Edukacja polonistyczna w przedszkolu
Dr Jolanta Nowak
Wykład 17.01.2010r.
Forma zaliczenia:
• egzamin (forma pisemna z 2 lat)
• prezentacja tematu na ćwiczeniach
• portfolio - harmonijki; przedstawiane materiały na ćwiczeniach; 1 artykuł teoretyczny (ksero + źródło + zaznaczone najważniejsze kwestie, notatkami, uwagami na marginesie) i 1 rozwiązanie praktyczne, scenariusz zajęć (wybrać gotowy) dotyczący omawianej problematyki do każdej harmonijki z czasopism lub przewodników metodycznych.
Tematy wykładów:
1. Wyrabianie gotowości do czytania jako jeden z podstawowych elementów edukacji polonistycznej w przedszkolu.
2. Teoretyczne podstawy umiejętności czytania.
3. Strategie i modele nabywania umiejętności czytania.
4. Metody pracy nauczyciela z dzieckiem w zakresie elementarnej nauki czytania.
5. Nowe koncepcje w przedszkolnej nauce czytania:
I Metoda barwno-dźwiękowa Bronisława Racławskiego.
II Odimienna metoda nauki czytania Ireny Majchrzak.
III Zabawa w czytanie Glana Domana.
IV Metoda symultaniczno-sekwencyjna J. Cieszyńskiej.
V Metoda analityczno-syntetyczna Przyłubskich (wprowadzenie litery).
6. Teoretyczne podstawy umiejętności pisania.
7. Kształtowanie gotowości do pisania u dzieci w wieku przedszkolnym.
8. Metoda dobrego startu Magdy Bogdanowicz jako przygotowanie do czytania i pisania.
9. Podstawy planowania edukacji polonistycznej w przedszkolu.
Tematy konwersatoriów (ćwiczeń):
1. Analiza treści programowych dotyczących przygotowania do czytania.
2. Działania edukacyjne przygotowujące dziecko do nauki czytania - ćwiczenia spostrzegawczości wzrokowej (Ja i Wera na 20.02.2010r.).
3. Działania edukacyjne przygotowujące dziecko do nauki czytania - ćwiczenia spostrzegawczości słuchowej (słuch fizyczny i muzyczny).
4. Działania edukacyjne przygotowujące dziecko do nauki czytania - ćwiczenia słuchu fonematycznego (metera).
5. Analiza treści programowych dotyczących elementarnej nauki czytania.
6. Ćwiczenia praktyczne w zakresie stosowania poznanych metod nauki czytania.
I Metoda barwno-dźwiękowa Bronisława Racławskiego.
II Odimienna metoda nauki czytania Ireny Majchrzak.
III Zabawa w czytanie Glana Domana.
IV Metoda symultaniczno-sekwencyjna J. Cieszyńskiej.
V Metoda analityczno-syntetyczna Przyłubskich (wprowadzenie litery).
7. Analiza treści programowych dotyczących przygotowania do pisania.
8. Ćwiczenia przygotowujące do pisania:
- ćwiczenia doskonalące orientację w schemacie ciała i w przestrzeni,
- ćwiczenia pamięć ruchową,
- ćwiczenia doskonalące małą motorykę,
- ćwiczenia doskonalące koordynację wzrokowo-ruchową.
9. Projektowanie zajęć dydaktycznych wybranych zajęć programowych z zakresu kształcenia polonistycznego w przedszkolu.
Literatura:
1. Brzezińska A. (red.), Czytanie i pisanie - nowy język dziecka, Warszawa 1987r.
2. Kamińska K., Nauka czytania dzieci w wieku przedszkolnym, Warszawa 1999r.
3. Arciszewska E., Czytające przedszkolaki. Mit czy norma?, Warszawa 2002r.
4. Cieszyńska J., Nauka czytania krok po kroku, Kraków 2001r.
5. Doman G., Jak nauczyć małe dziecko czytać, Bydgoszcz 1992r.
6. Majchrzak I., Odmienna metoda nauki czytania.
7. Bogdanowicz M., Metoda dobrego startu, Warszawa 1999r.
8. Berthet, Wprowadzenie do nauki pisania, Warszawa 2002r.
9. Winninger, Wprowadzenie do nauki czytania - litery i dźwięki, Warszawa 2001r.
Temat: Kształtowanie gotowości do czytania u dzieci w wieku przedszkolnym.
