstwa za wydatki poniesione na cele prywatne właściciela (zmniejszenie),
zapłacone w imieniu właściciela składki na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe) potrącane przy kalkulacji podatku dochodowego, a niezaliczone do kosztów działalności operacyjnej jednostki (zmniejszenie),
zapłacone w imieniu właściciela składki na ubezpieczenie zdrowotne (zmniejszenie),
zapłacone w imieniu właściciela zaliczki na podatek dochodowy (zmniejszenie).
Na dzień bilansowy zmiany kapitału mające charakter trwały przenosi się na konto 80 "Kapitał właściciela" lub konto 82 "Rozliczenie wyniku finansowego" w zależności od zasad określonych przez jednostkę w polityce rachunkowości. Trwałe zmiany w postaci zwiększeń i zmniejszeń korygują wartość początkową kapitału właściciela wykazywanego w pasywach bilansu w pozycji A.I. "Kapitał podstawowy".
Zmiany o charakterze przejściowym, to należności i zobowiązania, o których jednostka wie, że zostaną w przyszłości (tj. w następnych okresach rozliczeniowych) uregulowane, na przykład:
1) wypłacona zaliczka na koszty podróży służbowej właściciela - po zakończeniu podróży, właściciel przedstawi rachunki, a wypłaconą wcześniej zaliczkę będzie można rozliczyć z otrzymanymi rachunkami i fakturami,
2) właściciel firmy posiada kartę kredytową z przyznanym limitem na określoną kwotę i wydatki na cele przedsiębiorstwa reguluje kartą. W następnym miesiącu następuje spłata zadłużenia z rachunku bieżącego jednostki wszystkich transakcji dokonanych kartą kredytową.
Do ewidencji wszystkich rozrachunków z właścicielem w ciągu roku służy konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Rozrachunki z właścicielami). Jednak ze względu na różnorodność występujących transakcji wskazane jest utworzyć odpowiednią podanalitykę do tego konta uwzględniającą główne tytuły rozliczeń z właścicielem.
Na każdy dzień bilansowy jednostka powinna ocenić, które transakcje mają charakter trwały i przeksięgować je na konto 80 lub konto 82. Natomiast transakcje zakwalifikowane przez jednostkę jako przejściowe pozostawić na koncie 24 do rozliczenia w następnych okresach. |
Sposób księgowania rozrachunków z właścicielem oraz rozliczenie konta 24 na dzień bilansowy na transakcje o charakterze trwałym i przejściowym przedstawiono na przykładach liczbowych.
2. Ewidencja księgowa rozrachunków z właścicielem w ciągu roku obrotowego
Przykład
I. Założenia:
1. Właściciel firmy dokonał wpłaty na poczet zwiększenia kapitału podstawowego w kwocie: 10.000 zł.
2. Decyzją właściciela wycofano z użytkowania samochód osobowy, którego wartość początkowa wynosiła: 30.000 zł, a dotychczasowe umorzenie: 24.000 zł.
3. Zgodnie z pisemnym poleceniem właściciela firmy, dział księgowości rozlicza i odprowadza w jego imieniu zaliczkę na podatek dochodowy oraz składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Składki na ubezpieczenia społeczne są uwzględniane w podstawie opodatkowania przy obliczaniu zaliczki na podatek dochodowy właściciela. W bieżącym miesiącu ujęto:
a) zaliczkę na podatek dochodowy w wysokości: 750 zł,
b) składki na ubezpieczenia społeczne: 559,49 zł,
c) składkę na ubezpieczenie zdrowotne: 233,32 zł,
d) składkę na Fundusz Pracy: 46,25 zł.
4. Otrzymano od właściciela fakturę wystawioną na firmę za zakup na cele prywatne właściciela, w kwocie: 482 zł. Zobowiązanie zostało uregulowane z rachunku bankowego jednostki.
5. Właściciel firmy otrzymał w grudniu zaliczkę na koszty podróży służbowej do Warszawy w kwocie: 3.000 zł, która odbędzie się na początku stycznia następnego roku.
