CEL DZIALALNOSCI PRZEDSIEBIORSTW
Współczesna teoria przedsiębiorstwa stoi na stanowisku, że celem wszelkich decyzji podejmowanych w przedsiębiorstwie jest maksymalizacja jego wartości rynkowej. Wzrost wartości rynkowej przedsiębiorstwa prowadzi do zwiększenia stanu posiadania jego właścicieli. Zarządzanie finansami firmy jest więc jednym z głównych sposobów realizacji tak rozumianego celu przedsiębiorstwa.
Sformułowanie ogólnego celu zarządzania finansami firmy nie wyklucza wielu celów odcinkowych. Cele odcinkowe dotyczą różnych obszarów finansowych firmy. Tak więc można mówić o celach zarządzania kapitałem obrotowym, kształtowania wielkości i struktury kapitału, planowania finansowego czy celach dokonywanych analiz. Formułowanie tych celów jest uzasadnione, gdyż zwykle dzięki temu w procesie zarządzania lepiej dostrzega się i realizuje cel główny.
Oprócz ww. celów wyróżniamy: cele krótkookresowe i długookresowe.
Zadania krótkookresowe - są to skonkretyzowane cele jakich osiągnięcia oczekuje przedsiębiorstwo w sukcesywnej realizacji celów długookresowych. Zadania krótkookresowe determinują tempo i moment realizacji celów długookresowych.
Cele długookresowe:
1. Poziomowy przyrost sprzedaży - cele marketingowe,
2. Nowoczesność produktu - cele innowacyjne,
3. Zyskowność - cele finansowe,
4. Właściwe wykorzystanie zasobów naturalnych, ludzkich, kapitału - cele zaopatrzenia przedsiębiorstwa w zasoby.
5. Zwiększenie płacy.
Cele krótkookresowe:
1. Przyrost udziału w rynku,
2. Wprowadzenie jednej modyfikacji produktu rocznie,
3. Poprawa zyskowności o 10% rocznie,
4. Zmniejszenie zakupu surowców, pracowników,
5. Zwiększenie płacy.
RODZAJ ŹRÓDŁA I CHARAKTRYSTYKA KAPITAŁU W PRZEDSIĘBIORSTWIE
wpłaty udziałowców
zysk netto do dyspozycji firmy
bankowe kredyty inwestycyjne
emisja obligacji
krótkoterminowe kredyty bankowe
emisja krótkoterminowych papierów wartościowych
kredyty handlowe i zobowiązania.
Ze względu na źródła pochodzenia kapitałów, którymi przedsiębiorstwo finansuje swój majątek wyróżnia się:
1 Fundusze własne
Finansuje się przedsiębiorstwo z nadwyżki finansowej . Samofinansowanie przeds., pokrywanie wydatków z własnych funduszy (spłaty kredytów są miesięczne , rata kapitałowa+ odsetki). Pochodzące ze źródeł zewnętrznych tj. wniesione przez udziałowców (np. kapitał zakładowy, założycielski) oraz ze źródeł wewnętrznych (głównie stanowiące równowartość wygospodarowanego zysku netto pozostawionego do dyspozycji przedsiębiorstwa)
2 Fundusze obce
typu zwrotnego lub bezzwrotnego, bezzwrotne: emisja akcji, powiększenie kapitału udziałowego oraz wszelkie wpłaty. : zwrotny- kredyt handlowy, kredyt bankowy , pożyczki pieniężne , emisja papierów wartościowych np. obligacji, leasing
Kapitał obrotowy finansuje majątek obrotowy przedsiębiorstwa i może składać się z kapitału własnego oraz kapitałów obcych (pożyczonych, czyli długu). Dobór źródeł finansowania majątku obrotowego, a więc i struktury kapitału obrotowego, zależy od zmienności zapotrzebowania przedsiębiorstwa na aktywa obrotowe i od przyjętej przez przedsiębiorstwo strategii ich finansowania.
Zasadniczą substancją kapitałów powinny być jej kapitały własne na które składają się:
wkłady kapitałowe właścicieli, wnoszone w formie udziałów, subskrypcji akcji itp. tworzące kapitał podstawowy.
zyski pozostawione do dyspozycji przedsiębiorstwa (tj. reinwestowanie w firmie) przeznaczone na pokrycie przyszłego ryzyka i umocnienie sytuacji finansowej firmy lub z góry określony cel np. fundusz inwestycyjny.