1. Dojrzałość a gotowość do uczenia się.
• Dojrzałość szkolna rozumiana jest jako poziom rozwoju umysłowego, społeczno-moralnego i fizycznego.
• Gotowość do uczenia się, umożliwia przystosowanie się dziecka do wymagań szkoły, czyniąc je wrażliwym i podatnym na nauczenie i wychowanie oraz zapewnia odniesienie sukcesu w nauce szkolnej.
NIE MA DOJRZAŁOŚCI BEZ GOTOWOŚCI.
2. Gotowość do uczenia się.
• Pojęcie gotowości do jakiegokolwiek rozwoju uczenia się odnosi się do takiego stadium rozwoju dziecka, w którym może ono uczyć się czegoś nowego z łatwością i bez napięcia emocjonalnego oraz osiągnąć sukces, ponieważ wysiłki nauczyciela dają zadawalające rezultaty (Downing, Thackery).
łatwość + brak napięcia emocjonalnego = sukces
3. Cechy dziecka wykazującego gotowość do czytania:
- rozumie pojęcie czytania,
- zna kierunek czytania w swoim języku,
- odróżnia znaki, które są wyrazami od innych występujących w tekście,
- posiada bogate słownictwo,
- ma prawidłowo rozwinięte podstawowe procesy umysłowe.
4. Warunki gotowości do nauki czytania:
a) Gotowość psychomotoryczna (Wiem jak?) - kształtowanie się u dziecka umiejętności i sprawności, które decydują o sprawnym, kojarzeniu znaków graficznych z fonicznymi.
Dziecko:
- rozpoznaje i klasyfikuje według cech różne znaki i symbole graficzne, różnicuje je;
- kojarzy znaki z dźwiękami, obrazami wg określonej zasady;
- ma prawidłową wymowę;
- wykazuje prawidłowy poziom percepcji wzrokowej i słuchowej oraz posiada właściwą koordynację wzrokowo-słuchowo-ruchową;
- umie koncentrować się przez dłuższy czas oraz posiada odpowiednią pojemność pamięci operacyjnej.
STANOWI WARUNEK OPANOWANIA TECHNIKI CZYTANIA.
b) Gotowość słownikowo-pojęciowa (Mam możliwość …) - opanowanie umiejętności różnorodnego operowania już posiadanym doświadczeniem psychologicznym i lingwistycznym.
Dziecko:
- wyjaśnia etymologiczne znaczenie pojęć;
- podejmuje próby interpretowania treści przenośni, przysłów;
- ma umiejętność abstrahowania, klasyfikowania, uogólniania i wnioskowania;
- swobodnie operuje posiadanym słownictwem.
STANOWI WARUNEK ROZUMIENIA CZYTANEGO TEKSTU.
c) Gotowość emocjonalno-motywacyjna (Chcę …) - kształtowanie u dziecka rozumienia użyteczności umiejętności czytania, ukształtowanie pozytywnego stosunku do ksiązki i wzbudzenie zainteresowania, motywacji do nauki czytania.
Dziecko:
Dąży do rozumienia istoty czytania;
- wskazuje różnice między czytaniem a mówieniem;
- odróżnia ilustracje, ozdobniki od liter i wyrazów;
- wyróżnia formalne cechy tekstu (wiersze, szpalty);
- ma pozytywne nastawienie wobec własnej aktywności.
STANOWI WARUNEK NASTAWIENIA DZIECKA DO CZYTANIA.
5. Gotowość a umiejętność czytania.
Bez gotowości nie ma umiejętności.