6. Jednostka prowadzi ewidencję kosztów na kontach zespołu 4.
II. Dekretacja:
Opis operacji |
Kwota |
Konto |
|
|
|
Wn |
Ma |
1. WB - wpłata właściciela tytułem zwiększenia kapitału podstawowego |
10.000,00 zł |
13-0 |
80 |
2. PK - wycofanie z użytkowania samochodu osobowego: |
24.000,00 zł |
07-1 |
01 |
3. PK - rozliczenie składek ZUS oraz zaliczki na podatek dochodowy właściciela: |
750,00 zł |
24 |
22 |
4. WB - uregulowanie zobowiązań publicznoprawnych właściciela: |
750,00 zł |
22 |
13-0 |
5. PK - zakup na cele prywatne właściciela |
482,00 zł |
24 |
21 |
6. WB - zapłata za fakturę |
482,00 zł |
21 |
13-0 |
7. PK - zaliczka na podróż służbową dla właściciela firmy |
3.000,00 zł |
24 |
13-0 |
III. Księgowania:
3. Rozliczenie rozrachunków z właścicielem na dzień bilansowy
Przykład
I. Założenia:
Ustalono na dzień bilansowy, że na saldo konta 24 składają się następujące salda kont analitycznych do konta 24:
Nazwa konta analitycznego do konta 24 |
Kwota |
|
|
Saldo Wn |
Saldo Ma |
a) opłacone zaliczki na podatek dochodowy |
2.900,00 zł |
|
b) zapłacone składki na ubezpieczenia społeczne |
6.713,88 zł |
|
c) zapłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne |
2.799,84 zł |
|
d) zakup na cele prywatne właściciela |
482,00 zł |
|
e) zaliczka na podróż służbową |
3.000,00 zł |
|
Razem konto 24 |
15.895,72 zł |
|
II. Dekretacja:
Opis operacji |
Kwota |
Konto |
|
|
|
Wn |
Ma |
1. PK - rozliczenie na dzień bilansowy transakcji o charakterze trwałym: |
|
|
|
a) podatek dochodowy właściciela za 2010 r. |
2.900,00 zł |
80 |
24 |
b) zapłacone w ciągu roku składki na ubezpieczenia społeczne |
6.713,88 zł |
80 |
24 |
c) zapłacone w ciągu roku składki na ubezpieczenie zdrowotne |
2.799,84 zł |
80 |
24 |
d) zakup na cele prywatne właściciela opłacony |
482,00 zł |
80 |
24 |
III. Księgowania:
Saldo na koncie 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Rozrachunki z właścicielem) na dzień bilansowy wynosi: 3.000 zł. Jest to kwota zaliczki na podróż służbową, która odbędzie się w styczniu następnego roku obrotowego. Zaliczka ma charakter przejściowy, ponieważ zostanie rozliczona z rachunkami, jakie przedstawi właściciel po powrocie z delegacji.
Saldo Wn konta 24 należy ująć w bilansie po stronie aktywów w pozycji B.II.2 lit. c) "Inne należności krótkoterminowe od pozostałych jednostek".
Saldo na koncie 24 "Pozostałe rozrachunki" dotyczące rozrachunków z właścicielem nie może prezentować na dzień bilansowy niezidentyfikowanych, tj. niewyjaśnionych przez jednostkę transakcji. Zgodnie bowiem z ustawą o rachunkowości, na dzień bilansowy należy poddać inwentaryzacji wszystkie składniki aktywów i pasywów bez wyjątków, w tym również rozrachunki z właścicielem.
Charakter przejściowy transakcji z właścicielem odzwierciedla się w tym, że transakcja pozostawiona na dzień bilansowy będzie w przyszłości rozliczona. Nie chodzi o to, aby - tak jak to sugeruje się w pytaniu - z roku na rok przenosić do bilansu te same lub większe salda konta 24 - "w nieskończoność". Zadaniem jednostki na dzień bilansowy jest ustalenie czego dotyczą transakcje i w jakim terminie będą podlegały rozliczeniu, a w przypadku, gdy okaże się, że mają charakter trwały - należy przeksięgować je na konto kapitałów. |
|