Kapitały własne zajmują się w bez terminowej dyspozycji firmy, a na ich zwrot udziałowcy mogą liczyć w zasadzie dopiero w momencie likwidacji przedsiębiorstwa.
Potrzeba uzupełnienia kapitałów własnych w działającym przedsiębiorstwie może wynikać z:
stworzenie podstawy do wydatniejszego rozwoju działalności firmy, pozwalającej także na zaciągniecie w przyszłości kredytów.
przezwyciężenie rysującej się upadłości firmy wskutek naruszenia płynności finansowej.
usunięcie skutków deprecjacji kapitałów własnych spowodowanej inflacją
Długoterminowe kapitały obce - uzyskiwane są z 2 zasadniczych źródeł tj. emisji obligacji na rynku papierów wartościowych oraz z kredytów bankowych
KAPITAŁ OBROTOWY
są to jego obrotowe aktywa tj.
Zasoby pieniężne w postaci gotówki
zasoby pieniężne w postaci depozytów na kontach bankowych.
Aktywa finansowe w postaci lokat w papierach wartościowych
należności od nabywców towarów
zapasy
CYKLEM KAPITAŁU OBROTOWEGO: określa się okres jaki upływa od momentu wydatkowania środków pieniężnych na zakup czynników produkcji do momentu uzyskania przychodów ze sprzedaży produktów i usług wytworzonych dzięki zastosowaniu tych czynników. Długość cyklu kapitału obrotowego zdeterminowana jest następującymi czynnikami:
Długością cyklu konwersji zapasów, czyli okresu jaki upływa do momentu zakupienia zapasów materiałów i surowców do produkcji do momentu przekształcenia ich w produkty gotowe.
Długością cyklu konwersji należności czyli okresu jaki upływa od powstania należności do chwili ich uregulowania.
Długością okresu odroczenia płatności zobowiązania przedsiębiorstwa czyli okresu, jaki upływa od momentu otrzymania dostawy materiałów i surowców do produkcji do momentu uregulowania zobowiązań z tytułu tych dostaw.
POJĘCIE NADWYŻKI FINANSOWEJ NETTO
Nad. finan. netto =zysk lub strata netto + odpisy amortyzacyjne + inne koszty kalkulacyjne
Zysk faktyczny jest większy od księgowego, ponieważ dodajemy do niego amortyzację.
Zysk księgowy jest niższy ponieważ odpisujemy od niego amortyzację.
Obejmuje nie tylko zysk ale również wielkość dokonywanych w danym okresie odpisów amortyzacyjnych. Z punktu widzenia efektywności ulokowanych w przedsiębiorstwie kapitałów istotne znaczenie ma nadwyżka finansowa
Wielkość nadwyżek finansowych przedsiębiorstw nie pokrywa się z ich wynikami finansowymi.
Nadwyżka finansowa netto jest źródłem samofinansowania przedsiębiorstwa.
Nadwyżka finansowa netto będąca źródłem jego smofinansowania, jest większa od zysku netto o sumę odpisów amortyzacyjnych z tytułu umorzenia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Gdy strata netto jest większa niż suma odpisów amortyzacyjnych, przedsiębiorstwo wykazuje ujemną nadwyżkę finansową netto czyli niedobór finansowy.
Nadwyżka finansowa wygospodarowana w przedsiębiorstwie nie może być w całości zużyta na finansowanie jego rozwoju. Z tej nadwyżki tworzy się dochody właścicieli przedsiębiorstwa w postaci dywidend akcjonariuszy w spółkach akcyjnych, dochodów udziałowców w spółkach prawa handlowego i prawa cywilnego oraz dochodów jednoosobowych właścicieli.
Nadwyżki finansowe netto. po wydzieleniu z nich dochodów właścicieli mogą być wykorzystywane także na oddłużenie przedsiębiorstwa przez spłatę kredytów także i innego rodzaju pożyczek przez wykup poprzednio emitowanych obligacji. Nadwyżki finansowe netto nie rozdzielone między właścicieli powiększają własne kapitały (fundusze) przedsiębiorstwa i stają się źródłem samofinansowania wzrostu jego aktywów - majątku trwałego i obrotowego.
