Otoczenie instytucjonalne małych firm innowacyjnych |
|
Wysoka niepewność działania małych firm (przedsiębiorstw należących do sektora MŚP) w burzliwym otoczeniu powoduje, że są one określane jako podmioty o "podwyższonym stopniu ryzyka" i obarczone w znacznie większym stopniu możliwością niepowodzenia lub upadku. Trudne do określenia, a czasem wręcz niemożliwe do przewidzenia otoczenie, powoduje, że decyzje dotyczące przedsięwzięć innowacyjnych należą do bardzo ważnych oraz trudnych i nieodłącznie związanych z ryzykiem. Od trafności tych decyzji zależy możliwość generowania zysku oraz przewaga konkurencyjna przedsiębiorstwa na rynku. Świadomość istnienia ryzyka pozwala w pewnym stopniu na uniknięcie jego negatywnych skutków. Z punktu widzenia przedsiębiorstwa otoczenie reprezentuje zbiór takich czynników, które znajdują się w przeważającym zakresie poza jego kontrolą. Przez otoczenie (w najogólniejszym ujęciu) rozumie się zbiór składników (pieniądze, materiały, ludzie, energia, informacje), których nie zalicza się do składników samej organizacji, ale ich bezpośrednie oddziaływanie lub zmiana właściwości może spowodować zmianę stanu samej organizacji. [1]. Komponenty otoczenia przedsiębiorstwa można rozpatrywać pod kontem podziału na otoczenie operacyjne oraz ogólne [2] (zob. rys.1). Pierwsze z nich zwane również bliskim lub przemysłowym, tworzą takie elementy, jak: powiązania rynkowe i pozarynkowe z partnerami firmy będącymi dla niego zewnętrznymi źródłami informacji, technologii i doradztwa. Otoczenie ogólne stanowią rozwiązania instytucjonalne, organizacyjne i informacyjne tworzące szeroko rozumiany system innowacyjny, polityka innowaŹródło: Technology, Productiviti and Job Creation. Best Policy Practices, THE OECD JOBS STRATEGY, OECD Paris 1998, s. 62 w: Stawasz E.: Innowacje a mała firma. Wyd. UŁ, Łódź 1999 s. 37 Otoczenie operacyjne tworzy szereg składników o bardzo zróżnicowanym rodzaju działalności, będących dla innowacyjnego przedsiębiorstwa zewnętrznymi źródłami informacji, technologii i doradztwa. Można tutaj wymienić:
Zachowania innowacyjne przedsiębiorstw są ściśle związane ze środowiskiem lokalnym i regionalnym; są przez nie wytwarzane. Wymienić tutaj można m.in. przeszłość obszarów, ich organizację, infrastrukturę, zdolność do tworzenia wspólnych projektów, lokalny klimat ekonomiczny, dostęp do wiedzy naukowej i technologicznej, bazę dostawców, wiedzę i umiejętności pracowników [4]. Otoczenie ogólne przedsiębiorstw innowacyjnych stanowi system innowacyjny określający ogólne warunki dla tworzenia i dyfuzji innowacji w gospodarce. System innowacyjny może być rozpatrywany na poziomie gospodarki narodowej i wtedy przyjmuje się określenie "krajowy system innowacji"(KSI), a także na poziomie regionalnym lub lokalnym i określa się go mianem "regionalny lub lokalny system innowacji" (RSI). Krajowy system innowacji można określić jako układ podsystemów produkcyjnych i naukowo-technicznych, jak i rozwiązań instytucjonalnych oraz zależności między nimi, charakteryzujących poziom innowacyjności danego kraju. Elementy tego systemu pozostają pod wpływem cech specyficznych danego kraju, takich jak: historyczne doświadczenia, systemy wartości czy kultura. Dla działań innowacyjnych przedsiębiorstw duże znaczenie posiada polityka państwa (obejmująca politykę przemysłową, naukową, innowacyjną). Tworzy ona warunki do rozwoju przedsiębiorstw, stymuluje kierunki ich rozwoju, wpływa na ich strategie. Polityka państwa określa sektory, które będą przez tę politykę rozwijane, formułuje kierunki rozwoju badań naukowych, przede wszystkim o charakterze podstawowym, finansuje badania naukowe itd. Stanowi tym samym źródło krajowej przewagi konkurencyjnej dla przedsiębiorstw krajowych względem ich zagranicznych konkurentów. Bazę polityki państwa stanowi określona strategia rozwoju gospodarki zdeterminowana przez poziom rozwoju kraju, system funkcjonowania gospodarki i koncepcje polityki gospodarczej [5]. Warunki instytucjonalno-rynkowe tworzą klimat dla rozwoju przedsiębiorczości i konkurencyjności w gospodarce. Podstawowe znaczenie odgrywają tutaj mechanizm rynkowy oraz otwartość gospodarki, sprzyjające, a nawet zmuszające przedsiębiorstwa do wprowadzania innowacji. Równocześnie tak funkcjonujący rynek musi mieć nowoczesną i pełną infrastrukturę rynkową, dostosowaną do wymogów dynamicznych przedsiębiorstw innowacyjnych. Powinna ona zapewnić przedsiębiorstwu dostęp do różnorodnych zasobów, pozwalających na wprowadzanie innowacji i uzyskanie przewagi konkurencyjnej (są to m.in. siła robocza, dostępność kapitału, systemy prawne, popyt na innowacje). System edukacji i szkoleń obejmuje zespół publicznych i prywatnych instytucji i programów, takich jak placówki szkolnictwa wszystkich szczebli, jednostki kształcenia i przygotowania zawodowego, programy edukacji i podnoszenia kwalifikacji zawodowych, programy współpracy międzynarodowej w dzie- dzinie edukacji itp. [6]. Głównym celem działań tej sfery powinno być szeroko pojęte pobudzanie pomysłowości, wynalazczości i chęci odniesienia sukcesu, a także ponoszenia w tym kierunku ryzyka. Przedsiębiorstwo jako system pozostaje w związkach zależności z otoczeniem. Jego funkcjonowanie zależy w dużej mierze od stopnia dopasowania do różnych elementów tego otoczenia, oraz współpracy i zgrania z nimi swojej działalności. Przedsiębiorstwo musi skutecznie reagować na zmiany zachodzące w otoczeniu, dopasowywać swój system zarządzania do wymagań otoczenia i wyko- rzystywać nadarzające się szanse do realizacji własnych celów. Otoczenie tworzy pewne warunki, w których przychodzi przedsiębiorstwu funkcjonować, umiejętne wykorzystanie szans i przezwyciężenie zagrożeń, które występują w otoczeniu może przynieść pozytywne efekty w działalności przedsiębiorstwa. Literatura:
Lidia Zys, doktorantka WIP PW |