Temat: Teoretyczne podstawy umiejętności czytania.
1. Istota czytania (trzy ujęcia: lingwistyczne, psychologiczne i psychofizjologiczne).
• Proces czytania należy rozpatrywać „jako zjawisko wymagające współdziałania właściwości psychicznych człowieka, między innymi współdziałania analizatorów (wzrokowego, słuchowego, kinestetycznego), sprawnego przebiegu procesów myślowych,odpowiedzialnych za prawidłową analizę i syntezę informacji, ich przetworzenie (Brzezińska, 1985)
2. Aspekty procesu czytania:
• Jak? Aspekt techniczny - kojarzenie znaków graficznych z fonicznymi (technika czytania).
• Co? Aspekt semantyczny - dekodowanie znaków graficznych i fonicznych (rozumienie tekstu).
• Po co? Aspekt krytyczno-twórczy - refleksyjny stosunek do odczytywanych treści i ich znaczenia (czytanie krytyczne i twórcze).
3. Czytanie jako proces:
• Sensoryczno-motoryczny - rozpoznawanie, identyfikowanie i odróżnianie wzrokiem znaków i obrazów graficznych, wiązanie ich z wyobrażeniami słuchowymi.
Wzrokowo-motoryczny (oko):
- Umożliwia ruch gałek ocznych (skoki) przebiegający w sposób postępowy, zwrotny, wsteczny.
- Pozwala rozpoznawać znaki i obrazy w momencie bezruchu gałki ocznej (fiksacji), obejmując pewną grupę znaków (pole widzenia).
Słuchowo-motoryczny (ucho):
- Umożliwia syntezę głosek i sylab w czasie werbalnego (głośnego) odtwarzania fonemów zapisanych graficznie.
- Pozwala analizować mowę w czasie słuchania języka mówionego.
• Intelektualny - rozumienie odkodowanego znaku graficznego i jego odpowiednika dźwiękowego jako wskaźnika określonego fragmentu rzeczywistości.
Ciche czytanie:
- Spostrzeżenia wzrokowo-słuchowe;
- Wyobrażenia literowe i dźwiękowe;
- Rozumienie (leksykon słów).
Głośne czytanie:
- Spostrzeżenia wzrokowo-słuchowe;
- Wyobrażenia literowe i dźwiękowe;
- Rozumienie (leksykon słów);
- pobudzenie ośrodków kinestetyczno-ruchowych mowy;
- Zastosowanie elementów prozodii mowy.
• Emocjonalny - pobudzenie emocjonalne i wyzwolenie motywacji w dokonywaniu czynności psychicznych towarzyszących efektywnemu procesowi czytania.
- Odkrywanie związków między znakiem a desygnatem (analiza i synteza następuje dopiero pod wpływem pobudzenia emocjonalnego).
- Poszukiwanie przyczyn i następstw przedstawionych faktów.
• Wychowawczy - wpływ na kształtowanie się osobowości dziecka, podniesienie ogólnej kultury dziecka i jego otoczenia.
- Lepsza orientacja w otoczeniu.
- Możliwość podporządkowania się zaleceniom znaków informujących o ogólnie przyjętych zasadach zachowania się.
- Większa dyscyplina w życiu społecznym.
- Uczy wytrwałości w pokonywaniu trudności pojawiających się podczas dekodowania wzrokowego i dźwiękowego obrazów graficznych i nadawania im znaczeń.
- Szacunek do ksiązki, do zawartych w niej myśli, uznanie autorów.
4. Opis czynności czytania wg Kirby:
• Analiza: cech wizualnych, liter, dźwięków, wyrazów, fraz czy grup wyrazów, idei, głównych idei, tematu.
Czynność czytania jest bezpośrednio związana z osiąganiem poznania: kiedy czytamy nie jesteśmy bierni, ale - wyraźniej niż w innych procesach spostrzegania - tworzymy znaczenie (M. Spitzer, 2007).
1
Wyszukiwarka