ISTOTA DŹWIGNI FINANSOWEJ.
Dźwignia finansowa wykorzystanie zadłużenia jako źródła finansowania dla powiększenia zysku przypadającego na akcję.
Nadwyżka finansowa przed odliczeniem oprocentowania obcych kapitałów i podatku dochodowego zależy od ⇒ produktywności kapitału rzeczowego zaangażowanego w przedsiębiorstwie.
Jeżeli produktywność jest wyższa od stopy oprocentowania kapitałów obcych to ⇒ wzrost udziału długu w finansowaniu aktywów powoduje ⇒ przenoszenie coraz większej nadwyżki zysku po odjęciu oprocentowania na kapitał akcyjny i wzrost zysku przypadającego na 1 akcję.
DŹWIGNIA OPERACYJNA
Wzrost procentowego udziału nadwyżki bez odsetek i podatku w przychodach ze sprzedaży wywołanej ze sprzedaży wywołanych rozkładaniem się kosztów stałych na coraz większą liczbę jednostek wyprodukowanych i sprzedanych towarów.
DŹWIGNIĄ ŁĄCZNĄ
nazywamy działanie dźwigni finansowej i operacyjnej, jeżeli przy określonym udziale zadłużenia w finansowaniu aktywów przedsiębiorstwa zachodzi wzrost produkcji i sprzedaży.
Pozwala to obliczyć zmiany spodziewanego zysku na 1 akcję w przypadku wzrostu sprzedaży.
FORMY PRAWNE DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIRSTW
Spółka cywilna - to forma prowadzenia działalności gospodarczej, która umożliwia prowadzenie działalności nie przekraczającej większego rozmiaru, czyli jej przychód roczny nie może przekroczyć 400 000 euro. Jeśli tak się stanie, spółka cywilna musi przekształcić się w jedną ze spółek kodeksu spółek handlowych. Spółki cywilne nie posiadają osobowości prawnej, czyli nie posiadają własnego majątku - wkłady wniesione przez wspólników, własność nieruchomości i innych praw majątkowych nabywanych przez wspólników stanowią majątek wspólny wspólników.
ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW
Podmioty mogą prowadzić działalność gospodarczą w oparciu o dwa modele finansowania. Pierwszy model polega na finansowaniu wyłącznie kapitałem własnym, natomiast drugi polega na wykorzystaniu zarówno kapitałów własnych, jak i kapitałów obcych. Z ekonomicznego punktu widzenia, drugi z modeli jest bardziej efektywny, ponieważ pozwala wykorzystywać efekt tak zwanej dźwigni finansowej. Jednak wykorzystania kapitałów obcych nie można zwiększać w nieskończoność, ponieważ powiększa to jednocześnie ryzyko związane z zadłużeniem podmiotów.
Możliwe do pozyskania źródła finansowania w dużym stopniu uzależnione są od formy własności podmiotu gospodarczego. W sektorze małych i średnich przedsiębiorstw (MSP) spotkać można następujące formy prowadzenia aktywności gospodarczej:
podmioty prowadzone jako zarejestrowana działalność gospodarcza osoby fizycznej (mikrofirmy - rozliczające podatki w oparciu o tak zwaną kartę podatkową lub podatkową księgę przychodów i rozchodów oraz prowadzące pełną księgowość),
spółki cywilne działające w oparciu o kodeks cywilny,
spółki prawa handlowego działające w oparciu o przepisy kodeksu spółek handlowych, w tym:
spółki osobowe:
spółki jawne,
spółki partnerskie,
spółki komandytowe,
spółki komandytowo-akcyjne,
spółki kapitałowe:
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
spółki akcyjne.
Największe możliwości dotyczące źródeł finansowania oraz dokapitalizowania posiadają podmioty o największej skali prowadzonej działalności (w praktyce są to przede wszystkim spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjne).
Dla podmiotów niebędących spółkami kapitałowymi w zasadzie dostępne są pieniądze pochodzące z następujących źródeł:
leasing środków trwałych,
kredyt lub pożyczka bankowa,
pożyczki w ramach programów strukturalnych organizowanych przez ponadnarodowe instytucje wspierania przedsiębiorczości (z reguły obsługiwane przez wybrane banki komercyjne).
Z kolei dla podmiotów o większej skali działalności (z reguły będącymi spółkami kapitałowymi) możliwe jest również pozyskanie kapitału pożyczkowego w postaci emisji papierów dłużnych lub też dokapitalizowanie w postaci utworzenia nowych udziałów (w przypadku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością) oraz emisji nowej serii akcji (w przypadku spółek akcyjnych).
Analiza otoczenia marketingowa przedsiębiorstwa
Otoczenie marketingowe dzielimy na:
•bliższe
•dalsze (globalne)
lub
•podmiotowe
•procesowe
Otoczenie bliższe - ma charakter głównie podmiotowy. W jego skład wchodzą:
•konsumenci (klienci)
•konkurenci (czyli inne firmy oferujące te same produkty, bądź zaspokajające te same potrzeby)
•instytucje i organizacje okołobiznesowe (banki, firmy ubezpieczeniowe, fundacje, stowarzyszenia, organizacje władzy i administracji, firmy konsultingowe).
Otoczenie dalsze (globalne) - ma charakter głównie przedmiotowy. W jego skład wchodzą elementy o charakterze:
•politycznym (wybory, zmiany władzy politycznej w państwie, wojny)
•ekonomicznym (gospodarczym, np. zasoby naturalne)
•koniunktury gospodarczej (światowe zmiany cen, stopy procentowe, podatki, itp.)
•społeczne (zmiany demograficzne, wykształcenie, itp.)
•technologiczne (naukowe, np. wynalazki)
•ekologiczne (normy, opłaty ekologiczne).
Firma, by dobrze funkcjonować na rynku powinna ze szczególną uwagą śledzić procesy zachodzące w otoczeniu globalnym.
Konsumenci.
Rynek - jest to zbiorowość konsumentów danego produktu.
Cechy wynikające z obserwacji rynku wpływają na: panowanie, zarządzanie oraz planowanie rozwoju firmy.
Zbiorowość konsumentów różni się między sobą według potrzeb. Mają na to wpływ zróżnicowane czynniki, np.: wykształcenie, zawód, wykonywana praca, itp.
Segmentem rynku nazywamy jednorodną, co do potrzeb grupę konsumentów, dla której możliwe i celowe jest zróżnicowanie oferty przedsiębiorstwa.
Proces segmentacji i kreowania oferty uwzględniającej potrzeby i wymagania konsumentów danego segmentu rynku jest jednym z najważniejszych sposobów konkurowania. Segment wybrany przez firmę nazywamy rynkiem docelowym.
Rynkami docelowymi będą rynki wybrane przez firmę tak, aby miała ona możliwość konkurowania i wykazania się spośród innych działających firm.
Cechy brane pod uwagę przy wyborze danego segmentu to:
•jego wielkość (zapewnienie opłacalności),
•dające się obmiarować (zliczyć, inaczej mierzalne składniki rynku),
•dostępność (możliwość skontaktowania się z jego konsumentami poprzez środki reklamy i promocji),
•możliwość dotarcia z produktem,
•możliwość sprostowania przez firmę wymaganiom zewnętrznym danego segmentu.
W zakresie regulacji statusu prawnego wspólników spółki jawnej kodeks mówi, że każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki osobiście, nieograniczenie i solidarnie z pozostałymi wspólnikami. Każdy wspólnik ma prawo reprezentowania spółki na zewnątrz, co dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych.
Spółka partnerska jest typem handlowej spółki osobowej przeznaczonym do prowadzenia działalności w zakresie wolnych zawodów. Kodeks spółek handlowych definiuje spółkę partnerską jako spółkę utworzoną przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą (art. 86 § 1). Firma tej spółki powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie, że chodzi o spółkę partnerską - "i partner" "i partnerzy"; "spółka partnerska" - oraz określenie wolnego zawodu (bądź zawodów ) wykonywanego w spółce. Partnerami mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania wolnych zawodów, określonych w art. 88 ustawy: adwokaci, aptekarze, architekci, biegli rewidenci, brokerzy ubezpieczeniowi, doradcy podatkowi, inżynierowie budownictwa, księgowi, lekarze, lekarze stomatolodzy i lekarze weterynarii, notariusze, pielęgniarki, położne, radcy prawni, rzecznicy partnerowi, rzeczoznawcy majątkowi i tłumacze przysięgli.
Spółka komandytowa jest spółką osobową mającą na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik (komplementariusz) odpowiada bez ograniczenia, a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona do wysokości sumy komandytowej. Dla analizowanego typu spółki charakterystyczne jest zatem zróżnicowanie statutu prawnego wymienionych kategorii wspólników. W przeciwieństwie do partnera w spółce partnerskiej, ograniczenie odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania spółki jest niezależne od ich tytułu prawnego - ma bowiem charakter kwotowy. Dalsze ograniczenie odpowiedzialności komandytariusza może być skutkiem wniesienia wkładu do majątku spółki - obowiązuje w tym zakresie zasada wzajemnej rozłączności odpowiedzialności osobistej komandytariusza i ryzyka ekonomicznego utraty wniesionego przez niego wkładu. Ceną ograniczonej odpowiedzialności komandytariusza jest brak bieżącego wpływu na funkcjonowanie spółki. Prowadzenie spraw i reprezentacja spółki jest zastrzeżona dla komplementariuszy. Poza prawem do części zysku komandytariusz ma jedynie uprawnienia kontrolno-informacyjne oraz prawo do współdecydowania w sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki.
Spółka komandytowo-akcyjna została zakwalifikowana zgodnie z założeniami ustawy jako spółka osobowa. Ponieważ jednak konstrukcja prawna tego typu spółki wykazuje elementy kapitałowe, można również mówić o jej mieszanym, osobowo-kapitałowym charakterze. Cechy konstrukcyjne kwalifikują spółką komandytowo-akcyjną jako formę prowadzenia średnich i większych przedsiębiorstw o ugruntowanej pozycji na rynku. Doświadczenia państw obcych wskazują, że jest ona często wybierana przez dynamiczne rozwijające się przedsiębiorstwa rodzinne. Korzystny mariaż cech właściwych spółkom osobowym i kapitałowym stwarza bowiem możliwości dekapitalizowania przedsiębiorstwa i uczestnictwa w rynku kapitałowym przy jednoczesnym zagwarantowaniu komplementariuszom bezpośredniego wpływu na działalność spółki, bez groźby tzw. "wrogiego przejęcia". Spółką komandytowo-akcyjną jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik (komplementariusz) odpowiada bez ograniczenia, a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Spółka komandytowo-akcyjna powstaje podobnie jak spółka akcyjna. Konieczne jest sporządzenie statutu spółki w formie aktu notarialnego, podpisanego przynajmniej przez wszystkich komplementariuszy, a także objęcie akcji. Kapitał zakładowy spółki wynosi minimum 50 000 zł (art. 126 § 2).
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością tworzona jest przez jedną lub więcej osób. To jedyna możliwa forma spółki jednoosobowej. Zawiązanie spółki możliwe jest po spełnieniu czynności: - sporządzeniu umowy spółki, - wniesieniu kapitału zakładowego, - wyborze władz spółki, - dokonaniu wpisu do rejestru handlowego. Wspólnicy spółki sporządzają umowę spółki, a jeżeli spółka utworzona jest tylko przez jedną osobę w miejsce umowy spółki sporządzany jest dokument - akt założycielski. Minimalny kapitał zakładowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest określony w kodeksie handlowym i obecnie nie może być mniejszy niż 4000 zł, a pojedynczy udział nie może być mniejszy niż 50 zł.
Spółka akcyjna jest spółką kapitałową - powstaje ona przez połączenie kapitałów wielu osób ? wspólnicy (akcjonariusze) nie odpowiadają osobiście za zobowiązania spółki. Pierwszym krokiem warunkującym powstanie spółki akcyjnej jest sporządzenie i podpisanie przez założycieli statutu spółki. Zawiązać spółkę akcyjną może jedna albo więcej osób. Spółka akcyjna nie może być zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 500.000 złotych.